تئاتر استان‌ها خط مقدم فعالیت‌های فرهنگی است

شیوع کرونا، خسارت‌های جبران ناپذیر مادی و معنوی  برای اهالی تئاتر داشت .تعطیلی تماشاخانه ها، لغو اجراهای روی صحنه، نداشتن یک برنامه منسجم برای حمایت از هنرمندان، عدم ارائه راهکارهای خلاق برای برون رفت از این تنگنا و ... از جمله مشکلاتی بود که تئاتر کشور را روز به روز ضعیف و ضعیف تر کرد و  اگر برگزاری جشنواره های استانی و دیگر جشنواره های تئاتری، مرهمی –هرچند اندک- بر این زخم نمی شدند باید در انتظار یک فاجعه در هنر تئاتر بودیم.

جشنواره های استانی تئاتر در سال کرونا به کوشش  مسئولان هنرهای نمایشی سراسر کشور کمافی السابق به اجرا در آمدند تا گروه های تئاتری فعال در شرایط کرونایی هم در کنار یکدیگر روی صحنه روند و بارقه های امید در تئاتر ظهور یابد.

در روزهای برگزاری جشنواره تئاتر استان تهران، فرصتی دست داد تا در گفت و گویی با محمدرضا الوند مدیر هماهنگی تئاتر استان های اداره کل هنرهای نمایشی از حال و هوای این جشنواره ها بپرسیم:

 

جشنواره تهران چندمین جشنوار استانی است که امسال برگزار می شود و چند جشنواره استانی دیگر باقی مانده اند؟

امسال ما 32 جشنواره استانی به انضمام منطقه آزاد اروند و قشم داشتیم که متاسفانه بجز 4 استان قم، البرز، ایلام و اصفهان، سایر جشنواره ها برگزار و باعث خوشحالی هنرمندان استانی شد. بعد از یکسال بیکاری، دوری از صحنه تئاتر و انزوای ناخواسته ای که دچار شده بودند این جشنواره جان تازه ای به هنرمندان بخشید. نمایش استان ها خط مقدم فعالیت های فرهنگی است .به سهم خودم از مدیران و هنرمندان استان ها که با کمترین امکانات این جشنواره ها را برگزار کردند تقدیر می کنم.

 

4 استان باقی مانده چه زمانی را برای برگزاری جشنواره ها مدنظر دارند؟

در این استان ها با توجه به مشکلات پیش آمده اجرای جشنواره لغو شده است. مثلا در ایلام با توجه به آمار قربانیان، فضا به نحوی است که نمی توان اجرا کرد. یا در البرز شورای سیاستگذاری در ابتدای سال تصمیم گرفت فقط یک مسابقه نمایشنامه نویسی برگزار کند و قم و اصفهان نیز شیوع کرونا را مانعی برای اجرا عنوان کردند.

 

اما در تهران و دیگر استان ها بدون تماشاگر جشنواره خوبی برگزار شد و امکانات سالن ها نیز باعث شد تا با رعایت کامل پروتکل های بهداشتی برنامه ها اجرایی شوند. حتی در زمان تعطیلی سالن های تئاتر همواره این موضوع مطرح می شد که سالن های تئاتر به خاطر ارتفاع خوب، داشتن تهویه مناسب، امکان فاصله گذاری درست و ... نباید تعطیل باشند، پس چرا در این 4 استان این امکان فراهم نشد؟

به هرحال تصمیمی است که براساس محدودیت هاگرفته شده است. سه روز پیش که برای تماشای چند اثر حاضر در جشنواره تهران، به پردیس تهران رفتم، فقط داوران حاضر بودند و نمایش ها آنلاین در اختیار مخاطب قرار می گرفت. ضمن اینکه سالن ها تهویه دارند. فاصله گذاری ها رعایت می شود و...

به نظر من تعطیلی سالن ها یک اجحاف در حق هنرمندان بود اما کسی آنگونه که باید نتوانست از حق شان دفاع کند. تئاتر یک هنر است؛ می تواند به جامعه در اینگونه بحران ها امید بدهد. فرهنگ سازی کند و مردم را از موضوعات مهم آگاه سازد اما فکر می کنم ستاد مبارزه با کرونا در این زمینه مطالعه نداشتند تا در نهایت تئاتر تعطیل شد.

به عقیده من هنرمندانی که وارد صحنه تئاتر شدند ریسک کردند. خطر را به جان خریدند. هنرمندان عرصه نمایش سلحشوران خط مقدم فعالیت های فرهنگی هستند همانند پزشکان که در خط مقدم سلامت هستند. آنها هم دارند با جانشان بازی می کنند تا کار فرهنگی کنند اما متاسفانه سیاسگذاری کلان ما فاقد تعرفه فرهنگی است و به فرهنگ و هنر اهمیت داده نمی شود.فرهنگ و هنر دو بال پرواز ارزشهای ملی و مذهبی ما هستند خروجی انقلاب اسلامی  اعتلای فرهنگ بود. اما به فرهنگ و هنر اهمیتی نمی دهیم.مدیریت کشور باید به  تاثیر فرهنگ و هنر در جامعه فکر کنند. هنر را نباید تعطیل کرد. این باید مدیریت شود.

 

شما در تهران برخی آثار را به صورت زنده و در سالن نمایش دیدید، دوست دارم بدانم آیا تعطیلی سالن ها، عدم ریسک پذیری برخی گروه های هنری، افتادن فاصله بین هنرمندان و صحنه و ... بر کیفیت آثار تاثیرگذار بودند؟

در کشور ما همواره در بحران ها به این تجربه رسیده ایم که محدودیت ها فرصت ایجاد می کنند. مثل دوران انقلاب، دوران جنگ، دوران تحریم و ... این به یک وفاق ملی بر می گردد و قابل تحسین است. در تئاتر هم همین اتفاق افتاد.

در سالن پردیس تهران هم به برگزار کنندگان و شرکت کنندگان گفتم در این برزخ بی تئاتر خوشحالم به جایی آمدم که تئاتر ببینم. واقعا کیفیت آثار خیلی خوب بود. نمی خواهم در مورد کارها صحبت کنم اما به حق آثار خوبی روی صحنه آمدند.

هنرمندان شهرستان های تهران مثل شهر قدس، ورامین، مامازند، دماوند و ... با کمترین امکانات آثار زیبایی را خلق کردند.

 

با توجه به شیوع کرونا و مشکلاتی که برای هنرمندان استانی ایجاد شده است، آیا امتیاز خاصی برای آنها مدنظر قرار داده اید؟

بله خوشبختانه کل بودجه 20 درصدی استان ها احصا شد و برای گروه هایی استانی به ویژه آنهایی که دچار خسارت شده بودند، لحاظ گردید.

 

امسال یک تغییر در ارتباط بین نمایش و مخاطب در جشنواره های استانی ایجاد شد و آن بهره گیری از سامانه هایی مثل آپارات، تیوال و ... برای پخش فیلم نمایش ها بود. در بحث اطلاع رسانی و جذب مخاطب چه اقداماتی صورت پذیرفت؟

بله هر استانی برمبنای دسترسی بهتر، به هنگام و راحت تر سامانه ای را برای ارتباط با مخاطب انتخاب کرد. تلاش های خوبی در این زمینه شد. در بحث اطلاع رسانی نیز سایت ایران تئاتر حجم وسیعی از مطالب را در قالب خبر ، گزارش و نقد درباره برگزاری جشنواره های استانی پوشش داد. اما جز این سایت ، سایر رسانه ها به ویژه رسانه های استانی آنگونه که باید در این زمینه فعال نبودند. متاسفانه رسانه ها آنقدر که به موضوعاتی مثل شفاف سازی بودجه تئاتر می پردازند به هنرمندان آن نمی پردازند و در این زمینه با چالش روبروییم.

 

استقبال مخاطبان را چطور ارزیابی کردید؟

اصولا حجم وسیعی از مردم تئاتر نمی دیده و نمی بینند ولی آن گروه از مخاطبان که تماشای تئاتر را دوست دارند و تئاتر دیدن برایشان الگوی فرهنگی است استقبال خوبی کردند. تماشاگران تئاتر در سال های گذشته با زحمت زیادی تربیت شده اند و همواره مشتاق به دیدن تئاتر بوده اند و در این فضا نیز حضور خوبی داشتند.

 

و حرف آخر

در جشنواره های امسال، تمام آثاری که پس از برگزاری جشنواره های استانی سال قبل تولید شده بودند امکان حضور داشتند. ضمن آنکه برخی آثار نیز بازتولید کارهای گذشته گروه ها بود و یکبار دیگر تولید شدند. این نشان می دهد هنرمندان استانی از فرصت ها به نحو احسن استفاده می کنند و علاقه مند به کار هستند و باید مدیریت شوند.

 

گفت و گو : علی رحیمی