با ترجمه مازیار مهیمنی
کتاب «تئاتر و وجود» توسط نشر بوی کاغذ منتشر شد
ترجمۀ کتاب «تئاتر و وجود» نوشتۀ هانری گوییه، تازهترین اثر دکتر مازیار مهیمنی توسط نشر بوی کاغذ (بوکا) منتشر شد.
به گزارش ایران تئاتر هانری گوییه (۱۹۹۴-۱۸۹۸) استاد دانشگاه سوربن، عضو آکادمی فرانسه و عضو آکادمی علوم اخلاقی و سیاسی بود. او علاوه بر آثاری بدیع در حوزههای تاریخ فلسفه و تاریخ عقاید، دهها کتاب و مقاله را در نقد، نظریه و فلسفۀ تئاتر از خود به جا نهاده است.
فلسفۀ درام چیز تازهای نیست، اما بسیاری از فیلسوفان، حتی پیش از کشف ابعاد متافیزیکی تئاتر، ساختمان فلسفۀ خود را کامل کردهاند. مثلاً وقتی از معنای تراژیک سخن میگوییم، این معنا نخست در جهانبینی فیلسوف وجود دارد و سپس تئاتر به تأیید آن فرا خوانده میشود. اما آیا نمیتوانیم کوشید تا از تئاتر به فلسفه برسیم و نه دیگر چونان گذشته از فلسفه به تئاتر؟ تئاتر گرچه خود خالق مقولات فلسفی نیست، دستکم میتواند با تکیه بر خلوصِ نمایشیاش این مقولات را بر صحنه متبلور سازد و در معرض تحلیلهای دقیقتر قرار دهد. پس معنای تراژیک را در تراژدی باید جست، معنای کمیک را در کمدی و مضحکه، و بار دراماتیک را در درام.
از افلاطون تا شوپنهاور و هگل، از هگل تا گابریل مارسل و سارتر، از سارتر تا دلوز و فوکو، از فوکو تا رانسییـر و مهیـر و بادیـو، تعمق فلسفی در باب تئاتر به نظر دو کارکرد عمده داشته است: یا منطبق ساختن یک سامانۀ فکریِ پیشاپیش متکامل بر مجموعه مسائل این هنر، یا استفاده از این مجموعه مسائل برای تحکیم آن سامانۀ فکری. اما اگر چیزی به نام فلسفۀ مستقل تئـاتر – در تقابل با فلسفۀ منطبق بر تئـاتر – وجود داشته باشد، هانری گوییه را باید بیگمان یکی از معدود نمایندگان آن شمرد. گواه این ادعا برنامۀ بدیع تئاتر و وجود است: «آیا نمیتوانیم کوشید تا از تئـاتر به فلسفه برسیم و نه دیگر چونان گذشته از فلسفه به تئاتر؟» نخستین گام در تحقق این برنامه، به شکل طبیعی، معلق کردن مقولات فلسفی به سود مفاهیمی است که گوییـه آنها را «مقولات دراماتیک» (catégories dramatiques) مینامد. چهار مقولۀ تراژیک، دراماتیک، کمیک و شگفتآور از هم مجزا میشوند و نویسنده عناصر جوهری هریک را با توجه به تأثیری که بر احساسات و جهانبینی انسان میگذارند، تعریف میکند. او همچنین، در عین تأکید بر تمایز مقولات دراماتیک از گونههای دراماتیک (genres dramatiques)، نشان میدهد که چگونه مقولات میتوانند مرز میان گونهها را درنوردند و به رغم تفاوت جوهری با یکدیگر، همزمان در اثری که پرچم یک گونۀ خاص را حمل میکند، حضور داشته باشند. از نظر گوییه، بروز جلوههای کمیک در سهمگینترین تراژدیها دال بر ماهیت نسبی و قراردادیِ گونهها و حاکی از شکنندگی آنها در برابر امواج نیرومند مقولات است…
این کتاب با دارا بودن واژهنامۀ فرانسه به فارسی، نمایۀ نامی و نمایۀ موضوعی در ۲۶۹ صفحه و هفت فصل به قیمت چهل و هشت هزار تومان در شمارگان ۵۰۰ نسخه منتشر شده است.
نقدها و نوشتهها دربارۀ تئاتر (اثر رولان بارت)، پلهای سن ائوآز (نمایشنامهای از مارگریت دوراس) و مرگ گودو (اثر پیر برونل) از دیگر آثاری هستند که پیشتر با ترجمه این مترجم منتشر شدهاند.