جشنواره جشنواره ها

به گزارش ایران تئاتر؛ جشنواره تئاتر خیابانی مریوان در این دوره چهار اثر را در بخش مرور خود قرار داد که شامل نمایش های "این مکان مجهز به دوربین مدار بسته می باشد"، "آرایشگاه صلواتی"، "این همه من" و "جنگ زیر پوست من و مادرم" می شد. این آثار به ترتیب منتخب جشنواره های تئاتر خیابانی شهروند لاهیجان، شرهانی دهلران، کودک و نوجوان همدان/رضوی و دفاع مقدس خرمشهر هستند که به این دوره جشنواره مریوان دعوت شده اند البته نمایش جنگ زیر پوست من و مادرم به گفته کارگردان برای بازیگرش مشکلی به وجود آمده و به دلیل مهاجرت نمی تواند با گروه باشد، ناچار گروه نیز از شرکت در جشنواره مریوان انصراف داد و بخش مرور این جشنواره با سه اثر برگزار می شود. آنچه در ادامه می خوانید گزارشی از این سه نمایش که با گذشتن از مسیر دیگر جشنواره ها حالا پخته تر از دیگر نمایش ها در این دوره جشنواره مریوان حضور دارند؛

اینجا مجهز به دوربین مدار بسته می باشد ؛ راهنمایی بر فرهنگ استفاده از توالت های عمومی!

____________________________________________________________

"آن" شخصیت اول این داستان است، او نویسنده کتابی است با این عنوان: " چگونه از توالت عمومی درست استفاده کنیم" این شخصیت در پی آن است در جشن امضاء کتابش با حضور مردم از آن رونمایی کند. در این نمایش که به صورت تک پرسوناژ اجرا می شود روش های استفاده درست از توالت عمومی بیان می شود. اینجا مجهز به دوربین مدار بسته می باشد پییش از این در جشنواره خیابانی تئاتر لاهیجان در دو بخش بازیگری مرد و کارگردانی برگزیده رتبه اول است. آن در این نمایش در مورد مسائل زندگی خودش حرف می زند که به نوعی هر کسی را درگیر نکند.

ایده نمایش که در اصل نوشته اصغر خلیلی است از در و دیوار نوشته های داخل توالت های عمومی گرفته شده که معمولا توسط بخش زیبا سازی شهرداری ها از بین می روند. تک پرسوناژ تنها با یک در همه آنچه که در این نمایش رخ می دهد را روایت می کند.

محمد هادی عطایی برای این نمایش جایزه بازیگری اول مرد را از جشنواره تئاترخیابانی لاهیجان برده است.

خلیلی دلیل برجسته بودن این جشنواره را در دو نکته می داند و می گوید: این جشنواره به صورت تخصصی برای تئاتر خیابانی در نظر گرفته شده و برنامه های آن نیز با توجه به همین نوع تئاتر شکل گرفته است، ویژگی بعدی هم مربوط به تماشاچیان بی نظیر مریوانی است که در هیچ جایی مانند آنها را ندیده ام. خلیلی با اشاره به پیگیر بودن آنها برای دیدن همه نمایش هایی که اجرا می شوند می گوید: تماشاگران مریوانی مخاطبان فهیمی هستند که به خوبی وقت می گذارند و تعداد آنها بسیار زیاد است. او در ادامه دبیری این جشنواره را نیز نقطه قوت آن می داند که برای همه اتفاقا برنامه ریزی می کند.

او راه بهتر شدن جشنواره را در استمرار همین روند می داند و می گوید: جشنواره مریوان تا حالا خوب کار کرده چون دبیرخانه آن استمرار داشته و بدنه اصلی آن را افراد کاربلد و متخصص تشکیل می دهند. معمولا جشنواره های دیگری که میشناسیم هر سال دچار تغییرات تیم اجرایی می شوند و همین مسئله باعث شده جشنواره ها با نوسان اجرا شوند. او می افزاید: این جشنواره متعلق به بچه های تئاتر خیابانی است و خودشان هم آن را برگزار می کنند، آثارش را خودشان آماده می کنند و داوری هم با خیابانی کارهاست. به نظرم به همین دلیل است که این جشنواره اینقدر خوب برگزار می شود.

کارگردان "این مکان مجهز به دوربین مداربسته می باشد" کارکرد اجتماعی تئاتر خیابانی را در بیان دغدغه های مردمی می داند و معتقد است این شیوه می تواند بهترین راه اموزش مفاهیم اجتماعی باشد: تئاتر خیابانی چون در خارج سالن رسمی اجرا می شود مردم را با تمام درگیری هایشان جذب خودش می کند. مردم برای دیدنش هزینه نمی دهند و تماشاگر از هر طبقه و فرهنگی می تواند به طور تصادفی مخاطب نمایشهای خیابانی شود.

خلیلی چرخه اقتصادی تئاتر خیابانی را نا امید کننده می داند و می گوید: به نظرم اداره کل هنرهای نمایشی و وزارت ارشاد باید برای تئاتر خیابانی برنامه های بلند مدتی داشته باشند. ما الان تئاتر خیابانی را در فصلهای مشخص یا مناسبت ها می بینیم درحالی که باید در کل سال اجراهای آن وجود داشته باشد. برای چنین اتفاقی باید برنامه ریزی کرد و آن را توسعه داد. او با اشاره به مشکل محدود بودن اجراهای تئاتر خیابانی  ادامه می دهد: قرار بود در طرحی شنبه های تئاتر خیابانی داشته باشیم، یعنی شنبه که تئاتر های تعطیل اند برنامه ای سراسری داشته باشیم و آثار خیابانی در نقاط مختلف به اجرا در بیایند اما فقط حرفش زده شد و طرح اجرا نشد.

این همه من؛ جنگ ، کودکان، خشونت

________________________

نمایش "این همه من" اثری از اصفهان است که موضوعش درباره جنگ های منطقه و بچه هایی است که درگیر جنگ بزرگ ترها شده اند. مسئله این نمایش در مورد بچه هایی است که در مناطق جنگی زندگی می کنند. این همه من اثری است با ساختاری اپیزودی که به نمونه های مستند  از زندگی کودکانی اشاره می کند که در رسانه های مورد توجه قرار گرفتند و جزو قربانیان جنگ های بزرگان بودند.

بلیغ فر کارگردان این نمایش که سال هاست در حوزه تئاتر کودک و نوجوان فعال است ایده نمایشش را از فقدان پرداخت به این مسئله می داند. او می گوید: در حوزه تئاتر کودک و نوجوان معمولا نمایش های شاد و مفرح اجرا می شود که کارکرد سرگرمی سازی برای کودکان دارند اما آثاری با موضوعیت جنگ و مسائل جدی جایشان خالی است و کسی سراغشان نمی رود. او در این راه مسائل و مشکلات زیادی داشته و از اینکه پرداختن به مسئله خشونت هنوز جزو خط قرمزهای تئاتر کودک و نوجوان است انتقاد می کند و می گوید: من ابتدا یک سری برنامه مستند در مورد جنگ و قربانی شدن کودکان در آن دیدم و متوجه شدم فاکتور اصلی پرداختن به جنگ، خشونت است.

بلیغ فر درباره  انگیزه حضورش در جشنواره می گوید: من هیچ وقت سعی نکردم روی خودم برچسب بزنم و تنها یک حوزه تئاتر را زمینه کارم قرار دهم، پیش از این چندین کار صحنه ای کرده ام و دوست داشتم کار خیابانی هم انجام دهم. وی با اشاره به این مسئله که برای شرکت در جشنواره های تئاتر خیابانی مسیر هموارتری وجود دارد اضافه می کند: جشنواره های خیابانی سابقه اجرای عموم برای شرکت دادن نمایش از شما نمی خواهند اما از سوی دیگر سهل گیری باعث شود تا هر کسی به خودش اجازه دهد در این جشنواره ها شرکت کند و راهیابی به آن هم چندان سخت نباشد که باعث می شود کیفیت کارهای خیابانی پایین بیاید. از سوی دیگر نبود امکان در آمد زایی بیش از پیش باعث شده تا تئاتر خیابانی از طرف تئاتری ها کمتر مورد توجه قرار بگیرد.

بلیغ فر که پیش از این در جشنواره مریوان به عنوان بازیگر حضور داشته است ویژگی جشنواره مریوان را بومی بودن نیروهای اجراییش می داند و می گوید: کلیه اعضای دبیرخانه و نیروهای اجرایی تا خود دبیر جشنواره از اهالی و هنرمندان تئاتر مریوان اند که باعث پیوستگی در هسته اصلی جشنواره می شود، آنها یک مشت را تشکیل میدهند و باهم هم سخن اند. وی با اشاره به ویژگی تعصب و دلسوزی نیروهای بومی اضافه می کند نیروهای بومی هر منطقه ای به واسطه عِرقی که دارند کار را  بهتر انجام می دهند. از طرفی آنها به طور تخصصی چندین دوره است که جشنواره را برگزار می کنند و با روند اجرایی آن آشنا هستند.

او تئاتر خیابانی را به واسطه اهمیتی که به مسائل اجتماعی و روزمره می دهد بسیار تاثیر گذار می داند و می گوید: کارهای خیابانی به واسطه اینکه حرفشان مستقیم است و برای این ارتباط به سراغ مردم می روند خیلی تاثیرگذارند. تئاتر های خیابانی خیلی از چیزهایشان نامشخص است نه معلوم است که مخاطبشان کیست و نه بلیت فروشی دارند. اما با این اوصاف حرفی که میزنند باید باظرافت و هنرمندانه بیان شود و در عین حال به درد بخورد.

چرخه اقتصادی تئاتر خیابانی یکی از دیگر مسائلی است که مطرح می شود و بلیغ فر در این باره نقش نهاد های مسئول را بسیار مهم می داند و می گوید: تئاتر خیابانی ما باید  وارد بدنه تئاتر کشور شود و به صورت حرفه ای به آن بپردازیم. الان ارشاد برای کارهای صحنه ای فضاهای تبلیغاتی متعددی در نظر می گیرد اما نظیر آن که هیچ حتی یک دهمش را هم به خیابانی اختصاص نمی دهند. او با اشاره به وضعیت تئاتر خیابانی می گوید: تئاتر خیابانی در حال مرگ است، این را همه خیابانی کارها می دانند اما نمی توانند کاری کنند، ما مرگ تئاتر خیابانی را شاهدیم اما نمی دانیم برایش چه کنیم. بلیغ فر با اشاره به نیازهای تئاتر خیابانی می گوید: ما به محلی هایی نیاز داریم تا به طور ویژه  برای تئاتر خیابانی در نظر گرفته شوند و ساخته شده باشند. همه جا نمی شود تئاتر خیابانی کار کرد در حال حاضر هر جایی که مخروبه است می شود محل اجرای تئاترهای خیابانی، حتی تئاتر شهر هم که قلب تئاتر تهران است مکان مشخصی برای این کار ندارد. آن حوض هم که رویش پوشیده شده و الان مورد استفاده قرار می گیرد به همت و پیگیری یکی از بچه های تئاتر خیابانی توسط شهرداری به این شکل در آمده و گرنه کسی کاری برای تئاتر خیابانی نمی کند. او همچنین معتقد است: همانطور که جایی مانند تکیه دولت برای تعزیه به وجود آمد که حالا به نوعی آن را شیوه سنتی تئاتر خیابانی ایرانی می دانیم تئاتر خیابانی هم باید مکانی ثابت داشته باشد. در کدام شیوه تئاتری مخاطب مانند تئاتر خیابانی غافلگیر می شود، اجراهایی هستند که ده دقیقه بعد از شروعش مخاطب می فهمد دارد تئاتر نگاه می کند و این در تئاتر یعنی یک نقطه قوت، اما متاسفانه خود تئاتری ها هم وقتی با خیابانی کار ها برخورد می کنند می گویند کی کار صحنه ای و حرفه ای انجام می دهید، انگار تئاتر خیابانی آماتوری است و برایشان جدی به حساب نمی آید، باید این تصورات را تغییر داد.

کارگردان نمایش این همه من انگیزه اش را شرکت در جشنواره مریوان را فرصت دوباره برای اجرای اثرش می داند و می گوید: تئاتر خیابانی تنها شیوه تئاتری است که در ایران مدت زمان اجرایش از تمرین هایش کمتر است. ما شاید دو یا سه ماه برای یک اجرای نهایتا نیم ساعته تلاش می کنیم اما با دو یا سه اجرای جشنواره ای همه چیز تمام می شود. دلیلش هم امکان نبود اجرای عموم برای آثار خیابانی است. بلیغ فر با اشاره به نگاه مناسبتی به اجراهای خیابانی می گوید : معمولا برای اجرای عموم آثار خیابانی باید حتما در مناسبت ها و اعیاد کار کرد و اثر هم باید با آن مناسبت ها هماهنگی داشته باشد. شاید این فرصت ها در تهران بیشتر باشد اما در شهرستان ها همین فرصت های محدود تهران هم وجود ندارد. من پیگیر اجرای نمایشم بودم اما گفتند چون اثرت درباره خشونت است و برای کودکان ساخته شده نمی تواند اجرا برود درحالی که این نمایش با لحاظ کردن مخاطبش درباره جنگ و خشونت آن حرف می زند و حتی برگزیده شدن در جشنواره کودک و نوجوان همدان نیز نمی تواند برای دوستان دلیل مناسب بودن اثر باشد. وی در ادامه می گوید: واقعیت این است که جشنواره های خیابانی تنها فرصت های اجرای یک نمایش اند و مریوان نیز در درجه اول تنها فرصتی است برای اجرا حتی اگر من به شرکت در هر جشنواره ای علاقه ای نداشته باشم. البته حساب مریوان جداست و من با علاقه و انرژی تمام در این جشنواره شرکت می کنم چون جشنواره مریوان معتبرترین جشنواره تئاتر خیابانی کشور است و به حضور در آن افتخار می کنم.

آرایشگاه صلواتی؛ یادی از شهدای دهلران

___________________________

نمایش "آرایشگاه صلواتی" که به کارگردانی دلارام ترکی از  اصفهان و منتخب جشنواره شرهانی دهلران است. این نمایش هم یکی از دیگر آثاری است که در جشنواره مریوان حضور دارد. داستان نمایش درباره 347شهیدی است که در منطقه مرزی دهلران به این درجه نائل آمدند. این اثر مونولوگی است از زبان یکی از شهدای این واقعه که داستان را برای دیگران روایت می کند.

ترکی کارگردان این اثر جشنواره مریوان را به واسطه تخصصی بودنش بسیار مهم می داند و بین المللی بودنش را مایه اعتبار این جشنواره به حساب می آورد و می گوید: این جشنواره مهمترین جشنواره تئاتر خیابانی ماست و همواره آثار، داوری ها و ورکشاپ هایش در بالاترین استاندارد تئاتر خیابانی ایران بوده است. او می افزاید: حتی بخش خیابانی جشنواره تئاتر فجر هم نمی تواند اهمیت جشنواره تئاتر مریوان را داشته باشد چون این جشنواره همه چیزش برای تئاتر خیابانی در نظر گرفته شده از سوی دیگر مردم مریوان فوق العاده اند و مخاطبانی هستند که این جشنواره را از هر جشنواره دیگری متمایز می کنند.

او در ادامه ویژگی ای که اثرش را مناسب تئاتر خیابانی می کند در موضوعیت می داند و می گوید: ما در این نمایش در مورد جنگ حرف می زنیم و این مسئله خیلی به درد مردم میخورد. موضوعیت همیشه کارکردی اجتماعی داشته و دارد. مردم با دیدن این نمایش به این فکر می کنند جنگ خوب است یا بد اساسا چیست!

کارگردان آرایشگاه صلواتی تئاتر خیابانی را دارای چرخه اقتصادی می داند و می گوید: به نظرم در تئاتر خیابانی مهم این است که  اثرت را چطور ارائه دهی و در مورد موضوعاتی کار کنی که بتوانند امکان اجراهای ارگانی داشته باشند. من چندین سال است که کارهایم را در جاهای مختلف اجرا برده ام و توانسته ام چرخه اقتصادی در حد اجراهایی که می کنم هم به وجود آورم. او در ادامه می افزاید: قبول دارم که به تئاتر خیابانی بودجه کمی می دهند و به اندازه آثار صحنه ای مورد توجه نیست اما راه برای تئاتر خیابانی بسته نیست. ترکی با اشاره به اهمیت این شیوه تئاتری می گوید: به نظرم تئاتر خیابانی با مردم خوب ارتباط برقرا می کند و به نظرم به همین دلیل باید بهای بیشتری به آن بدهند.

او در پایان با انتقاد از فضای فعالیت در تئاتر خیابانی می گوید: تئاتر خیابانی سخت است  اما الان وضع جوری شده که هر کسی به خودش اجازه می دهد وارد آن شود به نظرم باید فیلتری برای آن وجود داشته باشد تا متخصصین تئاتر و تحصیل کرده ها به سراغ آن بیایند. از سوی دیگر باید جشنواره هایی مثل مریوان بیشتر شوند تا مردم بیشتری با تئاتر خیابانی آشنا شوند.