رفع کمبود پژوهش‌های هنری و ضرورت مستندنگاری برای انتقال تجربیات

نمایشگاه کتاب ها و انتشارات معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شامل کارنامه چهار ساله (از سال ۱۳۹۶ الی ۱۴۰۰) معاونت هنری است و در پنج محور مطالعات راهبردی، پژوهش های کاربردی، کتب هنری، مکتوبات رویدادها و گزارش عملکرد به ارائه آثار مکتوب پرداخته است.

هدف از برگزاری این نمایشگاه را می توان در چهار محور اصلی تعیین کرد:

۱- انجام مطالعات و پژوهش‌های هنری خصوصا در محور‌های راهبردی و کاربردی با توجه به کمبود شدید مطالعات علمی در این حوزه

۲- اعتقاد به ابتنای مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق بر مطالعات و پژوهش علمی

۳- مستندسازی فعالیت‌ها با توجه به مغفول ماندن و بی‌توجهی به مستندسازی در مدیریت هنری

۴- انتقال تجربیات مدیریتی به مدیران بعدی

این نمایشگاه شامل کتاب‌هایی است که با هماهنگی و مدیریت ستاد معاونت امور هنری در ادارات کل هنر‌های نمایشی، موسیقی،  هنر‌های تجسمی،  برنامه‌ریزی و آموزش‌های هنری، دبیرخانه ساماندهی مد و لباس کشور ستاد معاونت هنری و بنیاد فرهنگی و هنری رودکی تولید و چاپ و منتشر شده است که به شرح زیر است:

مطالعات راهبردی

بیست و پنج عنوان کتاب در این محور تولید شده است و منظور از مطالعات راهبردی عمدتا مطالعات استراتژیک با موضوع هنر و فرهنگ و یا پژوهش‌های مدیریتی برای بهبود عملکرد در مدیریت کلان فرهنگ و هنر است مانند مطالعات مستندسازی و بهبود فرایند‌های معاونت امور هنری، شبکه شهر‌های خلاق فرهنگ و هنر، سند توسعه هنر با تاکید بر رونق اقتصاد هنر، مطالعات اجمالی آسیب‌شناسی مدیریت هنری، فن‌آوری‌های نوین، استارت‌آپ‌ها و کارخانه‌های خلاقیت، آسیب‌شناسی هنرستان‌های هنر‌های زیبا، بررسی آموزش‌های مجازی هنر در جهان و ارائه مدل عملیاتی برای ایران، اقتصاد موسیقی، پیشنهاد‌هایی برای جستجوی نمایشی در مبادی اقتصاد مقاومتی، رویکرد‌های نوین به نمایش خلاق، ایمان گرایی در ادبیات نمایشی، سند‌های ملی مد و لباس، موسیقی، هنر‌های تجسمی.

پژوهش‌های کاربردی

79 عنوان کتاب در این محور تولید شده است. منظور از پژوهش‌های کاربردی عمدتا مطالعاتی است که یا شناخت دقیق‌تر و علمی‌تر از هنر‌های قلمروی معاونت امور هنری ارائه می‌دهد یا منجر به شناخت وضعیت موجود با هدف و نگاه اصلاح و بهبود عملکرد می‌شود مانند تاریخ هنرستان موسیقی از ۱۲۹۷ تا ۱۳۹۷، استاندارد‌های مهارتی کار و دانش حوزه فرهنگ و هنر، بررسی رویه‌ای، محتوایی و فضایی آموزشگاه‌های هنری ایران، بررسی سیاست‌های دولت‌های مختلف پس از پیروزی انقلاب در حوزۀ موسیقی ایران، خلاقیت و هنر‌های تجسمی، مبانی فنی و هنری سالن‌های تئاتر، ۲۶ جلد فرهنگ جامع تماشاخانه‌های ایران، دست‌نویس‌های نمایشی مذهبی ایران در کتابخانه واتیکان، تئاتر ایرانی، تماشا در عصر صفویه، راهنمای عملی بازی‌دهندگی عروسک، فرهنگ جامع نمایش‌های اجرا شده در تهران از قبل از ۱۳۰۰تاپایان سال۱۳۹۰، دانشنامه جهانی عروسکی، سه جلد راهنمای ضروری مشاغل مد و لباس، استاندارد‌ها و کد‌های پوششی مربیان مهد کودک و پیش دبستانی، نمایش خیابانی در ایران و تئاتر‌های خیابانی معروف جهان.

تولیدات هنری

 یکصد و بیست عنوان کتاب در این محور با موضوع تولیدات و آفرینش‌های خلاق و ارزنده هنری در موضوعات هنر‌های نمایشی، هنر‌های تجسمی، موسیقی، مدو لباس، آموزش هنری تولید و عرضه شده است؛ برای مثال می‌توان به کتاب‌های پاپ نامه، بازنگارش و ضبط ردیف منتظم‌الحکما، پارتیتور مجموعه عیاران، مجموعۀ مکتوب و فایل تصویری یادوارۀ استاد ابوالحسن صبا، آثار گنجینه موزه هنر‌های معاصر صنعتی کرمان، نهان بر عیان (مهندسی تصویر در نگارگری)، نگاره‌های شاهنامه طهماسبی، کتاب آثار خارجی گنجینه موزه هنر‌های معاصر تهران، کتاب مجموعه آثار چاپ دستی موزه هنر‌های معاصر تهران، کتاب آثار عکاسی مکتب سلیمانی با موضوع سردار رشید اسلام شهید حاج قاسم سلیمانی، کتاب آثار اهدایی خانم میرعمادی و آقای ناصری به موزه هنر‌های معاصر با عنوان مجموعه ارمغان، کتاب تار، رساله هفت دستگاه موسیقی ایران، شرح جامع جامع الالحان عبدالقادر مراغه‌ای، الادوار فی الموسیقی، از نظم تا مقام، کتاب دیجیتال صدرنشینان مربوط به ۱۱۰ هنرمند پیشکسوت، ۱۲ جلد کتاب معرفی پیشکسوتان هنر، منتخبی از گنجینه نت نوشته‌های رودکی، کتاب ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر ملی ایران، رساله هفت دستگاه موسیقی ایرانی، 30 عنوان نمایشنامه‌های تولید شده در بنیاد رودکی و قریب به 50 عنوان مجموعه نمایشنامه‌های تولید شده در اداره کل هنر‌های نمایشی.

مکتوبات رویداد‌ها و جشنواره‌ها

۶۰ عنوان مکتوبات جشنواره‌های هنری و رویداد از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰که عمدتا مانند کتب طوبای زرین تبدیل به مجموعه ارزنده آفرینش‌های هنری است؛ نظیر کاتالوگ‌های جشنواره‌های هنر‌های تجسمی، موسیقی، هنر‌های نمایشی، مد و لباس فجر، کاتالوگ‌های جشنواره‌های موسیقی جوان و نواحی، جشنواره هنر‌های تجسمی جوان، کاتالوگ‌های جشنواره‌های بین‌المللی نمایش عروسکی مبارک، کاتالوگ‌های جشنواره‌های بین‌المللی تئاترکودک و نوجوان همدان، کاتالوگ جشنواره‌های بین‌المللی تئاترخیابانی مریوان، کاتالوگ جشنواره‌های نمایش‌های آیینی وسنتی، آثاربرگزیده مسابقه پوستر جشنواره‌های بین‌المللی تئاترفجر، کتاب آثاربرگزیده مسابقه عکس جشنواره‌های بین‌المللی تئاترفجر، چهل نمایشگاه چهل شهر، نمایه چهل، چارسوی هنر، عکس روز‌های انقلاب، پلاک چهل، آثار پنجمین دو سالانه خوشنویسی ایران، لحظه‌های جاودانه نمایشگاه دفاع مقدس، چهل در هشت، جلوه‌های حضور زنان در دفاع مقدس، آثار عکاسی هشت با موضوع حضرت امام رضا (ع)، کتاب نمایشگاه پرسونا (آثار اندی ‌وارهول)، کتاب نمایشگاه آثار مهدی سحابی، کتاب آثار عکاسی خاک پاک با موضوع آزادسازی خرمشهر، کتاب چاپ دستی با عنوان عیدی‌سازی و کتاب حضور ایران در بی‌ینال هنر ونیز.

کتاب‌های گزارش عملکرد

39 عنوان کتاب شامل گزارش‌های عملکرد ادارات کل و ستاد معاونت امور هنری در حوزه‌های مختلف در این بخش ارائه شده ‌است.

مدیریت برنامه‌ریزی اجرایی باید مبتنی بر مستندنگاری‌های علمی و پژوهش باشد

سید امین مویدی، مشاور معاون امور هنری پیش‌تر در گفتگو با ایران تئاتر در مورد اهداف و چگونگی برگزاری این نمایشگاه گفته بود: برگزاری نمایشگاه کارنامه معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه تولید محتوا و مطالعات و پژوهش از سال ۱۳۹۶ تاکنون به دلیل حساسیت معاونت امور هنری در موضوع مستندنگاری و انتقال تجربیات در قالب مستندات قابل ارائه به جامعه ذی‌نفعان و اصحاب رسانه و دولت آینده بود. ما به این نتیجه رسیدیم که ضروری است در این 4 سال تا آن جایی که نیاز وجود دارد، مستندنگاری کنیم و تجربیات و دانشی که در مجموعه‌های مختلف معاونت امور هنری وجود دارد، تبدیل به متن قابل ارائه شود و مورد استفاده قرار گیرد. به اضافه آن که در فضای هنری کشور به شدت کمبود پژوهشی احساس می‌شود و به این نتیجه رسیدیم که آنچنان که باید و شاید در حوزه مطالعات پژوهشی و نظری فعالیت نشده و در این زمینه دچار کمبود هستیم.

بر این اساس سعی کردیم حتی الامکان خودمان این کمبود را رفع و جبران کنیم؛ به همین خاطر در حوزه‌هایی که تعریف و تقسیم‌بندی کردیم مانند پژوهشی راهبردی، پژوهش‌های  کاربردی، تولیدات هنری و محتوایی و روایت رویدادها و گزارش عملکرد ... به این ترتیب تمام پژوهش‌هایی را که به صورت کتاب عرضه شده بود، جمع‌آوری کردیم که مجموع آن تبدیل به 323 عنوانی شد که در محورهای پنجگانه مورد نظر، در نمایشگاه عرضه شده است.

او افزوده است: در واقع اگر بخواهم به طور خلاصه به اهداف برگزاری نمایشگاه کارنامه معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه تولید محتوا و مطالعات و پژوهش از سال ۱۳۹۶ تاکنون در 3 جمله اشاره کنم باید بگویم که اولین هدف رفع کمبود پژوهش و خلئی بود که ما در حوزه پژوهش‌های هنری به‌ویژه در حوزه مطالعات و پژوهش‌های راهبردی احساس می‌کردیم و با رویکرد رفع این خلأ احساس نیاز کردیم که خودمان به این موضوع ورود کنیم و تا حدی بتوانیم این کمبود و نقصان را جبران کنیم و خودمان از ثمراتش بهره ببریم زیرا باور داریم مدیریت برنامه‌ریزی اجرایی باید مبتنی بر مستندنگاری‌های علمی و پژوهش باشد. دومین موضوع این بود که ما به این نتیجه رسیدیم که مستندنگاری آن چنان که باید و شاید در فضای هنری وجود ندارد و نسبت به آن غفلت شده؛ بنابراین ضروری است که تا حد امکان باید تجربیات و دانش موجود در مجموعه معاونت امور هنری و ادارات کل به مستندات قابل ارائه تبدیل کنیم طوری که قابلیت استفاده و بهره‌برداری پیدا کنند. سومین موضوع هم این بود که به این ضرورت رسیدیم که مجموع این تجربیات باید به آیندگان منتقل شود و در اختیارشان قرار بگیرد تا آنان بتوانند راحت‌تر از مستندات موجود و تدوین‌شده استفاده کنند. بر این باوریم که پرداختن به حوزه هنر می‌تواند فرصت ویژه‌ای را در حوزه‌های مختلف و در راستای تحقق گام دوم انقلاب اسلامی ایفا کند.

حضور پررنگ اداره کل هنرهای نمایشی در نمایشگاه

سهم اداره کل هنرهای نمایشی در تولید و انتشار آثار ارائه شده در این نمایشگاه تولید و انتشار 12 عنوان کتاب در بخش آثار راهبردی، 48 عنوان کتاب در بخش آثار کاربردی، 54 عنوان کتاب در بخش آثار هنری و 21 عنوان کتاب در بخش رویداد و در مجموع انتشار و ارائه 135 عنوان کتاب بوده است. رویدادهای نمایشنامه‌نویسی قلم روشن و راه روشن و نخل سرخ که خروجی نهایی‌شان به خلق و انتشار عناوین بسیاری در حوزه هنرهای نمایشی و ادبیات نمایشی منجر شد و توسط دفتر آموزش، پژوهش و انتشارات اداره کل پیگیری و مدیریت شده است، از مهم‌ترین اتفاقات این دوره چهارساله است.

تئاتر عروسکی از نظریه تا عمل؛ پنی فرانسیس، پوپک عظیم‌پور، درباره تئاتر عروسکی؛ هنریک یورکفسکی، زهره بهروزی‌نیا،

تئاتر و ظرفیت‌های بخش غیردولتی؛ مهرداد رایانی‌مخصوص، حلیمه، رقص پروانه، مصریه، موکت‌بر؛ پژمان شاهوردی، نوشین تبریزی، لادن قناد، مجید کاظم‌زاده مژدهی، آخرین نامه یحیی، دیدبانی زیر بهمن، سریر، کشتارگاه؛ سعید محبی، لیلا بیگوند، مهدی صالحیار، سعید بادینی، رستگاری در خط سیاه، زخم گشودهی جهـان، قتـل فجیـع شاعران جوان؛ مرضیه شریفی، مجید دیندار، غلامحسین دولت‌آبادی،دفتر تعزیه 14  ؛ مهدی دریایی، دفتر تعزیه 15؛ محمدحسن زفره‌ای، دفتر پژوهش 3؛ محمدحسین ناصربخت، دفتر تقلید 3؛ داود فتحعلی‌بیگی، مهدی صفاری، فرهنگ لغات و اصطلاحات؛ فریبا رییسی، بازی نامه 4؛ حسین جمالی، مجموعه مقالات پنجمین سمینار آیینی سنتی؛ حمیدرضا اردلان، تئاتر شورایی؛ علی ظفر قهرمانی، مبانی فنی و هنری سالن‌های تئاتر؛ عبدالخالق مصدق، اوراند هریس/ زندگی، اندیشه و آثار کتاب دوم؛  حسین فدایی‌حسین، تئاتر کودک و نوجوان، فرهنگ و اجتماع؛ مانون ون د واتر، حسین فدایی‌حسین، رویکردی نوین به نمایش خلاق؛ جودیت کیس پولیسینی، منوچهر اکبرلو، خورشید کجاست؛ شهرام کرمی و... از جمله آثار منتشر شده در انتشارات نمایش هستند.