چالش های اجرای نمایش بر اساس فیلمی محبوب و کلاسیک برایم جذاب بود

در این اثر  12 مرد برگزیده که در هیات منصفه فرصت دارند رای خود را مبنی بر گناهکار بودن یا بی‌گناه بودن نوجوانی که متهم به قتل پدرش است، صادر کنند. هیاتی که عنوان منصفه داشته اما در درونش قضاوت‌هایی ناشی از نگاه‌های شخصی و غیرمنصفانه موج می‌زند و در میان این جمع تنها یک مرد است که با استدلال‌هایی منطقی و نگاهی عدالت‌محور می‌خواهد تنها به حقانیت ماجرا پی ببرد. نمایش دوازه نمایشی شخصیت محور و متکی به توان بازیگرانش است. نمایش دوازه کاری از گروه تئاتری چیزاست. گفتنی است؛ نمایش دوازده مرد خشمگین فیلمی درام و محصول سال ۱۹۵۷ آمریکاست که براساس داستانی تلویزیونی به همین نام نوشته رجینالد روز و به کارگردانی سیدنی لومت ساخته شده‌ است. نمایش "دوازده" به نویسندگی رجینالد رز و کارگردانی جواد خروشا در سی و پنجمین دوره جشنواره بین المللی تئاتر فجر در بخش مسابقه تئاتر جوان درتالار مولوی اجرا می شود. وحید آقاپور، علی پویا قاسمی، محمد حسن قائمی، امید سلیمی، فرزین فولادپنجه، علی مشایخی، محمد خوشبختیان، وحید حبیبیان، صالح علوی زاده، عباس شجاع، پوریا شکیبایی و محمد رضا مالکی بازیگران این اثرند. با جواد خورشا در باره دغدغه ها ونوع اقباسش ازداستان رجینالد رز و فیلم سینمایی دوازده مرد خشمگین به کارگردانی سیدنی لومنت گفت وگویی انجام داده ایم.

براساس داستان دوازه فیلم و سریال هایی ساخته شده است که معروف ترینش توسط سیدنی لومت بوده است. استفاده از این فیلم برای اجرای نمایش برایتان چه ویژگی هایی داشته است؟

متن دوازده یک متن جذاب و پرکشش است و فیلم دوازده مرد خشمگین هم جزو بهترین های تاریخ سینما است.  در این فیلم کلاسیک و معتبر شماری از بهترین های سینمای امریکا و کمپانی مترو گلدن مایر از قبیل هنری فوندا ،مارتین بالزام، لی جی کاب، رابرت وبر، جک وارد،ادبکلی ، کینون هاپکین و بوریس کافمن حضور دارند.و به لحاظ دراماتیک متن بسیاردرست نوشته شده است. در مقطعی اززندگیم بحث قضاوت برایم تبدیل به یک چالش و موقعیت بزرگ شد. به طور اتفاقی من این فیلم را زمستان سال قبل  دوباره دیدم و عزمم را جدی کردم که براساس یک فیلم سینمایی نمایشی را روی صحنه اجرا کنم

آیا متن داستان رجینالد رز را نخوانده بودید؟

متن این کتاب را به زبان انگلیسی خوانده بودم وا به متن کتاب برای اجرای نمایش رجوع نداشتم و فیلم لومنت بیس اصلی کارم بود. البته از این کتاب فیلم هایی در روسیه وفرانسه و هند هم ساخته شده بود که به خصوص نسخه هندیش اصلا فیلم خوبی نبود . 

آیا تغییراتی هم برای اجرا نسبت به فیلم موجود انجام دادید؟

بله، تغییراتی زیادی انجام شد. یک جاهایی حذف شد و البته تعداد شخصیتها همان 12 نفر است . فکرمی کنم بخش هایی از این فیلم دچار ضعف بود  من در اجرا تلاش کردم حذفشان کردم . به طور مثال یک جاهایی که هیئت منصفه دورهم جمعند خیلی بدون دلیل با توضیحات یکی از اعضا هیئت منصفه  قانع می شوند و پشت این قانع شدن هیچ منطقی نبود و دربحث سینما رفتن آقای شماره 8 بدون دلیل قانع می شود. قضیه چاقوهم که رویش مانور زیادی انجام می شود .به راحتی می شد با بررسی شلوارمتهم صحت و سقم استفاده ازآن را فهمید. البته این ضعف ها چندان برجسته نبودند که ارزش های فیلم زیر سوال برود و بیشتر به نظر شخصی من برمی گردد.

متن کتاب به شدت دیالوگ محور است و در یک فضای محدود ( اتاق کار دادگستری) رخ می دهد. برای ایجاد ریتم مناسب برای تماشاگر که از دیدن نمایش خسته نشود چه تمهیداتی انجام دادید؟

یکی از جذابیت های فیلم لومنت نوع دکوپاژش در بحث کارگردانی بود . من برای اینکه جذابیت دیدن نمایش تا به آخر برای تماشاگر حفظ شود .تلاش کردم که لحظه را در کار خوب بیاورم . اگر تماشاگر با لحظه ارتباط برقرار می کرد . به طور حتم با فضای نمایش ارتباط برقرار می کند. اگر تماشاگر در اجرای نمایش یک زندگی کامل را ببیند. مطمئن باشید تا به آخر پای نمایش می نشیند و سالن را ترک نمی کند.

این نوع نمایش موفقیت و ارتباط برقرار کردنش بیشتر به قوت و توان کارگردان بستگی دارد؟

 روزی اولی که با عوامل و بازیگران صحبت می کردم . به این نکته اشاره کردم که طرح های زیادی برای نوع اجرا و حرکات بازیگران در صحنه دارم. اما نمی خواهم آنها را در این جلسه مطرح کنم و با بازیگران در باره فضای کار حرف زدیم و به نتایج خوبی هم رسیدیم . همانطوریکه عنوان کردم به بازیگرانم هم تفهیم کردم که باید در فضای نمایش و نوع بازی حس زندگی باید جریان داشته باشد.و مخاطبی که اجرا را می بیند با خودش بگوید که فلان جای نمایش چقدر شبیه زندگی من است .

بحث قضاوت که در نمایش سرلوحه اتفاقات است هم به طرز درستی مورد استفاده قرار می گیرد؟

 بله و اینکه قضاوت چقدر مهم است و اینکه اگراین اتفاق درزندگی عادی رخ داده بود عملکردم شبیه کدامیک از این دوازده مرد بود.

نمایش دوازده در بخش مسابقه تئاتر جوان حضوردارد. این حضور را چگونه ارزیابی می کنید؟

برای من این بخش وحضور درجشنواره بین المللی تئاتر فجر جذابیت های زیادی دارد و این اولین حضورم به عنوان کارگردان در چنین جشنواره مهمی است . همیشه اسم و آوازه جشنواره تئاتر فجرو بزرگانی که در این جشنواره  حضور داشتند برایم معانی خاص و ویژه ای داشت و اینکه خودم هم در این جشنواره حاضر باشم یک فرصت ایده آل وخوب است . بخش مسابقه تئاتر جوان بخش نوپا و جدیدی است و به جوان هایی که به تازگی وارد این عرصه شده اند این فرصت را می دهد که در یک بخش مستقل و در کنار هم توانایی ها و داشته هایشان را در معرض دید و قضاوت قرار بدهند و این بخش جزو بهترین و موثرین بخش های جشنواره محسوب می شود و امیدوارم امسال آثار خوبی از جوان های شایسته ازتمام مناطق مختلف کشورمان در این بخش وجود داشته باشد.

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی