تلاش برای تجربه کردن عرصه های تجربه شده

نگاه تلخ از یک سو و آثار فرمال  و انتزاعی  از سوی دیگر بر تمامی موضوعات و ضرورت های دیگر تئاتر دانشگاهی همچون نوآوری پیشی گرفته است. نگاه اجمالی به آثار اجرا شده در این دوره از جشنواره نشان دهنده  این نواقص در مهمترین ویترین تئاتر دانشگاهی ایران فراگیراست. گویی جشنواره امسال  به تجربه کردن عرصه های تجربه شده مشغول شده است.

پاریس . سرخ . سفید . آبی به کارگردانی سروش طاهری  

قانون رحیم نیست

سروش طاهری در دو سال اخر کارگردانی  اش پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته است و در کنارش به بازیگری هم به تناوب پرداخته است و توانسته  رتبه اول بازیگری جشنواره بین المللی تئاتر مقاومت/ رتبه اول بازیگری چهارمین و هشتمین دوره تئاتر ماه/ بهترین بازیگر تئاتر خراسان (سه دوره)/ رتبه اول بازیگری مرد ششمین تئاتر بانوان ایران/ کارگردان نمونه سال/ برگزیده بازیگری مرد در بخش مسابقه مرور تئاتر ایران سی و دومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر را به دست آورده است و نمایش هایی مثل خانه پاکیزه را در پاییز سال قبل با موفقیت اجرا کرده است . طاهری سال قبل نمایش بینوایان را در تماشاخانه ایران شهر روی صحنه برد و این بار هم در نمایش پاریس . سرخ . سفید آبی نوشته رویا افشار به سراغ اجرای جدیدی از این اثر سترگ و رومانتیک قرن نوزدهم رفته است. هوگو در رمان بینوایان به مقولات مختلف بشری مثل خشم ، کینه ، نفرت ، وظیفه اندیشی افراطی ، فقر ، عشق و سیاست پرداخته است . رمان بینوایان رمان طویلی است و عموم اقتباس های سینمایی و تئاتری بالای دو ساعت زمان داشته اند. رویا افشار به عنوان نویسنده این اثر نمایشی تقریبا داستانش را از نیمه رمان و رفتن ژان والژان به مهمانخانه تناردیه و آوردن کوزت شروع می کند و زمان نمایش تقریبا در حدود یک ساعت است و این زمان در عصر مینی مالیسم که مردم حوصله دیدن نمایش های طولانی را ندارند. یک امتیاز ویژه برای نمایش محسوب می شود .

طاهری با استفاده از حضور تمام بازیگران در صندلی های نشسته رو به روی تماشاگر از اتلاف وقت تغییر هر صحنه اجتناب می کند و این امر باعث ارتباط بی واسطه مخاطب با نمایش می شود.

ویژگی دیگر در خوانش رویا افشار از داستان ویکتور هوگو این است که بر خلاف هوگو که شخصیت محوریش را ژان والژان قرار  داده است  ، افشار نویسنده و طاهری کارگردان کوزت را شخصیت اصلی نمایش قرار داده اند . تسلط طاهری در طراحی حرکات بازیگران و موقعیت صحنه باعث شده که نمایش هارمونی و هماهنگی خوبی داشته باشد . استفاده به جا از رنگ ها ( آبی و زرد در لباس بازیگران ) و رنگ سیاه و  در صحنه هارمونی درستی در کلیت نمایش به وجود آورده است.

کوزتی که طاهری در نمایشش  نمایان می کند ، نسبت به کوزت هوگو که رفتارهای دخترانه ، عادی و روامنتیکی دارد . دارای شخصیتی متفکر و بدبین دارد که کینه زیادی نسبت به مادرش  دارد و در بخشی از نمایش که جنبه سو رئال دارد با بی رحمی او را خفه می کند و حتی ژان والژان منجیش و کسی که اور را از دست تناردیه ها نجات داد ، از تیغ نقد او در امان نیست و در چند جالای نمایش روبه تماشاگران از این نفرت و کینه اش سخن می گوید !

طاهری در نمایشش از موسیقی متن استفاده نکرده و در جاهایی بازیگران نمایش با موقعیت صحنه هم آوایی می کند که ایده خوب و درستی است و با فضای نمایش ساز گاری دارد .

بحث تقابل ژان والژان و بازرس ژابر که از نقطه عطف های داستان هوگو است . در نمایش طاهری هر چند کوتاه است . اما یه شکلی موثر عقاید این دو نفر را عریان می کند و ژابر در پاسخ ژان والژان که می گوید سالها است که تقاص دزدیدن تکه نانی را داده است و چرا دست از سرش بر نمی دارد عنوان می کند " قانون رحیم نیست" و به طرز شفافی تفاوت های عقیدتی این دو شخصیت را نشان می دهد. سروش طاهری نشان داد نمایش به نمایش در کارگردانی پیشرفت دارد و به سراغ آزمودن مسائلی است که دیدن نمایشش را برای مخاطب جذاب می کند .

تابستان به کارگردانی سعدی محمدی

روایت ملال زندگی

نمایش تابستان به لحاظ فرم و اجرا نمایش ساکن ، ایستا و کم شخصیتی است  و کارگردان می کوشد با نوع اجرایش جای تاویل و تفسیر زیادی را برای مخاطب عرصه کند . موضوع نمایش درباره زندگی مرد تنهای میانسالی است که شاهد زندگی یکنواخت و کسل کننده اش هستیم و رخوت و سکون در زندگیش دیده می شود و تنها حلقه ارتباطی او با دنیای بیرون تماس تلفنی دوستش است که او مثل تمام مدت زمان نمایش در سکوت جوابی به این مکالمه نمی دهد. رویکردی که شهید ثالث در طبیعت بی جان خلاقانه آن را عرصه کرد و با توجه به تجربه هایی که بعد از این فرمت انجام شد. دیگری طراوت و جذابیتش را از دست داده است.

 در نمایش تابستان با قطع کولر و گرم شدن هوای داخل خانه مرد جوان او در حالتی مالیخولیایی قرار می گیرد و در زیر تختش بدن نیمه مدهوش مردی را بیرون می آورد و در ادامه نمایش سرگرم کلنجار رفتن با او می شود و در آخر نمایش هم او این بار به جای مرد در درون تخت فرو می رود و مرد جوان در هیبت زن پوش در کنار پنجره به بیرون نگاه می کند .

 صفحه طلایی اثر ترزا هافمن

نمایش فرمال به شیوه فاصله گذاری

نمایش صفحه طلایی از جمله نمایش های مشترک ایران با کشورهای خارجی است و توسط موسسه تئاتری زندگی و بازیگران ایرانی برای اجرا آماده شده است .

نمایش صفحه طلایی نمایشی بدون کلام است که با حرکات بازیگران در صحنه نمایش اجرا می شود و در گروه نمایش های فرمال محسوب می شود و به نظر می رسد حداقل در لایه ظاهری اجرا حرکات بازیگران می تواند در عین معنا داشتن به زعم کارگردان ، بی معنی هم باشد و می شود حرکات بازیگران در صحنه به گونه ای دیگری باشد . بدون آنکه مخاطب با آن دچار چالشی بشود و با توجه به این فضا نمایش تا چند روز هم ادامه پیدا کند و مشکلی هم ایجاد نکند.

شروع نمایش یکی از بازیگران نمایش با خواندن متنی در باره جهان ، زیست آدمها و وجود کپسولی که ظاهرا راهی برای رفتن به کیهان است ، تماشاگر را با جهان اثر آشنا می کند و انگاری پرفسور نامی که بازیگران در آخر نمایش به نامش اشاره دارند .به عنوان خالق و یا دانای کل نقش محوری در ماجراها دارد.

در آخر اجرا بازیگران با آمدن میان تماشاگران و خواندن متن های جداگانه با شرایط متفاوت اما مضمون واحد تلاش می کنند با مخاطبان ارتباط برقرار کنند. ارتباطی که به نظر می رسد چندان برقرار نشده باشد و این بخش نمایش یک نوع فاصله گذاری به نظر می رسد،بدون آنکه با ماهیت نمایش همخوانی داشته باشد. در کلیت با توجه به ارائه کارهای درخشان خارجی در دوره های قبل جشنواره این نیاز احساس می شود که در انتخاب آثارخارجی باید با دقت بیشتری عمل کنیم.