تصویر تئاتر در نمایشگاه کتاب تهران
کاغذها چگونه به صحنه میآیند؟
افزایش تولید اجرای تئاتر، به رشد کمی ترجمه و چاپ نمایشنامه کمک کرده است.
به گزارش ایران تئاتر به نقل از هنرآنلاین، امروز آخرین روز نمایشگاه کتاب تهران است و یکی از حوزههایی که در این نمایشگاه هم کتابهایی جدید را به خود دید تئاتر بود. از سالهای دور که چاپ کتاب در حوزه تئاتر در حاشیه کارهای اصلی ناشران قرار داشت، مدتی است میگذرد. در سالهای اخیر چندین انتشارات بخش اصلی کار خود را به چاپ نمایشنامه و تألیفات نظری در حوزه تئاتر اختصاص دادند. این امر با توجه به توسعه کمی دانشکدههای تئاتر در کشور، افزایش تعداد فارغالتحصیلان این رشته و همچنین تأسیس سالنهای خصوصی متعدد کاملاً طبیعی است. هم عرضه و هم تقاضای کتاب در تئاتر ایران افزایش یافته است. اما اینک پرسش این است که تأثیر این افزایش تولید مکتوب به طور واقعی در فضای تئاتر ایران چیست؟ جا دارد انجمنهای خانه تئاتر، گروههای علمی دانشکدههای تئاتر و همچنین منتقدین و مدرسین تئاتر این حوزه را مورد توجه ویژه قرار دهند تا این تأثیر مورد نقد و نظر قرار گیرد تا هم توقم یابد و هم توسعه با کیفیتتری پیدا کند.
آثار مکتوب در حوزههای عملی تشکیل دهنده پشتوانهای است برای توسعه و تقویت آن حوزه. به طور نظری و در سطح گفتار، رشد کمی کتاب در حوزه تئاتر میتواند مؤثر باشد، اما کیفیت این تأثیر به میزان خودآگاهی در ترجمه و تألیف آثار و توجه و خوانش آن توسط کنشگران تئاتر وابسته است. کیفیت و نوع انتخاب اغلب کتبی که در حوزه تئاتر منتشر میشود، بستگی به میزان اجماع مترجمان برای همکاری با یک نشر و سلیقه آن مترجم و ناشر دارد، اغلب ناشران از حضور هیاتی علمی و ناظر بیبهره هستند. اما در نهایت با وجود همه کاستیها وجود چنین چرخهای خود موجب میشود تا اشکالات اداره، خلق و تولید با سرعت بیشتری دیده و اصلاح شوند. از دیگر سو آنچه لازمه مؤثر شدن چاپ کتاب در تئاتر است، خوانش هدفمند و مؤثر آن در عرصه عملی تئاتر است و تزریق شدن شیوههای جدید در آزمایشگاه تئاتر همچنان نوجوان ایران.
اما در نمایشگاه کتاب امسال هم کتب ارزشمندی چاپ شدند و یا در خیلی از موارد کتب مهمی به تئاتر ایران معرفی شد و همچنین آثاری تجدید چاپ شدند که تئاتر ایران خاصه در حوزههای دانشگاهی نیازمند آنها بود. ترجمه نمایشنامههایی تا به حال خوانده نشده از نمایشنامهنویسان مطرحی چون والاس شان، دیوید آیوز، تام استوپارد، پیر ژان، مری فلد هاوس وبر و... از این جمله بودند. همچنین تجدید چاپ آثاری چون تئاتر قانونگذار اثر مهم آگوستو بوال و همچنین یکی دو تاریخ تئاتر جالب که توسط نشر بیدگل و علمی و فرهنگی به چاپ رسید که انحصار درک از تاریخ تئاتر را از کتب قدیمی میتواند خارج کند، از جمله آثار جالب توجه سی امین نمایشگاه کتاب تهران بودند.
مهمترین خصوصیت آثاری که در نمایشگاه امسال دیده میشود توجه به متون تازه نمایشی است. نمایشنامهها به لحاظ کمی امسال رشد خوبی داشتند، بنگاههای انتشاراتی چون قطره، افراز، نیلا، بیدگل و... که در حوزه تخصصی تئاتر فعالیت میکنند اغلب به چاپ نمایشنامههایی تازه از نمایشنامهنویسانی کمتر خوانده شده با رویکردهایی تازه پرداختند. با توجه به رشد کمی سالنهای اجرا، نیاز بیشتر به متون خوب و قابل اطمینان نمایشی بیشتر شده است و این تعداد آثار ترجمه شده را در حوزه نمایشنامه به شکل قابل توجهی افزایش داده است. این نشان دهنده آن است که تئاتر ایران بیش از هر زمان دیگری با رشد تولید صحنهای روبرو است و آثاری که ترجمه میشوند نیز با توجه به این نیاز انتشار پیدا میکنند. رونق در تولید، تئاتر ایران را در حوزه نشر به روز کرده است هر چند که هنوز انتخاب در این حوزه و کیفیت ترجمهها جای بحث دارند و هدایتشان توسط سالنهای خصوصی عامه محور، جای بررسی دارد، اما نکته مهم اینجاست که در کنار این کتب نظری نیز باید صاحب جایگاه بشوند. همانطور که تولید بالای تئاتر، نمایشنامههای بیشتر را وارد بازار کتاب میکند، بالا رفتن جایگاه پژوهش، نقد و توجه دانشکدهها به مطالعات تئاتر میتواند قوام کتب نظری در این حوزه را هم تضمین کند. رشد بالای نمایشنامه در نمایشگاه سی ام کتاب تهران نسبت به سالهای قبل در مقایسه با عدم توجه گسترده و غافلانه به ترجمه کتب نظری میتواند در درازمدت برای تئاتر ایران مصائب و مشکلاتی را پیش بیاورد که رونق امروز را به مقطعی موقت بدل کند که هیچگاه امکان تصحیح اشکالات خود را نمییابد.