در حال بارگذاری ...
گفتگو با سیدحسن حسینی به بهانه «ادوارد و ننه» و نمایش تازه اش «شهرک غرب »

تاکتیک ضدجنگ مانور یک واقعیت بود

ایران تئاتر:سیدحسن حسینی از جمله نویسندگانی است که بر اساس داشته‌های خود و برداشتش از جهان پیرامون با ذکاوت خاصی نگارش نمایشنامه‌هایش را ترتیب می‌دهد. او در نوشتن نمایشنامه «ادوارد و ننه» کوشیده است که به مسائل انسانی توجه ویژه‌ای داشته باشد.

سیدحسن حسینی تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی‌ارشد ادبیات نمایشی به پایان رسانده است. او از جمله نویسندگانی است که سابقه همکاری در رادیو دارد و در مدت چهارده سال نویسندگی برای این مدیوم تجربیات زیادی را کسب کرده است. از جمله نمایشنامه‌های رادیویی این نویسنده باید از مجموعه‌های «فوتبال قجری»، «بنگاه»، «بابانظر» و نمایشنامه‌های صحنه‌ای «دو»، «راش پروانه‌ای»، «بادکنک عینکی»، «زندگی بیست‌هزار فرسنگ زیر دریا»، «مدار انحرافی» و «ادوارد و ننه» نام برد. حال به بهانه  نمایش «ادوارد و ننه» در پلاتو اجرا تئاترشهر با وی در مقام نویسنده و بازیگر  و شروع نمایش جدیدش در مقام کارگردان گفتگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

 

اهمیت استفاده از سبک کمدی که در نمایش «ادوارد و ننه» از آن استفاده شده بود چیست؟

ساختار این نمایش در موضوع ضدجنگ بودن برای ما امری مهم بود که با در نظر گرفتن آن بتوانیم یا تراژدی بزرگ را با زبان کمدی بیان کنیم که معمولا استفاده از این گونه سبک‌ها به فضای ابزورد نزدیک می‌شود. در استفاده از این نوع قالب نویسنده تلاش می‌کند ارزش‌های مفاهیم انسانی از دست رفته چون گذشت، عشق، انسانیت که به فراموشی سپرده شده‌اند را مورد توجه قرار دهد.

 

آیا این تصمیم در جهت گویا بودن بیشتر موضوع نمایشنامه ترتیب داده شد و یا تمهیدی برای روان‌ سازی جریان قصه‌گویی آن بود؟

در این نمایش هر دو موضوع برایم حائز اهمیت بود. در واقع خط اصلی کار در مقام نویسنده این بوده است که بتوانم به روی موضوع و مفهوم ضدجنگ مانور بدهم. بنابراین با کمک از ساختار کمدی و زبانی ساده و امروزی در انتقال مفهوم به مخاطب تلاش داشته‌ام که به نتیجه‌ای مناسب دست پیدا کنم. البته با در نظر گرفتن این باور شاهد آن هستیم که از دید مخاطب قصه روان است.

 

استفاده از این کارکرد جنبه دو سویه‌ای دارد که قصه بر اساس واقعه تاریخی (جنگ جهانی دوم) و شخصیت تاریخی (هیتلر) طراحی شده است. این نگاه را چگونه در نمایش استفاده کرده‌اید؟

باید بگویم که اشاره کردن به یک واقعه تاریخی بهانه‌ای است که ما بتوانیم موقعیت جنگ را در هر شرایطی و حتی حال حاضر تجربه کنیم. به نوعی با این نگاه موقعیتی پیش آورده شد تا قدرت هیتلر که نمادی از منفعت طلبی است به سخره گرفته شود. بنابراین تصمیم بر آن شد تا سبک کمدی فانتزی برای این نمایش استفاده کرده که موجب روانی بیشتر قصه کنیم.

 

نگاه ساختاری نمایش «ادوارد و ننه» برگرفته از تبعات جامعه شناسی جنگ بود؟

بله. باید به این نکته اشاره داشته باشم ما زمانی می‌توانیم یک ساختار مناسب را در اختیار داشته باشیم که بتوانیم از طریق آن محتوای مناسبی را ارائه بدهیم. در واقع با جهان هر اثری که خلق می‌شود می‌توانیم به یک دوره اجتماعی از بشریت اشاره کنیم. به طور مثال آن چیزی که در طراحی صحنه این نمایش دیده می‌شود نشان دهنده آن است که جهان تبدیل به یک گورستان شده و تمام کشورها در حال جنگیدن هستند و این اتفاق می‌تواند بیانگر آن باشد که چه بلاهایی هیتلر در آن زمان توانسته است برای جوامع پیش آورد.

 

باتوجه به این موضوعات شخصیت‌ پردازی‌ها بر چه مبنا و تحلیلی در نمایش ورود پیدا کرد؟

زمانی که سوژه در یک خط مشخصی قرار بگیرد مشخص می‌شود که چه کاراکتری را تعریف می‌کند. در اصل تکلیف جهان اثر در خود سوژه نهادینه شده است. حال از امتیازات دیگر کمدی فانتزی آن است که شخصیت‌ها به تیپ تبدیل می‌شوند و در طراحی شخصیت در نمایش از تیپ‌ سازی استفاده خواهد شد. در نمایش «ادوارد و ننه» تیپ‌ها برگرفته از نمایش‌های معروف چون «هملت»، «هیتلر» که اسم و شناسنامه دارند اما در این نمایش از جنبه‌های تیپیکال آنها بهره برده شده است.

 

استفاده از مستندات تاریخی در این گونه نمایش‌ها می‌تواند از تاثیرگذاری بسیاری برخوردار باشد. تا چه اندازه از این مستندات در روند نگارش متن خود استفاده شد؟

در نگارش متن این نمایش تنها از واقعه جنگ جهانی دوم با اشاره به فاجعه انسانی بزرگی که اتفاق افتاده است بهره برده‌ام و باقی داستان آن خوانش و برون ریزی فکری من به عنوان نویسنده است.

 

آیا خوابی که ادوارد دیده بود و تصمیمی که برای توقف جنگ جهانی دوم گرفت را می‌توان تدبیری ضدجنگ در متن نمایشنامه دانست؟

صد در صد. در ابتدا باید اشاره داشته باشم که خوابی که ادوارد میبیند از ضرورت‌های نمایشی این اثر است که نگاه ضدجنگ او را باتوجه به شخصیت ترسو بودنش معرفی می‌کند که این تمهید در نمایش یک موقعیت کمدی را فراهم خواهد آورد. در ادامه این نکته را باید اضافه کنم که در لایه دیگر این نمایش از کهن الگو استفاده کرده‌ام. به طورمثال ادوارد فکر می‌کند که نقطه ضعف هیتلر سبیلش است. بنابراین در زمان نگارش نگاه اسطوره‌ای به این موضوع داشته‌ام به نوعی که نیروی ماورایی را در قهرمان داستان تعریف کرده‌ام تا او بتواند انگیزه حرکت پیدا کند. در واقع ساختار نمایش معرف سفر قهرمان است.

 

در نمایش شخصیتی به نام «بران» معرفی شده بود که به جز نقش خود نقش‌های (ننه، کریستین، روح پدر هملت و هیتلر) را بازی می‌کند. دلیل این تصمیم چه بود؟

این تصمیم در واقع ایده‌ای بود که من به کارگردان ارائه کردم که بازیگری را انتخاب کنیم که با توانایی بالای خودش بتواند چندین نقش را بازی‌کند. حال این تصمیم جدا از آنکه در روند نمایش بسیار موثر بوده است این ذهنیت را برای مخاطب پیش خواهد آورد که این بازیگر توانمند تا چه اندازه توانسته بود در راستای نقشش جذابیت ایجاد کند. البته باید بگویم که از افتخارات من بوده است که در مقابل کاظم برزگر که بسیار در بازیگری بی نظیر است بازی کنم.

 

مخاطب را با چه دلایلی به دیدن نمایش «ادوارد و ننه» ترغیب شد؟

خوشبختانه این نمایش قابلیت آن را داشت که مخاطب عام و خاص را راضی نگه دارد. مخاطب عام با دیدن شوخی با شخصیت‌های مهم دنیا، شوخ طبعی‌، طنز کمدی فانتزی و ایجاد یک اتفاق غیرمتعارف و مخاطب خاص باتوجه به جنبه‌های نمایشی که در کار طراحی شده بود، تمامی عوامل ساختار نمایش و اشاره به لایه‌های ضدجنگ  از دیدن این نمایش لذت برده است.

 

درباره نمایش جدیدی که روی صحنه خواهید رفت بگویید.

نمایشنامه «شهرک غرب» به قلم سارا الهیان است که بر اساس نمایشنامه‌ای از گلن‌گری گلن راس به نگارش در آمده که ماجرای قصه در یک آژانس املاکی که اسم نمایشنامه از آن گرفته شده است. داستان نمایش این است که آژانس املاک دچار بحران اقتصادی که ناشی از اقتصاد جامعه شده و دزدی در آن اتفاق می‌افتد که... رویکرد این نمایش رئالیست اجتماعی است که نقدی بر نظام سرمایه‌داری دارد. این اثر در ادامه کارهای گروه تئاتر «ژامک» است که کارگردانی آن را برعهده دارم و بازیگرانی چون سیدامین اکبری نسب، میلاد نظری، میلاد بانگی، عماد آلبوشوکه، علیرضا یزدانی و مهسان عطایی به ایفای نقش می‌پردازند. در ادامه باید بگویم که پیام نمایش این است که انسان‌ها برای باقی ماندن در جوامع مدرن دست به کاری می‌زنند که اعتبار خودشان را از دست ندهند. اجرای نمایش «شهرک غرب» در اداره تئاتر از روز 22 مرداد ساعت 18:30 روی صحنه خواهد رفت.

 

 

گفت‌وگو از کیارش وفایی




نظرات کاربران