نقش بی‌بدیل تئاتر در تحکیم پیوندهای فرهنگی

هنری که با ایجاد نوعی از گفت و گو با بهره مندی از عناصر فرهنگی همچون پوشش، متون مشترک ، زبان ، دین و ...، تقویت روابط  فرهنگی بین ملت‌ها را تسهیل می‌کند. فرصتی که به طور جدی از آن غافلیم.

یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی که همواره و به‌ویژه پس از جنگ جهانی دوم در مقوله صلح پایدار در جهان مطرح بوده، روابط و دیپلماسی فرهنگی میان کشورهای همسایه است. این مهم میسر نخواهد شد، مگر با تقویت بستر مناسب از سوی دولت‌ها که بتوان از طریق آن، به مشترکات فرهنگی و هنری، زبانی، تاریخی و... میان ملت‌ها دست یافت تا درنتیجه آن، صلح و امنیت پایدار به روشی مسالمت‌آمیز تحقق یابد.

جشنواره‌ بین‌المللی تئاتر فجر هم در این میان خاصه در چهلمین دوره برگزاری با ایجاد بستری مناسب برای عرضه تولیدات نمایشی از کشورهای مختلف و به‌ویژه کشورهای همسایه و آسیای میانه به‌نوعی خود را در برقراری روابط فرهنگی سهیم کرد. این دوره از جشنواره تئاتر فجر میزبان، 11 نمایش از کشورهای الجزایر، آذربایجان، عراق، ارمنستان، بلغارستان، تاجیکستان، افغانستان بود که برخی از آن‌ها به‌صورت مشترک با همکاری هنرمندان ایرانی روی صحنه رفتند.

گرچه دبیر چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در نشست خبری مربوط به این رویداد، گرایش به دعوت از کشورهای همسایه را نوعی توفیق اجباری توصیف کرد و گفت : «با توجه به شرایط کنونی تئاتر در دنیا تأکیدمان را روی کشورهای منطقه و حول‌وحوش ایران گذاشتیم. با توجه به وضعیت کنونی تئاتر در کشورهای اروپایی و صاحب تئاتر که خیلی‌هایشان تولیدی نداشته‌اند، این فرصت مغتنم بود و مراوده با کشورهایی که اشتراکاتی فرهنگی با آن‌ها داریم را غنیمت شمردیم. بین کشورهای منطقه نگاه ویژه‌تری به رابطه ایران و تاجیکستان داشتیم که علاوه بر فرهنگ مشترک، تمدن مشترک، اسطوره‌های مشترک و زبان مشترک، در دوره‌ای ارتباط ویژه‌ای داشته‌ایم که متأسفانه در دور‌ه‌ای متوقف شد» اما شکی نیست که این کشور ها بازار فرهنگی و اقتصادی هنر ایرانی هستند و لازم است بیش از پیش به ایجاد زمینه توسعه این فرصت بزرگ فرهنگی همت کنیم.

 با مروری بر نمایش‌های بین‌الملل حاضر در چهلمین جشنواره تئاتر فجر می تواند به اهمیت بهره برداری از فرصت های مشترک بین المللی برای تقویت روابط فرهنگی و هنری با کشورهای ایران فرهنگی و همسایگان غرب آسیا پی می بریم. 

الزمکان
این نمایش به نویسندگی سوفیانه میهوبی و کارگردانی عبدالصمد صدوقی از کشور الجزایر و شرکت انجمن شوالیه‌های صحنه است. در خلاصه نمایش می‌خوانیم: احیـای جوانی کـه هرگز نبـوده امکان‌پذیر نیسـت؛ زیـرا مـا بـا دوران کودکـی و بـرای همیشـه خداحافظی کرده‌ایم. امـا می‌توانیم بـا خیال، بـه گذشـته خـود برگردیم و از همـان مـکان هـم جلوتـر برویـد..
عوامل این نمایش عبارت‌اند از: مدیر فنی: شیخ اوکباوی، طراحی حرکت: عبدالصمد صدوقی، اجرای صحنه نگاری: رشیف بن رشیف و حرکات نمایشی: یوسف مفتاح و عبدالصمد صدوقی

تا یک نفس
این نمایش به نویسندگی سمیر گولاموف و کارگردانی سمیر غلام‌اف از کشور آذربایجان و کاری از شرکت تئاتر موزیکال آکادمیک دولتی جمهوری آذربایجان است. نمایش «تا یک نفس» مادری را به تصویر می‌کشد که باور نمی‌کند. فرزندش شهید شده و همیشه با اشتیاق و امید فراوان منتظر اوست.
عوامل این نمایش عبارت‌اند از: دستیار کارگردان: داداشوف امراه، طراح لباس: ممدوا آینیشان، مجری نور: حمیدوف نجات، اجرای صدا: محمداف محمد، مجری صحنه: مرادوف انار، اپراتور: حسنوف مراد و بازیگران: عبدالله وا گلنارا، اروجوا ناهیدا، سـاالمووا گولجهان، اسماعیل زاده نازرین، مامادوا اوفلیا، داداشوف امراه، علی اف هدایت، خاسیف صمدزاده، علیزاده ابراهیم، کریموف علی، علی‌ف مــراد، آقایف مراد

تابوت
این نمایش به نویسندگی سناتور حسینی و کارگردانی سناتور حسینی از کشور تاجیکستان است. «تابوت» نمایش روایت دو خانواده است کــه قصــد مهاجرت دارند و بین افراد برای رفتن یا ماندن چالش به وجود می‌آید. ایــن دو خانواده در طول نمایش هم مسیر می‌شوند و در آخر ...
عوامل نمایش عبارت‌اند از: دستیار کارگردان: محمد ناظریه، منشی صحنه: فاطمه غالمی، طراح صحنه: فیض احمد رضای، طراح لباس: فوزیه تاجیک، طراح نور و صدا: سیدمحمد یحیی پور، طراح گریم: الهه سادات ابطحی، طراح پوستر: علیرضا قندالی، عکاس: فاطمه عیوضی، تهیه‌کنندگان: فیض احمد رضای و سناتور حسینی و بازیگران: فیض احمد رضایی، محمد ناظریه، محمد قاسمی، راحله غالمی، زهرا نظری، سناتور حسینی.

دختر خجالتی
این نمایش بر اساس اثری از داستایفسکی و کارگردانی جنتن سلیم آوا از کشور آذربایجان و کاری از شرکت تئاتر موزیکال آکادمیک دولتی جمهوری آذربایجان است. در خلاصه نمایش می‌خوانیم: این داستان عشقی اسـت که به دلیـل قوانیـن جامعه‌ای کـه قهرمانانش در آن زندگی می‌کردند، اتفـاق نیفتـاد. گرو گیرنده، بـه پیروی از حرفه خود، نسـبت به همسرش سخت‌گیر بـود و از او دوری می‌کرد. عوامل نمایش عبارت‌اند از: مدیرکل: الیگیسمات الالیف، رئیس واحد سازه: گابیل گوزالوف، گریم: ایبانیز حسینوا، مجری نور: نجات حمیداف، اجرای صدا: سودا داوودوا و بازیگر: شوقی حسینوف.

شاهنامه داستان زال
این نمایش بر اساس داستان زال فردوسی است به کارگردانی النا پانایوتووا از کشور بلغارستان و کاری از شرکت بنیاد GRI DEN و تئاتر آذریان.
در خلاصه نمایش می‌خوانیم: این نمایش داستان تولد شاهزاده زال را روایت می‌کند کــه توسط پدرش طرد شد و توسط پرنده اسطوره‌ای نگهبان ســیمرغ بزرگ شد. زال بعدهـا از نو شـخصیت داده شـد و نقـش پادشـاه ایران را بر عهده گرفـت، اما عاشق رودابه، شاهزاده عرب و مجبــور شد برای عشق خود بجنگد و بر موانع سیاسی غلبه کند.
عوامل نمایش عبارت‌اند از: طراح: تواکوف یولیان، طراحی صحنه و لباس: یولیان تاباکوف، طراح حرکت: روزن میهایلوف، آهنگساز: ایوانف نیکولای بلغاری، نوازنده زنده: ولیکووا مارینا، تکنسین نور: مانالوف بلغاری، بازیگران: دوبرین دوسف، ولیساو پاولوف، سوار ایوانف، زانا راشوا، واسیل ریاهوف، رالیتسا اســتویانوا، روزن میهایلوف، استفانی آلدیمیروا، کریل میلوشف و فارغ التحصیلان نمایش: ویسی متودیوا، گابریا گانچوا، یوآنا ســیراکوا، ماریا ایگناتوا، میخائیل ایوانوف، نیکوال کوتسف، پاول سابف، تونی نیکولوف.

صندلی‌ها
این نمایش داستانی از اوژن یونسکو و به کارگردانی نجات نجم ماجد از کشور عراق است. در خلاصه نمایش می‌خوانیم: یک زوج پیــر 95 ســاله در آســتانه مــرگ هستند. آن‌ها به‌تنهایی در جزیره‌ای بیابانی زندگی می‌کنند؛ در خانه‌ای که پایه‌های آن توســط دریا به‌شدت کوبیده شده است. این زوج بااحساس نزدیک شدن بــه پایــان، آشـنایان خـود را بـرای آخریـن بـار احضـار می‌کنند. پیرمـرد بایـد پیامی را که سـال‌ها آمـاده کرده بود به مـردم برسـاند...
بازیگران: الطالبانی عبدالهادی ابراهیم مجید، شوان هــوار فارس عزالدین، سـلوکانی سلام حمیـد محمـد، خیـرالله هنر شـوقی خریول الله، احمـد علی نزاد احمد، امیـن هوزن شـیرزاد امین، عزیزی عبدالرحمان.

فردوسی
این نمایش به نویسندگی ساتم الغزاده و کارگردانی سلطان عثمان‌اف از کشور تاجیکستان است. این نمایش به بیان زندگی حکیم فرزانــه توس پرداخته و تصویر زیبا و هنرمندانه‌ای از زمانه ابوالقاسم فردوسی و نگارش شـاهنامه به‌عنوان سند احیـای زبان شیرین فارسی و شناسنامه هویت ایرانیان و تاجیکان، می‌پردازد.
بازیگران: قربان صابر، ملیکه عزیزمحمــدآوا، شمسیه اسن‌آوا، عبدالکریم مشرب اف، اعظــم رازق‌اف، بایمــراد هئیت‌اف، فیـروز عمــر‌اف، آرتیق قــادر، اسفندیار غلام اف، محمدجان شادی‌اف، محمدی محمدعلی‌اف، صلاح‌الدین شکوراف، شجاعت جلال الدین‌اف، سهراب ایگم‌زاد، عسـل بیک نذزی‌اف، نصرالدین جلال‌الدین‌اف، امیـد بابامراد اف، امید سـبحانعلی، قـادر نصرالله‌اف حسین حسن‌الدین‌اف.

کوه چهل دختر
این نمایش به نویسندگی احمد عطایی، عماد رسولی و کارگردانی عماد رسولی است و تولید مشترک ایران و افغانستان است. در خلاصه نمایش می‌خوانیم: زمانی که انگلیسی‌ها بــه افغانستان حمله کردند، بــه فرمانده‌های وقت این اجـازه داده شد تا تمام مخالفین را نابود کننــد و..
عوامل این نمایش عبارت‌اند از: مدیر صحنه: نعمت محمدی، طراح صحنه: حسین محمدی، نور و صدا: یاسین احمدی، عکاس: فروزان پروانی، ساز سنتور: امیر پیرزاد و بازیگران: مرضیـه موسـوی، شهلا اکبری، زهـرا بختیـاری، فاطمـه ابراهیمـی، فائزه احمـدی، فرشته ظریفـی، فائزه میرزایی، فاطمه، معصومه، عبداللهی، نورالله ظریفی، مجتبـی حسینی، بشیراحمد نیکزاد، خادم رسولی، علی عظیمی، متین کریمی، زهـرا پروانـی، صابره موسـوی.

لعل بدخشان
این نمایش به کارگردانی امید خسرواف از کشور تاجیکستان است. بازیگران این نمایش عبارت‌اند از: مبارز ممدعزیزاف، رخساره عزتشایوا، ساتم سعیدبریم‌اف، آلوچه مولیب‌شایف، جابر، خوبان‌شایف، سوراج صفرعلی بیگ‌اف، ناصرخسرواف، مشفق دوست ممداف، سعیدنظر الاوت‌اف، مطرب‌شاه شاه اسکندراف، ممدشاه مالب‌شایف، مریم شاگون‌بیک‌آ‌وا، نازگل یوسف‌آوا.

ساکو اهل لورتسی
این نمایش به نویسندگی هوهانس تومانیان و کارگردانی نارینه گریگوریان از کشور ارمنستان و کاری از شرکت تئاتر همازگین بعد از سوس سرکیسیان است. در خلاصه نمایش «ساکو اهل لورتسی» می‌خوانیم: سـاکو چوپانی توانا بود که حتی دزدها و جانوران از او می‌ترسـیدند. او دوستی دارد که برای نگهداری گله همیشه او را در کوه‌ها همراهی می‌کند؛ اما یک‌شب مجبــور می‌شود ساکو را در کوه‌ها تنها بگذارد و..
بازیگران این نمایش عبارت‌اند از: آرمان نوارسدیان، تاتویک قازاریان، آلا ساهاکیان، آرمینه آندریاسیان.

وقتی همه چیز تمام می‌شود سقوط می‌کنیم
این نمایش به نویسندگی عبدالهادی آل جرف و کارگردانی عبدالهادی آل جرف و سجاد عبدالهادی عبدالحسین الجوذری، نمایش مشترک گروه تئاتر شمایل ایران خوزستان و کمپانی تئاتر باهرون عراق- بغداد استو در خلاصه این نمایش می‌خوانیم: کار بر روی برنامه درسی کارگردان برزیلی، آگوستو بوال...
دستیار کارگردان این نمایش، مارکو ماگوا است و بازیگران آن عبارت‌اند از: سجادحمزه عبدالحسـین الجوذری، عبدالزهـره سامی فرج، هیثم سلمان کریم، محسن حسن حسین.

گزارش از سودابه زیارتی