کارگردان «تلفات» در گفت وگو با ایران تئاتر:
نیاز تئاتر ما پرداختنِ بیشتر به انسان ، مقاومت و تاریخ است
ایران تئاتر : علیرضا معروفی می گوید ما تئاتر کار میکنیم که اندیشهای را منتقل کنیم و آن اندیشه زمانی تاثیرگذار خواهد بود که در ابتدا دغدغه اصلی من بهعنوان نویسنده و کارگردان باشد. تئاتر ما نیاز دارد به جنگ و تاریخ معاصر بیشتر بپردازد و در موردش صحبت کند.
علیرضا معروفی کارگردان و نمایشنامهنویس پرکار و فعالی است که اینروزها نمایش «تلفات» را در تئاتر مولوی به روی صحنه برده است. او در سال ۱۳۹۷ نمایش «عقیم» و در سال ۱۳۹۸ نمایش «شکم» را در تئاتر شهر اجرا کرد.«تنها» و «تلفات» ازجمله جدیدترین آثار اوست که اولی با میزبانی بیش از یکهزار مخاطب در ایامی که سالنهای نمایش تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا، خالی و بیتماشاگر بودند، به نوعی رکوردزنی کرد . همچنین معروفی با این نمایش رتبه یک کارگردانی را در جشنواره تئاتر مقاومت کسب کرد. حالا جدیدترین اثر او «تلفات»، در تئاتر مولوی به روی صحنه رفته است که بهگفتهی خودش، دغدغه انسان دارد و خونی که بهآسانی تلف میشود.
با او به گفتوگو نشستیم تا نقطه ثقل جنگ، مقاومت و انسان را در آثار او پیدا کنیم. میگوید که نمیدانم آیا آثار بعدیام در حوزه تئاتر مقاومت باشد یا خیر اما هر موضوعی که مرا به خود مشغول کند تا آنجا که دغدغهام شود، به آن خواهم پرداخت چراکه اندیشه و دغدغه انسان دارم.
از «تلفات» بگویید؟
نمایشنامههای من همیشه انسانمحور است و همواره در آنها دغدغه و اندیشه انسان دارم. این اندیشه در قصههای مختلف خود را نشان میدهد؛ قصهها عوض میشوند و اندیشهی انسانمحور باقی میماند. در هر اثر تازهای،سعی میکنم این اندیشه را بیشتر پرورش داده و به آن بپردازم و اینکه در این مسیر تا چه اندازه موفق شدهام را باید مخاطبان بگویند.
«تلفات» نیز مانند «تنها»،دغدغهای از جنس انسان دارد؛ درست شبیه کارهای دیگرم ازجمله «عقیم» و «شکم» و... . تفاوتی که این آثار باهم دارند در فرم و شکل روایت و قصههایی است که برای هریک،مجزا است. درواقع سعی کردم یک امضا برای خودم خلق کنم. رویکرد جدیدی که در «تلفات» نسبت به کارهای قبلیام دارم،مسئله انسان و مرگ است و تلفشدن جان انسان که از بیمسئولیتی ناشی میشود. اگر معلول نمایش من،تلفشدن خون انسان باشد،علت این معلول،شخصی است که مسئولیت خود را بهدرستی انجام نداده و تصمیم درستی نگرفته است. من در «تلفات» به جان انسانها پرداختهام و اینکه مرگ چقدر میتواند به انسان نزدیک شود،وقتی یک تصمیم،سرجای خود و بهدرستی گرفته نشود و اگراین تصمیم،جور دیگری گرفته میشد،آدمهای بیشتری نجات پیدا میکردند و خونشان به آسانی تلف نمیشد.
به نظر خودتان آثار شما در حوزه تئاتر مقاومت قرار میگیرد یا قرار است راوی برشهایی از تاریخ معاصر باشید؟
فکر میکنم هر دوی این موارد است. بدین معنی که آثار من هم در حوزه تئاتر مقاومت قرار میگیرد و هم میتواند برشی از تاریخ معاصر باشد. جنگ بخشی از تاریخ معاصر ما و مقاومت،عملکردی است که مردم کشور در آن جنگ داشتند. فکر میکنم آثار من، هم مقاومتی و هم جزء آثار تاریخ معاصر کشورمان قرار میگیرد.
به نظر میرسد، نوع نگاهی که شما بهطور کلی به انسان و جنگ دارید، باعث خلق آثاری مثل تنها و تلفات و... شده است، فکر میکنید این فرآیند تا کجا ادامه خواهد داشت، درواقع قرار است، این نگاه به چه هدفی دست پیدا کند؟
من معتقدم که ما تئاتر کار میکنیم که اندیشهای را منتقل کنیم و آن اندیشه زمانی تاثیرگذار خواهد بود که در ابتدا دغدغه اصلی من بهعنوان نویسنده و کارگردان باشد. تئاتر ما نیاز دارد به جنگ و تاریخ معاصر بیشتر بپردازد و در موردش صحبت کند. ما حرفهای نگفته بسیاری در این حوزه داریم که باید بگوییم و اگر کارگردانها و نمایشنامهنویسانی باشند که از روی دغدغه و نه از روی سفارش،بنویسند و کار کنند،اتفاقات بسیار خوبی رقم خواهد خورد. چراکه مردم و بهویژه نسل جدید،آگاهتر میشوند و دانستههایشان از اتفاقات آن دوره و مقاومت مردم در دفاع از خاک و میهن،بیشتر خواهد شد. معتقدم که هدف همین است که از سختیها و ظلمی که در دهه شصت،مردم ما متحمل شدند و ایستادگیهایی که کردند،بیشتر بدانیم و از آنجایی که تاریخ مرتبا تکرار میشود،پرداختن به این موضوع مفید خواهد بود.
در «تلفات» هم با رویکردی جدید از جنگ گفتهاید، به این ترتیب کار بعدی تان هم در مورد جنگ خواهد بود؟
نمیدانم کار بعدیام مربوط به جنگ باشد یا نباشد؛ هرچند حرفهای زیادی از جنگ دارم که فکر میکنم باید بزنم و معتقدم که در این حوزه حرفهای زیادی وجود دارد که هنوز گفته نشده است. بسیاری از نزدیکانم توصیه میکنند که دیگر کار جنگی و مقاومتی ننویسم اما فکر میکنم اگر ایدهای به ذهنم برسد که تبدیل به دغدغه شود،حتی اگر در مورد جنگ هم باشد،مینویسم. بنابراین ممکن است کار بعدیام هم در حوزه تئاتر مقاومت باشد اما نکته مهم آن ایناست که چه چیز دغدغهام شده و آزارم بدهد.
حرف آخر ؟
به دیدن تئاتر برویم،تئاتر آینه زندگی ماست و حالمان را خوب میکند.