جشنواره تئاتر فجری با 2000 شرکت کننده متنوع در گستره ملی و بین المللی

به گزارش ایران تئاتر، نزدیک به دو هفته از پایان سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر می گذرد؛جشنواره ای که علی رغم سال های گذشته،  شاهد  حواشی کمتری بود  و برگزار کنندگان و هنرمندان، تمام تلاش خود را به کار بسته‌اند تا بتوانند زمینه مناسبی برای برپایی این جشنواره فراهم آورند. در این میان اقدامات و تصمیم‌گیری‌هایی که باعث شد  تا روند اجرایی شکل درستی به خود بگیرد و گامی رو به جلو برای هنر تئاتر به شمار برود از اهمیت بسیاری برخوردار بود. روند رشد کمی جشنواره امسال در بخش های مختلف و همچنین حضور کشورهای متعدد از سایر نقاط جهان و حضور موثرهنرمندان استان ها، یکی از مهم ترین قابلیت های جشنواره بود. در ادامه گزارش تحلیل آماری وضعیت سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر را بخوانید: 

تاکید بر 10 محور مهم در بخش های مختلف 

سی‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در حالی در 10 بخش اصلی برگزار شد که در نخستین دوره جشنواره تئاتر فجر تنها در سه بخش مسابقه، تعزیه و نمایشنامه‌نویسی برگزار شده است. با نگاهی به فراخوان‌های سال‌های گذشته تغییرات و افزایش بخش‌های جشنواره نشان از گسترده‌تر شدن فعالیت‌ها و تلاش برگزارکنندگان جشنواره برای پوشش هرچه بیشتر هنرمندان تئاتر دارد. این محورها عبارت بودند از:

ارزش‌ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس: در این بخش 10 اثر با موضوع دفاع مقدس و یک اثر کمدی با نگاهی به جنگ پذیرفته شده بود که در مجموع 3 اثردفاع مقدس  در بخش مرور آثار صحنه ای، 2 اثر در بخش محیطی ، خیابانی و... و 2 نمایش در بخش فجر استانی حضور داشت.

کوشش برای نگاهی ویژه به اقتصاد مقاومتی در جهت تحقق کاربردی آن: این محور به همراه مسئولیت‌پذیری اجتماعی در همه عرصه‌های زندگی و هنر، مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته‌اند. این دو محور؛ فراخوان جشنواره را به‌روز کرده‌ بودند تا شعار سال 95 در فراخوان در نظر گرفته شده باشد.

همچنین 7 محور «مسئولیت پذیری اجتماعی در همه عرصه های زندگی و هنر»، «بهره‌گیری از مفاهیم و جلوه های فرهنگ، تاریخ و ادبیات غنی ایرانی ـ اسلامی»، «توجه به تئاتر ایرانی در جهت توسعه فرهنگی»، «نگاه کاوشگرانه و مدبرانه به جامعه، مسائل اجتماعی و اخلاق مدنی»، «اندیشه ورزی و ارتقاء ذائقه فرهنگی و هنری جامعه از طریق هنر شریف تئاتر»، «توجه به مفاهیم و ارزشهای والای فراگیر، جهانی و مشترک انسانی»، «اهمیت دادن به روابط بینا فرهنگی و بهره گیری از زمینه های بومی» و «نفی خشونت، کشتار، تروریسم و جنگ طلبی و کوشش برای صلح جهانی» به صورت مشترک در دو بخش سبک زندگی و نمایش‌های با رویکرد دینی و مذهبی تقسیم بندی شده بودند.

در بخش سبک زندگی 8 نمایش در بخش محیطی-خیابانی و 2 نمایش در بخش مرور صحنه ای حضور یافتند. همچنین در بخش آثار دینی و مذهبی 5 نمایش در این دوره شرکت کردند.

میزبانی جشنواره امسال در ۱۰ بخش

جشنواره سی‌وپنجم تئاتر فجر شاید به لحاظ مهمان یکی از بهترین دوره‌های این جشنواره باشد، چرا که امسال حدود 2000 نفر مهمان‌ از شهرهای مختلف حضور پیدا کردند. ضمن اینکه حدود 20 گروه نمایشی خارجی هم با تعداد نفرات مختلف به ایران آمدند.

‎جشنواره امسال در ۱۰ بخش میزبان تماشاگران بود. این بخش‌ها به ترتیب عبارت بودند از:
‎1-نسل نو تئاتر ایران از جمله بخش‌هایی بود که حضور نسل جدید و با انگیزه تئاتری در آن بیشتر دیده می‌شد. در این بخش 10 نمایش از 4 شهر ایران حضور داشتند.

2-مرور تئاتر ایران در دو بخش تولیدات اجرا شده در تالارهای نمایشی کشور و  برگزیدگان جشنواره های تئاتر استانی برگزار شد. در بخش مرور54 اثر نمایشی به عنوان آثار برگزیده  معرفی شدند.
‎3-تئاتر ملل امسال با حضور 13کشور مهم گرجستان، یونان، ژاپن، لهستان، ترکیه، اسپانیا، آرژانتین، هلند، سوئیس، نروژ، بلغارستان، عراق و فرانسه برگزار شد. در این بخش جمهوری گرجستان به ترتیب با دو نمایش، ژاپن با یک نمایش، فرانسه با دو نمایش، یونان با یک نمایش، نروژ با یک نمایش، ترکیه با دو نمایش، اسپانیا با دو نمایش (یک نمایش مشترک با آرژانتین)، سوئیس با یک نمایش، هلند با سه نمایش، لهستان با یک نمایش، بلغارستان با یک نمایش، عراق با یک نمایش حضور داشتند.

4-بخش میهمان، دیگر بخش سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر، با حضور 19 نمایش برگزار شد. در این بخش 13 نمایش صحنه‌ای و 4 نمایش خیابانی حضور پیدا کرده بودند. همچنین 2 نمایش «اتوبوس در دست تعمیر است»از جشنواره تئاتر معلولان و «فصل بهارنارنج» تولید گروه نابینایان نیز انتخاب شدند.

5-بخش رقابتی نمایش‌های صحنه ای در دو بخش «مسابقه تئاتر بین الملل» و «مسابقه جوانان» برگزار شد. 34 اثر در بخش مسابقه بین الملل، 29 اثر در بخش مسابقه تئاتر جوان شرکت کرده بودند.

6-اجراهای محیطی، تعاملی و دیگر گونه های اجرایی تئاتر بیرونی در سه بخش مرور، آثار تولیدی جدید (اجراهای محیطی، تعاملی و دیگر گونه های اجرایی تئاتر بیرونی) و مسابقه  بخش «اجراهای محیطی، تعاملی و دیگر گونه های اجرایی تئاتر بیرونی» برگزار شد. مجموع آثار پذیرفته شده در  بخش مرور«اجراهای محیطی، تعاملی و دیگر گونه‌های اجرایی تئاتر بیرونی» 14اثر، در بخش محیطی 5اثر، در بخش آلترناتیو 3اثر، در بخش بین الملل 2اثر و در بخش میهمان 4اثر بود.
‎7-بخش به علاوه فجربا 57 نمایش در ۱۰ تماشاخانه خصوصی و نیمه دولتی برگزار شد.
‎8-بخش مسابقه نمایشنامه نویسی نیز با نمایشنامه خوانی ده اثر برگزیده مسابقه نمایشنامه نویسی برگزار شد.

9-در بخش مسابقه نمایشگاه عکس، 55 عکاس با 70 عکس به بخش مسابقه راه یافتند. این آثار توسط گروه انتخاب بخش عکس متشکل از سیف‌اله صمدیان، رضا کیانیان و عباس کوثری داوری شدند. 
‎10-در بخش مسابقه نمایشگاه پوستر و هویت بصری، ۱۷ گروه نمایشی از ۲۱ طراح گرافیک (۱۱ طراح انفرادی و ۵ گروه طراح ۲ نفره) به بخش مسابقه و نمایشگاه راه پیدا کردند.‌‌
  
 ‎23سالن میزبان  جشنواره تئاتر فجر

 12 سالن نمایشی به عنوان میزبان نمایش‌های جشنواره تئاتر فجر شناخته شدند. از این تعداد سالن، تالار وحدت با ظرفیت 523 نفر، سالن اصلی تئاتر شهر با ظرفیت 479 نفر، سالن چهارسو با ظرفیت 122 نفر، سالن قشقایی با ظرفیت 96 نفر، سالن سایه با ظرفیت 72 نفر، تالار سنگلج با ظرفیت214  نفر، تالار هنر با ظرفیت 196 نفر، تالار مولوی با ظرفیت 120 نفر، سالن حافظ با ظرفیت 200 نفر، سالن استاد انتظامی با ظرفیت 63 نفر، سالن استاد ناظر زاده کرمانی با ظرفیت 212 نفر میزبان تماشاگران خصوصی و عمومی تئاتر  بودند

همچنین در بخش «به علاوه فجر»  10 تماشاخانه با 11 سالن حضور داشتند که 5 استان از امکانات آنها استفاده کردند و هنرمندانی از استان‌های خراسان رضوی، اصفهان، بوشهر، چهار محال و بختیاری و کرمانشاه با ارائه آثار متنوع در این بخش حضور یافتتند که استان بوشهر در این میان بالاترین سهم را دارا است. همچنین تماشاخانه‌های دولتی، نیمه دولتی و خصوصی بسیاری میزبان نمایش‌ها، گروه‌های مختلف اجرایی داخلی و خارجی و علاقه‌مندان به این هنر بودند.

14 شهرستان در بخش‌های صحنه‌ای و میهمان

در این دوره 60 کارگردان از شهرهای مختلف حضور داشتند. در این همایش 15 اثر نمایشی به جشنواره راه پیدا کرد، ضمن اینکه 14 اثر نمایشی دیگر نیز به بخش فجر استانی راه پیدا کردند تا به صورت مستقل در استان‌های میزبان جشنواره به اجرای عمومی بپردازند.  همچنین 14 شهرستان شامل شهرهای آمل، تفرش، بوشهر، شازند، سبزوار، سنندج، ملایر، لاهیجان، مریوان، آبادان، بوکان، ورامین، شاهرود و اصفهان، در بخش محیطی و خیابانی جشنواره حضور داشتند که از میان این شهرها در مجموع 12 گروه نمایشی در بخش مرور، یک گروه نمایشی در بخش آلترناتیو، 9 گروه نمایشی در بخش مسابقه، 2 گروه نمایشی در بخش میهمان و یک گروه نیز در بخش شورایی شرکت کردند.

20 شهرستان نیز شامل شهرهای مشهد(4اثر)، یزد، قزوین، کرج، بندرعباس، شیراز،اهواز، ارومیه، جیرفت، مهاباد، بوشهر، رشت، بیجار، تویسرکان، بجنورد(2اثر)، آمل، کرمانشاه، پیله‌سوار، کوهدشت، اصفهان و فسا در بخش صحنه‌ای جشنواره به رقابت پرداختند که در این میان 19 اثر در بخش مرور تئاتر ایران در سال 95، دو اثر در بخش میهمان، دو اثر در بخش نسل  نو، سه اثر در بخش مسابقه بین‌الملل، 8 اثر در بخش مسابقه تئاتر جوان و 11 اثر در بخش مسابقه مرور تئاتر ایران در ایام سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر روی صحنه رفتند.

بر اساس این گزارش؛ حضور شهرستان‌ها در بخش صحنه‌ای بیش از بخش خیابانی به چشم می‌آمد و تمرکز آنها در بخش مرور تئاتر ایران بیشتر از سایر بخش‌ها بود.

‎80 در صد صندلی‌ها در اختیار مخاطبان تخصصی 

امسال باتوجه به ظرفیت سالن نمایشی فقط 10 الی 25‎ درصد صندلی‌های سالن‌ها برای مخاطبان و دوستداران تئاتر در نظرگرفته شد و تقریبا 80 درصد صندلی‌های سالن‌ها غیرقابل فروش بودند. ظرفیت سالن ها و تعداد اجرای محدود گروه های نمایشی موانع غیر قابل عبود در توسعه مخاطبان جشنواره به مخاطبان عام هستند. موانعی که از ذات هرنهای نمایشی بیرون می آیند . 

آمار بالای جایزه بازیگری در سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر

 در نظر گرفتن تعداد انبوهی جوایز برای هریک از بخش های جشنواره امسال یکی از بی ثبات ترین اهداف جشنواره امسال بود که به تدریچ آن را از جدیت و حالت رقابتی جشنواره‌ای خارج کرد. امسال نمایش «ناسور» با 9 نامزدی در بخش مرور، نمایش «یتیم‌خانه فونیکس» با 6 نامزدی در بخش مسابقه تئاتر جوانان،  «برگرد مرا ببین» با 5 نامزدی در بخش تئاتر محیطی، نمایش «زیرزمین» با 5 نامزدی در بخش مسابقه تئاتر خیابانی و نمایش «رویای یک شب نیمه تابستان» با نامزدی در 7 عنوان در بخش بین الملل رکوردار بودند.

اختتامیه جشنواره تئاتر فجر نیز در دو بخش برگزار شد. اختتامیه اول کمی زودتر از اختتامیه اصلی و با معرفی برگزیدگان بخش عکس، پوستر، هویت بصری و نمایشنامه نویسی برگزار شد. در بخش عکس سه نفر به ترتیب رتبه اول، دوم و سوم جشنواره را به دست آوردند و دریافت جوایز بخش پوستر و هویت بصری و نمایشنامه نویسی نیز همانند بخش عکس به سه نفر تعلق گرفت. در بخش هویت بصری از 5 گروه نمایشی هم تقدیر شکل گرفت.

اما آیین اختتامیه اصلی سی و پنجمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر  شامگاه سه شنبه باحضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیر کل مرکز هنرهای نمایشی برگزار شد با معرفی برگزیدگان سه بخش مسابقه جوان، مسابقه مرور و مسابقه محیطی، تعاملی، آلترناتیو و دیگر گونه‌های تئاتر بیرونی به کار خود پایان داد. در بخش مسابقه جوان به ترتیب 10 جایزه به بخش های طراحی گریم، طراحی صحنه، طراحی لباس، طراحی نور، طراحی ماسک، موسیقی، بازیگری مرد، بازیگری زن، نمایشنامه نویسی و کارگردانی تعلق گرفت. در این بخش«یتیم­خانه فونیک» به عنوان رکوردارترین نمایشی بود که در 4 بخش گریم، موسیقی، طراحی صحنه و طراحی لباس  جوایزی دریافت کرد.

در بخش مسابقه مرور نیز 8 جایزه به بخش های طراحی صحنه، طراحی گریم، طراحی لباس، طراحی نور، بازیگری مرد، بازیگری زن، نمایشنامه نویسی و کارگردانی تعلق گرفت. در بخش مرور نمایش «چیدا» تنها اثری بود که در سه بخش موسیقی، طراحی لباس و طراحی صحنه  بیشترین جایزه‌ها را دریافت کرد.  

همچنین در بخش مسابقه محیطی، تعاملی، آلترناتیو و دیگر گونه‌های تئاتر بیرونی هم برای 10 بخش طرح و ایده نمایش، بازیگری مرد، بازیگری زن، طراحی فضا و فضاسازی تئاتر محیطی، تئاتر آلترناتیو، تئاتر شورایی گروه، بین الملل، طراحی صحنه، نمایشنامه نویسی و کارگردانی جایزه در نظر گرفته شده بود. در این بخش دو نمایش «زیر زمین» و «فیش» در سه بخش موسیقی و طراحی فضا و فضاسازی و طرح و ایده دیده شدند.

پرتعداد ترین جایزه 

اما اهدای جوایز بازیگری یکی از مهم ترین قسمت های جشنواره در هر سال است. امسال این جایزه به 4 بخش بین الملل، محیطی، جوانان و مرور بین بازیگران زن و مرد اختصاص یافت. البته در این میان ضمن اهدای جوایز اصلی در هر بخش از یکی ، دو بازیگر هم تقدیر شکل گرفت. بر این اساس، در بخش بین الملل به دو بازیگر زن و مرد جایزه اهدا  و از دو بازیگر تقدیر شد. در بخش محیطی نیز جوایز مطابق بخش بین الملل به بازیگران اهدا شد. همچنین در بخش جوانان نیز از دو بازیگر مرد و دو بازیگر زن تقدیر شد و یک بازیگر زن و یک بازیگر مرد در این بخش موفق به کسب جایزه اصلی شدند.

اما دربخش مرور، هیئت داوران علاوه بر تقدیر از عرفان احمدزاده بازیگر نوجوان نمایش «آری یا نه»، از دو بازیگر مرد دیگر تقدیر کرد. در بخش بازیگری مرد، یک بازیگر به عنوان بازیگر برگزیده شناخته شد و جایزه ویژه‌ای هم به اصغر همت در این بخش تعلق گرفت. همچنین در بخش مرور از دو بازیگر زن تقدیر شکل گرفت و به یک بازیگر جایزه‌ای اهدا شد.