48 نمایش از 16 شهر کشور در یک قدمی عرضه مجازی در تلویزیون تئاتر ایران

در سالی که شیوع کرونا چتر خود را بر روابط اجتماعی گسترانیده و «فاصله» پرتکرار ترین واژه این روزهای مردم است، شاید برگزاری جشنواره بین المللی فجر به عنوان بزرگترین رویداد هنری کشور، بتواند نقش بسزایی بر کاهش بار سنگین رخوت و وارفتگی اجتماعی –چه خاصه هنرمندان و چه عموم مردم- باشد.

چون از یکسو می تواند امکان مهمی برای رونق بخشی به تولید هنرمندانه آثار نمایشی و تجلی اشتیاق گروه‌های تئاتری در سراسر کشور برای تبادل تجربه و هنر با یکدیگر و ایجاد ارتباطی متفاوت با مخاطبان این هنر باشد و از دیگر سو مرهمی گردد بر زخم فاصله ها، که این روزها مردم را سخت خسته کرده است.

همین دو موضوع باعث شد مسئولان هنر نمایش کشور به این فکر بیفتند تا برخلاف سایر جشنواره ها که به صورت مجازی برگزار شدند، سالن ها را بگشایند و با حفظ پروتکل های بهداشتی از جمله کاهش 50 درصدی سالن ها، امکان حضور عموم در سالن ها را فراهم سازند.

با آغاز جشنواره فرصت را غنیمت شمردیم تا بررسی کوتاهی بر آمار حضور هنرمندان بخش صحنه ای داشته باشیم:

شرایط حضور آثار

در بخش صحنه ای که خود به دو بخش «رقابتی» (مسابقه‌ی بزرگ تئاتر فجر) و «غیر رقابتی» (بخش ویژه ) تفکیک شده است، این امکان برای هنرمندان آثاری که از اول آبان 1398تا پایان آبان 1399، در یکی از تالارهای نمایشی کشور (در شهر تهران حداقل ۱۵ اجرا و در استان‌ها حداقل 5 اجرا) اجرا شده بودند، فراهم شد تا در این جشنواره بین المللی حضور یابند.

پراکندگی حضور استان ها

در بخش صحنه ای ، هنرمندان 14 استان کشور –اصفهان، البرز، بوشهر، تهران، خراسان شمالی، خراسان رضوی، قزوین، فارس، کردستان، کرمان، گلستان، گیلان، هرمزگان، یزد- 48 نمایش را به روی صحنه می برند.

براساس آمار پس از تهران با 26 اثر، کردستان (3اثر) و هرمزگان (3 اثر) بیشترین نمایش را در بخش صحنه ای دارند.

همچنین براساس اطلاعات به دست آمده 26 اثر از تهران، 22 اثر از سایر شهرهای کشور شامل گرگان(2اثر)، جزیره خارک، مریوان، کرج، میناب(2اثر)، اصفهان(2اثر)، بندرعباس، بجنورد، قزوین، شیراز، سنندج(2 اثر)، مشهد، یزد، شهریار(2اثر)، خمینی شهر، رشت، کرمان در این بخش با یکدیگر رقابت می کنند.

پراکندگی حضور نمایش های صحنه ای در تماشاخانه ها

بخش صحنه ای جشنواره روز شنبه 11 بهمن ماه از ساعت 15 رسما فعالیت خود را با اجرای 3 نمایش «برونسی» اثر رضا شاه کرم، «جوادیه بیست متری» اثر رضا بهرامی و الف کاف شین اثر روزبه حسینی آغاز می شود.

نمایش ها در 9 سالن نمایشی تالار اصلی تئاتر شهر (1 نمایش)، چهارسو(6 نمایش)، سایه(8نمایش)، قشقایی(7 نمایش)، مولوی (7نمایش)،  دکتر ناظرزاده ایرانشهر(6 نمایش) ، استاد سمندریان ایرانشهر (6نمایش) و حافظ (5نمایش) و تالار وحدت(2نمایش) اجرا می شوند.

نمایش گرکاس ها اثر حمیدرضا نعیمی با 9 اجرا در سالن اصلی تئاتر شهر بیشترین اجرا را در جشنواره دارد. سرباز اثر حسین پارسایی 5 اجرا دارد. 14 نمایش 2اجرایی و سایر نمایش تک اجرایی هستند.

تحلیلی بر حضور نویسندگان و کارگردانان جشنواره

- میانگین سن کارگردانان در جشنواره 37 است که داوود فتحعلی بیگی نویسنده و کارگردان عموهاشم با 70 سال سن مسن ترین و علیرضا زارع کارگردان نمایش خواهرم منم ایسنمه با 20 سال سن جوان ترین کارگردان جشنواره هستند.

- براساس اطلاعات آماری 50 نویسنده مسئولیت نوشتن و 49 کارگردان مسئولیت اجرای نمایشنامه های بخش صحنه ای را بر عهده دارند که از این تعداد 48 نویسنده و 47 کارگردان مرد و فقط 2 نویسنده و 2 کارگردان زن هستند.

- همه نمایشنامه ها ایرانی است و هیچ کارگردانی از آثار نویسندگان سایر کشورها برای اجرا بهره نبرده است.

- در 28 اثر از 48 نمایش صحنه ای نویسنده و کارگردان یکی است که نشان می دهد در بیش از 50 درصد آثار، نویسنده ترجیح داده خود نمایشنامه را به روی صحنه ببرد.

- سهم زنان در بخش صحنه ای نمایش بسیار اندک بود. لیلی عاج نویسنده و کارگردان کجایی ابراهیم، ویدا موسوی کارگردان نمایش بهشت حکیم الله و سپیده قربانی نویسنده نمایش آپ. آرت. مان سه بانویی هستند که در جشنواره فجر در کسوت نویسنده و کارگردان حضور دارند.

- حمید رضا نعمیمی نویسنده نمایش های «گرگاس ها» و «آژاکس» و رضا گشتاسب نوسنده دو اثر «نگاهم به دریاست تا کسی آب را نبرد» و «چاقوی دم کرده شب» دو نویسنده با بیش از یک اثر بخش صحنه ای هستند.

- بهرام بیضایی، محمد چرمشیر، داوود فتحعلی بیگی و امیردژاکام از چهره های مطرح نمایشنامه نویسی و داوود فتحعلی بیگی، امیر دژاکام، حسین پارسایی، حمیدرضا نعیمی نیز از چهره های مطرح کارگردانی این بخش به حساب می آیند.

48 نمایش از 16 شهر کشور در یک قدمی عرضه مجازی 

امسال جشنواره تئاتر فجر یک مزیت قابل توجه نسبت به تمام ادوار پیشین خود دارد اینکه عرضه فیلم تئاتر با نمایش های صحنه‌ای بخش مسابقه و بخش غیر رقابتی سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر از 14 بهمن ماه آغاز می شود.

به این ترتیب با سی نهمین جشنواره زمینه برداشتن گامی موثر برای رسیدن به عدالت فرهنگی در سراسر کشور برداشته می شود. هر فیلم نمایش به مدت یک روز در دسترس علاقمندان قرار می گیرد و از طریق تلویزیون تئاتر ایران علاقمندان دورترین نقاط کشور برای نخستین با همزمان با پایتخت نشینان از آثار جشنواره ای بهره می برند ، بدون آن که رنج سفر و هزینه های گزاف اسکان و ... را متحمل شوند . 

امسال برای نخستین تجربه در سطح ملی علاقمندان می توانند تمامی آثار صحنه ای حاضر در جشنواره را به تماشا بنشینند.