گفت وگو با مهدی فقیه مدرس ، کارگردان و بازیگر تئاتر و سینما
در ایام نوروز برای رزمندگان در ارتفاعات حاج عمران تئاتر اجرا می‌کردیم
ایران تئاتر:مهدی فقیه بازیگر و کارگردان موقر، آرام و متین شیرازی با همان خصلت های نرم و مهربان اهالی دیار شیراز از دهه پنجاه به طور جدی در عرصه تئاتر به فعالیت پرداخت. او جزو نسل طلایی تئاتر شیراز به همراه جمشید اسماعیل خانی ، مجید افشاریان و سایرین بوده است.
مهدی فقیه اولین بار به صورت جدی برای مخاطبان با فیلم سینمایی «تغزلی و شاعرانه هوردرآتش» ساخته عزیزالله حمید نژاد در نقش بابا عقیل مهربان شناخته شد. نقشی که فقیه با هنرمندی و چیره دستی آن را قوام بخشید تا چهره از یاد نرفتنی از پدر سنتی و مهربان ایرانی در دوران جنگ برای مخاطبان خلق شود. حضور آرام و بدون حاشیه فقیه تداوم پیدا کرد و با بزرگانی مثل شهریار بحرانی در فیلم «ملک سلیمان» و «مریم مقدس» و کمال تبریزی در «لیلی با من است» و یا با پرویز کیمیایی در «ایران سرای من است» ادامه پیدا کرد و این اواخر پای فقیه به کارهای کمدی و طنز مثل «ویلای من» مهران مدیری نیز باز شد تا نشان بدهد بازیگر منعطفی است. با مهدی فقیه که شروع اولیه کار بازیگری اش بازی در تئاتر بود، درباره ویژگی‌های اجراهای تئاتری در ایام نوروز گفت وگویی انجام داده‌ایم.
رویکرد جدید تئاتر پیرامون اجرای نمایش در تعطیلات نوروزی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
چون ایام نو شدن سال فرا می‌رسد و مردم خوشحال و شاد هستند بنابراین دیدن تئاتر می‌تواند برایشان لذت بخش باشد. تعطیلات دو هفته‌ای این ایام این فرصت مغتنم را در اختیار خانواده‌ها قرار می‌دهد تا برنامه ریزی انجام بدهند و چند نمایش را ببینند. با توجه به شلوغی و ازدحام مواقع عادی درخیابان‌های وسط شهر در طول سال، تعطیلات و خلوتی خیابان‌ها باعث می‌شود خانواده‌ها در زمان کوتاه‌تری به مراکزی نمایشی برسند و بعد از دیدن تئاتر به دید و بازدیدهای عیدانه هم برسند.
آیا شما خاطره‌ای از اجرای نمایش در ایام نوروز دارید؟
در سال‌های جنگ بارها در آستانه نوروز به جبهه‌ها می‌رفتیم و برای رزمندگان نمایش‌های شاد و کمدی اجرا می‌کردیم. ما نزدیک به یک ماه از حاج عمران تا جزیره فاو، نمایش‌های متعددی را درسنگرها و فضای باز اجرا می‌کردیم. یادم می‌آید تیپ هوابرد شیراز در بلندهای حاج عمران استقرار داشت و با تحمل سختی زیاد در زیر آتش خمپاره به ارتفاعات می‌رسیدم. در این گروه احمد علامه و چند دوست دیگر حضور داشتند.
قبل از انقلاب هم نمایشی در ایام نوروز اجرا کردید؟
من از دهه چهل تئاتر کار کرده‌ام و بعد از اتمام تحصیلاتم در ایران برای ادامه تحصیل به فرانسه رفتم و بازی در تئاتر این فرصت را به من داد که بتوانم هر نقشی را اعم از منفی، مثبت و خاکستری بازی کنم. قبل از انقلاب هم در شیراز نمایش‌نامه «سیاهای» علی نصیریان را روی صحنه بردیم. سال بعدش هم «چهار صندوق» بهرام بیضایی را اجرا کردیم. بعد از انقلاب هم نمایش «بر فرس تند رو» را در برج میلاد در ایام نوروز روی صحنه بردیم که در ارتباط با مخاطب فوق العاده موفق و تاثیر گذار بود.
در نمایش «چهار صندوق» چه نقشی را بازی کردید؟
من نقش سیاه را بازی کردم. برای روی صحنه بردن این نمایش از استاد بیضایی اجازه گرفتم و مجید افشاریار نقش سرح ، جمشید اسماعیل خانی نقش مترسک و حبیب دهقان نسب نقش زرد را بازی کرد و نمایش بسیار موفق شد و مورد توجه مردم قرار گرفت.
نمایشی که برای ایام عید اجرا می شود باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
متن‌های با اصالت و کهن بسیار زیبا و خوبی برای اجرا در ایام عید وجود دارد. یکی از این متن‌ها «جی بی جی» یا «پهلوان کچل» است. این کار باید به شیوه عروسکی اجرا شود. در این نمایش چهارده عروسک در روی پرده بازی دارند. این نمایش در های دور در کوی و برزن‌های استان فارس در ایام نوروز توسط هنرمندان سیار و دوره گرد برای مردم اجرا می‌شد. در برخی مواقع این گروه‌های سیار این نمایش را در خانه های اعیان و اشراف هم اجرا می‌کردند.
مضمون این نمایش‌نامه درباره چه موضوعی است؟
بحث خیر و شرموضوع اصلی نمایش‌نامه است و دختری اسیر بدها ( وروره جادو و دیو دو شاخ) می‌شود. بعد قلی خان نامی که قهرمان داستان است می‌آید و دختر را از دست دیوان نجات می‌دهد. این نمایش علاوه بر ایام نوروز در اعیاد شعبانیه، مجالس عروسی و نامزدی هم اجرا می‌شد.
یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های اسطوره‌ای ایرانی که در ایام نوروز جایگاه ویژه‌ای دارد سیاه معروف و یا حاجی فیروز است. چقدر می‌توان از این شخصیت‌ها برای خلق نمایش‌های به روز شده شاد استفاده کرد؟
هنر تعزیه و یا همین تئاتر تخته روحوضی بسیار دراماتیک و تاثیر گذار است و نویسندگان ما می‌توانند با دراماتوژی درست به بهترین شکل ممکن آنها را به روز کنند. تئاتر سنتی ما همیشه حرف روز جامعه را زده و خواهد زد.
آیا شما علاقه ای ندارید در سال های بعد نمایشی را برای اجرا در ایام نوروز آماده کنید؟
اگر حمایت لازم انجام شود خیلی دوست دارم نمایشی شاد و جذاب برای ایام عید در سال‌های بعد اجرا کنم.
شرایط بازیگری را در زمان حال چگونه ارزیابی می‌کنید؟
متاسفانه الان شرایط خوبی در سینما و تلویزیون وجود ندارد و برای بازیگری نظیر من که در این رشته تحصیلات آکادمیک انجام داده‌ام و نقش‌های زیادی بازی کردم، مجال زیادی برای کار کردن وجود ندارد و متاسفانه خیلی از پیشکسوتان هم چنین شرایطی دارند و در تلویزیون هم مدام حرف از بی‌پولی و نبود بودجه است. برخی ازجوان‌ها با برنامه، هدف‌مند با تحصیلات آکادمیک وارد دنیای بازیگری شده‌اند و حضورشان درست بوده است و توانسته‌اند در کارشان پیشرفت داشته باشند. عده دیگری که با اتکای به رابطه و دادن پول و داشتن پارتی وارد دنیای بازیگری شده‌اند، بعد از یکی دو سال کار کردن از رده خارج شده‌اند و نتوانسته‌اند در کارشان به توفیقی برسند. مردم ما فهیم هستند و فرق هنر ناب با مبتذل را می‌شناسند.
گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی
