دکتر محمد رضا خاکی به مناسبت ثبت روز ملی هنرهای نمایشی در تقویم رسمی کشور به ایران تئاتر گفت
باید تئاتر را به یک حرفه مطمئن تبدیل کنیم
ایران تئاتر:از سال ۱۹۶۱، روز ۲۷ مارس برابر با ۷ فروردین ماه به عنوان روز جهانی تئاتر شناخته می‌شود و چهره‌های شاخص این عرصه با دعوت از سوی انستیتوی جهانی تئاتر، پیامی را برای این روز صادر و به زبان‌های زنده دنیا ترجمه می‌شود و سپس هنرمندان سرشناس تئاتری هر کشور این بیانیه را روی صحنه‌های تئاتر خود می‌خوانند.
به گزارش ایران تئاتر، ژان کوکتو، آرتور میلر، اوژن یونسکو، پیتر بروک، پابلو نرودا، ریچارد برتون، الن استورات، یانوش وارمینیسکی، ادوراد البی ، داریو فو و نیز در مقاطعی دبیران کل یونسکو بوده‌اند که در سال‌های قبل پیام روز جهانی تئاتر را قرائت کرده‌اند.
در ایران هم این رسم خوشبختانه چند سالی است که برگزار می شود،هر چند مصادف شدن روز تئاتر با تعطیلات عید در کشورمان، بُعد رسانه‌ای این کار را کم رنگ کرده، اما امید می‌رود با تئوجه به ثبت رسمی روز ملی هنرهای نمایشی در تقویم کشورمان در سال‌های بعد روند بهتری را تجربه کنیم.
بدون شک یکی از نام‌های مطرح و تاثیر گذار تئاتری‌ما در یک دهه اخیر دکتر محمد رضا خاکی است. او دارای دکترای تخصصی تئاتر از دانشگاه سوربن پاریس، عضو هیئت علمی و استاد یار گروه کارگردانی تئاتر دانشگاه هنر و دانشکده تربیت مدرس است و بیش از سه دهه است که به ترجمه متون نمایشی صاحب نام خارجی، تدریس و به روی صحنه بردن نمایش‌هایی سترگ و مهم می‌پردازد.
نمایشنامه «شهادت؛ یا یه کم آسایشی که داریم» اثر تادئوش روژه‌ویچ، نمایشنامه‌نویس و شاعر معاصر لهستانی، نمایشنامه‌های «دام» نوشته تادئوش روژه‌ویچ و «خوشبختی کوچک» یا «کمی خوشی» نوشته فیلیکس لوکلرک، نمایشنامه «دام»، «کسب و کار آقای فابریزی» اثر آلبرهوسون، «مفیستو برای همیشه» اثر تم لانوی و... از جمله ترجمه‌های مهم کارنامه کاری دکتر خاکی محسوب می‌شوند. همچنین نمایش‌های «دیده بانان»، «پنجره» و «روال عادی» از جمله نمایش‌هایی هستند که این مدرس تئاتر در سال‌های اخیر روی صحنه اجرا کرده است. با دکتر خاکی درباره تاثیرات فرهنگی و اجتماعی ثبت روز ملی تئاتر در تقویم ملی کشورمان گفت وگویی انجام داده‌ایم.
شما سال‌هاست در حوزه تئاتر فعالیت می‌کنید، ثبت روز ملی هنرهای نمایشی در تقویم رسمی ایران چه نتایجی می‌تواند برای تئاتر ما داشته باشد؟
بیش از نیم قرن است در سراسر دنیا چنین روزی برگزار می‌شود. اما در کشورمان به دلیل همزمانی این روز جهانی با تعطیلات نوروزی، خصوصا قبل از انقلاب کمتر مورد توجه قرار می‌گرفت. متولیان وزارت فرهنگ و هنر آن دوران چون در ایام نوروز در سفر بودند، میل و رغبتی برای تهیه و تدارک برنامه‌هایی برای بزرگداشت روز تئاتر نداشتند. در آن دوران خیلی از اهالی تئاتر تلاش کردند تا این روز را در همان هفتم فرودین ماه جشن بگیرند و برنامه‌های تخصصی داشته باشند، اما همانطور که اشاره کردم به دلیل عدم تمایل مدیریت وقت تئاتر این کار تحقق پیدا نکرد. خوشبختانه با عزم جدی مدیران تئاتری‌مان در سال‌های اخیر، این روز جهانی در تقویم ایران به عنوان روز ملی هرنهای نمایشی ثبت شد.
اهداف روز ملی هنرهای نمایشی را باید در چه بخش‌هایی مورد توجه قرار بدهیم؟
در روز جهانی تئاتر طبق روال سال‌های گذشته یکی از چهره‌های شاخص ادبی، تئاتری( بازیگر، نمایشنامه نویس) و یا فرهنگی پیام هایی ارائه می‌کند؛ پیام‌های زیبا در ستایش هنر والا و ناب تئاتر. این سنتی محترم و خوب است که متداول شده است. اما باید به سایر مسائل تئاتری هم در این نوع پیام‌ها توجه داشت. به نظر من این روز واقعا متعلق به اهالی تئاتر است و باید در اعتلا و اثر گذاری‌اش کوشا و ساعی باشیم و نباید به آن مثل یک روز رسمی با ویژگی‌های اداری و سازمانی مثل برخی از مناسبت‌های ثبت شده در فرهنگ جهانی نگاه کنیم.
برای دور شدن از چنین نگاهی چه توصیه‌ای دارید؟
در اغلب نقاط دنیا در روز جهانی تئاتر نشست‌های تخصصی، بحث و گفت و گوی تئاتری برگزار می‌شود و صاحب نظران و اهالی تئاتر هر کشوری عقایدشان را ابراز می‌کنند. همچنین در بخش‌هایی از این مراسم ممکن است از پیشکسوتان و بزرگان تئاتری هم تقدیر و تجلیل به عمل بیاید. این جلسات بیشتر در حکم ارائه بیلان یک ساله تئاتر آن کشور مربوطه است و در کنارش به تهیه و تدوین برنامه‌های آینده و کلان‌تری برای تئاتر می‌پردازند.
آسیب شناسی وضعیت تئاتری هم در این جلسات انجام می‌شود؟
بله، چنین مسئله‌ای مورد رویکرد است و به نظرم به یک جمع‌بندی رسیدن برای ورود به دوره و سال جدید فعالیت‌های تئاتر محسوب می‌شود.
آیا در تقویم ایرانی هم فروردین ماه مصادف با شروع فعالیت‌های جدید در هر زمینه‌ای است؟
بله، به نظرم این یک ویژگی جذاب برای ما ایرانی‌ها است. امیدوارم همه هنرمندان تئاتری به اهمیت و جایگاه این روز در جهت تبین راهکاری جدید برای رشد و اعتلای تئاتر توجه داشته باشند و تلاش‌شان را انجام بدهند تا به نتایج خوب و اثر گذاری برای تئاتر برسند. در هرصورت روز جهانی و ملی تئاتر یک جشن بزرگ برای تئاترمان است و باید از این فرصت بهره‌مند شد. معتقدم باید راهکاری را اتخاذ کنیم که تئاتر در کشورمان تبدیل به یک شغل بشود. الان متاسفانه تئاتر به عنوان یک شغل در کشورمان مطرح نیست و بیشتر یک شغل موقتی است که بخش دولتی هنری عزمش را برای حمایت از ایده‌های توسعه تئاتر خصوصی متمرکز کرده است. باید از این فرصت برای ایجاد نگاه حرفه‌ای به تئاتر استفاده کرد. باید برای تحقق چنین راهی گروه‌ها را تقویت کنیم و سالن‌های نمایشی با کیفیت توسعه پیدا کنند و بازیگران خیال‌شان راحت باشد که در طول سال نمایش‌هایی بازی می‌کنند و حقوق ثابتی هم دریافت خواهند کرد. به نظرم پیگیری چنین طرح‌هایی باعت رشد و توسعه تئاتر می‌شود.
