تاٌکید دارم تماشاگران نمایش خودشان را در آئینه ببینند

سینا راستگو که از آخرین شاگردان حمید سمندریان بوده است، دوره کارگردانی را در کلاس‌های کیومرث مرادی گذرانده است. دشمن مردم در جشنواره هنرهای نمایشی باران هم شرکت کرده بود که مورد توجه قرار گرفت و جوایز زیادی را  از آن خود کرد.قهرمان نمایش دشمن مردم دکتر توماس استوکمان است که خصیصه‌های اخلاقی و عقاید او درباره مسائل اجتماعی متعهدانه است  و او  مامور کنترل بهداشت حمام های عمومی است که برادرش ، شهردار محل، در حال بر پا کردن آنها است . اما ناگهان پی می‌برد که آب های شهر آلوده‌ است و این آلودگی سلامت مردم شهر و مسافران آن را تهدید می‌کند. استوکمان می‌کوشد مردم را به وسیلهٔ روزنامه از این حقیقت آگاه سازد، ولی گردانندگان امور شهر او را با نیرنگ از این کار باز می‌دارند و با تزویر نامش را بین مردم بد جلوه می دهند و مردم به اتفاق آراء به او نام دشمن مردم می‌دهند و چنان عرصه را بر او تنگ می‌کنند که راهی جز جلای وطن ندارد. اما پس از واقعه‌ای بر آن می‌شود که در زادگاه خود بماند و به تنهایی پیکار کند، نمایش دشمن ملت روایتی است از یک شهر آرام، در گوشه‌ای از دنیا، که ناگهان آرامش شهر به کلی بهم می ریزد. برای دوباره آرام شدن شهر، مردم نیازمند قربانی کردن هستند. با تصمیم مردم و مسئولین شهر کدام یک قربانی می شود ؟ صداقت یا مصلحت؟در نمایش دشمن مردم ، محمدرضا ایمانیان، زهرا بهروزمنش، محمد حبیبی، امیر شاه علی، وحید شیخی، والا و بردیا عادلی، شهریار فرد، محمد مسگری، مرضیه موسوی، منصور نصیری، اشکان اژدری، ملیحه امیری، شیرین امینی، علی بنایی، محمود پیری، بیتا ثابتی محمدی، سارا خانکی، میلاد خان احمدی، عرفان دانا، سهند سلطانی، آیسان عبداللهی، باران فرد، منا مهدی پور بازی دارند. با سینا راستگو در باره اجرای نمایش گفت وگویی انجام داده ایم.

در سال های اخیر اغلب نمایش نامه های ایبسن در ایران اجرا شده است و اسفند سال قبل هم علی پویان دشمن مردم را در تئاتر شهر روی صحنه برد. جذابیت نوشته های ایبسن چیست که در بین کارگردانها محبوبیت زیادی دارد؟

دشمن مردم تا قبل از اجرای علی پویان ده سال بود که روی صحنه نرفته بود  و ده سال قبل اکبر زنجانپور این کار را اقتباس کرد . البته من تمرینات اجرای نمایش را در سال 94 شروع کرده بودم و کار در جشنواره تئاتر باران هم اجرا شد. به نظر من حرف ایبسن جهان شمول است و می شود در هر دوره زمانی به سراغش رفت و از آن اقتباس های جذابی انجام داد. ایبسن در دشمن ملت مشکل دموکراسی را مطرح می‌کند، مشکلاتی در این شیوه حکومتی که همچنان در جهان وجود دارد و این متن از زاویه‌ای عمیق و مهم به آنها می‌پردازد . آثار ایبسن به گونه ای است که جای استنباط های زیادی را برای مخاطب فراهم می کنند. در خاتمه هرشب اجرا برخی از تماشاگران عنوان می کنند که از فلان شخصیت نمایش این برداشت را داشته اند .

در ایران ترجمه های مختلفی از دشمن مردم به فارسی توسط مترجمانی نظیر ثنایی و میر مجید عمرانی ارائه شده است .شما برای اجرای نمایش از کدام ترجمه استفاده کردید؟

در اصل متن را بازنویسی کردیم و ترجمه های زیادی از دشمن مردم توسط آریانپور ، محمد علی جمالزاده ، مجید عمرانی وجود داشت و حتی آرتور میلر هم کاری را از این نمایش اقتباس کرده بود و غلامحسین دولت آبادی این متن را هم به فارسی ترجمه کرده است و آنها را مطالعه کرده بودم.

آیا از متن دشمن مردم ایبسن اقتباس وفادارانه ای انجام دادید؟

اگر می‌خواستیم متن را به طور کامل اجرا کنیم زمان اجرا  بیش از 2 ساعت می‌شد، بنابراین متن را کوتاه ‌کردم تا در حوصله مخاطب امروز باشد، همچنین می‌خواستم برخی کاراکترها را برجسته کنم و همچنین نقش مردم را در خوانش خود و بازنویسی این متن بیشتر کنم تا منتهی به یک فضای تازه و متفاوت شود، چرا که در این نمایشنامه به اندازه شخصیت‌های اصلی واکنش مردم به حقیقت اهمیت دارد . در کلیت تلاش کردم تا حد زیادی در اجرا به فضای متن اصلی ایبسن  وفادارباشم و در کنارش فرم اجرایی را کمی امروزی‌تر کنم و با طراحی مدرن آن را به شیوه‌ای که با مسائل امروز ارتباط بیشتری پیداکند، به صحنه بردم.

نقش و تاثیر کیومرث مردای به عنوان مشاور به چه نحوی بود؟

ایشان نقش زیادی داشتند. اولین نفری که به من اطمینان داد می توانم این نمایش را اجرا کنم. کیومرث مرادی بود. خیلی ها به من می گفتند نمایش نامه دشمن مردم کار سختی است و بهتر است به سراغش نروم. با حمایت های کیومرث مرادی نمایش را در جشنواره باران اجرا کردیم و حمایتشان پررنگ تر هم شد و با معرفی ایشان توانستیم در تالار مولوی نوبت اجرا بگیریم.

آیا می توانیم مثل آثار کلاسیک دکتر استوکمان و بردارش را دو قطب خیر و شر داستان بدانیم؟

با توجه به شرایطی که ایبسن در آن دوران داشته  و دو اتفاق مهم در زندگیش رخ داده و این مسائل منجر به نوشته شدن دشمن مردم شده است . تمرکز زیادی روی قهرمان پروری داشته است و به طور برجسته ای دکتر استوکمان را قهرمان داستانش می کند . جامعه ما هم در این مقطع زمانی نیاز به قهرمان پروری دارد  ونیاز داریم نشان بدهیم کی قهرمان و کی ضد قهرمان است . آنقدر از قهرمان پروری دور شده ایم که یادمان رفته که قهرمان چه خصلت و کنش هایی دارد و در بزنگاه های حساس پشت قهرمان هایمان را خالی کرده ایم. قهرمان کشی انگاری تبدیل به یک رسم و سنت  در اغلب جوامع بشری شده است . در نمایشم تلاشی نکردم تا قضاوتی در باره شخصیت ها و رخدادهای داستان نمایش انجام ندهم.

طراحی نور و دکور و استفاده از شیشه های بزرگ در صحنه به درستی در انتقال مفاهیم نمایش به مخاطب موثر عمل می کند ؟

دکور نمایش ، دکور آئینه ای محسوب می شود و تمام تمرکزم این بود که به تماشاگر تاٌکید کنم که خودت را در آئینه ببین و شاید تو هم مثل همین مردم شهر کوچک نمایش عمل کنی .

گفت وگواز احمد محمد اسماعیلی