در حال بارگذاری ...
در پاتوق ایران تئاتر با مریم معترف به بهانه برگزاری تئاتر صاحبدلان

آثار سنجیده و ارزشمند تئاتر دینی را به جایگاه شایسته خود خواهد رساند

ایران تئاتر در آستانه برگزاری نهمین دوره تئاتر صاحبدلان، سلسله گفت‌و‌گوهایی را با صاحبنظران و فعالان هنرهای نمایشی و با محوریت بررسی ابعاد و زوایای تئاتر دینی صورت داده است. پیش از این نقطه نظرهای محمد مهدی رسولی، سیروس همتی، یدالله وفاداری، محمد حمزه زاده و مسلم قاسمی را در این ارتباط خواندید و اینک گفت‌وگو با مریم معترف از این مجموعه پیش روی شماست.

تئاتر دینی امروز در چه موقعیتی قرار دارد؟ ظرفیت های تئاتر دینی در شهرستان ها و استان های کشور تا چه اندازه است؟ و آیا نمایش های آیینی و سنتی در استان ها ظرفیت های بیشتری را در ارتباط با تئاتر دینی به ما یادآوری می کنند؟ ایران تئاتر به بهانه برگزاری نهمین دوره تئاتر صاحبدلان بر پایه این محورها گفت‌وگویی را با مریم معترف بازیگر و کارگردان پیش کسوت تئاتر و سینما صورت داده که در ادامه می خوانید. مریم معترف سال 1324 در تهران متولد شد. وی لیسانس بازیگری و کارگردانی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و فوق لیسانس زیبایی شناسی تئاتر از دانشگاه سوربن پاریس می باشد. او فعالیت در تلویزیون را از سال 1351 به عنوان تهیه کننده در واحد نمایش تجربه کرد. بازی در تئاتر را سال 1347 و بازی در سینما را از سال 1364 با «آن سوی مه» کاری از «منوچهر عسگری نسب» شروع کرد. به اعتبار سخن بسیاری از کارگردان هایی که امروزه خود از تاثیرگذاران این عرصه به شمار می روند، دوران مدیریت او در اداره تئاتر و خانه  نمایش یکی از بهترین دوره های این مجموعه به شمار می رود و او با تغییراتی که در ساختار این مجموعه بوجود آورد توانست فرصت های جدیدی را برای اجراهای گروه های جوان فراهم کند. معترف که نائب رئیسی هیأت مدیره کانون کارگردانان خانه تئاتر را بر عهده داشته، در شمار زیادی از جشنواره های تئاتر از جمله جشنواره تئاتر خیابانی مریوان، عضویت شورای سیاستگذاری جشنواره تئاتر فجر، عضویت در شورای انتخاب جشنواره تئاتر کودک و نوجوان نیز حضور داشته است.

 

بعد از تجربه رخدادهای مختلف در حوزه تئاتر دینی امروز وضعیت این گونه از تولیدات نمایشی را چطور می بینید؟

به نظر من به طور مشخص هدف از فعالیت ها در گونه تئاتر دینی این است که مسائل دینی و مذهبی را در قالب نمایش ها به مخاطب ارائه دهیم؛ چرا که واضح است تاثیرگذاری هنر تئاتر بسیار بیشتر از سخنرانی و دیگر اشکال انتقال مفاهیم به مخاطب است.  با این حال تعبیرهای مختلفی از تئاتر دینی صورت گرفته و نظرات مختلفی در این ارتباط مطرح شده است. از سوی دیگر برای اینکه متوجه شویم این گونه از فعالیت های تئاتری تا کنون چقدر با موفقیت قرین بوده نیازمند بررسی های آماری و تحلیلی دقیق است و نمی توان ابتدا به ساکن در این خصوص حکمی قطعی صادر کرد. به خاطر دارم در گذشته سوگواره ای با نام عاشوراییان برگزار می شد و در مدت زمان برگزاری این رویداد به صورت متمرکز آثاری با مضامین دینی به نمایش در می آمد. به نظر من این رخدادی جالب توجه بود و می شد از آن نتایج خوبی گرفت؛ چرا که گروه های تئاتری تشویق می شدند تا در حوزه تئاتر دینی تولید اثر کنند. اما متاسفانه این سوگواره تعطیل شد و در نهایت امروز تنها رویدادی که به صورت متمرکز در این زمینه برگزار می شود تئاتر صاحبدلان است که در جای خود رخدادی قابل اعتنا و ارزشمند است؛ هر چند شاید امکانات و بودجه کافی در اختیار برگزارکنندگان آن نیست. خوشبختانه امسال شاهد وسیع تر شدن این رخداد هستیم که امیدوارم نتایج خوبی از آن حاصل شود.   

 

شما تجربه های مختلفی از حضور در شهرستان ها و دیگر استان های کشور در حوزه هنرهای نمایشی دارید. فکر می کنید ظرفیت های تئاتر دینی در دیگر نقاط کشور تا چه اندازه است؟

درست است که شاید فعالیت ها در حوزه هنرهای نمایشی این روزها در پایتخت متمرکز شده است، اما مشخصاً در این ارتباط باید گفت از قضا دیگر نقاط کشور از ظرفیت های بیشتری برخوردار هستند و می شود با برنامه ریزی های دقیق تولیدات نمایشی قابل توجهی را در شهرستان ها رقم زد؛ هر چند این مسئله مستلزم حمایت هایی از هنرمندان اقصی نقاط کشور است. در واقع در این ارتباط باید در کنار این هنرمندان قرار بگیریم و حتی به لحاظ مسائل فنی و کارشناسی امکاناتی را در اختیار آنان بگذاریم. در این زمینه باید توجه داشت که نمایش های آیینی و سنتی مثل تعزیه در حوزه تئاتر دینی حر ف های زیادی برای گفتن دارند؛ اما در این ارتباط نیازمند آن هستیم که توجه ویژه ای به نمایش های آیینی صورت بگیرد. متاسفانه در حال حاضر باید گفت که بخش بزرگی از این هنرهای دچار رکود شده است. برای نمونه در تعزیه متاسفانه داریم از اصالت ها فاصله می گیریم؛ در حالی که اگر  آثار نمایشی باتکیه بر اصالت های این هنر شکل بگیرند، با توجه به فرم بسیار زیبایی که این هنر دارد می توان شاهد آثار جالب توجهی خواهد بود و برای مخاطبین نیز جذابیت های بیشتری به دنبال خواهد داشت.

 

مقصود شما این است که با توجه به اینکه نمایش های آیینی و سنتی در استان ها بیشتر زنده و حاضر هستند، خود به خود ظرفیت های بیشتری را در ارتباط با تئاتر دینی به ما یادآوری می کنند؟

همینطور است. اخیراً بخش هایی از جشنواره آیینی و سنتی در شهر کاشان برگزار شد و با توجه به اینکه من هم اثری را در آنجا اجرا کردم استقبال بسیار خوبی از طرف مخاطبین بودیم؛ طوری که هر شب سالن های اجرا مملو از تماشاگر بود. معتقدم که اغلب شهرهای ما از همین ظرفیت ها برخوردار هستند. اگرچه ممکن است همه آثاری که در رویدادهایی از این دست به نمایش در می آید در سطح مطلوب نباشند ولی مطمئناً با استمرار و تداوم فعالیت ها شاهد گسترش و بهبود کیفی شایان توجهی در این زمینه باشیم. شخصاً هر زمان که فرصتی بوده یادآوری کرده ام که اغلب جشنواره های مهم جهان از جمله آوینیون و ادینبرو اتفاقاً در شهرهای کوچک کشورها برگزار می شوند. البته در کشور ما هم این اتفاق تا اندازه ای دنبال می شود و برای نمونه می بینیم که جشنواره مریوان هر ساله هم تکامل بیشتری پیدا می کند. به همین ترتیب به گمان من اگر در حوزه تئاتر دینی هم بشود جشنواره ای متمرکز را در یکی از شهرهای کشور ساماندهی کرد، نتیجه جالب توجهی را شاهد خواهیم و چنین رویدادی خیلی بیشتر به چشم خواهد آمد.

 

بعضی از فعالان حوزه تئاتر دینی گلایه های را عنوان می کنند؛ از جمله اینکه تولیدات نمایشی این حوزه تا اندازه ای که باید مورد توجه مجامع علمی و دانشگاهی قرار نمی گیرد. فکر می کنید چنین گلایه هایی به جا است؟

بله می شود گفت که در قالب های دانشگاهی کمتر به این حوزه پرداخته شده است، اما اگر فعالان حوزه تئاتر دینی آثار فاخر و درخوری را ارائه کنند تئاتر دینی خواهد توانست به جایگاه شایسته خود دست پیدا کند. واقعیت این است که اگر انتظارمان از آثار دینی تنها پر کردن جدول جشنواره ها باشد، یا اینکه آثاری در این حوزه داشته باشیم که تنها شعار دینی می دهند شاهد اتفاق قابل اعتنایی در این عرصه نخواهیم بود و حتی ممکن است به افول و پسرفت فعالیت ها در این عرصه منجر شود. در این خصوص باید فکری اساسی کرد؛ برای مثال شاید بهتر باشد به جای فکر کردن به تولیدات بیشتر یعنی کمیت مسئله، آثاری تدارک ببینند که از تمام جهات از متن گرفته تا اجرا سنجیده و دارای کیفیت باشد. به این ترتیب می توان از دانش و تجربه کارشناسان و صاحبنظران شاخص عرصه تئاتر کمک گرفت تا آثاری با ارزش های محتوایی و هنری بالا را در حوزه تئاتر دینی تولید و ارائه کرد.




مطالب مرتبط

نظرات کاربران