در حال بارگذاری ...
نقدی برای نمایش «شب» اولین اثر نمایشی ابراهیم وحیدزاده:

تئاتر بی چیز ؛ ریسکی کشنده در اولین کار کارگردانی

ایران تئاتر_علی رحیمی:اولین کار وحید زاده بی شک با مشکلاتی روبرو بود، خلاقیت و ابتکاری در آن دیده نشد و کمبودها بر پیکره آن لطمه زد اما ستودنی بود چرا که به بازیگران نوپا، تجاربی را هدیه داد که برای به دست آوردنش ماه ها و  شاید سال ها خاک صحنه خوردن لازم می شد.

 نام ابراهیم وحید زاده با سینمای ایران درآمیخته است. او سال هاست که در کسوت کارگردان، نویسنده، تهیه کننده و حتی تدوینگر، هنر هفتم را در نوردیده و آثار متعددی همچون تحفه ها، مجسمه، عشق فیلم، معادله، شام عروسی، تاکسی نارنجی و عروسک را از خود به یادگار گذاشته است. این کوله بار تجربه وقتی در خدمت نسل جوان قرار می گیرد و مرشدی برای تازه واردان به این عرصه می شود ستودنی است چرا که بی شک استاد واقعی کسی است که در کنار مباحث تئوریک و آکادمی، لحظه لحظه مشکلات و سختی های مسیر را نیز با گوشت و پوست خود لمس کرده باشد و بتواند الف بای تئوری را در عمل برای شاگردان هجا کند. وحید زاده در عرصه سینما از این دست اساتید است او کار را می شناسد، کمبودها را دیده ، سختی ها را لمس کرده و در یک جمله او علم را در عمل می شناسد. با این حال وقتی نام او به عنوان نویسنده و کارگردان یک نمایش مطرح می شود بی شک برای خیلی از علاقمندان به این عرصه متعجب کننده و حتی برای برخی باورنکردنی می آید؛ چرا که زیرساخت های این دو هنر به ویژه در عرصه کارگردانی با هم متفاوت هستند. در سینما حرف اول و آخر را کارگردان می زند و بازیگر سایر عوامل مجری اند. اوست که صحنه ها را به شیوه دلخواه می چیند، جابه جا می کند و حتی حذف می نماید و در نهایت در معرض دید تماشاگر قرار می دهد اما تئاتر یک کار دسته جمعی است و در لحظاتی که تماشاگر مبهوت دست پرورده کارگردان می شود، کارگردان در برابر اشتباهات، کاستی ها، ضعف ها و ... عوامل نمی تواند هیچ عکس العملی داشته باشد و فقط در حد یک تماشاگر نظاره گر است. و این تفاوت ورود شاید ورود یک کارگردان تئاتر به سینما را تسهیل کند اما عکس آن خیلی راحت نسیت. با این حال وحیدزاده ریسک حضور در این عرصه را پذیرفت و نمایش «شب» را با بهره گیری از هنرجویان دوره بازیگری آموزشگاه مکتب کمدی تهران به روی صحنه آورد.

اقدام برای حضور هنرجویانی که هنوز طعم صحنه را نچشیده اند در مقابل دید عموم، بی شک ارزشمند است به ویژه آنکه وحیدزاده آگاهانه یا ناآگاهانه-به دلیل کمبودها- در این نمایش نگاهی خاصی به «تئاتر بی چیز» هم داشت. شیوه ای که سال ها پیش «یرژی گروتفسکی» کارگردان شهیر لهستانی، با طرح این موضوع که تئاتر می تواند بدون گریم، لباس، دکور، نورپردازی، افکت های صوتی و حتی صحنه وجود داشته باشد اما بدون بازیگر نه؛ بدان اعتبار بخشید.

در این شیوه که امروزه خیلی محدود و عموما در قالب مونولوگ ها مرسوم است و کارگردانان عمدتا ریسک بهره گیری از آن را برای اجرا نمی پذیرند، توان بازیگر از جایگاه ویژه ای برخوردار می شود زیرا در آن بازیگر مجبور است بار سایر ابزار نمایش همچون صحنه، گریم، دکور، لباس، نور، افکت و ... را که هریک به نوعی حمایتگران کارگردان در مسیر جلب نظر مخاطب هستند به دوش کشد و یک تنه مخاطب را به روی صندلی میخکوب و در نهایت راضی از صحنه خارج نماید. سبکی که خود را مدیون یک متن خوب و در کنار آن خلاقیت، هوش، ابتکار عمل و تلاش بازیگر بر روی صحنه می داند.

وحیدزاده اگر با این تصویر به تئاتر بی چیز روی آورده باشد، در اولین گام به سوی کارگردانی تئاتر، بی شک لطف زیادی به هنرجویان خود کرد است، چرا که ریسک کارگردانی اینگونه نمایش ها آنهم با هنرجویان آماتوری که هنوز تسلطی بر جسم، صدا و حتی روان خود ندارند و این امکان وجود دارد که نتوانند خود را با نیازهای نمایشی تطبیق دهند، می تواند کار او را با انتقادات زیادی همراه سازد و حتی وی را از ادامه حضور در تئاتر پشیمان کند. در این مجال قصد انتقاد از نمایش شب اولین اثر ابراهیم وحید زاده در کسوت کارگردانی تئاتر را نداریم و هدف تبریک به او به واسطه این قدرت ریسک پذیری بود.

اولین کار وحید زاده بی شک چه در متن و چه در توانایی بازیگران در اجرا، با مشکلاتی روبرو بود، خلاقیت و ابتکاری در آن دیده نشد و کمبودها بی شک بر پیکره آن لطمه زد اما ستودنی بود چرا که به بازیگران نوپا تجاربی را هدیه داد که برای به دست آوردنش ماهها و  شاید سال ها خاک صحنه خوردن لازم می شد.

 




نظرات کاربران