هدف مان تعدد مکان های اجرایی نمایش های خیابانی بود

به گزارش ایران تئاتر، اختلافات اعضای جشنواره تئاتر خیابانی امسال با یکدیگر، یکی از مباحثی است که این روزها بیش از هر چیزی مورد توجه قرار گرفته است. این اختلاف از جایی شروع شد که در فراخوان امسال دیگر خبری از بخش تئاتر خیابانی نبود و به جای آن از عبارت خارج از صحنه یا Off-Stage استفاده شده بود. در نشست خبری فرهاد مهندس‌پور با اهالی رسانه، سامان خلیلیان تنها متولی امری بود که در جلسه شرکت کرد و برخلاف رویه همیشگی نشست‌های رسانه‌ای، در مقابل دبیر جشنواره فجر صحبت کرد. او ساختار مدنظر مهندس‌پور را زیر سؤال برد و از حذف واژه خیابانی ابراز نگرانی کرد.

البته این وضعیت با اعتراض دیگر صنوف تئاتر نیز همراه شد تا نشان دهد اختلافات جدی‌تر است. با شروع جنجال‌ها در حوزه نمایشنامه‌نویسی، تئاتر خیابانی به حاشیه رانده شد. در ادامه دفتر تئاتر خیابانی اداره کل هنرهای نمایشی هم در برابر تصمیمات سی و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر موضع گرفت و اولین بار در نشست خبری این جشنواره که 24 تیر سال جاری که همزمان با انتشار فراخوان برگزار شد، اعتراض خود را مطرح کرد.

اما حمید پور آذری مدیر بخش خارج از صحنه (آف استیج)، روز گذشته در نشستی که با خبرنگاران داشت، درباره ابهامات و حواشی مختلف تئاتر خیابانی، در مقام پاسخ گو ظاهر شد و به سوال های متعدد خبرنگاران پاسخ داد. پور آذری ابتدا درباره کاربرد و اهمیت بخش آف استیج در بخش تئاتر خیابانی جشنواره تئاتر فجر امسال گفت: «ما از ابتدا فکر کردیم که کارهایی می تواند در این بخش حضور داشته باشند که گستردگی بسیار زیادی دارد یعنی یا خیابانی اجرا می شوند یا در مکان های متعدد اعم از خانه، کارخانه، گالری، مترو، جنگل و... که همه این ها، این گونه را می توانند پوشش دهند. به همین منظور آف استیج (خاموش شدن صحنه) و جایگزین مکان های دیگر به مثابه صحنه را در جشنواره تئاتر خیابانی امسال اولویت دانستیم. لذا هدف مان هم این بود که از محدویتی که در مواجه با مکان های اجرایی مواجه هستیم بیرون بیاییم چون انگار تئاتر فقط به ساختمان گرد تئاتر شهر که بنای بیرونی بسیار زیبایی ولی فضای صحنه ای اش پر از ایراد است، تعلق داشت. تقویت کردن این بخش موجب  می شود که هر جایی بتواند صحنه تئاتر باشد و ظرفیت های اجرایی را بتوان بالاتر برد.»

او در ادامه افزود: «صحبتی هم که ما با آقای مهندس پور وآقای  شفیعی مدیرکل محترم داشتیم مختص به این بود که  بخش  آف استیج، بخش مهمی است و به شدت باید حمایت شود و باید همه بخش های تئاتر خیابانی اجرای عمومی شوند. چون یکی از دغدغه های مهم  این است که اغلب کارها اجرای عمومی ندارند و فقط در جشنواره های می توانند از چنین امتیازی بهره مند شوند. توجه نکردن دفتر تئاتر خیابانی به این مقوله، باعث می شود که کیفیت های آثار این بخش پایین بیاید. در حالی که تهران یا شهرهای مختلف ایران حق دارند که در همه نقاط کشور، تئاتر خوب ببینند. طی صحبت هایی هم که با آقای خلیلیان و آقای شفیعی داشتم، به این نتیجه رسیدیم که امسال تغییراتی در شیوه اجرایی بخش تئاتر خیابانی ایجاد کنیم. تمام تلاش مان هم این بود که بتوانیم منابع مختلف پیدا کنیم و بتوانیم به این جنس کارها (آف استیج) کمک و حمایت کنیم.»

او در ادامه درباره تغییرات ایجاد شده در بخش تئاتر خیابانی اظهار کرد: «قصد ما زیر و رو کردن و شخم زدن این بخش نبود. قرار است قدم به قدم پیش برویم. اتفاقی هم که برای بخش تئاتر خیابانی رخ داده و به آف استیج تبدیل شده، از دو سال پیش سنگ بنایش گذاشته شد. این کار یک جور آزمون و خطاست و باید صبر کنیم تا جایگاه مختص به خودش را در تئاتر پیدا کند.»

پور آذری در بخش دیگری از صحبت هایش عنوان کرد: «من در جلسه ای که با آقایان شفیعی، خلیلیان و دشتی داشتم هم به صورت شفاهی خواستیم که یک جلسه با هیئت مدیره جدید کانون نمایشگران خیابانی داشته باشیم و هم  یک نامه مکتوب به اصغر همت دادیم که در نهایت جواب مان را ندادند. در اینکه فراخوان ما گنگ بود، شکی نیست. ولی در نهایت برای اینکه بتوانیم آدم های بیشتری را جذب کنیم، مطابق آن چیزی که به ما اطلاع داده شد، عمل کردیم. مبنای فراخوان بر اساس کلیات جشنواره سال گذشته بود، ولی یکسری تغییراتی به آن اضافه یا از آن کاسته شد.»

او در ادامه درباره فرآیند بازبینی و انتخاب آثار بخش آف استیج که باید به کانون نمایشگران تئاتر خیابانی واگذار می شد، اما در نهایت به پیشنهاد سامان خلیلیان ،این کار شکل نگرفت گفت: «یکی از اختلافات ما این بود که آقای سامان خلیلیان اعتقاد داشت بازبینی و انتخاب آثار باید به دفتر تئاتر خیابانی اداره کل هنرهای نمایشی واگذار شود و ما عقیده داشتیم باید کار را به نهاد صنفی مربوطه یعنی کانون نمایشگران خیابانی خانه تئاتر بسپاریم. هر سال این کار توسط دفتر انجام می‌شد و ما گفتیم این کانون است که باید انتخاب کند. چون دفتر بخشی از یک مجموعه دولتی به حساب می‌آید و ما ترجیح می‌دهیم کار را به صنف واگذار کنیم. اما  به پیشنهاد بخش Offstage، بازبینی و انتخاب آثار بخش خیابانی به صنف مربوطه یعنی انجمن نمایشگران خیابانی خانه تئاتر واگذار شد اما پیشنهاد خلیلیان، بازبینی توسط دفتر تئاتر خیابانی اداره کل هنرهای نمایشی بود و این یکی از اختلافاتی بود که حل هم نشد.»

سامان خلیلیان، مدیر دفتر تئاتر خیابانی اداره کل هنرهای نمایشی و عضو هیئت‌مدیره کانون نمایشگران خیابانی خانه‌تئاتر از اعلام انصراف این کانون برای بازبینی فیلم‌های رسیده از آثار خیابانی و انتخاب اثر برای حضور در جشنواره تئاتر فجر خبر داد، چون مدعی بود هنوز پاسخی برای اعتراضاتش نگرفته است. پورآذری در این مورد گفت: «اشاره شد که در سری دوم که سایت را باز کردیم تعداد طرح‌های ثبت شده از 80 به 99 رسید اما تعداد فیلم‌هایی که در نهایت به دبیرخانه رسید 45 فیلم بود و باقی بعد از ثبت طرح‌شان فیلمی نفرستادند و فقط ثبت‌نام کردند. از این 45 فیلم، 35 فیلم به حوزه تئاتر خیابانی ربط داشت که برای بازبینی و انتخاب به سامان خلیلیان تحویل داده شد. 10 اثر باقی‌مانده نیز به حوزه اجرا در مکان‌های نامتعارف و جاهایی که از اساس جای اجرای تئاتر نبودند مربوط بود.»

او با اشاره به این که در زمان قانونی فراخوان، 80 طرح تئاتر خیابانی در سایت جشنواره ثبت شده بود ادامه داد: «یکی از بحث‌های سامان خلیلیان این بود که فراخوان گنگ بوده و نمایشگران خیابانی متوجه نشده‌اند که چطور باید ثبت‌نام کنند. هر چند می‌شد در جواب گفت پس آن 80 طرح چطور ثبت شد؟! و این که می‌گویید متوجه نشده‌اند، توهین به خود آن آدم‌هاست. با وجود این سایت باز و شرط اجرای عموم برداشته شد و به فیلم اتکا کردیم و 80 طرح تبدیل شد به 99 طرح.»

او ادامه داد: «با انصراف کانون نمایشگران خیابانی از بازبینی این 35 فیلم‌، هیئت‌انتخابی سه نفره فیلم‌ها را دید تا آثاری را انتخاب کند. این هیئت‌انتخاب سه نفره تشکیل شده بود از فریندخت زاهدی، لیلا ارجمند و لیلی رشیدی. این سه نفر از میان 35 فیلم تئاتر خیابانی، چهار اثر را برگزیدند. قرار ما این بود که در مجموع 15 گروه در بخش خیابانی پذیرفته شوند و این 15 گروه شامل 9 اثر از مریوان باشد به علاوه شش اثر انتخابی. 9 اثر تبدیل شد به 11 اثر و از این سو هیئت‌انتخاب چهار کار را واجد شرایط ورود به جشنواره تشخیص داد و نه شش اثر را.»

پورآذری تصریح کرد: «در مورد 10 فیلمی که به اجرا در مکان‌های نامتعارف مربوط بود، هیئت‌انتخابی چهار نفره تشکیل شد، شامل گلرخ نفیسی، نسیم احمدپور، آزاده گنجه و آزاده شاهمیری که سه اثر را انتخاب کردند. بنای ما بر این بود که نام آثار پذیرفته شده در «بخش خارج از صحنه»(Offstage)  را بین 10 تا15  آبان اعلام کنیم اما برنامه‌ریزی‌هایمان با کناره‌گیری کانون عقب افتاد و این اسامی یکشنبه 12 آذر اعلام شد.»

گفتنی است، آثار راه یافته به بخش‌ خارج ‌از صحنه (آف‌استیج) سی‌و‌ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در دو گرایش «تئاتر خیابانی» و «مرور خارج از صحنه» توسط هیات انتخابی متشکل از فریندخت زاهدی، لیلا ارجمند و لیلی رشیدی، آرای خود را به ترتیب حروف الفبا به شرح زیر اعلام کردند:

1-  «جاده قیدار» کارگردان شهریار بهاری

2-  «جنگ زیر پوست من و مادرم» کارگردان بهنام کاوه

3-  «خین» کارگردان فرامرز غلامیان

4-  «مخاطب خاص» کارگردان مریم نیک آیین

این آثار به همراه یازده اثر که به عنوان آثار برگزیده جشنواره مریوان پیش از این به جشنواره تئاتر فجر معرفی شده بودند در سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر اجرا خواهند شد.

یازده اثر برگزیده جشنواره مریوان به شرح ذیل هستند:

1- «تولیدی لیلی و مجنون» از بروجرد به کارگردانی پژمان شاهوردی

2- «آخرین مرزهای اشتغال» از مریوان به کارگردانی سوران حسینی

3- «ویروس» از ایلام به کارگردانی سعید خیرالهی

4-«تندیسی برای شهر» از مریوان به کارگردانی مختار محمدی

5- «موسسه کاریابی» از تهران به کارگردانی الهه پورجمشید

6- «بوکس» از مشهد به کارگردانی محمود فلاحی

7- «درددل روی خط حامل» از ایلام به کارگردانی مصطفی کولیوندی

8- «فرار از زندان» از تهران به کارگردانی فرامرز قلیچ‌خانی

9- «داد درد دارد» از سنندج به کارگردانی عبید رستمی

10- «آینه زندگی» از مریوان به کارگردانی فاروق حسن‌پور

11- «گیله‌دخت» از لاهیجان به کارگردانی آرزو علی‌پور

در بخش مرور خارج از صحنه، هیات انتخاب شامل گلرخ نفیسی، نسیم احمدپور، آزاده گنجه و آزاده شاهمیری، آراء خود را به ترتیب حروف الفبا به شرح زیر اعلام کردند:

۱- «بعد از اتفاق» کارگردان پویان باقرزاده

۲- «مرگ» کارگردان عرفان شیرنگی

۳-«نادیدنی» کارگردان جعفر حجازی

این سه اثر به همراه اثر برگزیده بیستمین جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی با نام «نرگس» به کارگردانی حسین توازنی در این بخش اجرا خواهند شد.

آثار مربوط به گرایش های «کاربردی» و «میهمان» خارج از صحنه متعاقبا اعلام خواهند شد.