در «خرده ریز» به جغرافیای خاصی اشاره نکردم

شخصیت های نمایش «خرده ریز» در ابتدا تنها ضرب المثل هایی را با هم رد و بدل می کنند و ازمیان  همین ضرب المثل ها است که کم کم دامنه حرف های آنها گسترش یافته و هرکس بخشی از خود واقعیش را برای مخاطب رونمایی می کند. یکی شاعری است که شعری سورئال می سراید، دیگری مردی میان سال که فکر می کند به اندازه کافی زندگی را تجربه نکرده است، دیگری زن جوانی است که  از رابطه با پزشکش می گوید، دیگری زنی  است که سگش را دفن کرده و دیگری جوانی است که پدرش یک دزد بیمار گونه است. نمایش خرده ریز فاقد خط اصلی داستانی مشخصی است و ساختار کلاسیک و دراماتیکی ندارد و با خرده روایت هایی مواجه هستیم. سارا کریمیان کارگردان جوان تئاتر که پیش از این «خروس» را اجرا کرده؛  «خرده ریز» را با دراماتورژی ای درست، تغییراتی در متن نمایشنامه آلبی برای اجرا ایجاد کرده و نمایشش را متناسب با فضای اجرای خود که سالنی کافه ای است، منطبق ساخته است و همچنین پایان بندی اجرا با پایان متن نمایشنامه تفاوت دارد. متن آلبی در انتها به همان ضرب المثل های آغازین باز می گردد و چرخه دایره واری را می چرخاند که متن آبستره او را با منطق بی داستانی خود هماهنگ می کند. اجرای کریمیان اما با آوردن مانکنی به صحنه درست بعد از دیالوگ مرد میانسال درباره اینکه کاش بیشتر دیگران را در آغوش کشیده و نوازش کرده بود و شخصیت هایی که هرکدام به سراغ مانکن آمده و چیزی به او می افزایند، به پایان می رسد.کریمیان در شروع نمایش تلاش می کند با تکیه بر تئاتر مشارکتی تماشاگر را با فضای نمایشش درگیر کند و بتدریج از چنین رویکردی فاصله می گیرد و بازیگران بازی خود را انجام می دهند. نمایش «خرده ریز» نوشته ادوارد آلبی در کافه تریای تالار اصلی مجموعه تئاترشهر اجرا می شود. بازیگران نمایش خرده ریز مرتضی ضرابی، معصومه عزیزمحمدی، بیتا معیریان، احسان بیات‌فر، علی جدیدی، رها مقدم، بنیامین بخشی‌زاده، سارا کریمیان اقبال و مژگان نظری هستند. دیگر عوامل آن عبارتند از: نوازندگان: میلاد جوادی و نیما بری، مدیر اجرایی: دانیال محسنی، دستیاران اول کارگردان:  مژگان نظری و هومن لطیفیان، دستیار دوم  کارگردان: سید جواد حیدری، عکاس: مهدی آشنا و طراح پوستر و بروشور: کیمیا بیدار. گفتنی است این اثر نمایشی پیش از این در سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاترفجر شرکت کرده و مرتضی ضرابی یکی از بازیگران این نمایش برنده جایزه بازیگری مرد این جشنواره و همچنین این اثر کاندیدای جایزه کارگردانی، بازیگری زن و کاندیدای جایزه بازیگری مرد از این رویداد تئاتری شده است. با سارا کریمیان در باره ویژگی های نمایش محیطی و رویکردش به ادوارد آلبی گفت وگویی انجام داده ایم.

در اجرای خرده ریز تلاش کردید با استفاده از عناصر جدیدی مثل زدن شماره به صندلی های کافی شاپ تئاتر شهر در اجرای تئاتر محیطی تغییراتی را به وجود بیاورید؟

در اجراهای محیطی باید از مولفه های فضای کاریمان استفاده احسنت داشته باشیم. من تا جایی که توانستم سعی کردم این اتفاق رخ بدهد. متن ادوارد آلبی برای اجرای محیطی نبود و من این متن را برای اجرا انتخاب کردم؛ به همین دلیل می بایست یک سری تغییرات را در متن به وجود می آوردم. در شروع نمایش نامه آلبی شخصیت ها یک سری ضرب المثل را از روی کتابی می خوانند. من احساس کردم نمی خواهم فضای جدایی بین بازیگر و تماشاگر در نمایشم وجود داشته باشد و تلاش کردم تمام تماشاگران در کنار بازیگران نشسته باشند وگفت وگوها از میان این جمع شکل گرفته باشد. برای چنین خواسته ای باید تعاملی میان بازیگر و تماشاگر وجود داشته باشدو تا جایی به تماشاگر اجازه اظهار نظر بدهیم.

با توجه به جنس تئاترهای محیطی این میزان مشارکت تماشاگر خیلی محدود است؟

بله بنابراین ضرب المثل های شروع نمایش را از زبان تماشاگر و بازیگران شنیدیم. در شروع اجرا همزمان بازیگران همراه تماشاگران می آیند و می نشیند. به همین دلیل از یک سری شماره صندلی استفاده کردیم و بازی با ضرب المثل ها هم در ادامه مورد استفاده قرار گرفت و بتدریج تبدیل به جمله می شوند.

بازیگران به گونه ای در کنار تماشاگران قرار می گیرند که عین یک تماشاگر عادی به نظر می رسند؟

بله هرشب در این بحث تغییرات زیادی انجام می شود و در برخی از اجراها میزان مشارکت تماشاگران هم افزایش پیدا می کند.

در این وضعیت آیا بازیگران آزادی عمل زیادی دارند که وارد مشارکت با تماشاگران در اجرا بشوند؟

در تمرینات تلاش کردیم بازیگران به گونه ای دیالوگ هایشان را بگویند که تماشاگر به شنیدن آنها راغب باشد. خرده ریز نمایش شورایی نیست که تماشاگران ورود کاملی به اجرا داشته باشد. تلاش کردم از محیط کافه مولفه صمیمت وفضای گفت وگویش را استفاده کنم.

فضای این نمایش این پتانسیل را داشت که در فضایی به جز کافی شاپ هم اجرا بشود؟

بله در متن هم هیچ اشاره ای به حضور این نه شخصیت در مکان خاصی نمی شود. من انتخابم برای مکان نمایش، کافه بود. در کافه در خیلی از موارد با دوستانمان گپ می زنیم و با آدم های جدیدی هم آشنا می شویم.

پراکندگی نشستن بازیگران در نقاط مختلف دلیل خاصی داشت؟

علاقه داشتم در همه جای سالن حضور داشته باشند و در قسمتی از کافه متمرکز نباشند. تماشاگر هم در کار ما به لحاظ نوع نشستن در صندلیش انتخاب های زیادی دارد و می تواند جایش را تغییر بدهد.

در نمایش نامه های آلبی بیس اصلی کار متمرکز بر جدل های کلامی و تحقیر یکدیگر با حرف های نیش و کنایه دار است.

در انتخاب این متن این ویژگی ها چقدر برایتان مهم بود؟

متن درباره عدم ارتباط گیری آدم ها با یکدیگر است که این عدم ارتباط موجب تنهایی می شود. در اجرای نمایش از وسائل به روزی نظیر موبایل و تبلت بهره بردم.

دست نوشته ای هم که گفتار یکی از بازیگران است میان تماشاگران توزیع می شود ؟

 این هم در متن آلبی نبود ودر واقع این یک صفحه اصلاحیه ای بود که به متن نمایش اعمال شد و آن را از متن در آوردیم.

آیا «خرده ریز» برای اولین بار است که در ایران اجرا می شود؟

متن را حسن فاضل ترجمه کرده و توسط انتشارات آنا پرداز به چاپ رسیده بود و من برای بار اول آن را به صحنه بردم.

چقدر دراماتورژی در متن اصلی نمایش نامه برای اجرا  اتفاق افتاد؟

چون در شیوه اجرایم به گریم خاص و پر رنگی اعتقاد ندارم, شخصیت مرد سیاهپوست نمایش را تغییر دادم و همچنین به جغرافیایی خاصی هم اشاره نکردم.

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی