صداهای کوک شده روی صحنه

 در این شرایط ورود سرمایه به تئاتر باعث شد  تولید تئاتر جان تازه ای بگیرد و دایره نام هایی که در سالن های شنیده می شود از قبل بزرگ تر گردد. این شکل جدید تولید اما باعث می شد تا ملزوماتی به وجود آید که مهمترین لازمه آن اطمینان از بازگشت سرمایه و سودآوری پروژه های تئاتر است. از این رو کارگردانان و تهیه کنندگان تئاتری بیش از پیش در پی ایجاد جذابیت هایی بودند که بتوانند بیش از پیش مخاطبان را به سالن های تئاتر بکشانند. استفاده از بازیگران سینما یکی از این راهکارها بود که توانست گیشه تئاتر ها را تضمین کند و جدا از آسیب های این پدیده منفعت مالی و توجه عموم جامعه را برای تئاتر به همراه داشته باشد. در ادامه این اتفاقات گروه ها به سراغ همکاری با خواننده های صاحب نام و گروه‌های موسیقی محبوب رفتند تا علاوه بر اینکه نیاز تئاترها را برای تولید موسیقیشان تامین کنند؛ از حضور چهره های موسیقی برای جذب مخاطب استفاده کنند. همکاری هایی که گاه در سطح همان ایجاد جذابیت باقی می ماند و در عمل و روی صحنه این همکاری خوب از آب در نمی آمد اما در مواردی هم این مسئله باعث به وجود آمدن نقطه قوت در یک اثر می شد و حرفه ای بودن بخش موسیقی یک اثر ارزش افزوده ای در آن نمایش ایجاد می کرد. در این گزارش به معرفی گروه ها و خواننده هایی خواهیم پرداخت که در صحنه های تئاتر دیده شده اند و حاصل این هم آمیزی اند:

سی؛ کنسرت یا موسیقی-نمایش
کنسرت  سی  شاید نامش بیش از آنکه به عنوان نمایش مطرح شده باشد با همان نام کنسرت در میان علاقه مندان هنر معروف باشد اما اگر آن را دیده باشید بهتر می دانید که این اثر در واقع موسیقی-نمایش است یعنی همانطور که از نامش برمی آید آمیخته ای است از تئاتر و موسیقی. در اجراهای موسیقی نمایش عموما خط داستانی توسط بازیگران روایت و اجرا می شود و در این بین فرم موسیقایی جایگاه ویژه ای در پیشبرد و توصیف این داستان دارد. کنسرت سی قصه ای نو با اقتباس از داستان شاهنامه داشت که در آن شخصیت های شاهنامه از جمله زال، رستم ، سهراب، اسفندیار و رودابه حضور دارند و در برداشتی فانتزی با روایت آشنا و قرار دادن این شخصیت ها در برابر هم نگاهی دیگر به شخصیت های شاهنامه را ارائه می داد. در این اثر که با همکاری همایون شجریان و تهمورث پورناظری کلید خورد بازیگرانی مثل صابر ابر، بهرام رادان، سحر دولتشاهی، حسین پاکدل، بانیپال شومون و ... به ایفای نقش پرداختند و متن را نیز نغمه ثمینی به رشته تحریر در آورد و علی اصغر دشتی آن را کارگردانی کرده است. این موسیقی_نمایش با استقبال بی نظیر مخاطبان روبرو شد و در فضایی بسیار بزرگ کاخ نیاوران فضایی چند هزار نفری را برای مخاطبان محیا کرده بود. هر چند استاندارد نبودن این فضا باعث میشد که تماشاگر به سختی بازیگران را ببیند و تنها راه این ملاقات تصاویر مانیتور ها باشد. از سوی دیگر قطعات این اجرا مجموعه ای از تک آهنگهای پر طرفدار همایون شجریان و تهمورث پورناظری بود که گاها بی ربط به صحنه بودند و توجیه اجرای آن به نظر بیشتر به دلیل استقبال مردمی بود تا ارتباط موضوعی با صحنه های نمایش. به هر تقدیر این اثر توانست یکی از پر فروش های سال 96 باشد و مخاطبانش را هم راضی نگه دارد.

کلنل با سالار عقیلی
نمایش گلنل که قبل از جشنواره فجر امسال در تالار اصلی تئاتر شهر به روی صحنه رفت این اثر که به کارگردانی خیر الله تقیانی پور در این سالن به روی صحنه رفت در فضای دوران مشروطه خواهی قصه ای عاشقانه را روایت می کرد و در این بین در بستر این قصه نقدی اجتماعی و ترس از جهل عمومی را مطرح می کند. این نمایش جدیدترین تک آهنگ سالار عقیلی که با همین نام و برای این نمایش خوانده شده بود را به عنوان موسیقی خود استفاده کرد. سالار عقیلی با حضور در اجرای این نمایش از این تک آهنگ رونمایی کرد و مثل بسیاری از اهالی موسیقی نامش را در بین کسانی قرار داد که با اهالی تئاتر همکاری داشته اند. از جمله بازیگران این نمایش می توان به حسین پاکدل، شهرام حقیقت دوست، اتابک نادری اشاره کرد.

ول شدگان؛ صمیمی و دوست داشتنی
موسیقی سنتی ایران همواره با یک نقد جدی روبرو بوده است و آن چیزی نیست مگر کهنگی فرمی و موضوعی آن. امری که باعث شد در دهه 70 و با جان گرفتن دوباره موسیقی پاپ بعد از انقلاب، مخاطبانی که از یکه تازی موسیقی سنتی -به عنوان تنها فرم موجودی که در ساختار قانون مجاز به شمار می رفت- خسته شده بود، هوای تازه موسیقی را قدر بداند. هر چند در نگاهی دیگر این ویژگی کهنگی به شمار نمی رود بلکه جزو فرم فاخری است که بیش از همه به واسطه هویت شعر کلاسیک به وجود آمده. در این میان و در طی این سال ها ابداعات زیادی در جهت نو کردن موسیقی سنتی ایرانی انجام شده است و گروه ولشدگان آنچنان که از نامش برمی آید یکی از گروه هایی است که در میان همه این رویکردهای نو نگاه طنز و مضحکه به موسیقی سنتی را انتخاب کرده و استقبال و کیفیت کار آنها نشان از موفقیتشان می دهد. این گروه موسیقی که چند سال پیش و در رسانه ای مثل فیسبوک معروف شد در طی این سال ها به کار خود ادامه داده اما مثل بسیاری از جوانان تلاشش برای مجاز شدن با مسائلی همراه بود. در نهایت آنها توانستند در حضور مخاطبان زنده به اجرای موسیقی بپردازند اما در قالب یک تئاتر. گروه دلشدگان در پاییز امسال توانست با حضور به عنوان گروه موسیقی نمایش "شیرهای خان بابا سلطنه" به کارگردانی افشین هاشمی در تماشاخانه شهرزاد به روی صحنه رود و نشان دهد همانطور که در فضای مجازی به مذاق مخاطبان خوش آمده اند در یک نمایش ایرانی نیز به خوبی بدرخشند.  

خواننده محبوب تئاتر

رضا یزدانی جزو خوانندگانی است که به واسطه سبک موسیقی اش طرفداران زیادی در بین جوانان دارد. او که یکی از پاپ-راک خوان های محبوب در بین نسل جدید است در اواخر دهه 80 و با همان جریانی که ابتدا به عنوان موزیک زیر زمینی فعالیت می کردند و بعد با افزایش محبوبیتشان مجاز شدند یا به طور غیر رسمی مورد تایید بودند، وارد فضای موسیقی شد و حالا سال هاست که به عنوان خواننده و آهنگساز البوم های متعددی بیرون داده و کنسرت برگزار می کند. یکی از ویژگی های مهم آثار رضا یزدانی اهمیت ترانه و شعر در کارهای اوست. از سوی دیگر سبک خواندن او تلفیقی از دکلمه و آواز دارد. همه این ویژگی ها در رضا یزدانی از او خواننده ای ساخته  که مناسب همکاری در آثار سینمایی و نمایشی باشد.او در چندین نمایش همکاری کرده است اما به نظر می رسد بیش از دیگران با محمد رحمانیان هم سو و هم سلیقه بوده. پیکان جوانان که آخرین اثر محمد رحمانیان به حساب می آید اثری است اپیزودیک و رضا یزدانی نیز به عنوان موزیسین در آن حضور دارد و ترانه هایی را با فضایی نوستالژیک اجرا می کند. رضا یزدانی در این نمایش نشان داد که روی صحنه تئاتر هم چندان بی تجربه نیست و اجرای خوب و هماهنگی با نمایش از خود ارائه داد.

ماندگاران موسیقی فیلم روی صحنه

اشکان خطیبی که او را تاکنون به عنوان بازیگر می‌شناختیم چند وقتی است که  به عنوان خواننده نیز فعالیت می کند. او که پیش از این و در چند اثر محمد رحمانیان علاوه بر کار بازیگری خوانندگی نیز انجام می داد در سال گذشته کنسرتی نیز برگزار کرد و با همکاری گروه  موسیقی راک د پن،که خودش سرپرست آن نیز هست؛ در تئاتر مستقل تهران کنسرت برگزار کرد. او  موسیقی-نمایشی با عنوان ده سال تنهایی را در تالار وحدت اجرا کرد که اثری نمایشی و موزیکال با اجرای 13 ترانه از فیلم های معروف تاریخ سینما به صحنه آمد و اجرا چند نوبت تمدید شد. خطیبی  تصمیم داشت تا مجددا این نمایش را از ابتدای اردیبهشت ماه اجرا کند اما بنا به دلایلی که مشخص نیست لغو شد.

نوازنده تئاتری

علی قمصری یکی دیگر از اهالی موسیقی است که شاید به واسطه اینکه در عرصه موسیقی سنتی فعال است و به عنوان نوازنده شناخته شده خیلی حضورش در تئاتر مرسوم نباشد اما قمصری همانطور که در موسیقی سنتی هم ساختار شکن رفتار کرده و از همان آلبوم اولش این متفاوت بودن را نشان داد با حضور در تئاتر روحیه تجربه گرای خود را نشان داد.موسیقی نمایش "شط رنج" به کارگردانی علی ساسان نژاد و حامدشفیعی خواه از 29 فروردین به روی صحنه رفته است که علی قمصری به عنوان به همراه گروه موسیقی اش به عنوان نوازنده حضور دارد.  به گفته روابط عمومی نمایش، «شطّ رنج» با رویکردی تمثیلی تلاش دارد تا زوال ارتباط انسانی را به شکلی فلسفی به تصویر بکشد. این اثر نمایشی که به قلم احسان افشاری نگاشته شده است؛ ادبیات، نمایش و موسیقی را در هم می‌آمیزد.

قدم زدن با اسب
با ادامه این مطلب در می یابید که  پردیس تئاتر شهرزاد مرکز خواننده ها و اهالی موسیقی در سال 96 بوده. نمایش قدم زدن با اسب که به کارگردانی مسعود شاه محمدی در این تماشاخانه به روی صحنه رفت یکی دیگر از آثاری است که با حضور یک خواننده پاپ به روی صحنه رفت. فتحعلیان که از اواخر دهه 70 توانست نامش را به علاقه مندان موسیقی پاپ بشناساند در این نمایش به عنوان بازیگر و خواننده حضور داشت. همچنین نیکی مظفری نیز در این نمایش به عنوان بازیگر حضور داشت.

هملت،تهران٢٠١٧
کیومرث مرادی که کارگردانی صاحب نام در تئاتر ایران به شمار می رود در تازه ترین اثر خود مثل بسیاری دیگر از کارگردانان دست به کار با جوانان زد و با گروهی متشکل از هنرجویان موسسه کارنامه  هملت، تهران 2017 را خرداد و تیر سال جاری به روی صحنه برد. در این اثر ، سینا ساعی هنرمند عرصه موسیقی کشور که سال هاست با همراهانش گروه «تیک تاک» را شکل داده‌اند و در ایران فعالیت می‌کنند نیز بازی می کند و از صدا و توانایی هایش در عرصه موسیقی نیز بهره برده است. هر چند بیش از آنکه سینا ساعی نامی آشنا در زمینه موسیقی باشد گروه تیک تاک را باید بشناسید. این اثر نیز در تئاتر شهرزاد به روی صحنه رفته بود.
«تیک تاک» در عرصه موسیقی آثار مختلفی را تولید و روانه بازار کرده است،سینا ساعی در تازه‌ترین اثر کیومرث مرادی به عنوان بازیگر همکاری میکند.

الیورتوئیست

نمایش «الیورتوئیست» به کارگردانی حسین پارسایی که در تالار وحدت به صحنه رفت؛  از دیگر نمایش‌های موزیکال سال 96 بود که رهبری ارکستر آن برعهده بردیا کیارس و سرپرست خوانندگان هادی قضات بود. آهنگ‌هایی که در این نمایش مورد استفاده قرار گرفت؛ براساس آهنگسازی دوید ویلیام براون که آن را برای سازهای بادی –برنجی، بادی-چوبی، پرکاشن که سازهای کوبی است و پیانو به اضافه گروه کری که خود گروه به آن اضافه کرده بودند، تنظیم شده بود. در این نمایش امیرکاوه آهنین‌جان، مهناز افشار، آتیلا پسیانی، سعید چنگیزیان، هوتن شکیبا، داریوش موفق، ستاره پسیانی، نوید محمدزاده و  بیش از ۱۰۰ بازیگر و هنرجوی نوجوان ایفای نقش کردند. «الیورتوئیست» از آذر تا اسفند 96 به صحنه رفت.

لامبورگینی

نمایش «لامبورگینی» به نویسندگی و کارگردانی سیامک صفری نیز نمایشی بود که قرار بود در آن یکی از خواننده‌های رپ ایرانی به ایفای نقش پرداخته و اجرای رپ نیز داشته باشد؛ اما به دلایلی این اتفاق رخ نداد و حضور آن خواننده در نمایش منتفی شد؛ اما اشکان خطیبی که از دیگر بازیگران این نمایش بود، در «لامبورگینی» به اجرای رپ می‌پرداخت. «لامبورگینی» که در پردیس تئاتر شهرزاد به صحنه رفت؛ به حادثه پلاسکو و ماجرای گورخواب ها می پرداخت و تلاش می کرد این تلنگر را بزند که مردم این حوادث را به یاد داشته باشید. اینگونه نباشد که بین آماج حملات خبری ناگوار، یادتان برود که گورخواب ها هنوز هستند و ۱۰ ساختمان دیگر هم به گفته شورای شهر در معرض سقوط، آتش سوزی یا حوادث ناگوار قرار دارد.

چل گیس

نمایش «چل گیس» به نویسندگی و کارگردانی حسین جمالی از آثاری بود که بسیاری از دیالوگ‌های این نمایشنامه به اشعار و در نهایت ترانه‌هایی تبدیل شده و به این نحو اجرا می‌شدند. در این نمایش از متنی که برگرفته از داستان‌های فولکلور و افسانه‌های ایرانی و تلفیق شخصیت‌هایی مانند زورو، مسافر کوچولو ، پینوکیو و گربه نره  به‌عنوان دستاوردی از دنیای افسانه‌ای غیر ایرانی و حسن کچل به‌عنوان یکی از شخصیت‌های نمادین داستان‌های ایرانی استفاده شده است و بهناز نادری، فربد فرهنگ، وحید نفر، مسیح کاظمی، یلدا عباسی، مجید رحمتی و آرش غلام آزاد در آن ایفای نقش کردند در سالن چارسو مجموعه تئاترشهر به صحنه رفت.