مدیر بخش« بهعلاوه فجر »در گفتگو با ایران تئاتر بیان کرد:
بخش بهعلاوه فجر جشنواره کوچکی است در بطن یک جشنواره بزرگ
ایران تئاتر به مناسب برگزاری سی و هفتمین جشنواره فجر گفتگویی صمیمانهای با ندا هنگامی مدیر بخش بهعلاوه فجر انجام داد که مشروح آن را میتوانید بخوانید.
ایران تئاتر: ندا هنگامی مدرس ، نویسنده و کارگردان تئاتر بیش از یک دهه است که حضوری جدی در عرصه تئاتر دارد این هنرمند نمایش «نیمروز اسکاتلند »را بر اساس نمایشنامه مکبث ویلیام شکسپیر در سی و پنجمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر به روی صحنه آورد. وی نمایش «خانهای در انتهای خیابان بهار» را در سی و ششمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر کارگردانی کرد و اکنون در سی و هفتمین جشنواره بینالمللی فجر بهعنوان مدیر بخش بهعلاوه فجر حضور دارد به باور این هنرمند« بخش بهعلاوه فجر» جشنواره کوچکی در بطن جشنواره بزرگ فجراست.
امسال چهارمین دورهای است که بخش بهعلاوه فجر در جشنواره برگزار میشود ویژگیهای این بخش را بیان کنید؟
بخش بهعلاوه فجر بخش جوانی است چون پدیده تئاتر خصوصی و سالنهای خصوصی بخش جوانی در تئاتر ایران است و جشنواره فجر بعنوان ویترین و برآیند تلاش یکساله تئاتر ایران نمیتواند منکر این بخش باشد و ترجیح میدهد دریک تعامل متقابل این بخش را در این گردهمایی و این جشن سالیانه در کنار خود داشته باشد. سه سال گذشته سالهای موفقیتآمیزی بوده است و در واقع آغاز این جریان بوده قطعاً این بخش جوان و در حال تجربه است و این بخش روبهجلو حرکت میکند تا بتدریج به آن ایدهالی که باید و به آن تکاملی که سیستم دبیرخانه و فستیوال دارد برسد ویژگی که فکرمی کنم بخش بهعلاوه فجر در امسال داشت این بود که من مایل بودم که توسط مدیران سالن درواقع طرحی برای بخش بهعلاوه فجر شامل طرح جدول اجرایی و اجراهایی که در سالنهای قرار است اجراشود درنظرگرفته شود وبهتناسب برنامهریزی و مدیریت آن سالن به فجر ارائه شود و درواقع مدیر آن سالن برنامه اجراییاش را به ما ارائه کند وبه عنوان مثال بگوید که سیاستگذاری من برای سالنم اجرای نمایشهای آیینی سنتی است و ترجیح میدهم برآیند آن اجراها را در جشنواره فجر به اجرا برسانم این برنامهریزی را به تمام مدیران سالنها واگذار کردیم که این فرصت را داشته باشند که برآیند فعالیت سالنهایشان را در این جشنواره رونمایی کنند که این برآیند به این معناست که آن مدیر برای سالنش چه طراحی و برنامهریزی فکری و عملکردی در طول سال دارد و اساساً جذبکننده کدام گروههای تئاتری است که این خودش یک موقعیت بود و درنهایت چیزی که با دبیرخانه به تفاهم رسیدیم و آقای برهانی مرند هم بهعنوان دبیر موافق این جریان بود این بود که ما امسال از سوی دبیرخانه به سه طرح برتر از سوی مدیران سه سالن که طرحهای برتری به ما ارائه دادند و ارائهاش به مخاطب در این جریان دهروزه موفق و خوشایند عمل میکند جوایزی را از سوی دبیرخانه جشنواره فجر به مدیران سه سالن و طراحی برنامههای آنها اهدا کنیم هنوز مطمئن نیستم در حال حاضر برنامهها ارائهشده است که در میان آن برنامههای حایزاهمیتی وجود دارد اما شیوه اجرایی و مدیریت این روزهای جشنواره هم بسیار مهم است امیدوارم که ما بتوانیم به این مهم دست پیدا کنیم و درنهایت سه طرح برتر از طرف دبیرخانه موردتقدیر قرار بگیرد.
درواقع قراراست که تماشاخانهها بر اساس موضوع خاص فعالیت داشته باشند؟
این سیاستگذاری خود سالنهاست این قرار ما نیست.
بر اساس طرحی که ارائه میدهند میگویم؟
نه آنها میتوانند علایق خودشان را تواناییهایشان و دغدغهها و تواناییهای سالنشان را در این بخش ارائه بدهند.
گویا در ابتدای امر اعضاء انجمن صنفی تماشاخانههای خصوصی ایران از حضور در جشنواره اجتناب میکردند اما با رایزنیهای که دبیر جشنواره و شما بهعنوان مدیر بخش بهعلاوه
فجر انجام دادید آنها مجاب شدند میخواستم درباره این رایزنیها صحبت کنید؟
صادقانه بگویم رایزنی وجود نداشت متأسفانه دوستان درباره جشنواره فجر و توقعی که از این جشنواره داشتند دچار سوءتفاهم شدند و به نظرم با توضیح کاملی که دریافت کردند متوجه شدند که جشنواره فجر محل یک تأمل فرهنگی است محل سهم خواهی نیست و جشنواره تعهدی به پرداخت هزینههای مالی گزاف ندارد جشنواره فجر یک جریان فرهنگی و هنری است خودش وابسته یک جریان مالی دیگر است ونمی تواند تمام نواقص تئاتر ایران را برطرف کند به نظرم بعضی از دوستان دچار سوءتفاهم شده بودند که با گپ و گفتی که انجام شد اما آن زمانی که دوستان از طرف صنف انصراف داده بودند ما همچنان تصمیم داشتیم بخش بهعلاوه فجر را برگزار کنیم در بخش خصوصی سالنهایی هستند که عضو این صنف نیستند و برای حضور در جشنواره فجر ابراز تمایل کرده بودند و برنامههای خود را ارائه کرده بودند و بههرحال بخش بهعلاوه فجر در این جشنواره برگزار میشد اما انجمن صنفی تماشاخانههای ایرانی میخواستند نشستهایی برگزار شود و این جلسهها با حضور دبیر جشنواره برگزار شد و به این نتیجه رسیدم که جز یک تأمل فرهنگی دوسویه نمیتوانیم بخش بهعلاوه فجر را حفظ کنیم اما خوشبختانه با برگزاری این جلسات سالنهای بیشتر تمایل پیدا کردند که در این جشنواره حضورداشته باشند و در حال حاضر در بخش بهعلاوه به فجر ده سالن در جشنواره فجر حضور دارند.
حضور تماشاخانههای خصوصی در این جشنواره باعث میشود جشنواره در فضای گستردهتری برگزار شود اما این حضور چه فایدهای برای تماشاخانههای خصوصی دارد چون تماشاخانههای خصوصی اجراهای سالانه خود رادارند؟
بله سالنها خالی نیست و نمایشهای خود رادارند ببینید جریانی که در جشنواره فجر شکل میگیرد جریانی فراگیرتر از من و شمای نوعی است و مهمانهای بیشماری همزمان با جشنواره نمایشها را تماشا میکنند ممکن است کسی این فرصت را نداشته باشد که نمایشی را در تماشاخانه خصوصی ببیند چون ممکن است او در طول سال دغدغه آن را داشته است تا نمایشهای تئاتر شهر و تالار وحدت را تماشا کند. درزمان برگزاری جشنواره این فرصت ایجاد میشود که این نمایش توسط گروههای استعدادیابی که در بخش بینالملل جشنواره حضور دارند و مدیران فستیوالها دیده شود سال گذشته بیشتر نمایشهایی که به فستیوالهای خارجی دعوت شدند نمایشهای بوده است که در بخش بهعلاوه فجر اجراشده است به نظر من مدیران تماشاخانهها در بخش بهعلاوه فجر فرصت این حضور و تأمل فرهنگی رادارند در این ده روز بهتراست منافع اقتصادی را کنار بگذاریم و همه به خاطر تئاتر حضورداشته باشیم درواقع من با این تفکر که در سؤال شماست مسئلهدارم کسی در این بخش حضور ندارد که برداشت کند و منافعی را به دست بیاورد نه فجر از حضور سالنهای خصوصی در پی منافع خصوصی و سهم خواهی است و بدون شک سالنهای خصوصی از حضور در این جشنواره در پی منافع خود نیستند مادر یک بازه زمانی به گرد هم جمع میشویم و کنار هم قرارمی گیریم که بهصورت فراگیر بیان کنیم در این جشنواره و در تمام مدت سال مایک دغدغه بیشتر نداریم و آن اعتلای تئاتر است.
گویا صحبتی شده است مبتنی بر اینکه در تماشاخانههای خصوصی نمایشهای تازهای تولید شود؟
بله تعدادی از نمایشهایی که در بخش بهعلاوه فجر حضور دارند برای اولین بار به صحنه میروند
اگر ممکن است آمار آن راهم بیان کنید و از تعداد این نمایشها صحبت کنید؟
آمار دقیقی در این لحظه ندارم اما فکرمی کنم حدود 4 یا 5 نمایش برای اولین باراست که در این جشنواره به صحنه میروند و مراحل صدور مجوز و بازبینی را گذراندند
آیا این نمایشها توسط چهرهای تئاتری تولید میشود یا هنرمندان جوان کارگردانی آن را بر عهدهدارند؟
بیشتر افرادی که در این بخش نمایشهای خود را تولید میکنند از جوانان تئاتری هستند
حضور این افراد را در بخش بهعلاوه فجر چگونه ارزیابی میکنید؟
من بهطورکلی جریانهای تئاتری را مثبت ارزیابی میکنم چون خودم سالها شرکتکننده جشنواره فجر بودم و امسال به دعوت آقای برهانی مرند بخش کوچکی از ستاد اجرایی این جشنواره هستم. من ازهر رویدادی که در سالنهای تئاتر اتفاق بی افتد حتی در دورترین نقطه کشور استقبال میکنم هر اثری بهعنوان نمایش یا تئاتر بتواند مخاطبی را به سالنهای نمایش بیاورد قابلتقدیر است و این اثر در پی ایجاد فکر و اندیشه است و به ارزیابی من نیازی ندارد و بدون شک رویداد مبارکی است.
این آثاری که تولید میشود یا تولیداتی که در بخش بهعلاوه فجر حضور دارد بدون شک توسط بازبینان دیده و انتخاب میشود؟
سرپرستی آن با مدیران سالنها است ببینید سالنهای خصوصی سالنهای مستقلی هستند.
منظورم این است که شما سنجشی انجام ندادید بههرحال تماشاخانههای بیشماری در حال حاضر وجود دارد که برای حضور در بخش بهعلاوه فجر درخواست دادند؟
فراخوان بهعلاوه فجر کاملاً مشخص است بههرحال هر مدیر سالنی به هر دلیلی ممکن است نخواهد در این جشنواره حضورداشته باشد بهعنوانمثال مشکل مالی دارد سالنهای که تمایل داشتند در بخش بهعلاوه فجر حضورداشته باشند در فراخوان به ما اعلام آمادگی کردند بعد از اعلام آمادگی سالنها میبایست برنامههای خود را به ما ارائه میدادند برنامه بررسیشده است بر اساس برنامه یک کمکهزینهای به مدیران پرداخت میشود کمکهزینه در اندازهای است که بتوانند این جشنواره را بیدغدغه برگزار کنند وگرنه خیلی هم نمیشود راجع به مبلغ ویژهای صحبت کرد بههرحال این مبلغ بر اساس بودجهای که موجود بود در نظر گرفتهشده است و بعد در کارشناسی که در حال حاضر اتفاق میافتد داریم رصد میکنیم که کدام نمایشها تولید جدید است کدام نمایشها دارند مخاطب بهتری را جذب میکنند کدام سالنها فعالیتهای متنوعتری دارد بهطور مثال سالن نوفل شاتو نشست خبری و تخصصی تئاتر را برگزار میکند درباره نقد و نمایشنامهنویسی نشست تخصصی برگزارمی کند در این تماشاخانه نمایشهای صحنهای و اجراهای پرفورمنس و نمایشهای محیطی اجرا میشود در بخش مسابقه دگرگونههای اجرایی ما محوطه تماشاخانه را به هنرمندان اختصاص دادیم. شما ببینید یک سالن در تمام بخشهای خود با جشنواره فجر همکاری میکند و خودش هم در این جشن بزرگ حضور دارد این نکاتی نیز که از چشم ما پنهان بماند و ما امیدواریم به آن ایدئالی که میخواهیم به آن سه طرح برتر برسیم
منظورم این بود همانگونه که فعالیت تماشاخانهها را رصد میکنید آثار تولید و اجرایی این تماشاخانهها راهم بررسی میکنید؟
بله رصد میشود.
امکان دارد که اسامی بازبینها را بیان کنید؟
این بازبینها باید از اعضاء ستاد جشنواره باشند هنوز درباره بازبینی نمایشها به تصمیم نهایی نرسیدیم اما من بهشخصه تمام نمایشها رامی بینم.
نکته پایانی اگر صحبتی دارید بفرمایید و اگر پیشنهادی دارید برای بهبود جشنواره درسالهای آینده به آن اشارهکنید؟
برای من بهعنوان اولین تجربهام این بخش بهعلاوه فجر تجربه خوشایندی بود بخش بهعلاوه فجر جشنواره کوچکی است در بطن یک جشنواره بزرگ بههرحال 10 سالن آمار کمی نیست حضور تماشاگران در تماشاخانهها آمار کمی نیست و قابلستایش است من میدانم که مدیر بخش بهعلاوه فجر هستم اما بهعنوان یک هنرمند این حرف را میزنم مسئله این است که من میدانم در این شرایط اقتصادی بدون شک مدیریت یک سالن خصوصی که کار فرهنگی انجام میدهد کار آسانی نیست همه مدیران دغدغه فرهنگی دارند که توانستند سالنهای خود را حفظ کنند و بسیاری از آنها با عشق و اشتیاق به فعالیت خود ادامه میدهند و در این موضوع تردیدی نیست. پیشنهاد میکنم تماشاخانههای خصوصی و فجر باهم تأمل داشته باشند نه حذف و نه اعتراض و نه شرطهای بیهوده بههیچوجه منطقی نیست جشنواره فجر محلی است برای اینکه ما خانواده تئاتر در کنار هم قرار بگیریم بدون تردید بخش بهعلاوه فجر آکنده از آزمونوخطاست و مانند ساختمانی است که با مرور زمان باید ساخته شود ما اکنون آجرهای نخستین این بنا رامی گذاریم ونمی شود انتظار یک عمارت باشکوه را داشت مانند جشنواره فجر که در مدت 40 سال شکلگرفته است به نظرم بخش بهعلاوه فجر هم با تأمل مدیران خصوصی و بخش دولتی به شکل ایدئال خود نزدیک خواهد شد و روزبهروز هم بهتر خواهم بود.
گفتگو هومن نجفیان