مخاطب ایرانی حوصله دیدن مکث های پینتری را ندارد

مرتضی اسماعیل کاشی ازبازیگران توانمند درعرصه تئاتراست که تاکنون درنمایش هایی همچون برنارد مرده است، مکبث، عجایب المخلوقات و کلاغ به ایفای نقش پرداخته‌ است.او با درخشش و بازی در نمایش موفق تحسین‌شده ویتسک به کارگردانی رضا ثروتی، موفق به دریافت جایزه بهترین بازیگری مرد درسی یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر شده است. اسماعیل کاشی همچنین در فیلم ارغوان در کنار مهتاب کرامتی، الهام کردا، نسیم ادبی، آز ده صمدی و مهدی احمدی به ایفای نقش پرداخت و از دیگر فعالیت‌های او می‌توان به برگزاری کارگاه‌های آموزش بازیگری متعدد اشاره‌ کرد...مرتضی اسماعیل کاشی دارای مدرک کارشناس ارشد بازیگری است و علاوه بر تحصیلات آکادمیک خود، موفق به گرفتن مدرک کارگردانی سینما از کانون سینماگران جوان شده است. وی به‌عنوان دومین بازیگر برگزیده تئاتر ایران در سال 1389 انتخاب گردید و همچنین برگزیده بازیگری مرد در بخش بین‌الملل سی و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر تهران در سال 1391، دریافت جایزه دوم بازیگری در هشتمین و دهمین جشن شب بازیگر (جشن بزرگ اردیبهشت تئاتر ایران) در سال 89 و 91 و جوایز بازیگری دیگری را از جشنواره‌های تئاتر دانشگاهی و دیگر جشنواره‌ها از سال 81 تاکنون  را دارد. او هم‌اکنون به‌عنوان معلم، کارگردان و مشاور هنری تماشاخانه و مدرسه تئاتر سه نقطه مشغول به کار است و از ابتدای 93 کارگردانی چهارمین پروژه تولیدی-آموزشی سه نقطه را با عنوان سه خواهر بر عهده دارد. نمایش اتاق به کارگردانی فاطمه علی حسینی  رأس ساعت ٢١:١۵ در تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفته است. در خلاصه این نمایش چنین آمده است: او که مدت‌هاست از خانه خارج نشده با ورود آدم‌هایی ناشناس، مشوش و پریشان‌خاطر، برای حفظ موقعیت خود تلاش می‌کند. عوامل این نمایش عبارت‌اند از: علی نصر: مدیر تولید، دستیار کارگردان و برنامه‌ریز، آرمین خیریان: آهنگساز و طراح صدا، ماریا حاجی‌ها: طراح گریم، شیرین حسینی: طراح صحنه و لباس، مهدی دوایی: طراح پوستر و بروشور، سارا حدادی: مشاور رسانه‌ای و مدیر روابط عمومی (مکث)، امیرحسین فاضلی: فضای مجازی و طیبه نصراللهی: عکاس، مرتضی اسماعیل کاشی، رویا میر علمی، رحیم نوروزی، الهه شه پرست و فرشید ترابی: بازیگران. با مرتضی اسماعیل کاشی درباره بازی‌اش در نمایش اتاق  و شخصیت برت گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.

در این چندماهه اخیر نقش‌های متفاوتی در نمایش‌هایی مثل کلاغ و نمایش اتاق بازی کرده‌اید. آیا انتخاب‌های شما چنین وضعیتی را برایتان رقم زد؟
در این چندماهه اخیر تعدادی از نقش‌های پیشنهادی را نپذیرفتم؛ اما نمایش کلاغ و نقشی که بازی کردم خیلی ویژه و خاص بود. این خاص بودن به‌واسطه فضای رئالیستی و قصه محور بودن و اهمیت دیالوگ‌های شخصیت‌هایش با بازی‌های که درگذشته انجام داده بودم، خیلی متفاوت بود.

نقشتان در کلاغ دارای اوج و فرودهای زیادی بود؟

از منظری زندگی این مرد عرض وسیعی داشت و تجربیات مختلفی را در زندگی به دست آورده بود و اوج و فرودهای شخصیتش در متن نمایش به‌خوبی جا گرفته بود. مرد در مواجه با دختر جوان دست‌به‌کار بستن تاکتیک‌های مختلفی می‌شود تا بتواند دختر را دست‌به‌سر کند و در ابتدا اصلاً منکر آشناییش با دختر می‌شود. با جواب ندادن این تاکتیک، گزینه تهدید را در پیش می‌گیرد و در انتها التماس و عجزولابه می‌کند.

بازی کردن در قالب شخصیت‌هایی که پینتر در آثارش خلق می‌کند. پر از پیچیدگی و ایهام است. آیا یک چالش محسوب می‌شود؟

 یک سری ابهامات درباره نمایش‌نامه اتاق وجود دارد. در وهله نخست اهمیتش به‌واسطه اولین کار پینتر است و خیلی از منتقدان تئاتری آن را کار کاملی نمی‌دانند و معتقدند ایده در نمایش‌نامه کامل نمی‌شود. عده دیگری از منتقدان اتاق را نمایش‌نامه کامل و درجه‌یکی می‌دانند و پینتر به‌واسطه اتاق شهرت جهانی پیدا کرد. مارتین اسلیم منتقد بزرگ اروپایی نقدهای زیادی درباره اتاق نوشته است و معتقد بود برت یکی از مرموزترین شخصیت‌های نمایش‌نامه‌های پینتر است وبرت هم همانطوریکه اشاره کردید پر از ایهام و رمز آلودگی است؛ زیرا دلیل حرف نزدنش مشخص نیست. البته می‌شود بابت این حرف نزدن‌ها استنباط‌هایی را مطرح کرد و من هم باید دربازیم دلیل‌هایی را استخراج‌کنم و علت سکوت کردن‌های برت را باورپذیر کنم.

با آمدن کید مرد صاحب‌خانه شرایط هم تغییراتی پیدا می‌کند؟
بله، اما درواقع او سرایدار است و رز او را صاحب‌خانه خطاب می‌کند.  

در نوع بازی‌تان با میمیک صورت و چشم‌هایتان به‌خصوص با آمدن کید حس‌های مختلفی از قبیل کینه و احساس شک او را نسبت به کید نشان می‌دهید؟
مهم‌ترین الویت در این بحث دانستن موضع‌گیری برت است و بعد هم بتوانم این حس را منتقل کنم. در پیشنهاد نویسنده درباره شخصیت برت آمده که او تمام مدت پشت میز نشسته و هیچ کاری انجام نمی‌دهد.

ما در نیمه دوم رویه دیگری از برت را می‌بینیم؟
بله موقعی که با کارگردان صحبت کردم، تأکید داشتم که به بن‌مایه اصلی کار وفادار باشم و همان کاراکتر اصلی برت را زنده کنم.

اما در نمایشی که روی صحنه می‌بینیم برت خیلی سن و سال دارتر از برت نمایش‌نامه پین‌تر دیده می‌شود؟
برت مرد پنجاه‌ساله‌ای است. در گریم نمایش البته برت سن و سال دارتر به نظر می‌رسد و البته این در شب‌های آغازین اجرا بود و چند شب بعد در گریم شخصیت‌ها و من‌جمله برت تغییراتی انجام شد. در حقیقت ما می‌خواستیم با انجام گریم چهره برت تکیده و مریض گونه باشد؛ اما همانطوریکه اشاره کردید با این نوع گریم بیشتر پیر به نظر می‌رسد که تغییر در آن انجام شد و البته درباره گریم کید هم تغییراتی انجام شد.

در بخش ابتدایی نمایش این امکان وجود داشت که برت تحرک بیشتری هم داشته باشد؟
 بله چند جایی در نمایش احساس کردم که برت باید از روی صندلی‌اش بلند شود؛ اما ترجیح دادم به فرم اصلی نمایش‌نامه پینتر وفادار بمانم. تحلیلی دیگر درباره نمایش خوانده بودم که نگارنده اعتقاد داشت برت بخش دیگری از شخصیت رز است. شاید هم برت در توهم رز وجود دارد. موقع که با این تحلیل‌ها مواجه شدم، خودم را متقاعد کردم که اگر برت راه نرود درست‌تر خواهد بود.

به نظر می‌رسد پین‌تر آگاهانه با خلق شخصیت‌ها و نوع فضاسازی‌اش به‌عمد خواسته لج مخاطب را دربیاورد تا در قبال این شخصیت‌ها موضع‌گیری کنند؟
این نمایش‌نامه با پیچیدگی‌هایی که دارد، این حس را به وجود می‌آورد. به‌طور مثال در سکوت‌های طولانی قابل‌تعریف است و بخش‌هایی از این سکوت در نمایش ما وجود ندارد و از مکث‌های پینتری که باید لحظه‌به‌لحظه در نمایش و بین دیالوگ‌ها داشته باشیم در نمایش استفاده‌نشده است. البته دلیل این عدم استفاده عدم آگاهی کارگردان و گروه نیست. بلکه عدم استفاده‌اش به دلیل حوصله تماشاگر ایرانی است که تاب و تحمل دیدن نمایش دوساعته را ندارد و اگر از مکث‌ها در نمایش استفاده می‌کردیم. زمان نمایش از دو ساعت بیشتر می‌شد. البته برای مخاطب اروپایی و انگلیسی به دلیل نوع فرهنگشان شاید این مکث‌ها جذابیت داشته باشد و آن را در نمایش تحمل کنند.

گفت‌وگو از احمد محمد اسماعیلی