حسن عظیمی کارگردان نمایش «هملت» در گفت‌وگو با ایران تئاتر
هنرمندان نمایش‌های سنتی باید پاتوق مخصوص خود را داشته باشند
حسن عظیمی کارگردان نمایش «هملت» معتقد است؛ اگر سالنی اختصاصا در اختیار هنرمندان نمایش‌های سنتی قرار بگیرد قطعا مردم از آثار آنها استقبال می‌کنند.
حسن عظیمی نویسنده، کارگردان و بازیگر نمایش‌های سیاه‌بازی امسال با نمایش «هملت» در هجدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی حضور دارد. او که از معدود هنرمندان پیشکسوت در عرصه نمایش‌های ایرانی است درباره این اثر نمایشی به ایران تئاتر گفت: داستان نمایش «هملت» همان داستان نمایشنامه اصلی هملت است در قالب تئاتر سنتی. در این نمایش مبارک که نقش اصلی نمایش‌های سنتی ایرانی را دارد، ایفاگر نقش هملت است.
عظیمی که این نمایش را 16 سال پیش در فرانسه با نام «سعدی هملت می‌شود» اجرا کرده، درباره علت تغییر نام این نمایش اینگونه توضیح داد: آن زمان سعدی افشار که به رحمت خدا رفته، نقش هملت را بازی می‌کرد و به همین دلیل این عنوان را برای نمایش انتخاب کرده بودم، اما حالا که دیگر بین ما نیست ترجیح دادم که نام نمایش «هملت» باشد.
او در ادامه افزود: تمام دنیا به ویژه فرانسوی‌ها به هملت علاقه وافری دارند. من این نمایش را در آن سال‌ها در فرانسه اجرا بردم و با اقبال بسیاری از طرف مخاطبان مواجه شد. همچنین در اسپانیا و پنجمین جشنواره جهانی شکسپیر هم به صحنه بردم. این نمایش اثری بود که در کنار آثار دیگر در دنیا، وجهه خوبی برای ایران بوجود آورد و نمایش سنتی ما را جهانی کرد. اکنون بعد از 16 سال از طرف هجدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی از من خواسته شد که این متن را مجددا اجرا کنم.
این کارگردان تئاتر در رابطه با شیوه اجرایی نمایش «هملت» گفت: نمایش ما به شیوه روحوضی با تمام خط و ربط، لباس، فرم و محتوا با رعایت کامل قواعد و قانون تئاتر سنتی اجرا می‌شود. در نمایش روحوضی، طراحی صحنه به معنی طراحی صحنه در تئاتر غربی وجود ندارد. در نمایش ما فضا و مکان از طریق دیالوگ تغییر می‌کند؛ مثلا وقتی می‌خواهیم وارد جنگل شویم، این مکان از طریق دیالوگ جابه‌جا می‌شود و تماشاگر هم به راحتی این موضوع را می‌پذیرد.
حسن عظیمی در رابطه با تمرینات این نمایش نیز بیان کرد: ما حدود 50 روز برای اجرای این نمایش تمرین کردیم اما شیوه اجرایی نمایش به نسبت قبل تغییری نکرده و فقط بازیگران دیگری در این نمایش بازی می‌کنند. در آن زمان بازیگرهای قدری مانند سعدی افشار، رضا رضامندی و مجید فروغی در «هملت سعدی می‌شود» ایفای نقش می‌کردند که متاسفانه امروز دیگر در بین ما نیستند.
او که یکی از سیاه‌بازهای مطرح ایران است با یادی از همکاران خود در این عرصه عنوان کرد: ذبیح الله خان ماهری، مهدی مصری، سیدحسین یوسفی، رضا عرب‌زاده، محمود یکتا، مهدی صناعی و سعدی افشار از بهترین سیاه‌بازهای ایران بودند و من به شدت از این افراد یاد گرفته‌ام و الهام‌بخش آثار من بوده‌اند.
حسن عظیمی که طراحی صحنه، انتخاب موسیقی، طراحی و دوخت لباس و ساخت آکسسوار «هملت» را خودش انجام داده، درباره نوع موسیقی و بازیگران نمایش یز اظهار داشت: در «هملت» موسیقی به صورت زنده اجرا می‌شود و از موسیقی‌های 60 سال قبل نمایش سنتی ایران انتخاب شده است. در این اجرا داوود داداشی(هملت)، حسن عظیمی (هوراشیو)، غلام بابوته(کلادیوس)، حسین لطیفی(لایرتوس)، ستوده حیدری(گرترود)، هما مکرمی(سلطان بانو) و احمد محرابی(مبارک) ایفای نقش می‌کنند.
این کارگردان و بازیگر تئاتر با بیان اینکه در دوره‌ای که این همه مدارس و دانشگاه‌های مختلف در رابطه با تئاتر وجود دارد اما خروجی نمایش‌های سنتی ایرانی خروجی مناسبی نیست، عنوان کرد: با جزوه و تدریس مباحث تئوری نمی‌توان نمایش سنتی و آئینی را به دانشجویان آموزش داد. زیرا تاریخ آن شفاهی است و آموزش آن باید به صورت عملی اتفاق بیفتد. من سعی کردم این تاریخ شفاهی را در کتابی به نام «از لاله زار تا شانزلیزه» جمع‌آوری کنم و جلد دوم آن هم تقریبا آماده انتشار است. این کتاب زندگی هنرمندان نمایش روحوضی است از زمان ناصرالدین شاه به بعد؛ از زمانی‌که نمایش روحوضی در ایران شکل گرفته. اما باید سالن مخصوصی برای افرادی که تخصص‌شان نمایش‌های آیینی و سنتی است وجود داشته باشد تا آنجا نمایش‌های سنتی و آیینی تولید شود. در واقع آن محل پاتوق این افراد برای تولید اینگونه نمایش‌ها می‌شود و مردم هم استقبال زیادی از آن می‌کنند. اما متاسفانه تماشاگر نمایش سنتی بریده است، زیرا جز تماشاخانه سنگلج، سالن مخصوصی وجود ندارد تا آثار بیشتری در طی سال تولید شود و مردم به تماشای آنها بنشیند.
عظیمی همچنین با اشاره به تعداد کم بازیگران متبحر در زمینه نمایش‌های سیاه بازی، سنتی و آئینی بر توانمندسازی این افراد تاکید کرده و گفت: مسئولین باید تدبیری بیاندیشند که بتوان در سال آثاری تولید کرد تا هنرپیشه‌هایی (چه دختر و چه پسر) در کنار افراد با تجربه قرار گیرند تا به نمایش‌های سنتی و آیینی ایرانی معرفی شوند. در دوره‌ای آقای منتظری تئاتر نصر را در اختیار من گذاشته بودند، 12 هنریشه زن و مرد به نمایش سنتی معرفی شد.
او در پایان ضمن ابراز خرسندی از برگزاری جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی خاطر نشان کرد: من معتقدم برای داشتن یک جشنواره پربار و مفیدتر احتیاج داریم که در سال حداقل 20 نمایش سنتی و آیینی ایرانی اجرا شود.
نمایش «هملت» روز دوشنبه 13 شهریورماه در در ساعت های 17 و 19 ر تالار محراب روی صحنه می رود.
هجدهمین جشنواره نمایش‌های آئینی و سنتی به دبیری داوود فتحعلی بیگی از 10 تا 15 شهریورماه جاری در تهران برگزار می‌شود.
