جستاری در پیشبرد راهبرد های فرهنگی در جشنواره تئاتر فجر
ظرفیت شناسی یک جشنواره ملی برای همزیستی مذاهب
ایران تئاتر -سید علی تدین صدوقی : جشنواره فجر ازآنجاییکه آئینه تمام نمای تئاتر کشور است ، بهطریقاولی و برابر با نص صریح اصول هنر تئاتر درواقع آئینه تمامقد و تمام نمای جامعه نیز هست .
آئینه ای که میتوانیم و باید خویش را و تمامیت ،همیت و ایرانی و اسلامی بودن خویش را و در یککلام تمامی زوایا و وجوه گوناگون کشور را ببینیم . یکی از وجوه بارز و مهم این کشور کهن و فرهنگی وهنری ، اقوام و فرهنگ و مذاهب گوناگون این مردم دیرذی و دیرینه باور دیرینه آئین است .
جشنواره ای راهبردی با کارکرد های روز افزون
پس پرواضح است جشنواره تئاترفجر باید جامع باشد و مانع و از جمیع جهات منطبق بر وجوه مختلف این مرزوبوم دیرین ازاینرو باید از تمامی مذاهب و اعتقادات و فرهنگها و باورهای ایران کاری و نمونهای و ایدهای و قصهای و سنتی و آئینی و... باشد . تا بتوانیم علاوه بر باز شناخت خویش ، فرهنگ وهنر این مرزوبوم را نیز به نظاره درست از تمامی وجوه بنشینیم .
اگر به تاریخ پرفرازونشیب این کهن مرزوبوم بنگریم درمییابیم که همین اقوام گوناگون ایرانی بودهاند که در طول تاریخ این کشور را با هر آنچه در آن است حفظ کردهاند و به دست ما سپردهاند و ما نیز باید آن را بهدرستی به نسلهای بعدی بسپاریم . به همین دلیل شناخت جمیع جهات این کشور برای نسل حاضر و دیگر نسلها ضروری است وازنان شب واجبتر اولین و مهمترین موردی که باید به آن پرداخته شود همزیستی مذاهب مردم ایران به عنوان یک وضعیت منحصر به فرد است .جشنواره تئاتر فجر همواره به عنوان جشنواره ای راهبردی در حوزه تخصصی تئاتر شناخته می شود و آنچه مسلم است کارکرد های آن با توجه به ضرورت های فرهنگی روز افزون است.
رنگین کمانی که اختصاصا برفراز ایران نقش بسته
از اهل تشیع گرفته تا اهل تسنن ،مسیحیت ، آشوری ، زرتشتی ، کلیمی ، ارامنه و... اینها همه و همه اهل ایرانند و مردمان یک کشور . باید باهم در وحدتی شکلگرفته از ادیان و مذاهب مختلف و زیر پرچم کشور کهنسالی با تاریخی نزدیک به بیست هزار سال جمع شوند و گرد همآیند و چون یک پیکر گردند .
اهل تشیع و اهل تسنن بیش از آنکه افتراق داشته باشند اشتراک دارند . دینمان یکی است ، پیامبرمان که یکی است بهسوی یک قبله نماز میخوانیم اکثر احکام دینی و مذهبی امان یکی و بزرگان دینمان نیز یکی ، کتاب آسمانی امان یکی است . سنتها و آئینهایمان یکی است . کشورمان یکی است ، زبان مادری امان یکی است ، علائق و سلایقمان در بیشتر موارد یکی است ، غذاهایی که میخوریم یک است و... حال شما پیدا کنید وجوه افتراق را .
در یک واکاویای معمولی بهسادگی درخواهید یافت که اصلاً افتراقی وجود ندارد . بسیاری از اینها که گفته شد با دیگر ادیان ایرانی نیز مشترک است . همه ما اهل کتابیم ، همه ما از ادیان ابراهیمی هستیم ، همه ما خدایمان یکی است و یکچیز را گفته است در سنن و آئینمان یکجور عمل میکنیم . پوششمان ایرانی است ، خوراکمان ایرانی است ، زبانمان ایرانی است ، عشقمان به وطن است . همگی درراه وطن شهید دادهایم و...
بازهم وجوه افتراقمان بسیار کم است و قابلدیدن نیست . پس چه چیز و چه کس میخواهد و یا میتواند ما را از هم جدا کند و تفرقه بینمان بی اندازد . هیچکس و هیچچیز جز کشورهای بیگانه که قرنهاست به کشور ما و تاریخ ما و آئین ما و فرهنگ و هنر و ادب و عالمان و دانشمندان ما رشک میبرند و میخواهند از منابع ما به نفع خود استفاده کنند . اما هماره وحدت ما مانع برآوردن نقشههای شومشان میشود . آنان میخواهند ما را از هم جدا کنند و تفرقه بیاندازند و حکومت کنند . این شعاری قدیمی است که همگان میدانیم از چه کشوری صادرشده است .
در این برهه حساس از زمان تنها ابزاری که میتواند این همیت ایرانی اسلامی را حفظ کند ابزار قدرتمند هنر و فرهنگ است ما باید بیشتر باهنر و فرهنگ قومیتهای خود آشنا شویم . بسیار بیشتر از اینکه در حالا. باید آن را همگانی کنیم . باید در جشنواره تئاترمان و بخصوص جشنواره فجر از تمام قومیتها با مذاهب گوناگون ، نمایش و متن داشته باشیم . نمایشنامه در خصوص فرهنگ و اعتقادات و قومیتهای ایرانی . نمایشهایی در خصوص همکاری وهم یاری اقوام مختلف ایرانی .
ما به توجه به همزیستی وهم فکری وهم اندیشی مذاهب ایرانی نیاز داریم . باید زمینههای این همزیستی وهم اندیشی را فراهم کنیم و این مهم بهجز از راه تئاتر و هنر و فرهنگ و ادب و عرفان و دین و مذهب اسلامی ایرانی راه دیگری برایش متصور نیست .یادمان نرود رنگین کمان همزیستی ادیان بدون اغراق اختصاصا برفراز ایران نقش بسته است و نمونه جهانی با این گستره و تنوع در جای دیگری مشاهده نمی شود پس باید برای صیانت از آن انرژی و وقت بگذاریم .
توجه به بهترین نمونه موجود
جدا از نمایش های استانی که در متن و حاشیه به این موضوع مهم می پردازند ،باید گفت نمایش " ابوبکر محمدی ، فاطمه محمدی " به کارگردانی جلال تجنگی نمایشی است که متمرکز در خصوص این همزیستی وهم اندیشی که بسیار برای جامعه اکنون ما لازم است پرداخته .
جشنواره امسال با ایجاد گروه های موضوعی توجه جدی ای به مباحث راهبردی کرده است . حضور نمایش " ابوبکر محمدی ، فاطمه محمدی "در بخش تئاتر معیار با همین رویکرد انجام شده است .جشنواره فجر امسال تلاش کرده برای این موضوع مهم و اساسی ظرفیت شناسی کند تا شاید در خیزی بلند تر در سال های آینده بخشی را بهعنوان بخش همزیستی و اتحاد مذاهب ایرانی در جشنواره در نظر بگیرد. همان راهبردی که رهبر معظم انقلاب برآن تاکید دارد. اینگونه میتوانیم با ارایه اثر هنری و توجه نهادینه شده به اجرای آن، علل تفرقه و اختلافات را ریشهیابی کرده و خرافات و تحریفات را از چهره دین و مذهبمان بزداییم .
امکانی برای تولید آثار در خور موضوع
این روند حتی می تواند به پالایش اطلاعات و رویکرد هادر مورد مبانی اختلافاتی بپردازد که رقبای ایران اسلامی از آن ها سوء استفاده می کنند منجر شود. می توانیم نمایشی در خصوص زندگی ابوبکر صدیق یا دیگر بزرگان مذاهب اسلامی داشته باشیم . بیایید این موقعیت را که دشمنان دارند دههها و قرنها از آن به نفع سیاستهای استعماری خود استفاده میکنند و بهتوسط همین در منطقه آتشافروزی کردهاند و میکنند تبدیل به یک فرصت برای وحدت وهمیت کنیم تا جلوی ناتوی فرهنگی ، فکری ،هنری و دینی بیگانگان و دشمنان را بگیریم .
نبردی فرهنگی که مختص خاورمیانه است
آیا این جنگ شیعه و سنی را که بیگانگان راه انداختهاند در کشورهای خودشان در بین مذاهب مسیحی میبینیم ؟ پرواضح است که نه ؟ آنان اجازه نمیدهند کسی یا کسانی بینشان تفرقه بی اندازد و پس آنگاه از آن آب گلآلود ماهی بگیرند . ارتودکس ، و کاتولیک و پروتستان و اونجلیست ها و ارامنه و کلیمیها و یهودیها و ... در کنار هم بدون هیچ تنشی زندگی میکنند و حتی به کلیساهای یکدیگر میروند و به درگاه خداوند دعا میکنند و مراسم مذهبی اشان را بجا میآورند .
از طرفی با قوت گرفتن بخش خصوصی می توان امیدوار بود با این تاکید گذاری در جشنواره فجر توجه به این موضوع حیاتی روز برای سرمایه گذاری نیز بیش از پیش افزایش یابد . باید از نمایشهای مذهبی در این خصوص ، یعنی همزیستی وهم اندیشی بین مذاهب حمایت شود و امکانات اجرایی برایشان فراهم گردد . این راهبردی است که در نگاه مدیران و برگزارکنندگان جشنواره تئاتر فجر به درستی آمده و امید است این راه در تداوم زمانی و ادوار آینده به قوام رسد.