علیرضا معروفی کارگردان در گفت و گو با ایران تئاتر :
«تن‌ها» دغدغه انسان دارد
نمایش بعدی ام درباره خیانت بنی صدر است
علیرضا معروفی «تن‌ها» را به تئاترشهر می‌آورد 3
«تن‌ها» دغدغه انسان دارد 3
«تن‌ها» دغدغه انسان دارد 2
«تن‌ها» روی جایی از جنگ می‌گذارد که کمتر به آن پرداخته شده‌است، نحوه اسارتی که در آن دوران تجربه کردند و مقاومتی که داشتند کار هرکسی نیست و همین باعث شده این خاک بماند و امروز من و شما با هم فارسی صحبت کنیم.
نمایش «تن‌ها» نوشته و کارگردانی علیرضا معروفی، از تیرماه سال جاری در تالار سایه مجموعه تئاترشهر به رفت اما به دلیل خیز موج پنجم کرونا متوقف شد، حالا پس از یک توقف نسبتا طولانی اجراهایش را از سر گرفت. نمایشنامه «تن‌ها» برگرفته از کتابی درباره خاطرات رزمنده‌ای است که در 13 سالگی اسیر شده است. این نمایش قصه 8 اسیر است که برای تخلیه اطلاعات، سه روز در یک سلول کوچک یک در یک متری در استخبارات عراق نگه داشته شده‌اند.
علیرضا معروفی در گذشته با نمایش «عقیم» رتبه اول نویسندگی و کارگردانی در بیست و چهارمین جشنواره ملی لاله‌های سرخ اندیمشک را به‌دست آورد و جایزه اول نویسندگی و کارگردانی از نهمین جشنواره استانی البرز برای نمایش «شکم» نیز در کارنامه او به چشم می‌خورد . او با آخرین اثرش نمایش «تن‌ها»، رتبه نخست کارگردانی را در جشنواره مقاومت کسب کرد و در جشنواره فجر نیز رتبه نخست طراحی لباس را به دست آورد. «تن‌ها» این روزها در میان استقبال پرشور تماشاگران در سالن سایه روی صحنه می‌رود، به همین بهانه با او گفت و گویی کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
بار دیگر با «تن‌ها» به دفاع مقدس پرداختید ...
مخاطب باید بداند که در «تن‌ها» با یک قصه جنگی همیشگی مواجه نیست. «تن‌ها» یک اثر متفاوت است یک نمایش کلیشه‌ای نیست و دست روی جایی از جنگ می‌گذارد که کمتر بهش پرداخته شده‌است، نحوه اسارتی که در آن دوران تجربه کردند و مقاومتی که داشتند، کار هرکسی نیست و همین باعث شده این خاک بماند و امروز من و شما با هم فارسی صحبت کنیم.
در صحنه نمایش «تن‌ها» همانطور که از اسمش هم پیداست بیش‌ترین چیزی که می‌بینیم انسان‌ها هستند و به نظر می‌رسد تاکید خاصی روی افراد داشته‌اید...
«تن‌ها» مسئله انسان دارد. انسان‌هایی با عواطف مختلف،خصوصیات متفاوت و واکنش‌های مختلف. این نمایشنامه بر اساس یک موقعیت نوشته شده است. موقعیت ۸ نفر اسیردر سلولی به ابعاد یک در یک که فشرده زندانی شدند تا اطلاعاتی را بدهند که اگر فاش می‌شد شاید کل ایران آسیب می‌دید. ما لحظاتی را در نمایش می‌بینیم که اسرا خسته شده‌اند. باورها و اعتقادات خودشان هم دچار چالش می‌شود. در اوج فشار و اسارت و نابرابری، مقاومت می‌کنند. «تن‌ها» درباره انسان است. انسانی که در اسارت و تنگنای دنیایی قرار گرفته و با استفاده از یک مقطع زمانی و برهه‌ای از تاریخ در واقع یک مسئله روز را بیان می‌کند.
شما در بیشتر آثار موفقتان، هم‌زمان نویسنده و کارگردان اثر بوده‌اید، آیا در هنگام نگارش متن به نحوه اجرایش فکر می‌کنید؟
من هنگامی که می‌نویسم کاملا رئالیستی می‌نویسم و خودم را محدود نمی‌کنم و در آن زمان اصلا به نحوه اجرایش فکر نمی‌کنم چون لحظه‌ای که می‌نویسم نویسنده‌ام و بعد از این‌که نوشتن و بازنویسی‌هایم تمام شد تازه در قالب کارگردان قرار می‌گیرم و به شیوه اجرایی فکر می‌کنم.
شیوه اجرایی «تن‌ها» برخلاف متن رئالیستی‌اش کاملا سوررئال است، چگونه به این شیوه اجرا رسیدید؟
من این شیوه اجرایی را به متن تحمیل نکردم بلکه با تمرین و تفکر از دل متن درآمد. هرکسی متن را می‌خواند می‌گفت چطور می‌توان این متن را اجرا کرد؟ و خیلی‌ها معتقد بودند این موقعیت بیشتر به درد سینما می‌خورد. شاید در ۷-۸ جلسه اول تمرین هم خیلی سردرگم بودم که چه کنم و این ۸ نفر را چطور روی صحنه نشان بدهم. با تمرین زیاد مدل‌های مختلفی بازیگرانم را روی صحنه می‌چیدم به عنوان تماشاگر نگاهشان می‌کردم تا به این شیوه اجرایی رسیدم که به لحاظ فنی یا دانشگاهی به این فرم اجرا میگویند تئاتر بی چیز و من خودم به شدت طرفدار این سبک هستم
نمایش «تن‌ها» در جشنواره بین المللی فجر، رتبه نخست طراحی لباس را کسب کرد ، برای طراحی لباس چه مواردی را مد نظر داشتید؟
تصمیم داشتم بازیگرانم ظاهری متفاوت از کلیشه‌ها داشته باشند. حتی لباس فرم جبهه و یا فرم اسرا تنشان نباشد و دلیل انتخاب کت و شلوار این بود که این یک لباس رسمی است. وقتی می‌خواهیم به یک مهمانی شیک برویم کت و شلوار می‌پوشیم. می‌خواستم نشان بدهم که افرادی که آن زمان برای محافظت از ما و کشورمان در شرایط آنقدر سخت قرار گرفتند انسان‌هایی بودند همینقدر شیک و رسمی و دیپلمات و جنگ است که همواره به انسانیت خدشه وارد می‌کند.
چرا اینقدر دغدغه جنگ دارید؟
به طور کلی هر مسئله ضد انسانی جنگ دغدغه من است من مسئله انسان دارم. از نمایش «عقیم» من درباره جنگ نوشتم.در شروع کارم هم «زمستان۶۶ » اثر محمد یعقوبی را کار کردم که آن هم مسئله انسان در جنگ را دارد. شاید من جنگ را ندیده باشم اما خاطره‌های بسیاری از خانواده و دوستانم درباره‌اش شنیدم که حتی با شنیدنش منقلب می‌شوم پس چطور می‌توانم به عنوان هنرمند از چنین مسئله‌ای بگذرم؟ این اتفاق در تاریخ معاصر کشور من افتاده چطور می‌تونم نبینمش و درموردش حرف نزنم. اگر در مورد جنگ حرف نزنیم فراموش می‌شود و فداکاری‌هایی که برای این خاک انجام شده نباید فراموش شود. من در سن ۳۰ سالگی فهمیدم که من به دنیا آمدم تا نمایش کار کنم و درباره انسان حرف بزنم و حرف‌های زیادی درباره انسان و مقابله با جنگ دارم که همیشه در جهان وجود دارد وهمین حالا هم ما هنوز درگیر جنگ هستیم.
به عنوان برگزیده رتبه نخست کارگردانی جشنواره مقاومت، شرایط فعلی تئاتر مقاومت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فکر می‌کنم تئاتر دفاع مقدس و تئاترهای با موضوع جنگ نیازمند اتفاق‌های تازه‌تری هستند. ما باید در تئاتر هم بتوانیم بدون تعارف درباره جنگ و مسائلش صحبت کنیم. همانطور که در سینما این اتفاق افتاده‌است اما در تئاتر هنوز با مقداری محدودیت مواجهیم و امیدوارم بتوانیم بی تعارف درباره حقایق صحبت کنیم چون خیلی از حقایق هست که هنوز گفته نشده. اگر من بخواهم درباره شخصیتی صحبت کنم که آن سال‌ها زندگی کرده و شهید شده است باید واقعی و باورپذیر نشانش بدهم،انسانی خوب مثل همه،چون مخاطب ومردم از شعار بیزارهستن و اگر من نمایشی در این سطح کار کنم و فقط شعار بدهم،بودجه بیت المال را سوزانده‌ام و مخاطب را هم از دست می‌دهم. تئاتر مال مردم است و اگر مردم دوستش نداشته باشند یا نمایش را نبینند هیچ ارزشی ندارد. باید آثاری جدید با حرف‌های تازه خلق و بیان حقایق جنگ تولید کنیم که مردم بیایند ببینند. و یک خط به تئاتر دفاع مقدس اضافه کنیم.
موضوع اثر بعدی‌تان چیست؟
جنگ و انسان در جنگ. یک نمایشنامه جدید آماده دارم ، نام آخرین نمایشنامه‌ام «تلفات» است و درباره خیانتی است که توسط بنی صدر شده و باعث کشتار عظیم اوایل جنگ شده است. تمیرناتش را آغاز کرده‌ایم و امیدوارم نمایش «تلفات» به چهلمین جشنواره تئاتر فجر برسد. همیشه و در تمام آثارم تلاش دارم حرفی جدید بزنم و رویکردی جدید به موضوعات داشته‌باشم، در «تلفات» هم همینگونه خواهد بود.
