گزارش دومین روز سمینار بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی
آیین‌های نمایشی زیر ذره‌بین پژوهشگران بین‌المللی
هشتمین سمینار بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی در دومین روز برگزاری خود، با ارائه ۱۶ مقاله پژوهشی در ارتباط با آیین‌های نمایشی از کشورهای آسیایی، اروپایی و ایران همراه بود.
به گزارش خبرنگار ایران تئاتر، هشتمین دوره این سمینار که به دبیری حمیدرضا اردلان برگزار می‌شود، در روز دوم خود میزبان پژوهشگرانی از کشورهای فنلاند، فرانسه، کره، صربستان، گرجستان، اسپانیا، هند و ایران بود.
باتوجه به شرکت پژوهشگران بین‌المللی در دومین روز سمینار، ارائه‌ها در این روز اغلب از طریق تماس تصویری و مجازی انجام شد و حتی برخی پژوهشگران از ایران نیز به‌علت عدم امکان حضور در سمینار از این روش برای ارائه مطالب خود استفاده کردند. در این میان، کندی اینترنت در ایران که باعث قطع‌شدن مکرر صدا و یا تصویر پژوهشگران داخل کشور می‌شد، باعث ناتمام ماندن برخی ارائه‌ها شد اما در ادامه و با رفع مشکل، ارائه به صورت حضوری و یا مجازی به انجام رسید. این در حالی بود که در ارتباط بین‌المللی این مشکل به‌کلی وجود نداشت و تنها، ناآشنا بودن برخی از آنها با نرم‌افزارها و اختلال‌های فنی و سیستمی، مشکلاتی را در برقراری ارتباط ایجاد می‌کرد.
در این گزارش، چکیده مقالات در نخستین روز این همایش علمی را مرور می‌کنیم.
نخستین ارائه مربوط به مقاله‌ای درباره «شروه» بود که مجید مظفری پژوهشگر و هنرمند فعال در عرصه نمایش میدانی، نکاتی را باتوجه به محدودیت زمان درباره این آیین و ارتباط آن با نقل و روایت برای حاضران توضیح داد.
بررسی عنصر نقل و روایت در شروه و آوازهای آیینی جنوب
ارائه: محمد مظفری
ســرزمین تفتیــده جنــوب، سرشــار از آیین‌هــای ناشــناخته نمایشــی اســت کــه بــر بسـتر نقـل و روایـت شـکل گرفته‌انـد. در ایـن پژوهـش قـرار اسـت بـرای اولین‌بـار بـه نقـش عنصـر روایت‌گـری و نقالـی در شـروهخوانی پرداختـه شـود. شـروه به‌عنـوان روایتـی موسـیقایی، یکـی از گونه‌هـای دیریـن و غنـی موسـیقی جنـوب ایـران اسـت و قدمتـی بـه درازای تاریـخ ایـن دیـار سرشـار از آییـن دارد. شـروه به‌عنـوان هـمزاد مردمــان ایــن دیــار همیشــه به‌عنــوان یــک موســیقی محفلــی جایــگاه ویــژه‌ای در بیـن عامـه مـردم و اهالـی هنـر داشـته؛ ولـی هیـچ‌گاه در مقـام بررسـی جنبههـای نمایشــی و روایتــی بــه ایــن آییــن موســیقایی نظــری نشــده اســت. شــروه‌خوانی هنـری زنـده و پویاسـت کـه توسـط خواننـده‌ای آشـنا بـه موسـیقی و هنـر فاخـر نمایشــی خوانــده می‌شــود تــا روایتگــر عشــق، درد، رنــج، مهــر، شــوریدگی و دوستداشــتن باشــد. شــروه به‌عنــوان آیینــی اجتماعــی پــر از روایــت اســت، آنگاه کـه عاشـق، معشـوقش را می‌سـتاید یـا وقتـی کـه به‌عنـوان مصلـح اجتماعـی پنـد و انــدرز می‌دهــد یــا زمانــی کــه در ســوگ و فــراق عزیــزی نالــه می‌کنــد. َ تنــوع در «گِرده‌هــا» یــا شــیوه‌های اجرایــی ایــن هنــر فاخــر موســیقایی آنقــدر زیـاد اسـت کـه گسـتره‌ای بـه پهنـای سـاحل خلیـج فـارس تـا دامنه‌هـای زیبـای اگــرس را بــا لهجه‌هــا و گویش‌هــای متنــوع در بــر می‌گیــرد. در ایــن پژوهــش عــلاوه بــر معرفــی شــروه‌خوانی به‌عنــوان یــک نقــل موســیقایی، قــرار اســت بــه شــیوه‌های اجــرا، جنبه‌هــای نمایشــی و نقــش عنصــر روایــت در ارتبـاط بهتـر بـا مخاطـب پرداختـه شـود.
پس از این ارائه، زهرا حاجی احمدی طی تماس مجازی درباره مقاله خود که در آن به بررسی تعزیه و ظرفیت‌های این آیین برای تولیدات رادیویی پرداخته است، صحبت کرد. کندی اینترنت در این ارائه قابل توجه بود که گاها ملال‌آور می‌شد.
جایگاه ظرفیت‌های تعزیه عاشورایی در تولید قالب‌های کوتاه رادیویی
ارائه: زهرا حاجی احمدی
در ایـن مقالـه بـا اسـتفاده از مطالعـات اسـنادی وکتابخانـه‌ای و همچنیـن تحلیـل روایــت دو نســخه از مجالــس تعزیــه عاشــورایی، بازشــنوایی اجراهــای موجــود و همچنیــن بررســی عناصــر برنامــه ســازی رادیــو، ســعی در مطالعــه ظرفیــت‌هــای تعزیه عاشــورایی بــرای تولیــد قالــب‌هــای کوتــاه رادیویــی شــده اســت. بـا تحلیـل روایـت تعزیه‌هـای عاشـورایی در خصـوص شـاخصه‌هـای برنامـه‌سـازی، بــرای تولیــد قالــب کوتــاه بیــت اســتوری بــه مقوله‌هایــی شــامل نــوع موســیقی، ریتـم برنامـه، نـوع اجـرا و کارکـرد و قالـب برنامـه دسـت یافتیـم. از آن جایـی کـه رادیـو در جایـگاه خـود توانسـته بـا اسـتفاده از قالـب‌هـای کوتـاه متنــوع، در سراســر دنیــا انــواع مختلفــی فــرم و قالــب برنامــه‌ســازی ارائــه دهــد، نتایـج نشـان مـی‌دهـد؛ بـا پیشـنهاد قالبـی بـه نـام بیـت اسـتوری جهـت اطلـاع‌رســانی و آمــوزش کاربــران، مــی‌توانیــم شــاهد حفــظ و معرفــی بخــش مهمــی از فرهنــگ ایرانــی اســامی و توســعه‌ی آن در رشــد و جــذب مخاطبــان جهانــی در ایــن زمینــه باشــیم.
سومین ارائه مربوط به نمایش کوسه بر‌نشین بود که توسط میرمحمدرضا حیدری و به شکل مجازی برگزار شد و باز سرعت کمِ اینترنت در این ارائه مشکلاتی را ایجاد می‌کرد تا آنجا که باعث شد، این ارائه ناتمام بماند و قرار شد ادامه آن در صورت حضور وی در سمینار انجام شود. او در انتهای این جلسه به صورت حضوری توضیحات خود را تکمیل کرد.
پژوهشی نشانه‌شناسانه در خصوص عناصر موجود در نمایش کوسه بر‌نشین
ارائه: فرحناز غلام پورکاشی و میرمحمدرضا حیدری
مقالـه از نمایـش کوسـه برنشـین یـا آنگونـه کـه در زبـان عربـی متـداول اسـت، رکـوب الکوسـج، در متـون فارسـی و عربـی بسـیاری یـاد شـده اسـت و آنگونـه کـه مسـعودی در مـروج الذهـب اشـاره مـی‌کنـد، کوسـج عـلاوه بـر سـرزمین فارس، در عـراق هـم برگـزار مـی‌شـده و اهـل شـام و جزیـره و مصـر و یمـن نیـز بـا آن آشـنا بـوده‌انـد. در خصـوص اجـرای ایـن نمایـش کـه در گـروه نمایـش‌هـای پیـش‌بهـاری دسـته‌بنـدی مـی‌شـود، پژوهـش‌هـای مختلفـی انجـام شـده و عمدتا ریشـه‌هـای ایـن نمایـش را بـه آییـن کشـتن پادشـاه، حضـور فـرد کوسـه یـا کـم‌ریـش بــر روی الاغ مقــدس ربــط مــی‌دهنــد؛ بــا ایــن همــه در بــاب معنــای آنچــه در ایـن نمایـش مـی‌گـذرد و وسـایلی کـه در دسـت مـی‌گرفتـه و اعمالـی کـه انجـام مــی‌داده هنــوز توضیــح کاملــی ارائــه نشــده اســت. ایــن مقالــه تــلاش دارد تــا بــا بررســی متــون کهــن، توضیحــی زبــان‌شــناختی و نشــانه‌شناســانه دربــاره ایــن نمایـش ارائـه دهـد. بررسـی حاضـر بـر همیـن اسـاس، کوسـه بـرنشـین را آیینـی متاثــر از خدایــان جنــگاور و بــه‌صــورت مشــخص میتراییســم قلمــداد مــی‌کنــد.
براساس جدول زمانبندی ارائه مقالات، الهام ذوالفقاریان با مقاله آیین‌های درمانی سنتی باید که البته به‌خاطر همزمانی این ارائه و حضور او در کلاس درس، قرار شد در ادامه سمینار، توضیح مقاله از طریق تماس مجازی انجام شود.
در ادامه، حجت اسدیان نیز درباره زبان‌شناسی ایران و غرب که موضوع اصلی پژوهشش بود، برای حاضران توضیحاتی را ارائه کرد.
تمایز میان علم در حوزه زبان‌شناسی لانگ‌رِنج ایران با علم در برهوت حوزه‌های شورت‌رِنج غربستان
ارائه: حجت اسدیان(فنلاند و ایران)
در دوره جدیــد غــرب، زبــان‌شناســی تاریخی-تطبیقــی نخســت بــا زبان‌شناســان اورالـی آغـاز گردیـد. سـپس توسـط یونـگ گراماتیکرهـای حـوزه آلمـان و در زمینـه زبــان‌هــای هند و اروپائــی گســترش یافــت و قوانیــن تبــادلات آوایــی آن کشــف و اســتخراج شــد و ســرانجام لغــت‌نامــه تطبیقــی زبــان‌هــای هند و اروپائــی توســط آگوسـت فیـک در اواخـر قـرن نوزدهـم منتشـر گردیـد. از آن زمـان تاکنـون لغـت‌نامــه‌هــای تاریخی-تطبیقــی هند و اروپائــی گوناگــون توســط کســانی چــون والــده، پوکورنـی، مـان، مالوری-آدامـز، کامکرلیدزه ایوانـف، ریکـس و غیـره منتشـر گردیـده اسـت. پـس از کشـف قوانیـن فونولوژیـک زبـان‌هـای هند و اروپائـی و بازسـازی شـورت-رن پروتو-هند و اروپایــی، زبان‌شناســان دیگــری بــه مقایســه تاریخــی- تطبیقـی میـان زبـان‌هـا و پروتوهـای دو یـا چنـد شـورت-رنج پرداختنـد و بدیـن قــرار بازســازی پروتو-میدل-رنــج (range-middle) میــان دو یــا چنــد شــاخه اصلــی از پروتوهــا آغــاز گردیــد. در ایـن فراشـد و پروسـه تاریخـی، حـوزه لانگ-رنـج ایـران از اهمیتـی وافـر برخوردار اسـت، زیـرا وجـه نظـر حـوزه زبانشناسـی لانگ-رنـج ایـران بـه مسـأله زبـان از منظـر تفکـر پسـت-متافیزیک تحقـق پذیرفتـه و در آن مقـام ثبـوت و تقـرر یافتـه اسـت.
در ادامه این سمینار، شهریار بهشتی از پاریس مقاله خود را برای حاضران توضیح داد. اقبال او در ارائه این مقاله وقت کافی و سرعت اینترنت بسیار بالا بود که باعث شد او برخلاف دیگر ارائه‌های عناوین پژوهشی، با فراغ بال به توضیح نکات مهم مقاله خود بپردازد و علاوه بر آن اشاراتی نیز به محتوای مقاله سیلویا کر داشته باشد. چکیده این مقاله را نیز در ادامه پژوهش شهریار بهشتی در این گزارش می‌خوانید. مقاله سیلیویا کر از فرانسه باهمکاری شهریار بهشتی نوشته شده است.
در جستجوی ایران باستان در «پارسیان» آیسخولوس(آشیل)
ارائه: شهریار بهشتی (فرانسه و ایران)
«پارســیان»، تــراژدی نوشــته آیســخولوس اســت کــه در ســال 472 قبــل از میــلاد مســیح در تئاتــر دیونیســوس در آتــن اجــرا شــد. ایـن نمایش قدیمـی‌تریـن نمایـش تاریـخ تئاتـر اسـت، و بازگـو‌کننـده‌ی نبـرد سـاالمیس بیـن امپراطـوری ایـران و یونـان اسـت. بـا همـکاری ارزشـمند دکتـر سـیلویا کـر و از طریـق برگـردان‌هـای ایشـان، مـا در ایـن مقالـه تـلاش داریـم تـا بـا توجـه بـه نمایشـنامه‌ی «پارسـیان»، ریشـه‌ی نـام‌هـای ایرانـی، مناسـبت‌هـا، بـاورهـا و سـنن ایـران باسـتان را بیابیـم .
بررسی تطبیقی ترجمه نمایشنامه »پارسیان« نوشته آیسخلوس (آشیل)
ارائه: سیلویا کر از فرانسه
برگــردان نمایشــنامه‌ی «پارســیان» نوشــته ی آیســخلوس بــه عنــوان یــک اثــر شــاخص از یونــان باســتان، موضــوع ایــن ســخنرانی مــی‌باشــد. مــن ایــن پــروژه را بــا کمــک یــک فــرد ایرانــی بــه ســرانجام رســانده‌ام. ایــن برگــردان، بــه نوعــی یــک گفــت و گــوی ســه جانبــه میــان مــن، شــهریار بهشــتی و آشــیل اســت. ترجمــه یــک فعالیــت اســتثنایی بــرای نقــل مضامیــن مـی‌باشـد. امـا زمانـی کـه متـن بـر مفاهیـم عمقـی دلالت مـی‌ورزد، همیشـه سـوالات مهمـی بـه وجـود مـی‌آینـد. نکته‌ی کلیدی اینسـت که چگونه دو زبان، در دو دوره‌ی متفاوت باسـتانی و مدرن، مـی‌تواننـد بـه یکدیگـر ترجمـه شـوند؟ آیـا مفاهیـم در زبـان‌هـای مختلـف قابـل انتقـال هسـتند؟
پس از او، آذر کاظمی درباره کشور کره و تاثیر آیین‌ها در جامعه مدرن و نیز مقایسه فرهنگ کره و ایران پرداخت. تماس او نیز به صورت مجازی از پاریس انجام شد. او در ابتدای سخنان خود گفت که در حوزه جامعه‌شناسی فعال است و در زمینه نمایش تحقیق چندانی نداشته است.
جایگاه و تاثیر فرهنگ سنتی و آیینی در جامعه مدرن
ارائه: آذر کاظمی(فرانسه و ایران)
در زمانــی کوتــاه، کــره تبدیــل بــه یکــی از کشــورهــای توســعه پ‌یافتــه و صنعتــی شـد. کشـور کـره قـادر بـه حفـظ میـراث فرهنگـی و مناسـبت‌هـای بومـی خویـش بـوده است. در ایـن مقالـه بـه مقایسـه فرهنـگ کـره‌ای بـا فرهنـگ ایرانـی پرداختـه‌ام کـه هــردو عقبــه‌ای ســنتی دارنــد. همچنیــن بــه فرهنــگ فرانســه ارجاعاتــی داده‌ام کـه کشوریسـت سـکولار الزم بـه ذکـر اسـت کـه کـره کشـوری اخلاق‌گـرا بـر پایـه‌ی کنفسیونیسـم اسـت. ایـران کشـوری مذهبـی و فرانسـه کشـوری سـکولار است. ما در اینجـا فرهنـگ ایـن سـه کشـور در دوره‌ی مـدرن را مـورد بررسـی قـرار داده ایـم.
هائه جین هوانگ در ادامه به‌عنوان آخرین پژوهشگر در بخش اول این سمینار از کره و از طریق تماس تصویری با حاضران صحبت کرد و سخنان او همزمان ترجمه و ارائه می‌شد.
درک هنر و فرهنگ کره از طریق مناسبت‌های آئینی و هنرهای نمایشی
ارائه: هائه جین هوانگ از کره
تمرکــز مــن بــر معرفــی مناســبت‌هــای آئینــی کــره‌ای در حــوزه‌ی هنرهــای نمایشـی، از جشـن‌هـای سـلطنتی تـا مناسـبت‌هـای روزمـره اسـت. جانمایـه‌ی کار بــالا بــردن تنــوع‌هــای فرهنگــی از طریــق کنفرانــس است.
در بخش دوم سمینار که حدودا در ساعت 13 و چهل و پنج دقیقه و پس از 30 دقیقه استراحت آغاز شد، ایوان پراودیک از صربستان به ارائه مقاله خود پرداخت. البته این ارائه قرار بود که در بخش اول گنجانده شده و به عنوان آخرین مقاله ارائه شود اما به‌دلیل اختلال در ارتباط، ارائه‌اش به بخش دوم موکول شد.
استمرار اقدام به تغییر زمانبندی در طراحی آیین‌های معاصر
ارائه: ایوان پراودیک از صربستان
به اشـتراک‌گذاری دانش عملی در شـبکه ی ارتباطی در حوزه‌های گوناگون از طریق تحقیقـات علمـی چندجانبـه منجـر به وجـود‌آمدن سـاختارهای جدیـد در آیین‌ها مـی‌شـود کـه آگاهـی جهـت‌دهـی شـده، تنـش‌هـای شـخصی و اجتماعـی قابـل‌شناسـایی را کاهـش مـی‌دهـد و در آن‌هـا ایجـاد تغییـر مـی‌کنـد. زمان‌بنــدی ابزارهایــی را بــرای جهــت‌دهــی ادراک و عمــل و گاهــی بــرای خلــق مفاهیــم، فــرم هــا، احساســات و همــکاری‌هــا اســتفاده مــی‌کنــد. از طریــق مناســک اصلــی حاصــل از تجمیــع خالقیــت، تعالــی و برخــورد بــا قــدرت‌هــای بالاتر، اصــول مدیریــت زمــان بــه طــور بنیادیــن از طریــق اجراهــای نمایشــی و ِ اصــول نظــم‌بخشــی هدایــت توجــه انســان، بــه ســازمان‌دهــی آگاهانــه‌ی رفتــارهــا، ســرایت کردنــد. بــه عنــوان مثــال تکنیــک‌هــا و قوانیــن مدیریــت زمــان مــی‌تواننــد اســتفاده شــوند و کمابیــش آگاهانــه در بســیاری از مــوارد و در بسـیاری از حـوزه‌هـای ارتباطـی، مقولـه‌ی سـایبرنتیک (ارتباط انسـان و ماشـین)، روش‌هــای تحقیــق، ورزش، رســانه و ... ، و در کل، تمامــی حــوزه‌هــای فعالیــت انســان. بیشــتر تکنیک‌هــا، ابزارهــا و مقولــه اصطــلاح شناســی در حــوزه هنــر و علــی‌الخصــوص هنــرهــای نمایشــی هســتند. اســتمرار پراکنــده در طــول هـزاره‌هـا و در تمـام قـاره‌هـا، باعـث بـه‌وجـود آمـدن و اثـر‌گـذاری گفـت و گـوی مناسـبتی ناشـی از عمـل بیـن مـردم در موقعیـت‌هـای خـاص و شـاعرانه شـد کـه اکنون قاعـده‌منـد هسـتند، آزمایـش شـده و بـه‌عنـوان مدیریـت زمـان اسـتفاده می‌شوند.
در ادامه و در ساعت 14 و پانزده دقیقه ارتباط با گرجستان برقرار شد و لوان ختاگوری مقاله خود را ارئه داد و مترجم سمینار -فرهاد مطهری- همزمان توضیحات او را برای حاضران ترجمه کرد.
مجموعه تئاتر سنتی _ انستیتوی بین المللی تئاتر(ITI)
ارائه: لوان ختاگوری از گرجستان
مجموعـه ی تئاتـر سـنتی در سـال 2018 بـه وسـیله ی انسـتیتوی بیـن المللـی تئاتـر ITI یـا UNESCO سـاخته شـد .هدف ایـن انسـتیتو نشـان دادن توجـه بیشـتر بـه اشـکال گوناگـون تئاتـر سـنتی ـه‌عنـوان میـراث مهـم جهانـی از طریـق تحقیقـات، فسـتیوال هـا، مبـادلات و غیـره مـی‌باشـد.
هــدف مــن توضیــح و معرفــی فــرم‌هــای تئاتــر ســنتی بــه عنــوان بســتر و ابــزاری جدیـد بـرای بـه وجـود آوردن دیـدگاه‌هـای نـو در فهـم ریشـه‌هـای ایـن تئاتـر از ظریـق مناسـبت‌هـا، فرهنـگ محلـی و گوناگونـی واژگانـی اسـت کـه طرحـی تـازه در تئاترهـای مناسـبتی و سـنتی ما باشـد.
لـزوم تحقیـق حـول محـور هنرهـای نمایشـی بـه عنوان یـک میـراث مهـم، هنرهای نمایشـی، بـه عنـوان یـک میـراث ارزشـمند؛ چگونگـی تحقیـق و حفـظ و دسـته‌بنـدی اطالاعـات و این‌کـه چگونـه از کشـوری بـه کشـور دیگـر، مـا بـه اهمیـت ایـن میـراث پـی بـرده و بـه وحـدت فکـری حـول ایـن محـور دسـت یابیـم.
پس از آن، دنی گینبروزا که بازیگر و پژوهشگر فلسفه است از اسپانیا و از طریق تماس تصویری به ارائه مقاله خود پرداخت. او در مادرید تحصیل و درباره ارتباط تئاتر و بدن انسان تحقیق کرده است.
تئاتر روزمره، یک هرمنوتیک از فضا
ارائه: دانی گینبروزا از اسپانیا
تحقیقی حول محور ریشه‌های گنوسی و فلسفی مناسک و سنت‌های تئاتری موضوع این مقاله است. او همچنین در این ارتباط زنده گفت: از شروع خلق انسان‌ها، آنها بیشتر تحت تاثیر آدم‌های مقدس بوده‌اند.و دسترسی به این قداست نیاز به آیین و در نتیچه تئاتر داریم و درواقع تئاتر می‌تواند ما را به آن آیین برساند. انسان ذاتا تکنیکی آفریده شده و دلیلی ندارد که نغییر نکند و این تکنیک‌ها به انسان اجازه تغییر و خلق چیزهای جدید را می‌دهد.
پس از اسپانیا نوبت به هند رسید. گوری نیلاکانتان دانشجوی، دکتری در دپارتمان هنر دانشگاه جواهرلعل نهرو بود که علاوه بر کارگردانی در طراحی نور و صحنه تئاتر نیز فعالیت کرده است. او درباره رقص «چائو» که زنانه است اما توسط مردان اجرا می‌شود صحبت کرد و جنبه‌های مختلفی از این مساله را مورد بررسی قرار داد.
داستان‌های درونی و ساخته‌های نوستالژی نوین در اجراهای بانوان سبک چائو
ارائه: گوری نیلاکانتان مهتا از هند
مقالـه نگاهـی بـه روایـات درونـی اجـراکننـدگان مونـث چائـو دارد کـه یـک تئاتـر ِتمامــا مردانــه‌ی فولکلــور از ســرایِ ِکال و مایوربانــج در شــرق هنــد مــی‌باشــد. در حرکــت بــه جلــو، ایــن خاطرــات هنــری نوســتالژی‌هــای جدیــد هنــری‌ای در غالـب اصطلاحـات خلـق مـی‌کننـد، اصطلاحاتـی کـه زمانـی در چارچـوب تئاتـر فولکولــور هنــد پذیرفتــه شــده‌انــد و ســازنده‌ی ایــن ســبک هنری-رزمــی تئاتــر هسـتند، گرچـه کـه در بـاور عـرف جایـگاه خاصـی نیـز در چایتـرا چـاروا و سـایر مراســمات آئینــی دارد. از ســال 1980 تــا بــه امــروز، ایــن حضــور گســترده وً مردانـه، دلگرمـی بـرای تغییـرمنطقـی زنـان بومـی در یـک چارچـوب عرفـا نقـش‌بنـدی‌هـای جنسـیتی در سـاختار هنـری اسـت. گرچـه مـن آگاه هسـتم کـه گاهـی ایـن توضیحـات فـردی بیهـوده تلقـی مـی‌شـوند در هـر حـال، اگـر آن‌هـا را کـم ارزش بدانیـم، ماموریـت خطیـر تلاش‌ـگری انسـان را هیـچ انگاشـتن اسـت . بـه همیـن دلیـل مـا بایـد دیـدگاه سـارا احمـد را دنبـال کنیـم: «چنیـن رفتارهـای ارتباطـی ای بـه مـا اجـازه مـی دهـد تـا آنچـه را کـه ناگفتنـی اسـت در زمـان حـال بگوییـم ، یـا موضـوع را دوبـاره بـاز کنیـم» بــه همیــن دلیــل مــن مــی‌خواهــم حــول محــور روایــات شــخصی زنــان اجــراکننده‌ی تئاتر چائو صحبت کنم که در مناطق سرایکال و مایوربانج فعالیت می‌کنند . چائــو بــا عرضــه‌ی محــدودش در دهلــی و دنیــا، خودآگاهــی آن‌هــا و احســاس ارزشـمندی آن‌هـا نسـبت بـه خویشـتن را بازگـو مـی‌کنـد. همانطـور کـه شـارلوتِ لینـد و لینـدا دگ زبانشـناس بـه روایـات شـخصی توجـه دارنـد و بـا آن‌هـا همـدردی مـی‌کننـد، بـه دلیـل ایـن‌کـه ایـن روایـات در نـوع خـود خـاص هسـتند، مـا نیـز بایــد در نظــر داشــته باشــیم کــه چگونــه جغرافیــای محلــی، چنــد‌دســتگی در انجــام مناســک و همزمــان بــا آن چشــم‌اندازهــای پیــش رو از بیــان هنــری و داســتان‌هــای شــخصی زنــان امــروزه بــرای مطالعــه لازم هســتند.
در ادامه سمینار و پس از پایان‌یافتن تماس تصویری با هند، مقاله‌ای ارائه شد که در آن، نبرد رستم و اشکبوس با نبرد مولاعلی(ع) و عمروبن عبدود مقایسه شده بود. این پژوهش توسط داوود فتحعلی بیگی هنرمند پیشکسوت نمایش‌های آیینی، نمایشنامه‌نویس و دبیر چندین دوره جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی انجام و در سمینار ارائه شد. فتحعلی بیگی دبیر بیستمین دوره جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی نیز است.
بررسی تطبیقی نبرد رستم و اشکبوس با رزم علی بن ابی طالب و عمروبن عبدود
ارائه: داوود فتحعلی بیگی
یکـی از حـوادث تاریخـی کـه مـورد توجـه نقـالان و شـبیه‌خوانـی قـرار گرفتـه اسـت نبـرد تـن بـه تـن امـام علـی علیـه السـلام در دوران جوانـی بـا عمروبـن عبـدود در جریـان جنـگ خنـدق اسـت. همیـن گونـه اسـت داسـتان اسـاطیری رزم رسـتم و اشـکبوس در شـاهنامه فردوسـی کـه بارهـا از زبـان نقـالان شـاهنامه شـنیده شـده اسـت کـه در مـواردی بـی شـباهت بـه علـی علیـه السلام بـا عمروعبـدود نیسـت.
آخرین مقاله پژوهشی در دومین روز این سمینار را سلما محسنی اردهالی که مجری دومین روز سمینار بود، ارائه کرد. او در ابتدا چند خاطره کوتاه از دوران کودکی دختربچه‌ای را برای حاضران خواند که یادآور آیین‌های ایام محرم و عزاداری امام حسین علیه‌السلام بود.
شیوه‌های گوناگون بیانگری و جاندارپنداری اشیاء و پیکره‌ها در دسته‌روی‌های محرم از منظر دو دیدگاه نظری امر غریب فروید و شیء مرکزپنداری هارمن
ارائه: سلما محسنی اردهالی
در ایــران و در اسلام شــیعی، و در مراســم عــزاداری واقعـه عاشــورا، اشــکالی اجرایی/نمایشــی شــکل می‌گیــرد کــه یکــی از رایج‌تریــن و شــاخص‌ترین آن‌هــا برگــزاری دســتهرویهاســت. ایــن دســته‌روی‌ها در زمــرۀ آیین‌هــای عــزای جمعــی طبقه‌بنــدی می‌شــوند امــا از آنجاکــه فراینــد اجــرای آن، شــروع، میانـه ً مشــخص و انجــام مناســکی از پیــش تعیین‌شــده دارد و مهم‌تــر و انتهایــی نســبتا از آن عــدۀ کثیــری بــه تماشــای ایــن دســته‌روی‌ها می‌ایســتند یــا بــا آن‌هــا همــراه می‌شــوند، در ایــن مقالــه آن را نوعــی اجــرای آیینــی تلقــی می‌کنیــم کــه دارای عناصـر نمایشـی بـه شـدت فیگوراتیـو اسـت. ایـن عناصـر (اشـیاء و پیکره‌هـا) کـه از داسـتان ایـن واقعـه نشـأت گرفته‌انـد، بـه دلیـل ارجـاع بـه داسـتان کربـا اشـیائی بیانگــر هســتند کــه تنهــا بــا حمــل توســط دســته‌روندگان (بــه همــراه خوانــش نوحــه، حــرکات جمعــی ریتمیــک ماننــد ســینهزنی و نواختــن ســازهایی ماننــد طبــل و ســنج)، بــه روایتگــری می‌پردازنــد. ایــن اشــیاء فیگوراتیــو را بــه لحــاظ نشانه شناســانه می‌تــوان بــه فیگورهــای شــمایلی و نمادیــن طبقه‌بنــدی کـرد و از دیـدگاه اجرایـی و بررسـی ماهیـت ِ نمایشـی اشـیاء در مراسـم، می‌تـوان آن‌هـا را بـه سـه دسـته بازنمـود انسـانی (نعش‌هـا، نقـش پنجـه)، بازنمـود حیوانـی (شـیر، آهـو، طـاووس، هدهـد، سـراژدها، کبوتـر و...) و بازنمـود خـود شـیء (پرچـم، نخــل) تقســیم کــرد. مراســم دســته‌روی یــاد شــده، از دو منظــر امــر غریــب و در عیــن حــال رعــب‌آور و غریــب قابلیــت بررســی را دارنــد. ایــن اشــیاء (کــه قابلیــت جان‌بخشــی نیــز دارنــد)، در زمان‌هــای دیگــر و در ســکون نیــز، فی‌نفســه و مکـررا شـیء‌بودن خـود را افشـا و در عیـن حـال همچنـان بیانگـر واقعـه هسـتند. هـدف ایـن پژوهـش، بررسـی میـزان قابلیـت و هویـت اجرایـی، نمایشـی و عروسـک‌بودگــی ایــن اشــیاء و پیکره‌هــا است.
آنچه در ادامه می‌خوانید، گزیده‌ای از مقاله الهام ذوالفقاریان است که پیش از این قرار بود در بخش اول سمینار امروز ارائه شود که به علت همزمانی با حضور او در دانشگاه و کلاس درس، میسر نشد. اما او در انتهای بخش دوم سمینار در تماس تصویری که با مشکل کندی اینترنت همراه بود، مقاله خود را ارائه داد.
مقایسه تطبیقی آیین‌های درمانی سنتی ایران با سایکو‌درام با نگاه ویژه بر زار،گوات،پری‌خوانی
ارائه: الهام ذوالفقاریان
مقالـه حاضـر در صـدد بررسـی مقایسـه تطبیقـی آییـن‌هـای درمانـی سـنتی ایـران بـا سـایکودرام بـا روش کتابخانـه‌ای و میدانـی مـی‌باشـد. طــی یــک مقایســه تحلیلــی تطبیقــی ایــن نتیجــه حاصــل مــی‌شــود هــردو در درمــان از عناصــری هــم چــون درمانگــر، شــخص اول،موســیقی، کنــش، تزکیــه، همــذات‌پنــداری، شــخص اول و.. .بهــره گرفتــه‌انــد و در هـر دو شـیوه مفاهیـم مشـترکی بیـن دو درمانگـر هـم چـون خودانگیختگـی و تزکیـه روح وجـود دارد.
یادآور می‌شود، هشتمین سمینار بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی با حضور پژوهشگرانی از کشورهای فنلاند، فرانسه، کره، صربستان، گرجستان، اسپانیا، هند و ایران، 14 تا 16 آذرماه در تهران برگزار می‌شود.
گزارش از سودابه زیارتی