برای رسیدن به تعادل نمی‌توان جست بزرگ زد

به گزارش ایران تئاتر نخستین نشست رسانه‌ای سی‌وششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر با حضور فرهاد مهندس پور دبیر جشنواره و کیوان نخعی مدیر روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی و جمعی از اصحاب رسانه با اجرای محمدجعفریان مدیرروابط عمومی مجموعه تئاتر شهردر سالن مشاهیر این مجموعه  برگزار شد.

فرهاد مهندس‌پور دبیر جشنواره سخنان خود را با بیان اینکه اصولا اهل تعارف نیست و دوره تعارف کردن‌ها نیز گذشته، آغاز کرد و گفت: به نظر می‌رسد هنوز چیزهایی هستند که شفاف نیستند و من به طور کلی طی این سال‌ها در هر موقعیتی بودم سعی کردم آن موقعیت را تا حدودی شفاف‌تر کنم. البته شفاف‌سازی هر پدیده‌ای با یکسری تضادها، سوالات و مسائلی همراه است که به هر قیمت شده باید از آنها عبور کرد.

مهندس‌پور ادامه داد: من مدت‌ها به این موضوع فکر کردم که اصلا جشنواره تئاتر فجر به چه دردی می‌خورد؟ و اصلا چرا باید برگزار شود؟ گویا ما ملتی شدیم که زندگی‌مان پر از آئین‌های بی‌معنی است و یکی از این آئین‌های بی‌معنی می‌تواند جشنواره تئاتر فجر باشد. به همین خاطر باید ضرورت‌های آن را دوباره مورد بررسی قرار بدهیم. در واقع ما در برخورد با هر پدیده‌ای باید هر از چندگاهیدرباره اینکه اساسا انجام این کار چه ضرورتی دارد را باید از خودمان بپرسیم. چراکه پدیده‌های پیرامون تئاتر پدیده‌های در حال تغییر هستند. همه نهادهای زنده جامعه ما مثل مذهب، اقتصاد، رفتارهای اجتماعی، سیاست و... دگرگون شدند و تغییر کردند پس تئاتر هم بر همین مبنا باید تغییر بکند. نه اینکه یکسری پدیده‌ها تغییر کنند و یکسری تغییر نکنند. ضن اینکه نباید فراموش کنیم که تغییر نکردن و خود را اصلاح نکردن یک امتیاز نیست بلکه برعکس امتیاز آن است که بتوان خود را اصلاح کرد.

مهندس‌پور با بیان وقوف براینکه ما در تئاتر کشور یک سیستم و مدل درست برای ارزیابی نداریم ، افزود: اگر یادتان باشد تا سال 84، 85 حکمت جشنواره تئاتر فجر این بود که کارهایی که قرار بود در طول سال اجرا بشوند می‌آمدند در جشنواره و جشنواره جایی بود برای اینکه تکلیف اجراهای سال بعد را روشن ‌کند. الان اما کاملا برعکس شده و همه کارهایی که تا پیش از جشنواره تئاتر فجر اجرا شده‌اند می‌آیند در جشنواره اجرا می ‌شوند و اصلا کار تازه نداریم. یعنی یک بار آن سوی خط بودیم حالا آمده‌ایم این سوی خط. ولی به نظر می‌رسد که باید به حد میانه این دو برسیم، اما برای رسیدن به این تعادل نمی‌توان یک جست بزرگ زد، به یکباره امکان‌پذیر نیست و این کاری است که باید به آرامی صورت بگیرد.

دبیر سی و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر با اشاره به اینکه حذف شدن خواندن نمایشنامه‌ها برای حضور در جشنواره و اینکه جشنواره در این سال‌ها توانسته بخش‌هایی را تجربه کند، تست کند و کنار بگذارد، از جمله اتفاق های خوبی هستند که در  15 سال گذشته شاهد آن بودیم، ادامه داد: من پس از بررسی تمام این بخش‌ها برای اینکه ببینم کدام یک مبنای استاندارد دارد و با توجه به ضرورت اجتماعی و همچنین پس از مشاوره‌هایی که گرفتم، در نهایت در  زمان کمی که داشتم به این فراخوان رسیدم که منتشر شده است.

مهندس‌پور تاکید کرد: کاری که ما می‌خواهیم در این دوره جشنواره انجام بدهیم این است اول بتوانیم تا حدودی به استاندارهای جهانی نزدیک بشویم، دوم اینکه ماجرای انتخاب کردن آثار از روی فیلم تا جایی‌که ممکن است کوچک بشود و چنانچه بتوانیم در سال آینده آن راکاملا کنار بگذاریم و سوم اینکه انتخاب آثار با مشارکت حداکثری هنرمندان در تهران و شهرستان‌ها اتفاق بیافتد.

او درباره روند بررسی و مکانیسم انتخاب آثار برای این دوره جشنواره تئاتر فجر توضیح داد: طرحی که برای تهران وجود دارد این است که یک گروه 70 نفری کارها را انتخاب می‌کنند و بر اساس میانگین رای آنها کارها انتخاب می‌شوند. برای شهرستان‌ها نیز امسال برای بخش مرور ناچاریم فیلم آثار را ببینیم ولی از این پس برای هر استان گروه‌های 15 نفره‌ای انتخاب می‌شوند و کارها را هم در جشنواره استانی و هم برای بخش مرور استان‌ها انتخاب خواهند کرد. درباره کارهای خیابانی نیز امسال آثار می‌توانند از دو طریق به جشنواره بیایند که یکی از طریق فراخوان جشنواره است و دیگری از مسیر جشنوراه تئاتر مریوان است. ولی احتمالا از سال بعد بخش مرور را کنار بگذاریم و فقط آثار از طریق جشنواره مریوان به جشنواره تئاتر فجر راه پیدا خواهند کرد.

او ویژگی این روش را تقویت دیگر جشنواره‌ها عنوان کرد و گفت: در واقع این روش کمک می‌کند که جشنواره‌هایی مثل جشنواره مریوان، جشنواره دانشگاهی و جشنواره‌های استانی مهم‌تر و جدی‌تر بشوند. یعنی باید به رای داورانی که در جشنواره‌های مختلف هستند اعتماد کنیم و در نهایت جشنواره مسئولیت‌هایش را به جشنواره‌ای دیگر واگذار بکند. این واگذاری مسئولیت به این معنی است که آن جشنواره‌ها از اهمیت بالاتری برخوردار خواهند بود و هم اینکه دبیرخانه جشنواره فجر زیر فشار کمتری کارش را انجام خواهد.

دبیر جشنواره تئاتر فجر با اشاره به اینکه مدیریت سالانه جشنواره روش معقولی نیست از انتشار فراخوان سال آینده جشنواره تئاتر فجر خبر داد و گفت: جشنواره تئاتر فجر باید در قواره‌ای تنظیم بشود که معقول‌تر و در عین حال فراگیرتر و عمومی‌تر باشد . اگر ما بتوانیم این چند قدم کوچک را که گفتم برداریم آن وقت کمک خواهیم کرد که جشنواره بتواند آن معناهای خود را پیدا کند.

در ادامه این نشست  فرهاد مهندس‌پور به سوالات اهالی رسانه پاسخ داد.

او در پاسخ به خبرنگار ایران تئاتر درباره مکانیسم حذف تدریجی آثار انتخاب آثار از روی فیلم‌ها و همچنین انتخاب آثار بر اساس رای طیف گسترده‌ای از هنرمندان و همچنین اینکه آیا این مکانیسم در دوره‌های بعد نیز انجام می‌شود یا نه، گفت: این مکانیسم باید ادامه پیدا بکند. البته این 70 نفر تغییر خواهند کرد. پیدا کردن این نفرات برای من کار بسیار سختی بود. سعی کردم کسانی را پیدا بکنم که کار نداشته باشند و در عین حال نمایش هم بسیار دیده باشند. به طوری که بتوانیم به 7 رای از هفتاد نفر برسیم. واقعیت این است که هر طور فکر کردم که دیدم هیچ چیز شایسته تر از این نیست که ما به رای بزرگتری مراجعه بکنیم و این مسئولیت بی معنی را از دبییرخانه برداریم و کاری کنیم که خود اهالی تئاتر آثارشان را انتخاب کنند. امیدوار هم هستیم که به زودی اپلیکیشن رای داروان جشنواره راه اندازی بشود و داوران از طریق آن بتوانند آرای خود را به ما اعلام کنند.

مهندس پرو در ادامه پاسخ خود به پرسش  ایران تئاترگفت:  از این 70 نفر ۶۰ نفر آن‌ها را از میان بازیگران و کارگردانانی انتخاب کردیم که خودشان در جشنواره کار نداشته باشند و البته بسیار هم کار دیده باشند. در کل بر اساس دو نامه که انجمن‌های کارگردانان و نمایشنامه‌نویسان خانه تئاتر نوشتم هر کدام از آنها 10 نفر را به من معرفی کردند و مابقی را من خودم با توجه به ویژگی‌هایی که گفتم انتخاب کردم.

او همچنین درباره کارهای خارجی حاضر در جشنواره امسال نیز توضیح داد: متاسفانه برای جشنواره امسال با توجه به زمان کوتاهی که داریم محال است بتوانیم از گروه‌های خارجی بسیاری دعوت کنیم. به همین دلیل بسیاری از کارها را از دست می‌دهیم. اما امیدواریم که در زمان مانده تا جشنواره بتوانیم کارهایی را انتخاب کنیم. نهایتا هنوز مشخص نیست ولی ممکن است تقریبا ۱۵ کار خارجی در جشنواره امسال تئاتر فجر حضور داشته باشند.

دبیر سی‌وششمین جشنواره تئاتر فجر در خصوص حذف بخش نمایشنامه‌نویسی از جشنواره تئاتر فجر نیز اظهار داشت: متأسفانه آدم ترسویی نیستم و البته در جریان اخبار هم نیستم و راه‌های ارتباطی‌ام محدود به تلفن همراهم و ارتباطم با دانشگاه و دانشجویانم است. درباره حذف بخش نمایشنام‌ نویسی هم باید بگویم که من متوجه شدم این بخش دارد در بین بخش‌های دیگر تئاتر فجر گم می‌شود و اگر واقعاً این اتفاق، اتفاق خوبی است باید در جایی دیگر به آن بها داد و اینکه این مسابقه دارد در قالب دیگری برگزار می شود و باید ببینیم در صورت حضور این بخش در جشنواره چه تفاوتی با رویدادهای مشابه آن خواهد داشت. همچنین غیر از تمام نکاتی که اشاره کردم نسبت ماهوی بخش نمایشنامه‌نویسی هم باعث شد که از جشنواره بیرون بیایم، چون جشنواره تئاتر فجر جشنواره اجراها است نه متن. مسابقات نمایشنامه نویسی را فستیوال ها برگزار نمی‌کنند بلکه آکادمی‌هایی که به صورت تخصصی به ادبیات می پردازند آنها را برپا می کنند و اگر بتوان در ایران هم ارگان و یا سازمانی پیدا کرد که برگزاری این بخش را برعهده بگیرد خیلی خوب است.

مهندس پور همچنین در خصوص اهمیت بخش «به علاوه فجر» نیز گفت: این بخش ایده درخشانی است و قصدشان هم بالا بردن کیفیت سالن‌های خصوصی است. در همه دنیا گفته می‌شود که تئاتر خصوصی در حال شکست است؛ ولی ما نباید آن را رها کنیم بلکه باید این کمیتی که در تئاتر و سالن خصوصی است، حفظ کنیم. مدیران تماشاخانه‌ها جایگاه مهمی در تئاتر دارند. به همین دلیل باید از تشخص بالایی برخوردار باشند؛ چراکه کاراکتر مهمی هستند و اگر نقش مهمی ایفا نکنند باید آن ها را عوض کرد.

مهندس‌پور در ادامه درباره انتقاد از حذف بخش مسابقه تئاتر خیابانی نیز با بیان اینکه الان مشکل جدی تئاتر ما این است که تئاتر صورت مردمی ندارد و با تئاتر خیابانی نمی‌توان تئاتر را مردمی کرد، گفت: باید کارها جدی‌تر دنبال شود. جشنواره تئاتر فجر مسئول همه مشکلات تئاتر ما نیست. اگر کسی چنین ادعایی کرده دروغ گفته و این شدنی نیست. من به کارهای دانشجویی حساس هستم اما همانجا هم گفتم چند کار محدود دانشجویی در جشنواره باشد نه کار پایان‌نامه‌ها. اگر نمایش‌هایی که در خیابان اجرا می‌شوند تعدادشان کم است باید زیادش کنیم نه اینکه توقع از فجر داشته باشیم تا همه مشکلات تئاتر را حل کند. پیشنهاد من این است جشنواره کوچک شود بهتر است تا اینکه مردم درها را بشکنند. تئاتر را با لشکرکشی اشتباه نگیریم اینجا تئاتر است. پس شکیبا باشیم و این اختیار را به سایر جشنواره ها هم بسپاریم.