در حال بارگذاری ...
نقد نمایش موزیکال «پسرک خنده نداشت»نوشته و کارگردانی میثم عباسی

خنده زدن لب نمی خواد

عرفان پهلوانی:نمایش موزیکال «پسرک خنده نداشت» بی هیچ گمان یکی از بهترین نمایش­های ویژه­ کودکان و نوجوانان است که در سال­های نزدیک گذشته (اخیر) و امسال اجرا شده ­اند. نمایشی درخشان و شرافتمند که تماشاگرش را گرامی می­دارد و با وجود حال و روز نه چندان به سامان اقتصاد تاتر این روزها و شرایط و مناسبت­های پیچیده و دشوار تهیه، تولید و آفرینش نمایش در روزگار ما، از هیچ یک از اجزای سازنده­ این آفرینش هنری کم نمی­گذارد و در یادها تا سال­ها و شاید تا همیشه خواهد ماند. می­توان از این نمایش به عنوان یک نمونه و الگوی ارزشمند و دارای بار آموزشی برای دانشجویان و هنرجویان رشته­ های هنرهای نمایشی یاد کرد.

نمایش موزیکال «پسرک خنده نداشت» برداشتی آزاد، و به راستی آزاد، از ترانه­ «قصه­ مردی که لب نداشت» سروده­ زنده ­یاد «احمد شاملو» بزرگ است؛ روان الف. بامداد پیوسته شاد و آرام باد. بامداد بزرگ و ماندگار «قصه­ مردی که لب نداشت» را در تابستان 1338 سروده و در دفتر «در آستانه» به چاپ رسانده است. پیشترها نیز این ترانه­ داستانگو و چندی دیگر از ترانه­ های داستانگوی احمد شاملو، مانند «خروس زری، پیرن پری» و «دخترای ننه دریا»، دستمایه­ آفرینش­ هایی دراماتیک قرار گرفته­ اند. از آن میان می­توان به هنرنمایی­ هایی از رامتین خداپناهی و حمید پورآذری اشاره کرد.

نمایش موزیکال پسرک خنده نداشت به نویسندگی و کارگردانی «میثم عباسی» و آهنگسازی «میلاد عباسی» که امرداد و شهریور 1395 در تالار هنر خوش می­درخشد، به خوبی توانسته است با وام­گیری و بر پایه­ سروده­ جاودانه­ زنده ­یاد احمد شاملو، فرآیند دراماتیزه شدن را درست و خوب بپیماید. در ترانه­ بامداد بزرگ بدان معنا با نیروی «خیر» و «شر»، و «تضاد» میان آن دو روبه ­رو نیستیم. اما نمایش موزیکال پسرک خنده نداشت، هوشمندانه از دو نیروی خیر و شر، «قهرمان» و «ضد قهرمان» و پیروی آن از «درگیری» برخوردار و بهره­مند است. وجود درگیری و گره­های پرشمار در یک آفرینش دراماتیک یکی از تاثیرگزارترین و مهم­ترین عامل­های ایجاد گیرایی و «کشش» میان آفریده­ های هنری نمایشی و تماشاگران است. از سوی دیگر نمایش موزیکال پسرک خنده نداشت را می­توان تا اندازه­ای برخوردار از «راز» دانست؛ در نگاه شماری از اندیشمندان، نظریه­ پردازان و منتقدان هنرهای نمایشی، راز مهم­ترین ویژگی و تفاوت میان داستان با داستان دراماتیک است. کاراکترپردازی کاراکترهای این نمایش نیز ستودنی و ستایش برانگیز هستند.

میثم عباسی، در مقام نویسنده توانسته است با برداشتی آزاد از «قصه­ مردی که لب نداشت» احمد شاملوی بزرگ، داستان خود را، پسرک خنده نداشت را، در رسانه­ ای دیگر با ویژگی­های دیگر، با کاراکترهایی دیگر، با گره­افکنی­ها و گره­گشایی­هایی دیگر و در پاسخ به دغدغه­های هنرمند، روزگار، ضرورت­ها، نیازها و تماشاگرانی دیگر، سربلند و کاربلدانه بنویسد. ترانه­های نمایش موزیکال پسرک خنده نداشت نیز درست و هوشمندانه سروده شده ­اند و زیبا و شنیدنی هستند. از سوی دیگر میثم عباسی در مقام کارگردان به هیچ روی کم کار نگذاشته است و هیچ رکنی از اجرا را از سر خود باز نکرده است. او مسوولانه و شرافتمندانه آن چه را از کاراکتر، میزانسن، دکور، آکسسوار، پوشاک، چهره­پردازی، موزیک، نور، کروگرافی و... لازم و ضروری بوده است، با نگاهی برخوردار از زیبایی­شناسی هنرهای نمایشی در آفرینش هنری خود به کار گرفته است.

خلاقیت و آفرینشگری نوآورانه­ هنرمندانه را در نمایش موزیکال پسرک خنده نداشت از همان آغازهای نمایش، مانند چگونگی بازنمایی جنگل، تا پایان می­توان به تماشا نشست. این نمایش از زیبایی­ شناسی ایرانی به شایستگی و به جا و درخور بهره گرفته است و برای نمونه می­توان از رقص سماع و هم­چنین نگاه ویژه به فرهنگ جنوب ایران و منش ایرانیان نازنین حاشیه­ نشین خلیج همیشگی پارس یاد کرد. چهره­ پردازی و گریم­ های این نمایش نیز یکی دیگر از نقطه­ های نیرو و برتری آن به شمار می­آیند و این نمایش از نوآوری و خلاقیت و همچنین گوناگونی و تنوع دیداری و شنیداری برخوردار است. از دیگر سو زبان دیداری و انتقال بسیاری از بار دراماتیک (بار دانشی و عاطفی آفرینش هنری) با زبان دیداری و تصویری در این اثر ستودنی و درخور گرامی­داشت می­باشد. رویدادها و میزانسن­ های کمیک این نمایش به خوبی در تار و پود داستان و نمایش تنیده شده ­اند و به شایستگی و شرافتمندانه تماشاگران را می­خندانند. این رویدادها و میزانسن­ ها را می­توان با رویکرد به تکنیک­ های ایجاد خنده در مخاطبان هنرهای نمایشی، همچون تکرار، ایجاد توقع در تماشاگر و پاسخ دگرگونه دادن و... بیشتر و بهتر واکاوی و بررسی کرد.

یکی دیگر از ویژگی­ های رخشان و به یادماندنی نمایش موزیکال پسرک خنده نداشت، هنر بازیگری در این نمایش است. یکان یکان بازیگران این نمایش سرشار از انرژی و تمرکز و همچنین با درک، دریافت و تحلیل درستی از نقش هنرنمایی می­کنند. بازیگر نقش اژدها از بدن و بیانی پرورش یافته برخوردار است. او این ابزارهای مهم بازیگری خود را و همچنین چهره و میمیک خویش را به درستی و با گوناگونی (تنوع) و آفرینشگری (خلاقیتی) هنرمندانه به کار می­گیرد و اژدهایی تماشایی و به یادماندنی را بازی می­کند. او گر چه بسیار پرانرژی و پرتکاپوست، اما از بازی دزدی و خودنمایی بیهوده، مبالغه­ آمیز و آزاردهنده دوری می­کند. یکی از زیباترین صحنه­ های نمایش پسرک خنده نداشت صحنه­ی دریا است. میزانسن­های این صحنه درست و خوب طراحی شده­اند و این صحنه بسیار زیبا کروگرافی (طراحی حرکت) شده است. بازیگر نقش دریا نیز بسیار هوشمندانه و باریک­اندیشانه ایفای نقش می­کند و بسیاری از واژه­ ها را زیبا و به یادماندنی تصویر می­کند. ناگفته نماند که چهره­ پردازی (گریم) و جامه (لباس) دریا در هر چه تاثیرگزارتر و تماشایی­ تر شدن بازی او بی­ اثر نبوده است. انتخاب بازیگر نقش حسین­قلی نیز انتخابی درست به شمار می­آید. او نیز از ابزار بازیگری خود به خوبی بهره می­گیرد. یکی از صحنه­ ها و میزانسن­ های به یادماندنی و گیرای حسین­قلی، صحنه­ قهر کردن او لب دریاست که همراه با تکنیک­های پانتومیم اجرا می­شود.

یکی دیگر از ویژگی­ های بارز هنری و درخور ستایش نمایش موزیکال پسرک خنده نداشت، اجرای زنده­ موزیک، ترانه­ ها و آوازهای این نمایش است. بی­گمان بازیگران این نمایش تلاش فراوانی را برای خواندن و اجرای درست این ترانه­ ها کرده ­اند و اکنون به زیبایی هنرنمایی می­کنند و تماشاگران را از لذت هنرنمایی خویش بهره­ مند می­سازند. این در حالی است که بازیگران این روزهای تاترهای ما کمتر توان خواندن آواز و ترانه را آن هم در اجرای زنده و بر روی صحنه دارند. شوربختانه بیشتر نمایش­هایی که از آوازخوانی و ترانه بهره­ مند هستند، از بازپخش (Play back) موزیک بهره می­ستانند.

میزانسن مبارزه­ ماهیگیرها با اژدها یکی دیگر از ویژگی­های رخشان و درخور درنگ و اندیشه­ این نمایش است. نمایش موزیکال پسرک خنده نداشت نمایشی است که کم­ فروشی نمی­کند، تماشاگرش را گرامی می­دارد و ارزش بیش از یک بار دیده شدن را دارد.




مطالب مرتبط

«رخساره» به خانه نمایش مهرگان می‌رود

«رخساره» به خانه نمایش مهرگان می‌رود

نمایش «رخساره» نوشته میثم عباسی، کارگردانی علی برجی و تهیه کنندگی مژده گیوه‌کی از پنجشنبه 5 بهمن، هرشب ساعت 19 در خانه نمایش مهرگان روی صحنه می‌رود.

|

نظرات کاربران