در حال بارگذاری ...
در میزگرد تئاتر بچه‌های مسجد مطرح شد:

فعالیت‌های فرهنگی می‌تواند پای جوانان را به مسجد باز کند

کوروش زارعی، حمید نیلی و محراب محمدزاده به عنوان مجریان جریان تئاتر بچه‌های مسجد بر این باورند که مساجد جوان‌گریز شده‌اند و فعالیت‌های فرهنگی می‌تواند بار دیگر پای جوانان را به مسجد باز کند. آنان از فعال کردن گروه‌های خودجوش هنری می‌گویند.

به گزارش ایران تئاتر به نقل از تسنیم، چهارشنبه گذشته لوگوی جشنواره تئاتر بچه‌های مسجد در باشگاه خبرنگاران پویا رونمایی شد. در این رونمایی، کوروش زارعی در مقام متولی این حرکت فرهنگی از شروع مجدد این جشنواره سخن گفت و این در حالی است که جشنواره کنونی از شمایل جشنواره گذشته جز نام چیزی به ارث نبرده است. جشنواره‌ای که قرار است مردمی باشد و مردمی برگزار شود. آنچه می‌خوانید نقطه‌نظرات متولیان این حرکت فرهنگی است در باب رابطه مسجد و هنر.
تسنیم: در هنر انقلاب اسلامی، جریان تئاتر بچه­‌های مسجد از چه زمانی شروع شد؟
زارعی: در واقع می­‌شود گفت از دهه 70 این جریان شروع شد، آن زمان رئیس وقت هنرهای نمایشی آقای حسین جعفری بود و مدیر وقت حوزه هنری هم حجت­‌الاسلام والمسلمین زم بود که این ایده به ذهن آقای زم رسید و بعد جریان بچه­‌های مسجد در دل مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری راه افتاد و دو سه سالی در واقع این جریان در حدی که جشنواره­‌ای برگزار شود، راه­‌اندازی شد.
تسنیم: رئیس دفتر مرکز هنرهای نمایشی چه کسی بود؟
زارعی: آقای جعفری
تسنیم: مرکز هنرهای نمایشی کل بود؟
زارعی: نه مرکز هنرهای نمایشی آقای حسین جعفری بود که یک دو سال دبیر جشنواره فجر هم شدند و بعد در حیطۀ تهران بیشتر این اتفاق افتاد. تا اینکه سال 74 بود که آقای زم یک روز آمد چهارسو برای نمایش حسین پارسایی، یک نمایشی داشت به نام «شبیه پدر». آمد نمایش را دید و گفت بیا دفترم با تو کار دارم، آقای پارسایی رفت خدمت آقای زم، آقای زم گفت می­‌خواهم این را تبدیل به یک دفتری بکنیم و مستقلاً این کار شروع شود و جریان، جریانِ کشوری باشد.
تسنیم: شما خودتان در آن نمایش بودید؟ با آقای پارسایی همراهی می­‌کردید؟

آقای پوررضایان و آقای بنیانیان صلاح بر این دیدند که جریان تئاتر بچه­‌های مسجد متوقف شود
زارعی: در آن نمایش بازی نمی­‌کردم؛ ولی من سال 74 وقتی بچه‌­های مسجد راه افتاد در کنارشان بودم. همه ما قمی بودیم و گروه قمی بود و ایشان هم فرصت مغتنم شمردند و گفتند ما یک ساختمانی در قم می‌­خریم تحت عنوان دفتر مرکزی تئاتر بچه‌­های مسجد، فعالیت­تان را آغاز بکنید و صحبت­‌ها انجام شد و دفتر در قم خریداری شد و فعالیت ما آنجا شروع شد، آقای حسین پارسایی و حسین فدایی حسین و محمدرضا آزاد و قاسم مرادی، هسته اصلی بودند. آقای علیفر و آقای حسین صباغ­‌زاده و بچه‌­هایی بودند که با آنان این جریان را استارت زدیم و چهارمین جشنواره‌­اش را به شکل جدی و کشوری شروع کردیم و آمدیم حول و حوش یازدهمین دوره که در یزد این جشنواره را برگزار کردیم. اوایل دهه هشتاد بود که بعد مأموریت آقای زم تمام شد. آقای بنیانیان آمدند، ایشان هم مدیر وقت هنرهای نمایشی را تغییر دادند. آقای دکتر پوررضاییان مدیر مرکز هنرهای نمایشی شد و دیگر آقای پوررضایان و آقای بنیانیان صلاح بر این دیدند که جریان تئاتر بچه­‌های مسجد متوقف شود.

تسنیم: دلیلی هم برای این کار داشتند؟


آقای بنیانیان پشیمان شد که جشنواره تئتر بچه‌های مسجد را متوقف کرده است
زارعی: نه دلیل خاص و قانع­‌کننده‌­ای نداشتند و متوقفش کردند که بعدها خودشان هم پشیمان شدند، یعنی آقای بنیانیان پشیمان شد که این کار را کرده است؛ چرا در بدو ورودشان به حوزه هنری این تصمیم را گرفتند و این کار را متوقف کردند و بعدها در چهار ساله دوم مدیریت­شان اعتراف کردند و خیلی هم تلاش کردند آن راه بیندازند و دیگر اتفاق نیفتاد. نزدیک دو دهه این دفتر تعطیل شد تا اینکه در دوران آقای امینی هم قرار بر این شد که در دل مرکز هنرهای نمایشی این دفتر راه بیفتد باز هم اسماً احیا شد؛ ولی عملاً اتفاقی نیفتاد. حالا به دلیل مشکلات اقتصادی به دلیل مشکلات دیگری که دست و پا گیر بود. روحانی آن مسجد که ابتدا اجازه نمی‌­داد آمده بوسیده و گفته دمتان گرم و ادامه بدهید.
وقتی من سال گذشته منصوب شدم یکی از برنامه­‌های اصلی من احیای تئاتر بچه‌های مسجد بود
این جریان راه نیفتاد تا اینکه وقتی من سال گذشته منصوب شدم یکی از برنامه­‌های اصلی من بود؛ چون به هر حال این حرکت جریان‌­ساز بود. در دوران خودش، آدم­‌های خوب و حرف‌ه­ای را تربیت کرد و تحویل جامعه سینمایی، تئاتری و تلویزیونی این مملکت داد و حتی مدیریتی، به طور مثال آقای سینا دلشاد که مدیر حوزه هنری مازندران است، ایشان از بچه‌­های مسجد بود، آقای هوشمند که رئیس حوزه هنری قزوین است، ایشان در جشنواره بچه­‌های مسجد کار داشت، آقای علی قربانی که تا چند وقت پیش مدیر محافل حوزه هنری بود در بچه‌­های مسجد رشد کرد و کارش را از آنجا شروع کرد یا آقای کرم­‌اللهی، رئیس حوزه هنری فعلی شیراز، ایشان جزء بچه­‌های مسجد بود.
تسنیم: یکی از دلایلی که استان­های دیگر خیلی خوب آمدند پای کار، دلیلش این بوده که افرادی که در صدر مدیریت آنجا هستند و خودشان با این پروسه بچه‌­های مسجد آشنایی کامل داشتند؟
زارعی: بله حالا غیر از آن احمد سلیمانی، میلاد اکبرنژاد، بچه­‌هایی بودند که برای ما کار می‌­کردند، صادق عاشورپور با تیمش در همدان، خلاصه خیلی اتفاقات عجیی افتاد و نیروهای زیادی به جامعه هنریِ تئاتری و مدیریتی کشور معرفی شدند. من چون معتقد به این جریان بودم و در این جریان حضور داشتم، اولین کاری که در دوره جدید مرکز هنرهای نمایشی کردیم، افتتاح دفتر تئاتر مردمی عنوانی است که ما در دوره جدید به این دفتر اضافه کردیم.
تسنیم: این عنوان در دهه 70 وجود نداشت؟
زارعی: اصلاً وجود نداشت و این عنوانی بود که ما در دورۀ جدید به آن اضافه کردیم. به این دلیل که شاید اگر بشود گفت یکی از نمایش‌­های مردمی که خیلی با مردم سروکار دارد و با سطوح مختلفِ فرهنگی می­‌تواند ارتباط برقرار کند، همین جریان تئاتر بچه‌­های مسجد است و از اردیبهشت سال گذشته حرکتش را شروع کرد. اولین کاری که کردیم به همه استان­‌ها نامه زدیم که این جریان خیلی برای ما مهم و جدی است و دفترهایتان را راه بیندازید، جذب نیرو بکنید و نیروها را شناسایی کنید. ما هم از این طرف شروع کردیم به اجرایی کردن کار، یعنی آمدیم از 20 نویسنده جوان، تحصلی‌کرده و شناخته­‌شدۀ تئاتر کشور دعوت کردیم؛ چون اگر ما بخواهیم این جریان را شروع کنیم و سیستم هم با جریان قبل فرق کرده است، سیستم در جشنواره قبل به این شکل بود، متن می‌فرستادند، گروه­‌هایی تولید می‌کردند، بازبینی می­‌شد و می­‌رفت برای جشنواره و یک جشنواره استیج و صحنه­‌ای برگزار می­‌شد و بعد به این شکل بود گروه­‌ها خانم‌ها و آقایان مختلط بودند، یعنی در واقع اجرا در مسجد اتفاق نمی­‌افتد، روی صحنه اتفاق می­‌افتد.


در دوره جدید ما گفتیم از پایه بخواهیم شروع کنیم، خانم­‌ها برای خانم­‌ها، آقایان برای آقایان
در دوره جدید ما گفتیم از پایه بخواهیم شروع کنیم، خانم­‌ها برای خانم­‌ها، آقایان برای آقایان، دیدم برای این شکل متنی وجود ندارد، به هر حال اجراها را بردیم در مسجد و گفتیم باید نمایش­‌ها در مسجد اجرا شود، جشنواره هم باید در مسجد اتفاق بیفتد دیگر. روی صحنه و استیج اجرایی نخواهیم داشت، جشنواره­‌ای نخواهیم داشت. کاملاً شکل کار تغییر کرد و تغییر ماهوی در شکل و سیستم جدید شکل گرفت و گفتیم اگر ما بخواهیم در این سیستم جدید شروع به کار بکنیم مشکل متن است. مشکل نمایشنامه است و ما باید براساس شکل جدید نمایشنامه تولید بکنیم، لذا دعوت کردیم از نویسندگان جوان و 7، 8 نفر از نویسندگان و هنرمندان شناخته شدۀ شهرستانی و 10 نفر از هنرمندان شناخته­‌شدۀ تهرانی، جلسه مجزا گرفتیم و صحبت کردیم و ساختار نمایشنامه را به آنها گفتیم و گفتیم ما نمایش­نامه­‌هایی می­‌خواهیم تک­‌جنسیتی باشد، زمانش 20 الی 25 دقیقه بیشتر نباشد.


نمی­‌خواهیم موضوعات و محورها فقط دینی و مذهبی باشد
نمی­‌خواهیم موضوعات و محورها فقط دینی و مذهبی باشد، موضوعات اجتماعی باشد، طنز باشد، حتی سیاسی باشد دست نویسنده‌­ها را باز گذاشتیم اما گفتیم در اهدافی که ما داریم نمایشنامه‌­ها طوری باشد که آن شأنیت و جایگاه معنوی مسجد رعایت شود، نمایشی که در مسجد بخواهد اجرا شود، آن فضای معنوی را، حرمت را حفظ کنیم، هر چیزی نباشد، هر دیالوگی نباشد، به هر موضوعی نپردازد، دکور نداشته باشد، آکسسوار آنچنانی نداشته باشد، پُرتابل باشد.


دنبال این نیستیم که در جریان جدید به دنبال هنرمندان حرفه‌­ای، تئاتری­‌ها، تحصیل‌کرده‌­ها برویم
نشستیم سیاست­‌ها و ساختارها را گفتیم و نویسندگان رفتند طر‌ح­هایشان را آوردند و بعد شروع کردند به نگارش نمایشنامه­‌ها، حدود 25 تا 30 نمایش به رشته تحریر درآمد و گفتیم وقتی می­‌خواهیم حرکت را شروع کنیم دستمان پر باشد و در واقع زودتر این چرخه راه بیفتد. نمایشنامه‌­ها نوشته شد و اصلاحات آن انجام شد و دوستان کارهای خوبی هم نوشتند و ما این نمایشنامه­‌ها را به استان‌­های کشور ارسال کردیم، گفتیم دست شما الان باز است، 25 نمایش اورجینال با چارچوب و ساختار جشنواره تئاتر بچه‌­های مسجد نوشته شده است، شروع به کار کنید و گروه‌­ها شروع به کار کردند. ما اجباری نکردیم و بخشنامه­‌ای صادر نکردیم و بعضی از گروه‌­های استانی که توانمندی داشتند جشنواره استانی برگزار کردند و به دبیرخانه اصلی فرستادند و آنهایی هم که جشنواره نداشتند، ما گفتیم فیلم­­‌هایتان را بفرستید. از اول تا پنجم اردیبهشت، جشنواره بعد از دو دهه که متوقف شده بود، استارتش را بزنیم و چراغش را روشن کنیم و حرکت را آغاز کنیم. در سال 96 مشکلات و نواقصی که در این یکساله داشتیم برطرف کنیم و سال 96 این جریان مستحکم‌­­تر و رو به جلوتر حرکت بکند. کسانی که بودند آدم­‌های باتجربه و پیشکسوت بودند و همه شکلی داشتیم ولی ما دنبال این نیستیم که در جریان جدید به دنبال هنرمندان حرفه‌­ای، تئاتری­‌ها، تحصیل‌کرده‌­ها برویم. البته بچه‌­های دانشجوی تئاتر بیایند ما استقبال خواهیم کرد یعنی در به روی بچه‌­های تئاتر باز است، یعنی بچه‌­هایی که دانشجو هستند در چارچوب شکل کاری ما هستند.
تسنیم: چرا مساجد خود دانشگاه را فعال نمی‌کنید؟


به دنبال بچه­‌های بکر و تازه هستیم، می­‌خواهیم نیروسازی و جریان­‌سازی بکنیم.
زارعی: بله ما دنبالش هستیم، یعنی یکی از حرکت‌های امسال راه­‌اندازی دفتر تئاتر بچه­‌های مسجد دانشگاه‌­هاست؛ چون بعد از اینکه جریان راه افتاد خیلی از دانشگاه­‌ها به ما مراجعه کردند که این سیستم در دانشگاه­‌ها راه بیفتد. فاز بعدی راه‌اندازی دفتر بچه‌های مسجد دانشگاه­‌ها است و بچه­‌های جوان علاقه‌مند و کسانی که در مسجد و مدرسه محله­‌اشان کار تئاتر می­‌کنند. ما به دنبال بچه­‌های بکر و تازه هستیم، می­‌خواهیم نیروسازی و جریان­‌سازی بکنیم.
تسنیم: آیا اصلاً اجرای تئاتر در مسجد در ایران سابقه تاریخی دارد یا ندارد؟
زارعی: بله خود من محصول بچه­‌های مسجد هستم، من وقتی نوجوان بودم، اوایل انقلاب، آن زمان سپاه، جهاد سازندگی واحد فرهنگی راه انداخته بودند و داشتند در جهاد سازندگی گروه­‌های فرهنگی کار می­‌کردند، من جزء بچه­‌هایی بودم که هم در بسیج و هم در جهاد سازندگی نمایش­‌هایی را تولید می­‌کردم و به مناسبت­‌های مختلف در مسجد اجرا می­‌کردیم؛ حتی ما فراتر از این هم بودیم و می­‌رفتیم در روستاها هم اجرا می­‌کردیم، در مساجد روستاها هم اجرا می­‌کردیم و یکی از خاطرات شیرین من همان ایام است که در مناسبت­‌ها ما در مساجد روستاها اجرا می‌­کردیم. قبل از انقلاب آقای سلحشور، آقای مجیدی بچه­‌هایی در مکتب­‌المهدی بودند، آقای حیات­‌دار آن زمان خیلی قبل­‌تر، آقای مدرس و این آدم‌ها پای درس ایشان فعال بودند، یا خود مدرسه علوی فضایش همین بود، مسجد الجواد نازی‌آباد که پایگاه بچه­‌های حوزه هنری بود.


مساجد ما آنفدر قابلیت داشتند که در آن تئاتر اجرا شود
نیلی: اصلاً این بچه‌­های مسجد به نظر من یک جریان بود. به نظرم یک جریانی بود که خود ما که خارج از این فضای حوزه هنری بودیم، مثلاً مسجد علی­ ابن­ موسی­‌الرضا، مسجد فائق و حتی در برنامه­‌های خانوادگی که همه جمع می­‌شدند، شکل گرفت. آن زمان در کتاب فارسی داستان اشعث بود، کتاب پنجم دبستان، خیلی برای بچه­‌ها جالب بود که این را اجرا کنند و این در مساجد اجرا می­‌شد، یعنی آنقدر مساجد ما قابلیت داشت که این اتفاق می­‌افتد.
تسنیم: چرا قطع شد؟ یعنی نسل بعد از شما رابطه نمایش، مسجد، اجرا را نداشتند؟


تئاتر بچه‌های مسجد خودش را جا انداخته بود؛ ولی ما هم نفهمیدیم چرا قطع شد
زارعی: ما خیلی هم اصرار کردیم و واقعاً جریان تئاتر بچه­‌های مسجد داشت به سمت و سویی حرکت می­‌کرد که خودش را به عنوان یک جشنواره معتبر تئاتری و یک جریان معتبر تئاتری در بین جامعه تئاتری جا بیاندازد. خودش را جا انداخته بود؛ ولی ما هم نفهمیدیم چرا. هر چه به دوستان هم گفتیم گفتند جشنواره سوره ماه است، البته جشنواره ماه، قبل از آقای پوررضایی جشنواره سوره بود و بعد آقای پوررضایی جشنواره سوره را حذف کردند، نامش را گذاشتند جشنواره ماه که آقای امینی گذاشتنده سوره ماه و ما دوباره کردیم سوره، یعنی برگردانیم به اصل خودش.
تسنیم: در مسجد پایگاه‌­هایی وجود داشت دست بسیج بود و بسیج هم برنامه­‌های تئاتری دارد. چه شد که این پایگاه­‌ها، فعالیت تئاتری که می‌­توانست فارغ از بخش آگاهی‌­بخشی، سرگرم­‌کننده هم باشد و جمعیت قابل توجهی به سمت خودش بکشاند، قطع شد؟ این مهم است که در اوایل انقلاب گروه­‌های مختلف و خودجوش در مساجد تئاتر اجرا می­‌کردند یا حتی قبل از انقلاب در حسینیه ارشاد تئاتر اجرا می­‌کردند. چه شد نهادی به نام مسجد نسبت به این فعالیت سرد شد؟


آن زمان اگر ما در مسجد اجرا می­‌کردیم با اصرار و فشار و زور خود ما بود
زارعی: حقیقت ماجرا این است که مسجد سرد نشد، آن زمان اگر ما اجرا می­‌کردیم با اصرار و فشار و زور خود ما بود، متأسفانه یک حرکت­‌هایی در مساجد توسط متولیان مسجد ما صورت گرفت که جوان­‌ها را فراری داد و از مسجد دور کرد و طوری شد که دیگر موجب نگرانی مسئولین فرهنگی کشور شد تا جایی که چند سال پیش که ما رفتیم دفتر بچه‌­های مسجد شیراز را افتتاح بکنیم، امام جمعه شیراز گفته بود ما خیلی دوست داریم این اتفاق و این جریان راه بیفتد، به دلیل اینکه مسجد شده است مدرسه پیرمردها، یعنی ما این‌قدر متولیان مساجد کشور برخوردهای بد با بچه­‌ها و نوجوانان و جوانان کردند که درواقع جوان­‌گریزی در مسجد صورت گرفت و دیگر جوان­‌ها نرفتند، به قول شما عشق همه ما این بود چه زمانی دهه فجر می‌­رسد، چه زمانی ایام شعبانیه می‌­رسد، چه زمانی ماه محرم و صفر و ایام رمضان می‌­رسد که ما بتوانیم کار فرهنگی بکنیم، نمایشگاه برگزار کنیم، سرود و تئاتر کار کنیم.
این‌قدر متولیان مساجد کشور برخوردهای بد با بچه­‌ها و نوجوانان و جوانان کردند که درواقع جوان­‌گریزی در مسجد صورت گرفت
اوایل انقلاب خوب بود اما بعد که از انقلاب گذشت با این ماجرا برخورد شد گفتند مسجد جای بچه‌­بازی نیست، مسجد جای عبادت و نماز خواندن است، جای مناسبک مذهبی است و این باعث شد جوانان و نوجوانان از مسجد فراری شوند و آن پایگاه از بین رفت و این نگرانی را در مسئولین به وجود آورد که چرا این اتفاق افتاد و نباید این اتفاق می­‌افتاد و حالا باید درصدد جبرانش هستند، همانطور که این اتفاق در حوزه نباید در دهه 80 متوقف می­‌شد و بعد دوستان در آخر مدیریت­شان پشیمان شدند که چرا این جریان را متوقف کردند. حالا این ماجرا در پایگاه‌­های بسیج هم اتفاق افتاد، الان نزدیک 3، 4 سال است، آقای نقدی می­‌خواست این جریان را در بسیج و سپاه راه بیندازد و همیشه می­‌گفت یکی از آروزهای من این است که جریان بچه­‌های مسجد راه بیفتد و بسیج هم شروع کرد و آمد وارد ماجرا شود؛ اما نتوانستند به دلیل اینکه هم تجربه نبود، هم عملیاتی به این ماجرا نگاه نکردند ما وقتی وارد مرکز هنرهای نمایشی شدیم، ماجرا را عملیاتی کردیم و اصلاً منتظر این نشدیم. به هر حال ما تجربه­‌اش را داشتیم، تخصصش را داشتیم و این تخصص و این دغدغه باعث شد ما این جریان را راه بیندازیم.
لذا بسیج چند سال است، حتی بسیج نویسندگانی را دعوت کرده است، شروع کنند به نگارش نمایش­نامه‌­ها؛ اما متأسفانه باز آن نمایشنامه‌­ها اتفاق نیفتاد یعنی نه جریان اتفاق افتاد، نه نمایشنامه‌­ها نوشته شد و حالا ما داریم یک تعاملی می­ک‌نیم از زمانی که من وارد شدم. این تعامل را با بسیج شروع کردیم، الان آقای سردار آزادی و مجموعه‌ا­شان دارند به ما در برگزاری کمک و مشارکت می‌­کنند تا این جریان علاوه بر حوزه، در بسیج هم همزمان اتفاق بیفتد. بسیج و حوزه منویات و اهداف فرهنگی­شان نزدیک به هم است و آنها هم می­‌خواهند این جریان را راه بیندازند و قرار شده است در کنار همدیگر به پایگاه­‌های بسیج در مساجد کمک کنیم که این جریان همزمان با حوزه در بسیج پا بگیرد و این جریان را ایجاد کنیم.


دارم می‌­بینم یک فضای خمودۀ تئاتری وجود دارد
 نیلی: به نظرم نیاز هنری جامعه هم به این سمت است، من خودم نسبتاً آن چیزی که دارم می‌­بینم یک فضای خمودۀ تئاتری وجود دارد یعنی وقتی که بچه­‌های مسجد شکل گرفت به نظرم ایده­‌هایی اتفاق افتاد که مخاطبش مردم بودند و این به نظرم الان مورد نیاز جامعه ما است. تا وقتی که شما بیایید کارهای اقتباسی انجام بدهید، البته مهم است ولی تا زمانی که بخواهند کارهای اقتباسی انجام بدهند نیازش مشخص است ولی وقتی که بخواهید مردم را سر این سفره بیاورید در نتیجه باید با ذائقۀ مردم ارتباط برقرار کنید و برای ذائقه مردم بسازی. د وقتی برای ذائقه مردم می­‌خواهید بسازید، چه محفلی بهتر از مسجد که شما در مسجد سرمایه­پ گذاری کنید و تا چند سال آینده همین آدم­پ ها وارد عرصه حرفپ ه­ای تئاتر کشور می­پ شوند و وقتی وارد فضای حرفه‌­­ایِ تئاتر کشور شدند، شما می­‌توانید ببینید چه اتفاقاتی، چه کارهایی ارائه می­‌شود که ما باز دوباره خون تازه به فضای هنر تئاتر تزریق کردیم.
وقتی رهبری چندین بار نام تئاتر را می‌­آورد، یک نیازی احساس کردند که دربارۀ بحث تئاتر صحبت می­‌کنند
بنابراین احساس می‌­کنم کل مجموعه نظام به این سمت می‌­رود که واقعاً مسجد را بگذاریم یک پایگاه برای این نوع کارها، شما وقتی که می­‌بینید رهبری چندین بار نام تئاتر را می‌­آورد، دو سال پیش، سال پیش در 7 تیر، یعنی بالاخره یک نیازی را ایشان احساس کردند که دارند دربارۀ بحث تئاتر صحبت می­‌کنند. نکته بعدی کسی که به شدت روی بحث تئاتر خودش اهمیت قائل است، خود رهبری بودند، برای ایشان آنقدر مهم بود که در تئاترهای فجر پیام می­‌دادند، در نتیجه به نظر من آن چیزی که می­‌تواند در فضای تئاتر حالا تحول ایجاد بکند، همین اتفاقاتی است که دارد شکل می­‌گیرد که یکی می­‌تواند بچه­‌های مسجد باشد. چندین سال ما در عرصۀ حرفه­‌ای بالاخره خود ما علاقه­‌مندی­‌مان از همین جا شروع شد، آقای زراعی که خودشان از همین فضا آمدند و خود حقیر و کل دوستان. به نظر می­‌رسد بهترین فضا برای این کار همین فضای بچه­‌های مسجد است و این بچه­‌های مسجد خودشان جویای این حرکت هستند و تشنگی آن در بچه­‌های مسجد هم احساس می‌شود که ان‌شاءالله این حرکت صورت بگیرد و ما چند سال دیگر آدم­‌های جدید ببینیم.


می‌خواهیم جریان سیالِ عمومی در طول سال باشد
محمدزاده: در بحث بچه‌­های مسجد جدید و قدیم درست است جریان جدید با عنوان قدیم دارد می‌­رود جلو؛ ولی کار به شدت خیلی متفاوت‌­تر از آن ماجراست. چون آنجا به نوعی کار بچه­‌های مسجد به مجموعه­ کارهای دینی اطلاق می­‌شده؛ ولی الان این ماجرا جدی نیست که حتماً باید مذهبی باشد، شاید با مفهوم سیاسی باشد، با مفهوم طنز باشد و در دوران فعلی ماجرا این نیست که ما بخواهیم مثلاً به یک گروهی برسیم که این را ببریم همین امروز رونمایی بکنیم. مثلاً در جشنواره تئاتر فجر، مثلاً خودمان جا بکنیم در جشنواره تئاتر فجر و یک بخشی ایجاد بشود. حتی برای این جشنواره‌­مان هم اگر جشنواره­‌ای داریم برای این نیست که بگوییم یک جشنواره به جشنواره­‌های تئاتر اضافه شد. اگر در فضای حرفه­‌ای جشنواره انگیزه‌­ای برای هنرمند تئاتر است، در بحث آماتوری صد برابر است، یعنی آدمی که تازه کار را شروع کرده است وقتی می‌­آید در جشنواره جایزه می­‌گیرد، برای او خیلی ارزشمندتر است، ماجرای اصلی که آقای زراعی هم گفت با بسیج و آموزش و پرورش و جاهای دیگر داریم همکاری می­‌کنیم به خاطر این است ما می‌خواهیم جریان سیالِ عمومی در طول سال باشد؛ چون صرفاً اگر ما n میلیون تومان هزینه بکنیم و یک‌سری گروه بیاید و 10 روز اجرا شود، این مسلماً هدف ما نیست، بحث ما انگیزه­‌بخشی است؛ کما اینکه در همین یکسال 80 گروه برای جشنواره اعلام حضور کردند و فیلم فرستادند، یعنی تا پای تمرین رفتند، حتی در مسجد خودشان اجرا کردند.
تسنیم: جزء قوانین است؟
محمدزاده: بله باید اجرای عمومی داشته باشند و در مساجد کار یک‌دفعه اجرا شود و بعد بفرستند. این جریان بعد از جشنواره اهمیتش برای ما بیشتر شود به جهت اینکه امکانی مانند پایگاه­‌های بسیج، مدارس همه بیایند پای کار ما که بتوانیم این جریان را همینطور ادامه بدهیم. در ماه رمضان فضایش داریم، در ماه محرم فضایش را داریم الی آخر. یک نکته دیگر در رابطه با بحث ماجرای بچه­‌های مسجد لازم است بگوییم عنوان این «مردم برای مردم» یعنی اگر قرار باشد کسی غیرتئاتری وارد ماجرا شود به عنوان هدایت­‌کننده است در وهله اول.
تسنیم: باز انتظار این است که این تئاتر یک تئاتر آماتوری است و قرار نیست یک تئاتر حرفه­‌ای باشد.
زارعی: شاید در آینده بشود ولی الان.
نیلی: نمایش مردم برای مردم یعنی افرادی که علاقه‌مند به تئاتر هستند برای قشر خودشان تئاتر اجرا کنند.
رهبری گفتند گروه­‌های خودجوش فرهنگی را شما از دست ندهید، از اینها حمایت بکنید، اینها می­‌توانند ادامه­‌دهندۀ راه بحث انقلاب اسلامی باشد
محمدزاده: اینکه می‌­گویم با قبل متفاوت است این است ما از همان انقلاب در دهه 70 و 80 و همین دهه 90 کلی گروه داریم که به صورت خودجوش در مسجد کار می­‌کردند. یکی از اتفاقاتی که این دفتر قرار است انجام بدهد این است که آن گروهی که خودجوش کار می­‌کرد، این هم باز برمی‌­گردد به همان صحبت آقا، عید سال 93 که در حرم حضرت امام رضا گفتند، گفتند گروه­‌های خودجوش فرهنگی را شما از دست ندهید، از اینها حمایت بکنید، اینها می­‌توانند ادامه­‌دهندۀ راه بحث انقلاب اسلامی باشد در عرصه هنر، یک بخشی از گروه‌­های خودجوش فرهنگی همین گروه‌­های مسجدی بودند که داشتند تئاتر کار می‌­کردند، نمونه‌­هایش را در تسنیم رونمایی کردیم، روستایی از کرمان بود که همیشه تئاتر طنز داشت حتی اقتباس کرده بودند.
تسنیم: شما برای این قضیه شناسایی هم کردید؟


تا جوانان علاقه‌مندی نباشند تشکیل و راه‌­اندازی دفتر استانی معنا و مفهومی ندارد
زارعی: بله یک نامه‌­ای زدیم به حوزه‌­های هنریِ سراسر کشور که اول شناسایی انجام بدهید و بعد دفتر را راه بیندازید تا شناسایی نشود و گروهی نباشد و جوانان علاقه‌مندی نباشند که تشکیل و راه‌­اندازی دفتر استانی معنا و مفهومی ندارد و هم این 13 دفتر عجله‌­ای نداریم. روز شنبه هم 26 فرودین عازم استان گیلان هستیم که در رشت دفتر تئاتر استانی مردم گیلان را هم راه‌­اندازی کنیم. در هر استانی که دفتر افتتاح می­‌شود اول یک گروهی وجود داشته است، فعالیت داشته و مساجد پای کار بودند؛ نیروها شناسایی شدند و ما دفتر راه راه­‌اندازی کردیم و مسئول دفتر قرار دادیم که حالا به این جوان‌­ها و گروه­‌ها سروسامان داده شود.
محمدزاده: در بحث گروه‌­ها که آمدند در جشنواره سعی شده است با آنها ارتباط بگیریم، مشاوره­‌ها داده شود.
نیلی: بعد از اینکه اتفاق افتاد و اعتمادی که آقای زارعی و آقای نظری به حقیر دادند، در فراخوان اولیه حدود 80 گروه اعلام آمادگی کردند که از این گروه­‌ها به 16 گروه رسیدیم. یک نکته­‌ای ما امسال ورک­شاپ می­‌خواهیم و حتی داوری‌­ها هم بعد کار ورک­شاپی است و یک مسئولی گذاشتیم برای این بحث که این کارها خودش آنجا تحلیل و نقد شود و به نظرم این یک کار نویی است. کلاً دوستانی که وارد این عرصه شدند به نظرم بسیج که زحمت کشید، ارگان­‌های دیگری بودند که برای آنها این کار مهم بود و وارد این کار شدند مانند شورای فرهنگی عمومی کشور، شورای فرهنگی عمومی کشور با توجه به اینکه تا کف بخشداری­‌ها و شورا برقرار است یعنی آنجا اعلام آمادگی کردند که در این حوزه کمک بکنند، دانشگاه آزاد کمک کرد و به نظرم امسال اتفاق خوبی خواهد افتاد به عنوان آغاز این حرکت.


نمی­‌خواهیم بگوییم همه این آدم‌­هایی که آمدند کلاً حزب­‌اللهی هستند
مثلاً در همین ایامی که می­‌رفتیم می­‌دیدیم، علاقه‌مند زیاد بود. نمی­‌خواهیم بگوییم همه این آدم‌­هایی که آمدند کلاً حزب­‌اللهی هستند، مثلاً از نظر ظاهر، ولی همین که ما توانستیم به عنوان بچه­‌های مسجد این آدم‌­ها را جذب بکنیم به نظرم جزء باقیات و صالحات خواهد بود و انشاءالله چند سال آینده ببینیم یک تحول فرهنگی در عرصه تئاتر کشور صورت گرفته است و واقعاً در عرصه تئاتر نیاز به تزریق یک خون تازه است، شاید این حرکت و همین دفتر بچه­‌های مسجد و حرکت حوزه هنری به این کار کمک کند.
زارعی: به هر حال هدف ما همین است که هم بچه­‌هایی که عِرق مذهبی و مسجدی هستند و هم بچه­‌هایی که شاید عِرق­شان کمتر است و ارتباط آنچنانی با مسجد نداشتند آنها را جذب مسجد بکنیم و بیاییم با آنها کار کنیم و نیروسازی کنیم.
تسنیم: آقای محمدزاده شما کار پژوهشی و ژورنالیستی در مورد تئاتر مردمی داشتی. چشم­‌انداز چنین رویکردی چیست و افق دیدش چیست؟


روحانی مسجدی که ابتدا اجازه نمی‌­داد نمایش اجرا شود، بعد از اجرا آمد بچه‌ها را بوسید و گفت دمتان گرم و ادامه بدهید
محمدزاده: خیلی کوچکتر از این هستم که افق دید داشته باشیم اینکه برای بحث تئاتر مردمی، یک بخش تئاتر مردمی مسجد است اگر آن را باز بکنیم به مدرسه می­رسیم حتی به خان‌ه­های کوچکی می‌­رسیم که در ایام مختلف سال اجرای تئاتر دارند، مثلاً یک نمونه­‌اش قبلاً به آن اشاره کردیم در خیابان 17 شهریور یک خانه‌­ای است بعد از پل آهنگ، هر سال محرم ده شب اجرای نمایش زنانه دارد، برای زنان آن محل اجرای تئاتر دارد و خودجوش است و خیلی قدیمی است؛ اما در این ماجرا اگر تئاتر مردمی بخواهد جلو برود، بحثش این است که یک تأثیری بگذارد روی آوردن مخاطب، یعنی سیکلی که باز شده و تئاترها می‌آید در مسجد علاقه‌مندی را ایجاد می­‌کند که طرف بیاید در سالن‌­ها هم تئاتر ببیند، نه تنها سالن­‌های حوزه هنری؛ بلکه همه سالن­‌های تئاتری که آدم­‌ها علاقه‌مند به دیدن تئاتر شوند، ما حتی نمونه داشتیم با آقای زراعی رفتیم در یک مسجد، طرف به ما زنگ زد که زود بیایید نمی­‌گذارند ما اجرا کنیم. بعد وقتی آقای زراعی را دیدند و با توجه به اینکه همه چهره هستند و هم به لحاظ مدیریتی منصبی دارند، آنجا نشستند گفتند اجرا کنید بعد روحانی آن مسجد که ابتدا اجازه نمی‌­داد آمده بوسیده و گفته دمتان گرم و ادامه بدهید.
تسنیم: سلیقه‌­ای است؟
محمدزاده: جالب است در جلساتی که با آقای زراعی رفتیم، یک جلسه آقای زراعی نبودند با یکی از اصلی­‌ترین نهادهای متولی مسجد در تهران، کسی که آنجا بود می­گ‌فت ما خودمان اجرای تئاتر می‌­کردیم، تئاترهای ضدسرمایه‌­داری حتی ترجمه اجرا می­‌کردیم در مساجدمان، گفتم الان چرا گارد گرفتید در مقابل آن؟ گفت ما این را تجربه کردیم خوب نیست، گفتم شما اجرا کردید چرا خوب نیست؟ ولی دلیل خاصی نداشت و در نهایت گفت ما نمی‌­توانیم این کار را بکنیم شما بروید کار خودتان را بکنید.
نیلی: حتی حرکت بچه­‌های مسجد در تهران هم نیست، در مساجد هامبورگ هم این اتفاق می‌­افتد، در جامعه امام علی نروژ این حرکات اتفاق می‌­افتد. به نظر مسجد خودش قابلیت دارد، یعنی اگر ما واقعاً به قابلیت­‌های مسجد برسیم خیلی اتفاقات خوب و شیرینی رقم می­‌خورد. در بچه‌­های مسجد همه هنرها بود، یادم است سرود بود، ادبیات و تئاتر بود.
زراعی: من بهترین فیلم‌­های دوران اوایل انقلاب را در مسجد دیدم، سفیر، توبه نصوح، عقاب‌ها، تشکیلات، پرده 16 میلیمتری می­‌گذاشتند و ما در مسجد به مناسبت دهه فجر این فیلم‌­ها را می­‌دیدم.
محمدزاده: امیدواریم جریان بچه­‌های مسجد آغازگر از بین رفتن دوران تعطیلی بخشی عظیمی از مساجد ما باشد؛ چون بعضی از مساجد فعال هستند ولی تلنگری به آنها بزنیم.

 




مطالب مرتبط

با حضور رییس سازمان فرهنگی هنری شهرداری و هنرمندان

تماشاخانه‌ ایرانشهر صاحب پلاتو شد
با حضور رییس سازمان فرهنگی هنری شهرداری و هنرمندان

تماشاخانه‌ ایرانشهر صاحب پلاتو شد

تماشاخانه‌ ایرانشهر که دارای دو سالن استاد سمندریان و استاد ناظرزاده بود، صاحب یک پلاتو هم شد که برای تمرین گروه‌ها و همچنین اجراهای تجربی و مونولوگ، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

|

مدیرکل هنرهای نمایشی:

جشنواره‌ها باید با انضباط مالی سفت و سخت برگزار شوند
مدیرکل هنرهای نمایشی:

جشنواره‌ها باید با انضباط مالی سفت و سخت برگزار شوند

مدیرکل هنرهای نمایشی اعلام کرد از سخنانش درباره نبود انضباط مالی در چهل‌و‌یکمین جشنواره تئاتر فجر سوءبرداشت شده و منظور او زیرسوال بردن زحمت‌های برگزار کنندگان این رویداد بین‌المللی نبوده است.

|

بلیت‌فروشی «تروما» آغاز شد

بلیت‌فروشی «تروما» آغاز شد

بلیت‌فروشی نمایش «تروما» به کارگردانی احمد سلیمانی که از چهارشنبه 12 دی روی صحنه خواهد رفت، آغاز شد.

|

نظرات کاربران