در حال بارگذاری ...
کنکاش یک چالش در گفت و گو با اصحاب رسانه:

چرا مطبوعات تئاتر را به چشم یک فوق برنامه می بینند؟!!

ایران تئاتر- علی رحیمی: برخی با انتقاد از این رویه تعامل رسانه ها با تئاتر ، اذعان می دارند که مطبوعات تئاتر را به چشم یک فوق برنامه یا چرخ پنجم می نگرند اما مشکل کجاست؟

در روزگاری که همه جوامع تلاش می کنند خود را وصله‌ای از عصر دانایی محوری بدانند و توسعه یافته لقب گیرند، ارتقای دانش، افزایش اطلاعات و آموزش‌های مبتنی بر فرهنگ، آداب و رسوم بومی و باورهای اصیل اعتقادی از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند. این مهم جوامع را بر آن می دارد تا به انحای مختلف در مسیر آگاهسازی و تولید و توزیع مطلوب اطلاعات گام بردارند.

تئاتر به دلیل ایجاد یک ارتباط سازنده با مخاطب و اثرگذاری عمیق بر روان وی با بازسازی و فضاسازی مسائل نقش بسزایی در این حیطه دارد و به نوعی باید از آن به عنوان یکی اصلی ترین و جذاب ترین نهادهای آموزشی – دانشی یاد کنیم که در عموم کشورهای توسعه یافته به عنوان عنصری مفید در مسیر دانایی محوری بر آن صحه می نهند.

با وجود این اهمیت غیرقابل انکار، تئاتر با یک چالش عمده روبروست و آن جذب مخاطب است که بی شک پاشنه آشیل این رسانه قدرتمند در برابر سایر رسانه ها محسوب می شود و همواره این سوال در ذهن هنرمندان این حوزه فرهنگی وجود دارد که چگونه باید مخاطب را به تماشای نمایش کشاند؟ سوالی که بی شک پاسخ آن را باید در نگاه تیزبین رسانه به عنوان اصلی ترین حوزه تبلیغات عمومی، اطلاع رسانی و آگاهسازی جستجو کرد.

نخستین و فوری ترین زمینه‌ همکاری مطبوعات با تئاتر، بعد اطلاع رسانی و تبلیغی است که با هدف معرفی نمایش و آشنایی مخاطب با آن در ابعاد مختلف صورت می پذیرد. بعد کیفی سازی تئاتر نیز یکی دیگر از زمینه های همکاری مطبوعات به شمار می شود. مطبوعات با ارتباط تنگاتنگی که با مخاطبان عام دارند، به راحتی می توانند سره را از ناسره جداکنند و بدین سان نظر مخاطب را به سمت نمایشهای با کیفیت، خلاق و قابل هدایت نمایند و بدین سان هنرمندان را در یک رقابت دائمی در مسیر ارائه نمایشهای با کیفیت قرار دهند و...

با وجود این اهمیت منحصر به فرد، متاسفانه هنوز کشور ما با یک خلاء ارتباطی میان تئاتر و رسانه های جمعی به ویژه مطبوعات روبروست تا جائیکه برخی از هنرمندان با انتقاد از این رویه رسانه ای، اذعان می دارند که مطبوعات، تئاتر را به چشم یک فوق برنامه یا چرخ پنجم می نگرند. این مهم ما را برآن داشت تا در گفت و گویی با صاحب نظران اجرایی رسانه، به کنکاش این موضوع بپردازیم:

 

تاکید رسانه ها بر مسائل مخاطب پسند

یکی از اصلی ترین علل عدم شکل گیری مناسب ارتباط میان رسانه و تئاتر را باید در علاقه مندی صاحبان رسانه در انتشار مطالب و موضوعات مرتبط جستجو کرد. مطبوعات کاملا به نگاه مخاطب وابسته اند و همواره تلاش دارند مطالبی را پوشش دهند که مخاطب علاقه مند به کسب اطلاعات در موردش باشد. این مهم اگرچه در سالهای اخیر -به ویژه از زمان فعال شدن تماشاخانه های خصوصی- در مورد تئاتر نیز قابل بحث و بررسی است اما هنوز شکل و شمایل کامل نگرفته است.

نصرالله قادری سردبیر مجله نمایش در این خصوص می گوید: تئاتر در رسانه ها چرخ پنجم است. اصلا جدی گرفته نمی شود و نه تنها از منظر کیفی، بلکه از لحاظ کمی نیز جای خوبی در مطبوعات ندارد.

وی در خصوص علت عدم توجه رسانه ها به مقوله تئاتر اعتاقد دارد: علت خود تئاتر است چون در جامعه خیلی مردمی و شناخته شده نیست. در حال حاضر عمده فکر دست اندرکاران مطبوعاتی را مقوله های سیاسی، اقتصادی، ورزشی و ... پر می کند و فرهنگ در رده های پایین تر است. در حوزه فرهنگ نیز بی شک توجه به سینما بیشتر از تئاتر می باشد.

مهدی احمدی مدیر مسئول روزنامه هنری «هنرمند» که سالهای زیادی است در این عرصه فعالیت می کند، نیز در این خصوص می گوید: تئاتر نسبت به گذشته عملکرد بسیار خوبی داشته و در روزگاری که هنرهای دیگر از منظر کیفی و کمی رشد ثابتی دارند، رشد خوبی کرده است. در حال حاضر تعداد نمایشها بسیار زیاد است و نسبت به سینما از ممیزی بهتری برخوردار می باشد. همین مسئله بر تعداد  مخاطبان و علاقه مندان به این حوزه افزود و در نتیجه جایگاه تئاتر را در مطبوعات ارتقا داده است.

فضل الله یاری از صاحب نظران رسانه ای حوزه نمایش نیز رشد تماشاخانه های خصوصی در سالهای اخیر را در ارتقای ارتباط میان رسانه و تئاتر تاثیرگذار می داند و می گوید: رسانه وابسته به مخاطب است و هر حوزه ای که مخاطب بیشتری دارد بیشتر به آن می پردازد. در حوزه فرهنگ مخاطب سینما از تئاتر بیشتر است پس گرایش رسانه ها به سنما بیشتر است هر چند با فعالیت تماشاخانه های خصوصی و افزایش مخاطبان حوزه تئاتر، شاهد توجه قابل تامل مطبوعات به تئاتر هم هستیم.

 

عدم آشنایی هنرمندان تئاتر با قدرت رسانه ها

بپذریم یا نپذیریم رسانه های جمعی و در بطن آنها مطبوعات عامل شکل دهی به افکار عمومی هستند و نقش بسزایی در جلب نظر مخاطب دارند. به راحتی می توانند یک شخص، موضوع، رخداد و ... را برای مخاطب مقدس و یا نامقدس جلوه دهند و در چشم مردم برتر یا خار و خفیف نمایند. زیرا در عصر حاضر اطلاعات رسمی عام، از دل آنها تراوش می شود. اما هنرمندان تئاتر تا چه میزان با این جایگاه ویژه آشنایی دارند و از این قدرت بهره مند هستند؟

نغمه دانش دبیر گروه هنر خبرگزاری مهر در این خصوص می گوید: ما در بحث ارتباط هنرمندان تئاتر با رسانه ها با سه گروه مواجه ایم. گروهی که قدرت رسانه ها را می شناسند و از ظرفیت آن بهره می گیرند. گروهی که علاقه ای به این ارتباط ندارد و نگاه خاصشان به تئاتر سایه سنگین خود را بر این تعامل انداخته است و یا اعتمادی به کار ما ندارند، و سومین گروه هنرمندانی هستند که نه ارتباطی با رسانه دارند و نه می دانند که رسانه ها چقدر می توانند به آنها کمک کنند. این گروه طیف وسیعی از هنرمندان را شامل می شود.

پرویز براتی دبیر سرویس فرهنگی روزنامه شرق نیز در پاسخ به این سوال، با اشاره به اینکه در سالهای اخیر پیوند بین هنرمندان و رسانه ها بهتر از قبل شده است، می گوید: ما این مشکل را با نسل قدیم تئاتر داریم اما نسل جدید نگاه واقع بینانه تری نسبت به رسانه دارند و رابطه بهتری برقرار است. در حال حاضر هنرمندان جوان تمام ظرفیت رسانه ها را درک می کنند.

وی می افزادی: در حال حاضر آفتی که ما با آن روبرو هستیم از جانب کسانی است که قدرت رسانه را نمی شناسند، به ویژه برخی هنرمندانی که از سینما به تئاتر آمده اند و احساس می کنند باید نگاه ابزاری به تئاتر داشته باشند. این نگاه برای رسانه قابل درک نیست چون وظیفه رسانه حمایت از تئاتر با انتقادات سازنده است و وقتی پذیرش ندارد به مرور بین هنرمند و رسانه فاصله می اندازد.

مهدی فروتن دبیر گروه فرهنگ همشهری آن لاین در اینباره اذعان می دارد: به عقیده من هنرمندان خیلی با رسانه و وظایف آن آشنا نیستند و در برخوردهایی که حتی اتفاقی پیش می آید، رسانه را در خدمت خود می خواهند و همیشه این بحث در بین رسانه ها وجود دارد.

وی می افزاید: متاسفانه برخی هنرمندان تئاتری به خاطر بسته بودن فضای آن نسبت به سینما و تلویزیون، فکر می کنند مخاطبانشان خاص است و مخاطب عام توجهی به آنها نمی کند. عمده تلاش آنها در ارتباط با رسانه این است که در خدمت آنها باشیم و فقط نقاط مثبت آنها را برجسته کنیم و این برای همکاران رسانه ای قابل قبول نیست.

 

عدم توجه مسئولان حوزه فرهنگ به تئاتر

یکی دیگر از موضوعاتی که صاحب نظران رسانه ای کشور به عنوان پاشنه آشیل ارتباط میان تئاتر رسانه مطرح می کنند، عدم توجه مسئولان حوزه فرهنگ به تئاتر است که اگرچه در سالهای اخیر با تغییرات چشم گیری روبرو بوده، اما هنوز جای کار دارد.

پرویز براتی دبیر سرویس فرهنگی روزنامه شرق در این خصوص معتقد است: اگر بخواهیم نگاه مسئولان ارشد فرهنگی کشور به مقوله تئاتر را ارزیابی کنیم، بی شک تنها موضوعی که در مورد آن زیاد صحبت نمی شد تئاتر بود. وقتی در عرصه رسمی ما شاهد این مسئله بودیم انتظاری از رسانه نباید داشت.

وی ادامه می دهد: در سالهای اخیر وقتی نگاه مسئولان ارشد فرهنگی به مقوله تئاتر تغییر کرد و حتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از تئاتر سخن گفت، در جمع مخاطبان تئاتر آمد و ... نگاه مطبوعات هم بدان عوض شد.

فضل الله یاری نیز معتقد است: مسئولان در این خصوص نقش بسیار مهمی دارند. وقتی تئاتر خصوصی رشد کرد و به هنرمندان این حوزه بها داده شد مطبوعات مجبور شدند در مورد تئاتر بنویسند. رسانه به دنبال جلب نظر مخاطب است و رشد سریع تئاتر باعث شد تا خود را بر مطبوعات نیز تحمیل کند.

 

گرایش به شبکه های اجتماعی، اشتباه بزرگ هنرمندان تئاتر

رشد سریع شبکه های اجتماعی به ویژه اینستاگرام، تلگرام و ... و این تصور غیرکارشناسی که از این طریق بهتر می توان خود را به دیگران معرفی کرد، یکی دیگر از چالشهای رسانه و تئاتر است. در حال حاضر بسیاری از هنرمندان تئاتر دو شبکه اینیستاگرام و تلگرام را با توجه به در دسترس بودن، گستره مخاطبان، رایگان بودن، امکان دخل و تصرف در آنها که زاییده تفکر اشتباه حذف انتقادات منفی است و ... به عنوان پایه اصلی اطلاع رسانی خود قلمداد می کنند و همین مسئله جایگاه رسانه های رسمی را برای آنها محو و حتی بی مفهوم می نماید.

نغمه دانش دبیر گروه هنر خبرگزاری مهر در این خصوص می گوید: متاسفانه برخی هنرمندان هنوز به این نتیجه نرسیده اند که به همان میزان که من نمی توانم یک کارگردان، نمایشنمه نویس، بازیگر و... خوب باشم، آنها نیز نمی توانند یک کارشناس رسانه ای خوب باشند. عدم درک این موضوع آنها را به سمت فضای مجازی می کشاند و به راحتی رسانه های رسمی و خیل وسیع مخاطبان آنها را نادیده می گیرند.

وی اضافه می کند: من از این هنرمندان فقط یک سوال دارم، آیا اگر نمایش شما با مشکل روبرو شد، باز هم شبکه های اجتماعی می توانند حامی شما باشند و از حقوقتان دفاع کنند؟

فضل الله یاری صاحب نظر رسانه ای حوزه نمایش نیز در این خصوص معتقد است: فضای مجازی به دلیل دسترسی سریع بهتر از مطبوعات اطلاع رسانی می کنند اما بی شک هیچ مخاطبی آنها را نسب العین قرار نمی دهد و برای تایید ذهنیتی که در هر موضوع دارد به سمت رسانه های رسمی می رود و از آنها بهره می گیرد. این نکته ای است که برخی هنرمندان از آن غافل هستند.

مهدی فروتن دبیرگروه فرهنگ همشهری آن لاین نیز این گرایش را آفت بزرگ اطلاع رسانی عنوان می کند و می گوید: گرایش به سمت شبکه های اجتماعی عمدتا محصول نگاه قشر جوان است. آنها نمی دانند که اصل مهم یک رسانه عدم سوگیری است. موضوعی که رسانه های رسمی کاملا بر آن اشراف دارند اما شبکه های اجتماعی که مملو از نگاههای شخصی و شاید مغرضانه باشد، هیچ اهمیت برای آن قائل نیستند.

 

رسانه ها یک پای تقصیر

در کنار همه این موضوعات، رسانه ها نیز یک پای تقصیرند. خبرنگاری که هنوز جایگاه خود را نمی شناسد، بدون دانش و اطلاعات پای میدان مصاحبه و گزارش می گذارد، تمرکز خود را بر نقاط قوت می نهد، خود را پایین تر از هنرمندان می بیند و ... بی شک نمی تواند در ارتقای کیفی این حوزه کمک کند.

پرویر براتی نگاه بالا به پایین برخی هنرمندان را یک ضعف در تعامل بین تئاتر و رسانه می داند. او می گوید: ما باید راهکاری برای ایجاد یک رابطه دموکراتیک میان هنرمند و رسانه بیابیم. رابطه باید چهره به چهره و چشم تو چشم باشد. روابط از بالا به پایین یا از پایین به بالا آفت است و لازمه آن مطالعه بیشتر، اشراف بر موضوعات، تعمق و ... همکاران است.

مهدی فروتن نیز در این خصوص می گوید: با توجه به اینکه فضای تئاتر بسته است هنرمندان از رسانه مطالبات سوگیرانه دارند. تمایل دارند که فقط خوبی ها را بنویسم و متاسفانه برخی از همکاران مطبوعاتی نیز این امکان را برای آنها فراهم می کنند. این قشنگ نیست که برخی همکاران روابط عمومی نمایش ها می شوند و فقط تبلیغ می کنند. ما نباید شان یک رسانه را نادیده بگیریم. کار رسانه متفاوت از روابط عمومی است باید مراقب بود.

نغمه دانش پا را فراتر از نگاه دو صاحب نظر دیگر می گذارد و اشتباهات رسانه ای را نیز دلیلی بر این رابطه کم سو می داند. او می گوید: برخی مواقع همکاران یک خبر را به نحو دیگری منتقل می کنند و باعث نارضایتی هنرمندان می شوند و حتی پس از بررسی و قبول اشتباه حاضر به برطرف کردن ایراد و یا تلاش برای جبران نیستند. هنرمندان باید به رسانه اعتماد کنند و لازمه آن تعمق و توجه بیشتر همکاران رسانه ای است.

وی حضور روابط عمومی نمایشها را یک معضل حال حاضر در تعامل میان رسانه و تئاتر می داند و می گوید: من از این مقوله نوظهور احساس نگرانی می کنم. برخی به نام روابط عمومی به تئاتر نفوذ کرده اند که نه تئاتر را می شناسند و نه رسانه را. اخبار غلط، بدون توجه به اهمیت موضوعات، بدون توجه به نکات رسانه ای و ... ارسال می کنند که گاها با اشتباهات فاحش خود صدمه جبران ناپذیر به بدنه تاتر می زنند.

 

حرف آخر

آنچه دراین مجال آمد گوشه هایی از نکات تامل برانگیزی است که تجربه حاکم بر نگاه اصحاب رسانه بر تعامل میان رسانه و تئاتر بر آن صحه نهاده است. امید آن می رود تا هنرمندان تئاتر و اصحاب رسانه با آشنایی بهتر با این قدرت برتر و توجه به جایگاه آن بتوانند مسیر ایجاد یک تئاتر متحول، کیفی و ارزشمند را هموار سازند. فراموش نکنیم فردریش شیلر در کتاب مدیران مغزها در خصوص جایگاه رسانه ها می گوید: گردانندگان رسانه های جمعی تصاویر و اطلاعات خاصی را می آفرینند، مرحله به مرحله کامل می کنند، پالایش و منتشر می سازند تا به وسیله آن باورها و گرایش ها و سرانجام رفتار ما را تعیین کنند و این همان چیزی است که می توان به تئاتر هم بسط داد وقتی تعامل میان این رسانه و تئاتر گسترش یافت.

 

 




نظرات کاربران