نگاهی به کم و کیف برگزاری سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین از نگاه هنرمندان تئاتر
محرم و صفر؛ فرصتی مغتنم و پُر برکت برای تئاتر دینی
ایران تئاتر- برگزاری سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین در حالی به کار خود پایان داد که به عقیده اکثر هنرمندانی حاضر در این سوگواره، برگزاری این رویداد را میتوان قدمی مثبت و رو به رشد برای تئاتر دینی برشمرد.
تا چند سال پیش با فرا رسیدن ماههای محرم و صفر به جز تعدادی تعزیهخوان و هنرمندانی که در این عرصه فعال بودند، تقریبا بقیه اهالی تئاتر از فعالان در تئاترهای موسوم به تئاتر آزاد گرفته تا نمایشهای دولتیفعالیت خاصی نداشتند و حدود دو ماه درهای سالنهای تئاتر به روی هنرمندان تئاتر و دوستداران نمایش بسته بود. اما این روند در سالهای اخیر با فعال شدن کانون تئاتر دینی اداره کل هنرهای نمایشی و برگزاری جشنوارهای با عنوان جشنواره تئاتر صاحبدلان کمکم تغییر کرد، تاجاییکه در حال حاضر رسما به جز چند روز ویژه، سالنهای تئاتر نه تنها در تهران بلکه در سراسر کشور میزبان گروههای نمایشی هستند.
بعبارتی برگزاری جشنوارههای از قبیل جشنواره تئاتر صاحبدلان، جشنواره تئاتر رضوی، جشنواره تئاتر بچههای مسجد، جشنواره تئاتر دفاع مقدس، جشنواره تئاتر فتح خرمشهر و... در کنار همکاری هنرمندان پیشکسوت تئاتر با هنرمندان جوان در دل این جشنوارهها، به مرور نسل جدیدی از هنرمندان تئاتر تربیت و و به جامعه هنری معرفی کرد. نسلی که پس از چند سال آزمون و خطا و کسب تجربههای مختلف به حدی از توانایی رسیده که امروز در تمام استانهای کشور میتوان کارگردانهای شناخته شده ای را پیدا کرد که میتوانند با اجرای نمایش با محتوای دینی مخاطبان بسیاری را در ماههای محرم و صفر به سالنهای تئاتر بکشانند.
این روند در یکی دو سال اخیر اما با تغییراتی عمدهای همراه بود که اصلیترین آن جایگزین شدن سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین به جای جشنواره تئاتر صاحبدلان بود. سوگوارهای که به تایید اهل فن یک حرکت روبه رشد محسوب میشود و از جهات مختلف کمک بیشتری به تولید نمایشهای با کیفیت دینی میکند.
ایجاد فرصت برای اجرای عمومی نمایشهای در شهرستانها، باز شدن سالنهای تئاتر در ماههای محرم و صفر و ایجاد فضای کار برای هنرمندان تئاتر، آشنایی قشر جدیدی از مردم با هنرهای نمایشی و حمایت از گروههای تئاتری از جمله مهمترین ویژگیهایی است که بزعم هنرمندان حاضر در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین میتوان برشمرد.
پرهیز از شعارزدگی و پرداخت مستقیم به مسائل دینی
مجید کاظمزاده مژدهی از کارگردانان حاضر در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین که نمایش «بینایی» را در این سوگواره روی برد و در تمام دورههای جشنواره تئاتر صاحبدلان نیز حضور داشته درباره برگزاری این سوگواره به ایران تئاتر میگوید: یکی از ویژگیهای بسیار بسیار خوب این سوگواره به نگاهی است که برگزارکنندگان و دستاندرکاران آن به تئاتر دینی و مذهبی دارند. در واقع نگاه این مجموعه به آثار مذهبی این نیست که حتما در اثر به صورت مستقیم به ائمه و امامان پرداخته بشود. بلکه زیرلایه کار نگاه میکنند و شعارزدگیها را از کارها برداشتند. بعنوان مثال نمایش ما هم اصلا نمایشی نیست که مستقیما به یک مقوله دینی یا مذهبی پرداخته باشد بلکه در زیرلایه متن مسائلی مطرح میشود که کاملا دینی هستند.
او با بیان اینکه به طور کلی نمایشهایی که در آنها مسائل به صورت مستقیما مطرح میشود و به صورت شعاری حرفی زده میشود معمولا تاثیر معکوس دارند، میافزاید: من خودم پیش از این چنین تجربهای داشتم که کاری را به صورت سفارشی اجرا کردم اما مورد استقبال تماشاگران قرار نگرفت و سالن خالی رفت. در واقع همان کار باعث شد که یکسری از مخاطبانی که به کار من اعتماد کرده بودند را هم در آن مقطع از دست بدهم.
جرقهای برای تعامل بیشتر با وزارت آموزش و پرورش
اکبر قهرمانی کارگردان نمایش «آنکه گفت نه» این نمایش را در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین با همکاری وزارت اموزش و پرورش در 5 منطقه تهران و برای دانشآموزان اجرا کرد. قهرمانی اجرای نمایش در کانونها را مانند جرقهای میداند که میتواند شروعی باشد برای تعامل بیشتر و گستردهتر تئاتر با وزارت آموزش و پرورش، و در اینباره به ایران تئاتر میگوید: سال گذشته نیز به ما گفتند که در استان مازندران و در شهر آمل اجرا کنیم اما من با توجه به شناختی که از مخاطبان در آنجا داشتم به جای اینکه تمام اجراهایمان را تنها در آمل روی صحنه ببریم آمدیم اجراها را بین 5 شهرستان نور، محمودآباد، آمل، چمستان و فریدون کنار تقسیم کردیم. و موفقیتی که ما در سال گذشته در این کار داشتیم باعث شد که امسال هم با اینکه به من پیشنهاد دادند که مثل سایر گروهها در تالار محراب، مولوی یا خانه نمایش به مدت 15 شب کار را اجرا کنیم که من خودم اعلام کردم من در این سالنها اجرا نمیکنم و میخواهم در کانونهای اجرا کنم.
قهرمانی در ادامه میافزاید: در واکنش به حرف من مسولان گفتند که هماهنگی با کانونها کار سختی است و مراحل اداری دشواری دارد ولی من پذیرفتم و خودم با ارتباطی که با مسئولان و مدیران کانونها برقرار کردم خوشبختانه موفق شدم که برای امسال کارمان را در 5 کانون اجرا کنیم. در واقع ما تنها گروهی هستیم که تن دادیم به شرایطی که شاید خیلیها به آن تن ندهند. ولی ما این سختی کار را به تن میخریم و در عوض آن لذتی از اجراهایمان میبریم که واقعا قابل وصف نیست. شاید باور کردن آن سخت باشد ولی به خاطر گرما و طراواتی که در سالن وجود داشت امروز بعد از اجرا تمام خستگی من از بدنم بیرون رفت.
او با بیان اینکه هنرمندان تئاتر برای اجرای آثارشان نباید تنها به سالنهای وزارت ارشاد اکتفا کنند، اضافه میکند: اینگونه مسائل به خود هنرمندان بستگی دارد و اگر تنبلی را کنار بگذارند میتوانند با ارتباط گرفتن از سالنهای مختلف در شهرهای کشور برای اجرای تئاتر استفاده کنند. چراکه حضور در سایر سالنها که متعلق به دیگر ارگانها و وزارتخانهها است تئاتر به مردم خیلی نزدیکتر میشود. در واقع این اتفاق به انگیزه به خود هنرمندان برمیگردد.
کارگردان نمایش «آنکه گفت نه» درباره اجرای نمایش در کانونها تصریح میکند: ما امروز با اجرای نمایشمان در کانونها در واقع یک آشتی را برقرار کردیم و نشان دادیم که تئاتر چقدر میتواند بر روی مخاطبان تاثیر بگذارد. در واقع این اتفاق میتواند یک جرقه و یک شروعی باشد برای تعامل بیشتر و گستردهتر با وزارت آموزش و پرورش و بردن تئاتر به بدنه گسترده دانشآموزان در مدارس.
فرهنگسازی و حمایت شرط تولید نمایشهای مذهبی
حسین عالمبخش امسال با نمایش «خاتون» در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین حضور داشت. او معتقد است شرط ادامه تولید نمایشهای مذهبی با کیفیت بالا در وهله اول فرهنگسازی و در بعد از آن حمایت واقعی از گروههای نمایشی است و درباره کم و کیف این سوگواره به ایران تئاتر میگوید: اگر بخواهیم از لحاظ حضور کسانیکه در این سوگواره به شکل متعهدانه، دلسوزانه و حرفهای کار ارائه میدهند سخن بگویم پاسخم آری است. در حال حاضر دوستانی قابلی در این سوگواره کارهایشان را ارائه کردند و شاهد اجرای آثاری هستیم که در حد و اندازه این نام هست اما این یک طرف موضوع است. ولی اگر بخواهیم از منظر اینکه به اندازه این اسم از گروهها و کارها حمایت میشود باید بگویم که خیر اینوطر نیست.
عالمبخش ادامه میدهد: البته باید به این اشاره کنم که همه میدانیم که دست و بال کانون نمایشهای دینی از نظر مالی بسته است. و اگر اتفاقی هم میافتد و حمایتی هم میشود این از اعتبار خود آقای فرهنگ است.
این کارگردان تئاتر با بیان اینکه وقتی چنین آثاری اجرا میشود مردم با توجه به ذهنیتی که طی سالها از اجرای آثار مذهبی دارند توقع دارند که به صورت رایگان نمایشها را ببینند، میگوید: مردم ایران بیش از هزار سال است که به اشکال مختلف برای امام حسین(ع) عزاداری میکنند و این اتفاق یک پیشینه فرهنگی قوی در مردم ما به وجود اورده و رسمهایی مثل سفرهداری و... پیشینه زیادی در میان مردم ما دارد. به همین خاطر هم هست که خیلیها به اصطلاح میگویند برویم هیات گریه کنیم آخر شب هم یک پرس قیمه بگیریم و برگردیم. اما از این مسئله که بگذریم، نکته مهمتر به دو سه دهه اخیر برمیگردد. در این سالها که اجرای نمایشهای مذهبی رواج بیشتری پیدا کرده متاسفانه برای مخاطبسازی ما هیچ کاری فرهنگی و بعبارتی فرهنگسازی نکردیم. یعنی مثلا وقتی برای یک کار مذهبی در روز چند هزار کارت و بلیط رایگان بین مردم پخش میکنیم عملا خودمان داریم تماشاگر را عادت میدهیم که برای دیدن این نمایشها لازم نیست بلیط بخرد. در واقع ما خودمان کاری کردیم که مردم احساس نکنند که باید برای زنده ماندن اینگونه نمایشها لازم است هزینه کنند.
عالمبخش همچنین تاکید میکند: به نظر من اگر میخواهیم گروههای نمایشی کماکان بتوانند چنین آثاری را با کیفیت بالا تولید کنند به این شکل امروزی ادامه بدهند خیلی ممکن نیست چون الان بسیاری از هنرمندان حرفهای که با ما همکاری میکنند دلی کار میکنند. بعنوان نمونه در همین کار ما احمد فرشتهنژاد و حسن صفری هیچ مبلغی از من نگرفتند و کار کردند. نهایتا اینکه شرط ادامه تولید آثار با کیفیت این است که اول باید بتوانیم فرهنگسازی کنیم، دوم اینکه اگر قرار است ارگان یا سازمانی حمایت کند، این حمایت به معنای واقعی باشد.
اهمیت دادن به اجرای عمومی مهمترین ویژگی سوگواره
احسان جانمی کارگردان نمایش «از خوابهایم خون میچکد» حاضر در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین اهمیت دادن به اجرای عمومی را مهمترین ویژگی این سوگواره میداند و دراینباره به ایران تئاتر میگوید: اهمیت دادن به اجرای عمومی نمایشها در سراسر کشور را مهمترین ویژگی مثبت برگزاری سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین میداند.
جانمی با بیان اینکه برگزاری این سوگواره از جهات مختلف قابل بررسی است، میافزاید: اولا برگزاری چنین برنامههایی به شکل منسجم و هدفمند، شکل بسیار خوب و ایدهآلی است به دلیل اینکه در برنامهریزی آنها جامعیت و تمرکز وجود دارد. به این معنی که پیش از این وقتی این سوگواره به شکل جشنواره صاحبدلان برگزار میشد بسیار محدود بود و طیف خاصی را شامل میشد در حالیکه این سوگواری به خاطر اینکه به صورت ملی برگزار میشود هم از جهت گروههای شرکت کننده و هم از نظر مخاطب طیف بیشتری را شامل میشود.
جانمی اضافه میکند: نکته مثبت دیگر برگزاری این سوگواره اهمیت دادن به اجرای عمومی نمایشها در سراسر کشور به جای اصالت دادن به جشنوارهها است. چراکه بیتردید اجرای عمومی آثار میتواند در رشد و توسعه تئاتر در سراسر کشور تاثیر بسزایی بگذارد، ضمن اینکه اشتغالزایی هم برای هنرمندان تئاتر به همراه دارد. البته کمبود بودجه بزرگترین مشکل این سوگوار است و با این هزینههای پایین نمیتوان انتظار تولید آثار بسیار با کیفیت را داشت. ولی هنرمندان تئاتر به هر صورت سعی میکنند با توجه به ماهیت آثارشان در این سوگواره کارهایی با کیفیت مطلوب را روی صحنه ببرند.
اجرایی بمانند پیادهروی زائران اربعین
پژمان شاهوردی کارگردان حاضر در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین مهمترین ویژگی برگزاری این سوگواره را ایجاد فرصت اجرای عمومی برای گروهها در شهرستانها میداند. او که با نمایش «لیلاترین لیلا» در سوگواره ملی ازعاشورا تا اربعین شرکت کرده در گفتوگو با ایران تئاتر درباره برگزاری این رویداد چه از لحاظ شیوه برگزاری و چه از لحاظ آثاری که در این سوگواره اجرا میشوند میگوید: به شکر خدا آثاری که برای اجرا در این سوگواره پذیرفته شدند عموما از کارگردانهای معتبر تئاتر کشورمان هستند و هر کدام در تئاتر ایران وزنهای هستند به همین خاطر از نظر کیفی مخاطبان با آثار خوبی مواجه خواهند بود.
شاهوردی در ادامه میافزاید: اما آنچه که بیش از دیگر مسائل مهمتر به نظر میرسد و باید به آن اشاره کنم این است که در طی این سالها که در کار تئاتر هستم این فرصت به وجود آمده که بتوانم آثارم را در جشنوارههای متعدد داخلی و بینالمللی اجرا کنم اما تا به امروز فرصت اجرای نمایشهایم در شهر خودم به دلیل عدم حمایت مسئولان هیچ وقت نمیتوانستم برای عموم اجرا کنم.
این کارگردان خاطر نشان میکند: من نمایشی داشتم که در تمام ایران آن را اجرا کردم اما هنوز حسرت اجرای عمومی آن در شهر خودم بواسطه عدم حمایت مسئولان به ویژه در استان لرستان بر دلم مانده است. و این اتفاق میتوانست برای نمایش «لیلاترین لیلا» هم که بسیار برای آن زحمت کشیدهایم بیفتد، ولی برگزاری سوگواره از عاشورا تا اربعین با برنامهریزی خوب آقای فرهنگ در کانون نمایشهای دینی خوشبختانه این فرصت را ممکن ساخت تا بتوانم برای مردم شهر خودم اجرای عمومی بکنم. و چه چیزی بهتر از اینکه مردم خودمان بتوانند کارمان را ببینند.
او با تاکید بر اینکه یک تئاتری باید تولید کننده باشد، اضافه میکند: یکی دیگر از نکات مثبت برگزاری سوگواره در این ایام اینست که ما در این سوگواره نمایشی را اجرا میکنیم که اتفاقا با مناسبتهایی که در آن هستیم همسو است. و همین امر ما را وادار میکند که به روز باشیم و برای مناسبتهایی که در پیش است به تولید آثار فاخر و در شان مناسبتها باشیم. در واقع این سوگواره باعث شده ما برای این ایام آثار نمایشی فاخر تولید کنیم تا مخاطب ما بداند که تئاتر در ماههای محرم و صفر تعطیل نیست. در حالیکه در گذشته این دو ماه عملا تئاترها تعطیل بود.
کارگردان نمایش «لیلاترین لیلا» در ادامه درباره شرایط تولید آثار و حمایتهای صورت گرفته این کارها نیز بیان کرد: من تا الان حتی یک ریال هم دریافت نکردم و فقط با این حرف آقای فرهنگ که گفتند نمایشات انتخاب شده، اجرا برو داریم کار را اجرا میکنیم و از این به بعد هم نمیپرسم که قرار است اصلا چقدر کمک مالی به ما بشود. ما به این مناسبتهای دینی و کارهایمان عِرق داریم که انجام میدهیم. در واقع اگر عدهای از مردم در این ایام به پیادهروی میروند ما تئاتریها نیز با اجرای نمایشهایمان در این ایام به نوعی در این پیادهروی شریک هستیم.
کسی برای این اجراها به مسائل مالی توجه نمیکند
علیرضا ترمان امسال با نمایش «بچههای محرم» رد سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین شرکت کرده بود. او درباره کم و کیف این سوگواره به ایران تئاتر گفت: امسال هم در تهران و هم در شهرستانها، کارگردانهای شاخص و خوبی آثارشان را در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین روی صحنه بردند. در واقع آثار نمایشی حاضر در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین امسال در مقایسه با سال گذشته از تنوع بیشتری برخوردار است و در میان نمایشهای صحنهای و میدانی که در تهران و سایر استانهای کشور اجرا میشود از نظر شیوه اجرایی میتوان آثار متفاوتی را دید.
علیرضا ترمان در اینباره میافزاید: تا جاییکه من اطلاع دارم و اخبار اجراها را پیگیری میکنم خوشبختانه امسال هم در تهران و هم در شهرستانها شاهد حضور کارگردانهای خوب و شاخصی در این سوگواره هستیم.
کارگردان نمایش «بچههای محرم» در ادامه با اشاره به امکانات کم گروهها برای تولید آثار نمایشی عنوان میکند: در مجموع به نظر من با اینکه گروهها امکانات خیلی زیادی برای تولید آثارشان ندارند اما همگی تلاش کردند تا با همین امکانات کم، بهترین خروجی را با توجه به اهمیت موضوع و شهادت امام حسین(ع) روی صحنه ببرند.
این کارگردان درباره تئاتر شرایط حمایت از آثار تولید شده در این سوگواره نیز خاطر نشان میکند: همه میدانیم که دست کانون تئاترهای دینی از نظر مالی خیلی باز نیست و محدودیتهای زیادی دارند به همین خاطر برای اجرای این کار که در واقع کار برای امام حسین(ع) است اصلا به مسائل مالی توجه نکردم و با هزینه شخصی این متن را برای اجرا آماده کردم.
سوگواره، اتفاقی خوب برای تئاتر شهرستانها
مالک آبسالان کارگردان نمایش «با من به جهنم بیا» ویژگی اصلی اجرای آثار در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین را اجرای عمومی گروههای شهرستانی در استانهای خودشان میداند. آبسالان که به مدت ده روز نمایش «با من به جهنم بیا» نوشته آرش منصوری را که اثری تک نفره است را در آمفیتئاتر شهرستان دهلران روی صحنه برده درباره این سوگواره به ایران تئاتر میگوید: به اعتقاد من این حرکت یک اتفاق بسیار مطلوب و خوبی بود چراکه باعث میشود تئاتر با گستردگی زیادی در سطح کشور اجرا بشود. در واقع به نظر من یکی از مهمترین نکات مثبت برگزاری سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین این است که فرصت ایجاد کرد تا گروهها چه برای نمایشهای صحنهای و چه برای اجراهای خیابانی در استانها و شهرهای خودشان اجرای عموم بروند. علاوه بر این برگزاری این سوگواره به ویژه برای گروههای شهرستانی امیدواری به همراه آورد.
کارگردان نمایش «با من به جهنم بیا» در ادامه میافزاید: با توجه به شناختی که من از کارگردانها و گروههای حاضر در سوگواره دارم عموم افراد و کارگردانها جزو کسانی هستند که آثار مذهبی و یا دفاع مقدس تولید میکنند و همگی جزو افراد شناخته شده این حوزه هستند.
او با اشاره به استقبال خوبی که از اجرای نمایش «با من به جهنم بیا» می گوید: من ده اجرا در یک شهرستان کوچک داشتم که با استقبال خوبی مواجه شد. در واقع این یک اتفاق خوب برای شهرستان گروه ما بود زیراکه اصل تئاتر برای مردم است. اگر همین اجرا را در دل یک جشنواره میآوردیم آنوقت در یک شهر اجرا میشد و تمام. در حالیکه با برنامهریزی صورت گرفته در این سوگواره گروهها حدود دو ماه در سطح کشور برای عموم اجرا میکنند.
این کارگردان تئاتر درباره کیفیت آثار حاضر در سوگواره نیز عنوان میکند: من مطمئنم کسانیکه کارها را انتخاب کردند آثاری را برای حضور در این سوگواره برگزیدهاند که در شان و منزلت این ایام باشد.
حضور در این سوگواره برای اکثر هنرمندان یک نوع تعهد دلی است
محمد قاسمی امسال با نمایش «شهادتخوانی» در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین شرکت کرده و معتقد است؛ تمرکز مسئولان بر اجرای عمومی کارها در شهرستانها بسیار ضروری و حساب شدهای است.
محمد قاسمی که پیش از این آثاری همچون «یقه خرگوشی»، «خطوط خاطر»، «روایتی تازه از قصهای کهن» و «خنک مثل صبح» را روی صحنه برده، درباره برگزاری سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین و کیفیت نمایشهای حاضر در این سوگواره به ایران تئاتر میگوید: من در دورههای قبلی این سوگواره که تحت عنوان جشنواره صاحبدلان برگزار میشد نیز حضور داشتم و هر کدام از اینها یکسری ویژگی خاص خود را داشت. اما امسال با برگزاری سوگواره به این شکل که آثار توانستند علاوه بر تهران در شهرستانها نیز اجرای عمومی بشوند یکی از خاصیتهای خوب این رویداد بود.
قاسمی درباره هنرمندان شرکت کننده در این سوگواره میافزاید: بر اساس نامها و اسامی کارگردانهایی که در جدول وجود دارد تا جاییکه من میبینم عموم هنرمندان حاضر در سوگواره جزو کارگردانهای صاحب سبک در این حوزه هستند و قطعا به دلیل کیفیت خوب آثارشان توسط هیات انتخاب برای اجرا در سوگواره برگزیده شدند. چراکه اصلا این سوگواره به گونهای است که باید کارهایی که برای اجرا انتخاب میشوند از جهات مختلف جذاب باشند و بتوانند با مخاطب ارتباط برقرار کنند. در واقع اینکه کاری بتواند بازخورد مخاطب را ببیند برای گروه بسیار مفید است و در مجموع این حرکت که به جای جشنواره، برگزارکنندگان و دستاندرکاران تمرکزشان را بر اجرای عمومی نمایشها گذاشتند خیلی کار درست و فکر شدهای است.
قاسمی همچنین درباره حمایتهای صورت گرفته از نمایشهای حاضر در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین عنوان میکند: به نظر من حضور در این کارها برای اکثر هنرمندان یک نوع تعهد دلی است و نه برای مسائل مالی. من فکر میکنم بهترین و بالاترین اجری که از اجرای این آثار نصیب گروهها میشود، صمیمیت و اشک تماشاگران هنگام دیدن نمایشها است.
پویایی در ماههایی که عملا تئاتر در شهرستانها اجرا نداشت
مرتضی اسدیمرام کارگردان نمایش «کربوبلا» اجرای نمایش و ایجاد پویایی در ماههایی که تئاتر عملا در شهرستانها اجرا نداشت را مهمترین ویژگی سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین میداند. او در اینباره به ایران تئاتر میگوید: من از اولین دورهای که این جشنواره تحت عنوان صاحبدلان برگزار میشد تا امروز که تحت عنوان سوگواره برگزار میشود تقریبا در تمام دورهها حضور داشتم و به نظر من جشنواره صاحبدلان داشت مسیر درستی را طی میکرد چرا که تمرکز بر اجرای عموم آثار در مرکز استانها و شهرستانها بود و بودجهها به سمت اجرای عموم میرفت. در واقع هم به لحاظ آموزشی و هم به لحاظ تولید آثار مسیر خوبی داشت. تا اینکه بنا به دلائلی مدتی متوقف شد اما خوشبختانه این تعطیلی باعث نشد که رصد کردن نمایشها و گروهها متوقف بشود.
اسدی مرام در ادامه میافزاید: در حال حاضر وقتی به آثار شرکت کننده در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین نگاه میکنیم میبینیم که اکثر کارگردانهای حاضر در این سوگواره از جمله هنرمندانی هستند که در طول سال در اکثر جشنوارههای معتبر تئاتر کشور نیز حضور دارند.
کارگردان نمایش «کربوبلا» با بیان اینکه برگزار این سوگواره در مجموع اتفاق خوبی است و تاکنون نیز مدیریت و برنامهریزی خوبی داشته، اضافه میکند: در این فصل عملا تئاتر در شهرستانها میخوابید اما برگزاری این سوگواره یک پویایی را ایجاد کرد و شرایطی را به وجود آورده که گروهها بتوانند در این ایام نیز اجرای نمایش داشته باشند.
اسدی مرام با بیان اینکه شخصا شیوه برگزاری جشنواره صاحبدلان را بیشتر میپسندیده، خاطر نشان کرد: ولی باز هم برگزاری این سوگواره در شرایط فعلی در شهرستانها یک فرصتی است برای گروهها. ضمن اینکه اتفاق خوبی که در برگزاری این سوگواره اتفاق افتاده اینست که آثار مناسب ایام انتخاب شدهاند و موضوع کارها مربوط به ایام محرم و صفر هستند و همین همسو بودن موضوعی باعث شده که مخاطبان بیشتری به تماشای کارها بنشینند.
سالن تئاتر جای اشک گرفتن از تماشاگر نیست
ساجد قدوسیان نیز یکی دیگر از کارگردانهای حاضر در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین که نمایش «نقل عاشقی» را اجرا کرد. او معتقد است؛ اینکه ما بتوانیم با نمایشمان کاری کنیم که مخاطب فقط یک لحظه، به صورت عمیق به شهادت حضرت علی(ع) فکر کند، ثوابمان را بردیم.
قدوسیان نویسنده و کارگردان نمایش «نقل عاشقی» درباره روند برگزاری سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین، به ایران تئاتر میگوید: از نظر کیفی طبیعتا همه آثار جزو نمایشهای برگزیده دینی در طول سال هستند و کارگردانهای شناخته شده این حوزه در سوگواره حضور دارند بنابراین کیفیت کارها در شرایط خوبی قرار دارد. ولی از نظر نحوه برگزاری برخلاف تهران که مسئله اجرا در ماه محرم و صفر خیلی خوب جا افتاده در شهرستانها مکانیسم اطلاعرسانی و شکلگیری حمایتها سخت پیش میرود.
قدوسیان همچنین درباره اهمیت اجرای نمایشهای دینی با تاکید بر اینکه تماشاگری که برای دیدن نمایشهای دینی به سالن میآید حتما باید یک نکته جدیدی را بگیرد و بیرون برود، عنوان میکند: بیشتر نمایشهای دینی دچار کلیشهای میشوند و دیگر اینکه بیشتر از اینکه یک تئاتر باشند به مانند یک شو مذهبی هستند. در حالیکه سالن تئاتر با هیاتهای مذهبی فرق دارد و قرار نیست در سالن تئاتر فقط از تماشاگر گریه گرفته شود. در واقع اینکه ما بتوانیم از ایندست تلنگرها را به خودمان و مخاطب بزنیم چیزی است که تئاتر را متفاوت میکند.
کارگردان نمایش «نقل عاشقی» با تاکید بر اینکه اصولا تئاتر را به ذات در هر ژانری یک هنر فرهنگساز میداند، اضافه میکند: به نظر من وقتی کارهای برگزیده دینی در شهرستانها به این شکل اجرا میشوند، نکات مثبتی فراوانی دارد از جمله اینکه هم مسئولان شهری، هم مردم و هم نیرویهای هنری آن شهرستان حداقل با کارهای متفاوتتر و سطح بالاتری در حوزه تئاتر آشنا میشوند.
این کارگردان تئاتر در ادامه درباره برگزاری سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین با بیان اینکه قطعا پوشش دادن و حمایت از همه نمایشها کار آسانی نیست، میافزاید: همین که کانون نمایشهای دینی توانسته فضایی ایجاد کند که در سراسر کشور گروههای نمایشی میتوانند آثار خود را برای عموم اجرا کنند به نظر من بسیار جای تقدیر دارد ولی از نظر اطلاعرسانی باید به اجراهای شهرستانها بیشتر توجه بشود.
برگزاری سوگواره جان تازهای به تئاتر دینی داد
احمد شاهینفر کارگردان اصفهانی حاضر در سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین که نمایش «گاهی دلم برای خودم تنگ میشود» را اجرا کرد معتقد است برگزاری سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین به هنرمندان تئاتر دینی جان تازهای بخشید.
شاهینفر که نمایش خود را در سالن اصلی مجتمع فرهنگی هنری استاد محمود فرشچیان اصفهان روی صحنه برد، درباره کم و کیف این سوگواره با اشاره به اهمیت برگزاری چنین برنامهای در شرایط فعلی به ایران تئاتر میگوید: نمایشهای دینی طی سالهای اخیر به نوعی در غربت قرار گرفته بود و کسانیکه دغدغه دین داشتند و دلشان برای فرهنگ دینی میتپید جای چنین آثاری خالی بود. ولی به شکر خدا با برگزاری این سوگواره بچههای تئاتر دینی جان تازهای گرفتند.
این کارگردان تئاتر در ادامه میافزاید: امسال ظاهرا برای انتخاب گروهها دست کانون تئاتر دینی بازتر بوده و تعداد زیادتری از هنرمندان این عرصه برای شرکت در سوگواره انتخاب شدند. از اسامی افراد هم مشخص است که اکثر هنرمندان جزو کسانی هستند که سالهاست در این عرصه فعال بودند.
شاهینفر با بیان اینکه بعد از مدتها برگزاری این سوگواره یک اتفاق مثبت برای تئاتر دینی بود، اضافه میکند: به نظر من برگزاری سوگواره ملی از عاشورا تا اربعین در بلندمدت نتیجه بسیار درخشانی خواهد داشت و چشم انداز بسیار زیبایی را میتوان از ادامه این روند متصور بود. حتی معتقدم این سوگواره قابلیت برگزاری بینالمللی را نیز دارد و امیدوارم در آینده بتوانیم به این سمت حرکت کنیم و بتوانیم با سایر کشورها از طریق هنر تئاتر تبادل میراث دینی و فرهنگی داشته باشیم.
کارگردان نمایش «گاهی دلم برای خودم تنگ میشود» درباره برگزاری سوگواره ملی از عاشورا تا اربعیت همچنین خاطر نشان میکند: پیش از این بچههایی که در حوزههای مختلف هنری به ویژه تئاتر فعال بودند معمولا در ماههای محرم و صفر با رکورد کاری مواجه میشدند اما برگزاری این سوگواره در این زمان علاوه بر اینکه زمینهای برای فعالیت هنرمندان را به وجود آورد، باعث شد تا آندسته از جوانها و افرادی که شاید تمایلی به حضور در روضهها و سخنرانیهای سنتی را ندرند و در این ماهها با یک خلا مواجه بودند برای تماشای این نمایشها به سالنهای تئاتر آمده و از طریق هنر نمایش و به طور غیرمستقیم با مسائل و ارزشهای دینی آشنا بشوند.
او همچنین درباره حمایت مالی صورت گرفته از نمایشها توسط کانون تئاتر دینی نیز میگوید: به طور کلی فروش گیشه وحمایت مالی کانون تئاتر دینی به هیچ وجه جوابگوی هزینههای آثار نمایشی نیست اما باز همین که در این وضعیت فعلی اقتصادی این مقدار کمک کردند باید به آنها دستمریزاد گفت. ولی در نهایت برای اجرای این آثار انگیزه اصلی هنرمندان مباحث مالی نیست بلکه به خاطر عشقی که خود بچههای تئاتری در دل نسبت به دین دارند این آثار را اجرا میکنند.