هر غیر ممکنی ممکن است

در باب «غیر ممکن های ممکن» دیدگاه های مختلفی مطرح شده و اندیشمندان متعددی در این باب ارائه نظر کرده اند. مثلا استیون هاوکینگ بحث سفر در زمان را مطرح می کند و یا سول کریپکی و دیوید لوئیس جهان های ممکن را از نظر می گذرانند و ... این نگاه ها شاید در وهله اول در سالیانی دور مضحک و غیر ممکن به نظر می آمدند اما امروزه چندان چیز عجیبی به نظر نمی رسند یا حداقل برخی را به تامل وا می دارند.

من می خواهم «چرا نازی پرواز کرد» را اگرچه در یک قالب متفاوت و حتی بی ارتباط با این مبحث قرار دارد، برپایه آن بررسی کنم. نمایشی که یکی از اساسی ترین معضلات جامعه امروز را به صورت انتزاعی به تصویر می کشد و با ارائه مدل مثلثی «تفکر، عشق و ایمان به هدف» راه برون رفت از این غیرممکن ممکن را آشکار می سازد.

به همین دلیل در گام اول، جدال جنسیتی را که چون غباری بر سطح نمایش پراکنده شده و ناخودآگاه داغ فمنیستی بر پیشانی آن حک می کند، می زدایم و به عمق خیز بردارم تا کالبد یک زخم چرکین به نام «سلسله مراتب بهره کشی» را که به اندازه عمر بشریت بر صحنه روزگار گسترانیده شده و از دل روزمرگی، بی تفاوتی، بی سوادی، بی هدفی و ... بیرون می زند، رخ نمایان کند.خصایص آشنایی که سنگینی اش از بدو تولد پیکره رنجور ما را نیز لرزانده است. و شاید همین ارتباط تنگاتنگ ما با این سلسله مراتب است که «ندا قربانیان» را به سمت نگارش این نمایش فانتزی هدایت می کند.

نمایشی که با رگه هایی از یک کمدی تلخ، رسواگر سلسله مراتب قدرتی-به هر نوع و با هر تعریفی- می شود که با القای تفکر روزمرگی –با همه مفاهیم و اصطلاحاتی که با خود به همراه دارد- به دنبال بهره کشی است.

داستان حول محور یک مرغداری می چرخد که همانند یک کارخانه هرکس فقط وظایفی را که به وی محول می شود، به اجرا در می آورد. وظیفه اصلی بر عهده 4مرغی تخم گذار است و خروسی با نژاد خاص، که در یک حادثه می میرد و پسر عمویش که یک خروس وحشی است جایگزین او می گردد.

خروس وحشی روزهای اول را به عیش و نوش می گذراند و از مرغداری کمال لذت را می برد؛ اما به مرور وقتی با شیوه زندگی ماشینی و فشارهای حاکم بر آن آشنا می شود و می فهمد که سلسله مراتب قدرت بر مبنای نیاز شکل گرفته و هر موجودی که در این سیکل قرار دارد به محض بی مصرف شدن، از فرآیند خط می خورد، راه روشنگری و اعتراض را در پیش می گیرد و از مرغ ها می خواهد تا فکری برای رهایی خود از این معضل نمایند. او حتی با القای یک تفکر به ظاهر ناشدنی مثل پرواز، از آنها می خواهد که همانند سایر پرندگان اوج گیرند و از مرغداری فرار کنند؛ اما راه به جایی نمی برد و جز «نازی» شخصیت اصلی داستان، هیچ مرغی نیازی به رهایی نمی بیند. و این همان زبان گویای عقب ماندگی فکری است که در جای جای گیتی نمونه های بارز آن در هر لحظه و هر مکانی نمایان است. عقب ماندگی هایی که در وهله اول جای خالی «دانش»، و در ادامه «تفکر و تعقل» را نمایان می سازد.

نویسنده برای القای تفکر خود، پرسوناژی همچون مرغ را -که شاید به نوعی تنها پرنده استثمار شده در دست آدمی محسوب می شود- به بازی می گیرد تا نشان دهد حتی مرغ هم اگر بخواهد می تواند مانند سایر پرندگان آزاد باشد اما سالیان درازی است اسیر روزمرگی هایی شده که آدمی برایش ایجاد کرده و راه برون رفت از این منجلاب در وهله اول «تعقل» است. مقوله ای که جای خالی آن در هرجایی که سلسله مراتب بهره کشی بازتعریف شده، نمایان می شود. به همین دلیل است که «نازی» مدام در طول نمایش در گوشه ای مشغول مطالعه دیده می شود و وقتی  در مسیری درست قرار می گیرد و دو ضلع دیگر مثلث - «عشق و ایمان به هدف»- را هم مدد می گیرد، پرواز را باور می کند.

«چرا نازی پروازکرد» در حقیقت یک تلنگر بر روزگار ماشینی ماست که تعقل، تفکر، عشق، هدف و ده ها خصلت اصلی آدمی را لگد مال نموده و رباتهایی را تحویل داده که جز بله قربان چیزی نمی گویند. «قربانیان» با به پرواز درآوردن «نازی» نشان داد که می توان به ناممکن هایی که برای برخی مضحکند و برای برخی غیر قابل تصور، جامه عمل پوشاند، اگر به سلاح دانش تجهیز گردیم، عشق را سرلوحه عمل مان قرار دهیم و به هدفمان ایمان داشته باشیم. مثلثی که از منظر ندا قربانیان راهی برای رهایی از هرگونه استثماری است.

لازم به ذکر است نمایش «چرا نازی پرواز کرد» به نویسندگی و کارگردانی ندا قربانیان و بازی رضا رباط جزی، حمیدرضا معدن کن، سمیه قهرمانی، حسین عارف، محمدرضا محمد پور، سید فرزاد تجلی، میلاد زعفرانی، ستاره میرزاخانی، ژینوس رحمتی تا دوم اسفندماه  همه روزه از ساعت 19 در سالن رکن الدین خسروی تماشاخانه سه نقطه پذیرای حضور گرم علاقه مندان می باشد.