نگاهی به تقویم تئاتر ایران در مرداد ماه
ماه ظهور هنرمندان اصیلِ تئاتری
ایران تئاتر : اهمیت به تقویم تئاتری ایران همیشه یکی از مهم ترین مرسومات این عرصه بوده. بر همین اساس سایت ایران تئاتر از این به بعد قرار است که به متولدین و در گذشتگان ماه های سال بیشتر توجه کند.
به گزارش ایران تئاتر، هنرمندان مشهور زیادی در ماه مرداد متولد شدهاند؛ اشخاص صاحب نامی نظیر علی حاتمی، ژاله علو، امین تارخ، داریوش ارجمند و...،که هریک به عنوان هنرمندان مؤلف و صاحب سبک عرصه هنر شناخته شدهاند. گرچه هریک از این هنرمندان، سینما و یا شاخههای دیگری از هنر را برای ادامه فعالیتهای خود انتخاب کردند، اما هریک ریشه تئاتری داشتند و شاید بهواسطه حضور در تئاتر، توانمندیهای بالقوهشان در عرصههای دیگر پختهتر شد و به تکامل رسید.
با توجه به اینکه اهمیت به تقویم تئاتری ایران همیشه یکی از مهم ترین مرسومات این عرصه بوده است، بر همین اساس از این به بعد قرار است که هرماه به متولدین و در گذشتگان هر یک از ماه های سال بیشتر توجه کنیم. در ادامه نگاهی اجمالی خواهیم داشت به کارنامه بازیگران، کارگردانان، نویسندگان صاحبنام تئاتریای که در مرداد متولدشده و یا از دنیا رفتهاند.
مظفر قربان نژاد؛ تعزیهخوان
مظفر قربان نژاد اول مرداد 1336 در روستای کهنه گوراب از توابع شَفت فومن در استان گیلان، به دنیا آمد. پدر او، محمدحسین قربان نژاد، از مداحان معروف رشت بود.
مظفر قربان نژاد بیش از ۵۰ سال است که تعزیهخوانی میکند. او از هشتسالگی در هیئت امام جواد تعزیهخوانی را شروع کرد. زمانی که در عنفوان جوانی قرار داشت، به تهران آمد و در شهرداری استخدام شد. در حالیکه همزمان با فعالیت در شهرداری، تعزیهخوانی هم انجام میداد اما اوایل انقلاب به مدت سه سال تعزیه خوانی را کنار گذاشت و از آن فاصله گرفت.
نخستین فعالیت جدی قربان نژاد درزمینه تعزیه، اجرای نسخه مسلم در آمفیتئاتر میدان آزادی است. این کار با حمایت انجمن تئاتر اسلامی، به مدت ۲۵ روز بهطور مستمر اجرا شد. دوره بعدی فعالیت او، اجرای تعزیه در سالن محراب بود که حدود چهار سال در آنجا در ایام محرم و صفر اجرا داشت.
مظفر قربان نژاد در اکثر نقشهای خود موافق خوان بوده است و اعم از زنانه، مردانه، شهادت خوان، امامخوان، قاصد خوان و خطیب خوان را نیز اجرا کرده است. قربان نژاد در دوران تعزیهخوانی خود با تعزیهخوانانی چون هاشم فیاض و رضا لنکرانی همکاری کرده است.
داریوش ارجمند؛ بازیگر
داریوش ارجمند 5 مرداد 1323 در خانواده ای اصیل در شهر بیرجند مرکز خراسان جنوبی به دنیا آمد.
پدرش تیمسار ارجمند، مدتی رییس بیمارستان امام رضا (ع) در بیرجند بود. داریوش ارجمند فرزند دوم خانواده است و 12 سال از برادرش انوشیروان ارجمند کوچکتر بود. ارجمند تحصیلات دانشگاهیاش را در دانشگاه فردوسی مشهد در رشته کارشناسی تاریخ و جامعهشناسی سپری کرد و برای ادامه تحصیل عازم پاریس شد و در پاریس مدرک کارشناسی ارشد تئاتر و سینما را از دانشگاه سوربن دریافت کرد. او همچنین در دوره کارشناسی، از شاگردان علی شریعتی بود.
ارجمند فعالیت حرفهای خود را در عرصه هنر، با بازیگری و کارگردانی در عرصه تئاتر شروع کرد و سپس بهواسطه ساخت فیلمهای کوتاه ۸ میلیمتری، به سینما راه پیدا کرد.
کارگردانی فیلم «گفت به زیر سلطه من آیید» نوشته علی پزشکی، اولین تجربه او در سینما است. ارجمند اولین بازی جدیاش در سینما در فیلم «ناخدا خورشید» ساخته ناصر تقوایی رقم خورد. او با بازی در این فیلم توانست سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را از پنجمین جشنواره فیلم فجر دریافت کند و به عنوان یک بازیگر صاحب سبک در سینما شناخته شود.
ارجمند همچنین در دهه ۶۰ در سه فیلم «کشتی آنجلیکا»، «پرده آخر» و «جستجوگر» به ایفای نقش پرداخت و در دهه ۷۰ در سه فیلم «آدمبرفی»، «اعتراض» و «سگکشی» بازی کرد. دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش دوم مرد برای فیلم «سگکشی» از نوزدهمین جشنواره فیلم فجر نیز از دیگر افتخارآفرینیهای او در عرصه سینما است. ارجمند در تلویزیون نیز با بازی در نقش مالک اشتر در سریال «امام علی» تصویر ماندگاری از هنرنمایی اش را در ذهن مخاطب ثبت کرد؛ بازی او در این سریال آنقدر برای مخاطب دلنشین و باور پذیر بود که مردم هنوز هم که هنوز است او را با نام بازیگرِ نقش مالک اشتر می شناسند.
بهزاد صدیقی؛ منتقد و نمایشنامهنویس
بهزاد صدیقی 5 مرداد 1348در تهران متولد شد. او نمایشنامهنویس، دراماتورژ، کارگردان، پژوهشگر و منتقد تئاتر و سینما است و فارغالتحصیل زبان و ادبیات فارسی تهران از دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرکزی تهران و فارغالتحصیل بازیگری و کارگردانی از کانون تئاتر تجربی زیر نظر استاد حمید سمندریان است. صدیقی تاکنون مؤسس و مدیر روابط عمومی خانه هنرمندان ایران (از سال ۱۳۷۹ تا سال ۱۳۸۱)، عضو هیئت مؤسس و هیئتمدیره و مدیرعامل موسسه فرهنگی هنری افرا مانا (از سال ۱۳۸۴ تاکنون)، مدیر روابط عمومی اداراه کل هنرهای نمایشی، سردبیری پایگاه اطلاعرسانی سینما تئاتر (از سال ۱۳۸۲ تاکنون)، دبیر بخش نمایشنامه مقاومت در دو ماهنامه نقش صحنه (از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۰)، مجری و سردبیر برنامه رادیویی با داستاننویسان ایران در رادیو گفتوگو (۱۳۸۷)، نویسنده، پژوهشگر، کارشناس و مجری برنامه ۳۰ سال با ادبیات داستانی و تئاتر ایران در رادیو گفتوگو (۱۳۸۷) بوده است. همچنین نویسندگی نمایشنامههای «ابراهیم پسر ایمان»، «خانه دوست کجاست؟»، «بیمار هار»، «لبه چاقو» از دیگر فعالیتهای او در عرصه نمایش است. بهزاد صدیقی اخیراً مسئولیت دبیری هشتمین دوره انتخاب آثار برتر ادبیات نمایشی ایران بر عهده گرفت.
شکر خدا گودرزی؛ بازیگر و کارگردان تئاتر
شکر خدا گودرزی 6 مرداد 1339 در شهرستان بروجرد به دنیا آمد. او مدرس، کارگردان، نویسنده و بازیگر تئاتر است و تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی نمایش با گرایش کارگردانی از دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد کارگردانی و بازیگری از دانشگاه تربیت مدرس گذرانده است.
کارگردانی نمایشهای «پرواز را به خاطر بسپار»، «توده هیزم»، «سرود پال سروش»، «کیست این پنهان مرا»، «ایران»، «نیرنگهای اسکاپن»، «سوگ مضحکه یادگار زریران»، «خورشید بانو» و... و بازی در آثاری همچون «آوای سرخ» به کارگردانی حسین نصرآبادی، «خاطرات هنرپیشه نقش دوم» به کارگردانی هادی مرزبان، «شرق بوسه» به کارگردانی مصطفی عبداللهی، «ویستک» به کارگردانی مسعود دلخواه و... ازجمله فعالیتهای او در عرصه تئاتر است. او همچنین تجربه بازی در فیلم سینمایی «جایی برای زندگی» به کارگردانی محمد بزرگ نیا، سریالهای «شب دهم» به کارگردانی حسن فتحی، «همسایهها» به کارگردانی حسن فتحی را در کارنامه خود دارد.
دبیری پنجمین و ششمین جشنواره تئاتر کانونهای نمایش سازمان فرهنگی، دبیری سه دوره جشنواره فرهنگی هنری (تئاتر) کانونهای دانشگاه آزاد، داوری در سه دوره از جشنوارههای تئاتر دانشآموزی شهرستانهای استان تهران، داوری جشنواره تئاتر فجر دانشجویی (هیئت انتخاب نمایشها)، داوری بیست و ششمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر (بخش خیابانی) ۱۳۸۷، داوری نخستین جشنواره تئاتر شهر اردیبهشت ۱۳۹۱ تهرانو... از فعالیتهای مهم این هنرمند است. او همچنین مدرس دانشکدههای سوره تهران، اصفهان، دانشکده سینما تئاتر و مرکز هنرهای نمایشی برای تدریس در شهرستانهای مختلف ازجمله کرج، رشت، انزلی، لاهیجان، آستارا، تالش، بروجرد و دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز و اراک و تنکابن و... بوده است. مجموعه شعر «رویای خدایان کوچک»، «من شاعر کودکیهایم هستم» و... نیز از آثار انتشاریافته او است. گودرزی اخیرا نیز در فصل دوم سریال «شهرزاد» به ایفای نقش پرداخته است.
رحیم نوروزی؛ بازیگر
شاید تا قبل از بازی در سریال «پس از باران» کمتر کسی می دانست که رحیم نوروزی بازیگر نقش فرخ، یک هنرمندان جوان تئاتری است که از تئاتر به تلویزیون آمده است. رحیم نوروزی زاده 7 مرداد ۱۳۴۶ در رشت است. او فارغالتحصیل مقطع کاردانی رشته مرمت بناهای تاریخی در سال 1372 و کارشناسی رشته تئاتر با گرایش ادبیات نمایشی در سال 1380 است.
نوروزی بازیگری را زیر نظر حمید سمندریان، بهروز بقایی و بهزاد عشقی آموخت و پس از گذراندن دوره بازیگری به فعالیت در عرصه تئاتر پرداخت. او پس از ایفای نقش در مجموعه «پس از باران» و دیده شدن بازیاش، در فیلمها و سریالهایی همچون «تب» (رضا کریمی)، «خانهای در تاریکی» (سعید سلطانی)، «کلانتر» (محسن شاهمحمدی)، «یادآوری» (حجت قاسمزاده) و «کرگدن» (فرزاد موتمن) حضور پیدا کرد.
هرچند نوروزی با ایفای نقش در این آثار بهعنوان یک بازیگر ثابت سریال ها و تله فیلم های تلویزیونی شناختهشده بود، اما حضور در تئاتر برای او در اولویت اصلی قرار داشت.
نوروزی تاکنون در نمایشهایی متعددی به ایفای نقش پرداخته است که ازجمله آنها میتوان به «بر فراز برجکها» به کارگردانی محمدرضایی راد، «عشق و عالیجناب» به کارگردانی حسین پاکدل، «دژاوو» به کارگردانی مسعود دلخواه، «مستأجر» به کارگردانی ستاره امینیان و... اشاره کرد. همچنین کاندیدای دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد بیست و سومین جشنواره تئاتر فجر برای نمایش «رقصی چنین»، کاندیدای دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره تئاتر فجر 1390 برای نمایش «عشق و عالیجناب»، جایزه اول کارگردانی نخستین جشنواره تئاتر ماه برای نمایش «بر فراز برجکها» و... ازجمله افتخارات او در زمینه تئاتر است.
درگذشت هادی اسلامی؛ بازیگر و کارگردان
هادی اسلامی ۱۷ آبان ۱۳۱۸ در محله پامنار تهران به دنیا آمد و فعالیت هنری خود را از دوره دبیرستان شروع کرد و سپس در دانشکده تئاتر به تحصیل پرداخت. او در سال ۱۳۴۲ فارغالتحصیل شد و در همان سال با بازی در نمایشنامه «روسری قرمز» به جرگه هنرمندان حرفهای تئاتر پیوست.
پس از انقلاب در سال ۱۳۵۸، بازی در سینما را شروع کرد. نخستین فیلمی که از او به نمایش درآمد «دست شیطان» به کارگردانی حسین زند باف نام داشت و پس از آن به بازیگری در سینما ادامه داد.
«اتوبوس» ساخته یدالله صمدی از مهم ترین فیلم های کارنامه این بازیگر است که در آن بازی درخشان و به یاد ماندنی را از خود ارائه داد. بازی او در این فیلم ازسوی چهارمین جشنواره فیلم فجر دیده شد و مستحق دریافت لوح زرین بهترین بازیگر نقش اول در این دوره از جشنواره شد. «آوار» به کارگردانی سیروس الوند و «جهیزیه ای برای رباب» ساخته سیامک شایقی از دیگر فیلم های موفق اسلامی در اواسط دهه 60 است که بازی او در این آثار نیز مورد توجه مخاطبان و منتقدین قرار گرفت.
سال های 67 و 68 دوران طلایی بازیگری هادی اسلامی در سینما بود که ماحصل آن بازی در دو فیلم «سرب» به کارگردانی مسعود کیمیایی و «خواستگاری» به کارگردانی مهدی فخیم زاده بود. بازی متفاوت و پخته او در فیلم «سرب» با آن صدای خاص و شنیدنی منوچهر اسماعیلی، اسلامی را تا حد نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول هم پیش برد. او علاوه بر سینما در چند سریال تلویزیونی ازجمله «مرغ حق» (در نقش سید حسن مدرس) بازی کرده بود.
هادی اسلامی در طول دوران فعالیت بازیگری خود، در طرح ارزشیابی هنرمندان موفق به کسب درجه دکترای تئاتر شد.
او اواخر عمر خود قصد داشت نمایشنامه «زیرگذر لوطی صالح» را مجدداً روی صحنه بیاورد اما صبح روز پنجشنبه نهم مردادماه ۱۳۷۲ در تهران براثر سکته قلبی درگذشت و اجل فرصت حضور دوباره او را بر صحنه تئاتر نداد.
پوپک گلدره؛ بازیگر
پوپک گلدره متولد 8 مرداد 1350 در تهران است. او فعالیت هنریاش را با بازی در نمایش «پل» آغاز کرد و سپس در سال 1373 در مجموعه تلویزیونی «ساعت خوش» نیز بازی کرد.
گلدره یکی از هنرمندانِ مستعد و باهوشی بود که در همان آغاز مسیر بازیگری خود بهسرعت توانست شایستگیهایش را در این عرصه نشان دهد؛ اما اوج هنرنمایی این هنرمند در فیلم «موج مرده» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا رقم خورد. بازی فوقالعاده او در این فیلم تحسین منتقدین را برانگیخت و جایگاهش را در سینما تثبیت کرد.
همچنین نقشآفرینی در فیلم سینمایی «سیندرلا»، «آخر بازی»، سریال «دنیای شیرین دریا» و «نرگس»، تئاتر «شکارگاه ممنوع» و... از دیگر فعالیتهای او در عرصه بازیگری است.
پوپک گلدره سرانجام در شهریورماه ۱۳۸۴ در جریان یک حادثه رانندگی (در جاده نوشهر به نور -منطقه سیسنگان) براثر تصادف شدید به حالت کما رفت و در تاریخ ۲۷ فروردین ۱۳۸۵ پس از ۸ ماه بهسر بردن در کما درگذشت.
محمود دولت آبادی؛ بازیگر، نمایشنامه نویس و رمان نویس
محمود دولتآبادی 10 مرداد 1319 در روستای دولتآباد سبزوار به دنیا آمد. دولتآبادی در سال ۱۳۳۹ به شوق نامنویسی در کلاس تئاتر آناهیتا به تهران آمد و در تکاپو برای یافتن یک کار مناسب، به «تئاتر پارس» در خیابان لالهزار آمد و بهعنوان یکی از عوامل پشتصحنۀ تئاتر استخدام شد. او به مدت یکسال، در رشته تئاتر به تحصیل پرداخت و پس از پایان تحصیلاتش، در چندین تئاتر و فیلم ایفای نقش کرد که ازجمله آنها میتوان به آثاری همچون «شبهای سفید» داستایوسکی، «قرعه برای مرگ» واهه کاچا، «اینس مندو» تانیا، «نگاهی از پل» آرتور میلر، «شهر طلایی» نوشته عباس جوانمرد، «قصه طلسم و حریر و ماهیگیر» نوشته علی حاتمی، «ضیافت و عروسکها» نوشته بهرام بیضایی، سه نمایشنامه پیوسته «مرگ در پاییز» نوشته اکبر رادی و بازی در نقش کوتاهی در فیلم «گاو» داریوش مهرجویی اشاره کرد.
دولتآبادی از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۳ همزمان با فعالیت در تئاتر، نویسندگی را هم شروع کرد. اما انگار نویسندگی برای دولتآبادی شیرینتر از تئاتر بود و او تصمیم گرفت برای همیشه تئاتر را کنار بگذارد. دولتآبادی کار جدی و منظم خود را در نویسندگی با انتشار کتاب «ته شب» آغاز کرد. پس از «ته شب»، «ادبار» را به همراه داستانهای «بند»، «پای گلدسته امامزاده»، «هجرت سلیمان»، «سایههای خسته» در مجموعه «لایههای بیابانی» در سال 1347 منتشر کرد. او در ادبیات ایران و جهان به یکی از چهرههای مهم تبدیل شد و توانست جوایز مهمی را از داخل و خارج از ایران دریافت کند. کسب نشان شوالیه هنر و ادب فرانسه در سال 2014، دریافت جایزه ادبی یان میخالسکی سوئیس در سال ۲۰۱۳، دریافت جایزه ادبی هوشنگ گلشیری برای یکعمر فعالیت در سال 2012، نامزد دریافت جایزه مَن بوکر آسیا در جشنواره کتاب سنگاپور ۲۰۱۱، برنده لوح زرین بیست سال داستاننویسی بر کلیه آثار و... از مهمترین افتخارات او در زمینه نویسندگی است.
جلال تهرانی؛ نمایشنامهنویس و کارگردان
جلال تهرانی متولد 12 مرداد 1347 در تهران است. او مدرک کارشناسیاش را از جهاد دانشگاهی و سپس کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی را از دانشگاه تهران دریافت کرد. تهرانی پیش از اینکه به حرفه نمایشنامهنویسی روی آورد، طراحی تولید الکترونیک انجام میداد.
گرچه فعالیت حرفهای خود را در تئاتر با نگارش نقد و مقاله آغاز کرد؛ اما با شروع فعالیتهایش در حوزه نویسندگی، کارگردانی و طراحی صحنه، فعالیتش را در زمینه نقدنویسی دیگر ادامه نداد.
او از سال 1380 با اجرای نمایشهای «نفرتی تی»، «مخزن»، «تکسلولیها»، نمایشنامهخوانی «مقام استادی» و «اندر هدایت نسل جوان» به یکی از چهرههای مستعد نسل جوان تبدیل شد و بعدازآن نمایشنامه «دو دلقک و نصفی» را در سال 84 اجرا کرد.
او پس از شناخته شدنش در عرصه تئاتر، مدتی به کشورهای سوئد، آلمان و فرانسه سفر کرد و به آکادمیهای آن کشورها رفت و پسازآن، بیش از یک سال از وقتش را با نوشتن فیلمنامه گذراند که فیلمنامههایی همچون «در جهنم باران میبارد»، «داستان تمام»، «کری» و «مرسی» حاصل آن دوره است.
از فعالیتهای دیگر او نمایش «به صدای زمین گوش کن» است که در سال 91 اجرا شد. «به صدای زمین گوش کن» نمایشی چندصدایی بود که در آن بازیگران به دو شیوه روایی و نمایشی و نوازندگان به همراه 5 شاعر صداهای متفاوت را با عینیترین و ملموسترین نشانههای ممکن درصحنه ابراز وجود کردند. او همچنین درزمینه آموزش و نشر نیز مکتب تهران را راهاندازی کرد تا بتواند با این کار به شکل بارزتری امر آموزش تئاتر را برای استعدادهای این هنر فراهم کند.
سیروس همتی؛ طراح صحنه، نمایشنامهنویس، کارگردان و بازیگر
سیروس همتی متولد 13 مرداد 1351 در تهران است. تحصیلات او کارشناسی ریاضی از دانشگاه تربیتمعلم و تخصصش در زمینه طراحی صحنه، نویسندگی، کارگردانی و بازیگری است.
«غروب تا غروب»، «محرمانه»، «ببخشید خط روی خط افتاد»، «مسافران»، «قربانی»، «مجلس برادرکشی»، «کامو»، «خروسک پریشان»، «الهه»، «فولاد هرگز زنگ نمیزند» و... ازجمله آثار او بهعنوان نویسنده، کارگردان و بازیگر در عرصه تئاتر است. همچنین دریافت جایزه کارگردانی و طراحی صحنه برای نمایش «ببخشید خط روی خط افتاده» از جشنواره تئاتر بانوان در سال، 1377 دریافت جایزه کارگردانی برای نمایش «محرمانه» از جشنواره تئاتر استانی تهران در سال 1379، دریافت جایزه نویسندگی و کارگردانی برای نمایشنامه «برگریزان» از هشتمین یادواره سراسر تئاتر دفاع مقدس در سال 1380، دریافت جایزه بهترین بازی و طرح برای نمایش «یک اتفاق عجیب» از هجدهمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر، دریافت جایزه ویژه برای نمایشنامهخوانی «اسب» از همایش عاشورائیان، داور چند تن جشنواره معتبر منطقهای، استانی مرکز هنرهای نمایشی و... ازجمله افتخارات او در زمینه تئاتر است.
این هنرمند همچنین سالها پیش در فیلم «مارمولک» به کارگردانی کمال تبریزی و سریال «خاک سرخ» ابراهیم حاتمی کیا نقش کوچکی ایفا کرد و بازی او در فیلم سینمایی سریال «خداحافظ بچه» به کارگردانی منوچهر هادی او را بیشازپیش موردتوجه قرارداد.
ژاله علو؛ بازیگر، صداپیشه، شاعر و گوینده
ژاله علو با نام اصلی شوکت، زاده 14 مرداد سال 1306 در تهران است. او فارغالتحصیل دانشسرای مقدماتی تهران در سال 1326 است و سال 1328 به هنرستان هنرپیشگی رفت تا در این زمینه آموزشهای لازم را ببیند. علو که به عنوان یکی از سرشناسترین دوبلورهای ایرانی محسوب میشود، فعالیت هنری خود را ابتدا در تئاتر آغاز کرد و در دوران فعالیت تئاتریاش در بیش از بیست نمایشنامه ایفای نقش کرد. او همچنین در طول فعالیت بازیگریاش در سینما هم به ایفای نقش پرداخت. نخستین فیلمی که علو در آن بازی کرد فیلم «توفان زندگی» نام داشت و آخرین فیلم سینماییاش، فیلم «سلطان» ساخته مسعود کیمیایی در سال 1375 بود.
ژاله علو که از صدای بسیار خوب و جادویی برخوردار است، فعالیت گویندگی خود را از سال 1331 در رادیو آغاز کرد و یک سال بعد، در زمینه دوبله به فعالیت پرداخت و در فیلمهای زیادی بهجای بازیگران معروف سینمای جهان و ایران حرف زد.
ژاله علو همچنین از برگزیدگان هشتمین همایش چهره های ماندگار در سال ۱۳۸۹ است. او اخیراً نیز در آلبوم «غمنومه ی فریدون» بهعنوان گوینده فعالیت کرده است.
صادق عاشور پور؛ نمایشنامهنویس و کارگردان
صادق عاشور پور زاده 14 مرداد 1332 در همدان است. او از شانزدهسالگی پا به دنیای تئاتر گذاشت و هنوز هم در زمینه نمایشنامهنویسی به فعالیت میپردازد. او از پژوهشگران و نویسندگان مطرح عرصه نمایش است که در کنار چاپ بیش از ۶۰ جلد نمایشنامه، کتاب ۱۰ جلدی «نمایش ایرانی (تاریخ نمایش ایرانی)» و ۴ جلدی «بازیها، کوچهها و محلهها» را در پرونده ۵ دهه فعالیت خود در عرصه نمایش به یادگار گذاشته است. همچنین مجموعه هفتجلدی نمایشهای ایرانی و مجموعه چهارجلدی بازیهای محلی از دیگر فعالیت های نمایشنامه نویسی او به شمار می آیند.
حمید پور آذری؛ کارگردان
حمید پور آذری متولد 14 مرداد 1347 در تهران و فارغالتحصیل رشته نمایش از دانشگاه آزاد اسلامی است. پور آذری یکی از کارگردانهای صاحبنام و برجسته تئاتر است که تاکنون نمایشهای موفقی همچون «خرس» (آنتوان چخوف)، «یک نوکر و دو ارباب» (بازنویسی شده توسط آتیلا پسیانی)، «آندرانیک» (حسین مهکام)، «هملت به روایت بایرام» (نشمینه نوروزی)، «هر چی دلت بخواد» ( مجید حیدری)، «غولتشنها» (کارلو گلدونی) و... را روی صحنه برده است.
همچنین شناخته شدن به عنوان کارگردان برگزیده جشنواره نمایشهای آئینی-سنتی برای نمایش «یک نوکر و دو ارباب» در سال 1380 و کارگردان سوم برگزیده جشنواره نمایش آئینی ـ سنتی برای نمایش «هر چی دلت بخواد» در سال 1382 و...از جمله افتخارات او در زمینه تئاتر است.
پرویز تاییدی؛ مترجم، نویسنده و کارگردان
پرویز تاییدی 15 مرداد 1316 در تهران به دنیا آمد. او در عرصه تئاتر ایران نام شناختهشده است و یکی از بانیان تئاتر تلویزیونی و از مترجمان توانمند آثار نمایشی است.
تاییدی فعالیت هنری اش را در دبیرستان و با تئاترهای مدرسهای آغاز کرد و بعدها الفبای بازیگری به شیوه استانیسلاوسکی را زیر نظر پروفسور دیویدسن آموخت.
اولین بازی او در تئاتر در نمایش «پدر» اگوست استریندبرگ بود و سپس در نمایشهای «زیبای بیاعتنا» و «آخرین نوار کراپ» به ایفای نقش پرداخت. تاییدی در کنار تئاتر به فعالیت در عرصه دوبله هم میپرداخت. او تهیه و کارگردانی چند تئاتر تلویزیونی و صحنهای و همچنین ساخت تعدادی اثر مستند و داستانی در تلویزیون را در کارنامه خود دارد.
تاییدی از نخستین مترجمان و مدرسان، بازیگری آکادمیک و دارای سیستم در حوزه تئاتر است. پرویز تاییدی با ترجمه نظریههای استانیسلاوسکی در حوزه بازیگری در دهههای گذشته، نقشی اساسی در یادگیری فن ایفای نقش و هنر بازیگری داشته است. کار هنرپیشه بر نقش، تئوری استانیسلاوسکی در پرورش هنرپیشه: همراه با ده تک پرده معروف از نمایشنامهنویسان جهان، همشهری کین، فرشته آبی، پلیکان و... از آثار مهم ترجمه او در ادبیات نمایشی دنیاست.
رحمت امینی؛ منتقد ، نمایشنامهنویس و کارگردان
رحمت امینی متولد 18 مرداد 1350 در ورامین و دارای مدرک کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی و دکترای پژوهش هنر از دانشگاه تهران است.
کارگردانی نمایش «گمشدگان دریا» نوشته اسماعیل مهدی پور و نویسندگی آثاری همچون«خرس و چشمه» به کارگردانی حسن وارسته، «اتفاق با شماره 2» به کارگردانی امیر آتشانی، «همسر چینی» به کارگردانی حسن وارسته و... از جمله فعالیتهای او در بدو ورودش در عرصه تئاتر است.
امینی از سال 1373 تا 1377 طی دو دوره عضو هیئتامنا انجمن نمایش ورامین بود. همچنین مسئولیت دبیری شورای تئاتر کشور، دبیری شورای تئاتر دانشگاهیان کشور، عضویت در شورای طرح و برنامه نمایشی گروه خانواده شبکه اول سیما، دبیری دوازدهمین سراسری تئاتر سوره، داور بخش نمایشهای خیابانی دهمین جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس، عضو هیئت بازبینی نخستین جشنواره سراسری تئاتر ماه، داور کانون ملی منتقدان تئاتر در جشنواره تئاتر فجر، داور بخش هنری- نمایشنامهنویسی- سومین جشنواره نهجالبلاغه دانشگاهیان و... از دیگر فعالیتهای او در عرصه نمایش است.
امینی اخیراً نیز در هجدهمین جشنواره آیینی و سنتی بهعنوان یکی از اعضای هیئت انتخاب فعالیت داشت.
ملک جهان خزاعی؛ طراح صحنه و لباس
ملک جهان خزاعی 19 مرداد 1328 در روستای حیدرآباد شهرستان تربت حیدریه متولد شد. او مادر رفیع پیتز کارگردان و نویسنده ایرانیتبار در آمریکا است.
جهان خزاعی در چهاردهسالگی به انگلستان رفت و در سن شانزدهسالگی وارد دانشگاه شد. او در سال ۱۹۶۷ میلادی در رشته هنرهای زیبا (نقاشی و مجسمهسازی) از دانشگاه لندن فارغالتحصیل شد و در ۱۹۷۲ میلادی در رشته مدیریت هنری از مدرسه «افلید یونیورسیتی کالج لندن» فوق لیسانس گرفت و دوره کارآموزی را در «رویالشکسپیر» گذراند.
خزاعی پیش از شروع فعالیت در سینما، سال ۱۹۷۰ میلادی در «رویالکورت» لندن طراح صحنه و لباس بود. او در همین سالها نویسنده و تصویرگر دو کتاب «سنگ صبور» و «شاهزاده آهو» در فرانسه بود و جایزه بهترین نویسنده و تصویرگر کتاب سال را دریافت کرد و بهعنوان نویسنده برگزیده انجمن زنان در فرانسه شناخته شد.
خزاعی در آن سالها با هنرمندانی همچون عزتالله انتظامی، داوود رشیدی و رکنالدین خسروی همکاری کرد و در آثاری مثل «سنگ و سرنا» (نصرت پرتوی)، «بنگاه تئاترال» (بنگاه تاترال) (علی نصیریان)، «غروب در دیاری غریب»، «قصه ماه پنهان» و «سگی در خرمنجا» (هرسه به کارگردانی عباس جوانمرد) به فعالیت پرداخت.
خزاعی در سالهای بعد از انقلاب اسلامی پس از تجربههای فراوانی که در انگلستان و فرانسه کسب کرده بود، طراحی صحنه و لباس تعداد زیادی از فیلمهای سینمایی را عهدهدار بوده که از آن جمله میتوان «بلندیهای صفر»، «عاشق فقیر»، «دل و دشنه»، «ضیافت»، «غزال»، «فصل پنجم»، «تولد یک پروانه»، «دو زن»، «صنم»، «دختران خورشید»، «نسل سوخته»، «تیک»، «باران»، «دختری بهنام تندر»، «بانوی کوچک» و «دخیل» را نام برد.
امین تارخ؛ بازیگر و مدرس
امین تارخ زاده 20 مرداد 1332 در شیراز است. او تحصیلات ابتدائی و راهنماییاش را در شیراز به اتمام رساند و برای ادامه تحصیل به تهران آمد. تارخ در سال ۱۳۵۶ از دانشکده هنرهای نمایشی دانشگاه تهران فارغالتحصیل شد و تحصیلات تکمیلی خود را در سال ۱۳۶۳ با کسب مدرک فوقلیسانس در رشته مدیریت فرهنگی به پایان برد.
امین تارخ به مدت 35 سال است که بهعنوان بازیگر و مدرس در سینما به فعالیت میپردازد و تاکنون نقشهای متفاوت زیادی را در فیلمها و سریالهای تلویزیونی و تئاترهایی همچون «مادر»، «مرگ یزدگرد»، «سرب»، «سربداران» و... بازی کرده است. تارخ همچنین بهعنوان عضو هیئت داوری در جشنوارههای داخلی مختلف و همینطور بهعنوان عضو هیئتمدیره خانه سینما حضور تأثیرگذاری داشته است.
او در سال ۱۳۷۳ اولین مدرسه بازیگری را به نام کارگاه آزاد بازیگری در تهران تأسیس کرد که هنرمندان محبوب بسیاری ازجمله حبیب رضایی، مهتاب کرامتی، ترانه علیدوستی، پوریا پورسرخ، شبنم مقدمی و... در این آموزشگاه فارغالتحصیل شدند. تارخ همچنین سال ۱۳۷۶ بهعنوان یکی از چهرههای برتر احیای تئاتر ایران شناخته شد.
فاتح باد پروا؛ کارگردان
فاتح باد پروا متولد 20 مرداد 1345 در مریوان است. او یکی از بنیانگذاران تئاتر خیابانی مریوان شناخته شده است. باد پروا همچنین زیر نظر اساتیدی همچون قطبالدین صادقی، حمید سمندریان و علیرضا خمسه آموزشهایی در زمینه بازیگری گذرانده است.
او تاکنون تجربه کارگردانی و بازی در نمایش های«دوازده سوار مریوان» نوشته آزاد رستمی،«آفتاب» نوشته آزاد رستمی، «پیادهها»، «ضیافت» نوشته بهرام بیضایی و... را به عهده داشته است. همچنین همکاری در تولید برنامه تلویزیونی«فرزندان ایران»، طراح و مسئول اجرای جشنوارههای صحنهای و خیابانی مریوان نایبرئیس انجمن نمایش استان کردستان ریاست انجمن نمایش مریوان و... از دیگر فعالیتهای او محسوب می شوند.
علی حاتمی؛ نمایشنامهنویس و کارگردان
علی حاتمی 23 مرداد ۱۳۲۳ در تهران متولد شد. او دانشآموخته از دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر است و به عنوان پدر سینمای تاریخی ایران شناخته می شود.
علی حاتمی پیش از آنکه مراحل تکمیلی دانش و زیباییشناسی هنری خود را در تلویزیون طی کند و در سینما به اوج برسد و در مقام یک نمایشنامهنویس فعالیت حرفهای خود را آغاز کند، فعالیتِ هنری خود را با نویسندگی در تئاتر آغاز کرد و نمایشنامههای «ساتن»، «قصهٔ حریر»، «ماهیگیر»، «حسن کچل»، «چهلگیس» و «شهر آفتاب و مهتاب» را برای تئاتر نوشت.
علی حاتمی همچننی در کلاسهای نمایشنامهنویسی اداره هنرهای دراماتیک واقع (در آب سردار) شرکت نمود و در رشته ادبیات نمایشی تحصیلات خود را ادامه داد. او در سال ۱۳۴۴ نمایش «دیب» (دیو) را که از اولین نوشتههای خود بود در تالار دانشکده و با کودکان مؤسسه آموزشی فرهنگ آرزو به اجرا درآورد.
حاتمی در سال 1348 به سینما راه پیدا کرد و پس از موفقیت «حسنکچل» اولین اثر سینماییاش، از تئاتر فاصله گرفت و تمرکز اصلی خود را معطوف به سینما کرد. او در دوران فعالیت در سینما و تئاتر به یکی از کارگردانهای مؤلف و صاحب سبک شناخته شد و هر بار با ساخت اثری تازه، مخاطب را وارد دنیای جدیدی میکرد.
«طوقی»، «سوته دلان»، «هزاردستان»، «کمالالملک»، «جعفرخان از فرنگ برگشته»، «دلشدگان»، «مادر» و... همگی از آثار ماندگار و بهیادماندنی این هنرمند اصیل هستند که هنوز هم از آنها بهعنوان بهترین آثار سینمای ایران یاد میشود. آخرین فیلم نیمهتمام او «جهانپهلوان تختی» (یکی از بزرگترین پروژههای سینمایی او بعد از مجموعه هزاردستان) نام داشت که به علت مرگ ناشی از بیماری سرطان نافرجام ماند. علی حاتمی سرانجام در تاریخ ۱۵ آذرماه ۱۳۷۵ چشم از جهان فروبست.
سعدی افشار؛ بازیگر
سعدی افشار با نام کامل سعد الله رحمت خواه 24 مرداد 1313 در تهران متولد شد. او بازیگر کمدی نمایشهای ایرانی موسوم به سیاهبازی و یا تخته حوضی بود.
افشار که تا ششم ابتدایی درسخوانده بود، برای نخستین بار در سال ۱۳۳۰ بر روی صحنه رفت. او با گرفتن نقشی کوچک در تئاتری از اسماعیل مهرتاش وارد تئاتر حرفهای شد و با چندین سیاهباز معروف تئاترهای لالهزار ازجمله مهدی مصری، حسین یوسفی، ذبیحالله ماهری و رضا عرب زاده همکاری کرد. سعدی افشار با پایهگذاری یک گروه تئاتری، مدتها در سالن تئاتر نصر به هنرنمایی پرداخت.
تنها بازمانده نمایش سیاهبازی در ایران، سرانجام در ۳۰ فروردین ۱۳۹۲ (نوزدهم آوریل ۲۰۱۳) بعد از تحمل یک دوره طولانی بیماری به علت عفونت ریوی و پوکی استخوان در خانه شخصی خود در تهران درگذشت.
بهناز جعفری؛ بازیگر
بهناز جعفری متولد 25 مرداد ۱۳۵۳ در تهران و فارغالتحصیل رشته ادبیات نمایشی از دانشگاه آزاد اسلامی است.
جعفری بازی در تئاتر را با نمایش «سلطان مار» به کارگردانی گلاب آدینه در سال ۱۳۷۲ آغاز کرد و تاکنون در نمایشهای کارگردانان شاخصی چون بهرام بیضایی، محمد رحمانیان، علیرضا نادری و ... به ایفای نقش پرداخته است. «اتاق ورونیکا» (رضا ثروتی)، «برنارد مرده است» (علی سرابی)، «مردی برای تمام فصول» (بهمن فرمان آرا)، «مشروطه بانو» (حسین کیانی)، «کوکوی کبوتران حرم» (علیرضا نادری) و... ازجمله آثاری است که جعفری در آنها بازی کرده است.
او که با توجه مطبوعات به حضور ش در عرصه نمایش شناخته شده است به تازگی در اظهار نظری عجولانه خود را بی نیاز از رسانه ها دانست و واکنش اهالی رسانه را برانگیخت.
آشا محرابی؛ بازیگر
آشا محرابی ۳۱ مرداد ۱۳۵۲ در تهران متولد شد. او دختر اسماعیل محرابی و دارای تحصیلات در رشته زبان انگلیسی و روابط بینالملل و بازیگری و کارگردانی است.
محرابی همزمان با تحصیلات دانشگاهی، به کانون هنری حمید سمندریان رفت و فارغالتحصیل بازیگری و کارگردانی از کانون سمندریان شد. او همچنین فارغالتحصیل کارگردانی و فیلمسازی از سینمای جوان است و دوره فیلمنامهنویسی را هم در کلاسهای ناصر تقوایی در آموزشگاه کارنامه گذرانده است.
محرابی در سال ۱۳۷۴، با قبولی در آزمون اداره کل نمایش، پا به عرصه نمایشهای رادیویی گذاشت و پس از ورود به رادیو، کار درصحنه تئاتر را در سال ۱۳۷۷ با بازی در نمایش «دایره گچی قفقازی» به کارگردانی حمید سمندریان در تالار اصلی تئاتر شهر آغاز کرد. او بعدها در مقام بازیگر، نویسنده و کارگردان فعالیت در این حیطه هنری را ادامه داد و در نمایشهایی مثل «خسیس»، «خانه برنارد آلبا»، «سه خواهر»، «زیرگذر سقاخانه»، «اتوبان»، «من حرفی ندارم دنبال شو نگیر» و … به ایفای نقش پرداخت.
با دیگر هنرمندان مردادی بیشتر آشنا شوید
اما جلیل رفیعی نمایشنامهنویس وکارگردان و تعزیه خوان، آرونددشت آرای کارگردان، ابراهیم مطیعی نمایشنامه نویس و پژوهشگر، عبدالرضا قراری نمایشنامهنویس وکارگردان، هومن لایق بازیگر، نصرت ا... مسعودی نمایشنامه نویس و کارگردان، مهدی مکاری کارگردان، ندا هنگامی کارگردان، فرزان سجودی زبانشناس و پژوهشگر، جلال ستاری مترجم و محقق،محمود قبه زرین محمد قاضی مترجم، محمود قبهزرین نمایشنامه نویس و کارگردان، سعید خیرالهی نمایشنامهنویس وکارگردان، مرتضی کوراغلی بازیگر و کارگردان، عبدالرضا سواعدی نمایشنامه نویس و کارگردان، افشین خورشید باختری منتقدپژوهشگر و بازیگر، شیرین بزرگمهر مترجم و کارگردان، محمدامیر یاراحمدی نویسنده، عباس شادروان مترجم، کارگردان و نمایشنامهنویس هم هنرمندانی هستند که در مرداد ماه پا به جهان هستی گذاشتند.