نباید ساعتمان را با ساعت میدان توپخانه تهران تنظیم کنیم!

به گزارش ایران تئاتر در ابتدای نشست میلاد نیک‌آبادی ضمن اشاره به وجوهات اثرگذار این نشست‌ها عنوان کرد: تلاش می‌کنیم این نشست‌ها جنبه کاربردی داشته باشد و بتواند برای شرکت‌کنندگان مثمر ثمر باشد و بتوانند در مناسبات تولید اثر از آن بهره‌برداری کنند و در ابتدای این بحث می‌خواهیم درباره اهمیت و ویژگی‌های تمرکززدایی از مرکز در تئاتر ایران حرف بزنیم.

جلال تجنگی ضمن بررسی این بحث و تأکید به وجوهات تاریخی آن گفت: بحث تاریخی و موقعیت جغرافیایی که در آن قرار داریم و همچنین نظام‌های سیاسی بسیار حائز اهمیت است. در سه دهه اخیر یکی از مهم‌ترین اقداماتی که درباره تمرکززدایی از مرکز اتفاق افتاده است بحث برگزاری جشنواره‌های تئاتری در استان‌ها است که هرسال باقوت برگزار می‌شود و در بحث داوری آثار این جشنواره‌ها مختار هستند خودشان داورها را انتخاب کنند و مثل گذشته داوری منحصر به داوران معرفی‌شده از تهران نیست. البته رضایت از این رویکرد بستگی به نوع عملکرد استان‌ها دارد و باید با نگاه کارشناسی شده به آن پرداخت.

این کارگردان با اشاره به شرایطی تاریخی که باعث تغییرات در تمرکززدایی در بحث اجتماعی شده است افزود: به‌عنوان‌مثال در سال‌های دورتر مقاصد اصلی سفر مردم معمولاً شهرهای بزرگی مثل رشت، شیراز، اصفهان، مشهد، تبریز و یزد و کرمان بود و آلان در کنار این روند و با رشد اطلاع‌رسانی از طریق اینترنت و معرفی پتانسیل‌های گردشگری در روستاها و شهرهای کوچک، این روستا و شهرهای کوچک هم مقصد سفر مردم شده‌اند. شرایطی تاریخی باعث چنین رویکردی شده است و می‌توان در تئاتر هم از این پدیده اجتماعی تأثیر گرفت.

بهزاد آقا جمالی سخنران بخش دیگر نشست بود و عنوان کرد: برای شروع بحث به سراغ مثالی از سینما و فیلم حاجی‌آقا آکتور سینما می‌روم. مضمون اصلی این فیلم تقابل سنت و مدرنیته است و در لایه‌های فیلم به‌گونه‌ای به سیاست‌گذاری‌های اجتماعی دوران پهلوی اول تأکید می‌شود. در نمای از فیلم قهرمان اصلی به میدان توپخانه می‌آید و ساعتش را با ساعت میدان تنظیم می‌کند و این کار قهرمان فیلم تأکیدی بر وجوه تمرکزگرایی در ایران بود که تلاش می‌شد یک‌زبان و یک فرهنگ در کشور دیده شود و ناسیونالیسم ایرانی تبلیغ و ترویج می‌شد. از دوران مشروطه تا به امروز یک اشتراک رویه وجود دارد که در آن مبارزه با فدراسیونی شدن کشور انجام می‌شود و در بعد از پیروزی انقلاب هم تمرکزگرایی تقویت شد.

این مدرس در ادامه سخنانش ضمن اشاره به محوریت مجموعه تئاتر شهر در چهار دهه اخیر گفت: مغناطیسی در تئاتر ایران وجود دارد که نمادش تئاتر شهر است. معتقدم در دوران اخیر نیاز به تمرکززدایی بیشتر احساس می‌شود و باید با تجزیه‌وتحلیل درست اهمیت تمرکززدایی را گوشزد کنیم و معتقدم عملاً سیاه‌چاله تهران همه‌چیز در درون خودش می‌بلعد.

جهانشیر یاراحمدی در ادامه نشست ضمن اشاره به چالش‌های موجود در این بحث افزود: اعتقادی ندارم که همه‌چیز نو و پیش رو در تهران است. دو دهه قبل اعتقاد داشتم که حتماً باید در تهران تئاتر اجرا کنم، اما آلان اعتقاددارم که اگر نمایشم در زادگاهم اجرا شود ارزش فرهنگی بیشتری دارد. برای من این مسئله که چرا باید جشنواره تئاتر آئینی سنتی باید در تهران برگزار شود به‌عنوان یک سؤال جدی همیشه مطرح است و خوشحالم که در این دوره اخیر بخشی از جشنواره تئاتر آئینی سنتی در شهر کاشان برگزار شد و اقدام درستی است. به نظرم تمرکزگرایی مهم‌ترین راه عدم توسعه در کشور ما است. همه ما دوست داریم که نمایش‌هایمان در جشنواره تئاتر فجر انتخاب شود. اگر جشنواره تئاتر فجر در شهرستان‌ها برگزار شود شهرستان‌های کشور هم توسعه پیدا می‌کنند و باید در آینده نزدیک چنین اتفاقی رخ بدهد.

جلال تجنگی در بخش دیگر به چالش‌های بخش بودجه‌ای فرهنگ و هنر در بودجه سال 1399 اشاره کرد و عنوان کرد: طبق بودجه‌ای که دولت برای سال بعد به مجلس معرفی کرده بودجه فرهنگ و هنر تفاوت قابل‌توجهی با دیگر حوزه‌ها دارد و البته به روال همیشه فصل فرهنگ و هنر از سایر فصول عدد بسیار کمتری است و به نظرم در این شرایط باید به سراغ ظرفیت‌های اقتصادی تئاتر برویم.

در این بخش نشست یکی از شرکت‌کنندگان نشست که از شهر شیراز حضور داشت درباره بحث اقتصادی عنوان کرد: عده‌ای عنوان می‌کنند که نمایش‌های اجراشده در شیراز فروش خوبی دارند که در اصل این‌گونه نیست و این فروش‌ها جبران هزینه‌های اجرا را نمی‌کند و بیشتر نمایش‌هایی که از تهران در تورهای نمایشی در شیراز می‌آیند دارای منفعت مالی هستند و باید به این بحث بپردازیم که چه موقع تئاتر به‌عنوان یک شغل می‌تواند خودش را مطرح کند.

بهزاد آقا جمالی در ادامه نشست عنوان کرد: در همه‌جای دنیا و به‌خصوص در اروپا تئاتر متفاوت و هنری از شهرداری‌ها سوبسید دریافت می‌کنند و بنابراین نیاید انتظار داشته باشیم تئاتر ما بدون حمایت‌های دولتی بتواند به حیاتش ادامه بدهد و طبیعی است که برای کار فرهنگی دولت با هزینه کند و اگر خانه تئاتر بتواند به رسالت واقعی‌اش به‌عنوان یک سندیکا عمل کند باید برای تحقق چنین خواسته‌ای به دولت فشار بیاورد.

جوانشیر یاراحمدی با اشاره اینکه نمی‌توان در این بحث برای همه‌جا یک نسخه واحد پیچید تأکید کرد: باید به تعداد استان‌های کشور برای هرکدامشان نسخه‌ای جداگانه داشت. در بحث بودجه تئاتر نکته مهم بحث ناعادلانه توزیع شدن آن در کل کشور مطرح است و باید روی این قضیه کار شود.

گزارش از احمد محمد اسماعیلی