هنر نمایش همواره بازوی مهم و توانای تاریخ انقلاب است

همزمان با فرا رسیدن هفته هنر انقلاب اسلامی محوطه مجموعه تئاتر شهر  میزبان اجرای  نمایش  های خیابانی، مجالس پرده‌خوانی و مجالس نقالی با حضور هنرمندان شناخته‌شده این حوزه‌ها بود.

این ویژه‌برنامه‌ها هر روز ساعت 16 تا 18:30 توسط اداره کل هنر‌های نمایشی با همکاری شهرداری منطقه 11 تهران ، انجمن هنر‌های نمایشی ایران و دفتر تئاتر خیابانی اداره کل هنر‌های نمایشی میزبان شهروندان تهرانی در محوطه مجموعه تئاتر شهر بوده است و هومن میرمعنوی کارگردان فعال تئتر خیاباین نمایش روح خدا را همه روزه اجرا کرد. با او پیرامون اهمیت بازخوانی تاریخ انقلاب و کارکردهای هنرنمایش گفت و گو کرده ایم. 

 بازخوانی تاریخ و وقایع انقلاب اسلامی تاچه اندارزه در شرایط امروز اهمیت دارد؟

تاریخ جزء جدایی ناپذیر هر قوم ، سرزمین و ملیتی است ، بازخوانی و توجه به تاریخ درخشان هر قوم و ملت در هر جایی از کره خاکی ، برای داشتن برنامه ریزی ها و آینده ای درخشان همیشه لازم و ضروری بوده است . ملت ایران در ۴۳ سال پیش توانستند کاری را به انجام برسانند که سرنوشتشان را تغییر داده و مسیر زندگی و مدیریت کشور را به سمت و سویی دیگر کشانده،  حال هم برای پاسداشت آن حرکت عظیم و هم برای توجه نسل جدید به تاریخ کشور ، باید با راهکارهای مختلف فرهنگی و هنری به آن تاریخ بزرگ ملت ایران پرداخت و اهمیت آن نشان دادن درست وقایع بزرگ تاریخی ملتی است که بسیارشان اکنون حتی زنده نیستند و نسل جدید باید پاسدار آنچه که ملت ایران خواسته باشند .

هنرهای نمایشی بستری جذاب و پرمخاطب برای علاقه‌مندان هنر انقلاب است که می‌تواند برای تبیین مفاهیم انقلاب و مقاومت و به تبع آن هنر انقلاب نقشی موثر ایفا کند. به نظر شما هنرمندان متعهد برای تبیین وقایع و بزنگاه های انقلاب و مقاومت تا چه حد کوشیده‌اند و آیا بستر مناسب برای کار هنرمندانه آنان فراهم بوده است؟

هنرهای نمایشی ، زنده ترین و پویا ترین هنری است که می‌توان با زبان آن ، به همه مسائل اجتماعی ، تاریخی،  فرهنگی و... نگاهی مستقیم داشت و بخاطر  داشتن بستری جذاب برای عموم مردم و به طبع ارتباطی نزدیک و پرمخاطب با مردم  ، می‌توان نکات بسیاری را با تماشاگر در میان گذاشت ، بخاطر همین تئاتر خیابانی،  بهترین وسیله ارتباطی با عموم مردم علی الخصوص نسل جدید است تا بتوانیم با زبان گویای این هنر مقدس وقایع و بزنگاه های تاریخ گذشته این کشور ، رشادت‌ها ، ایثار ، سختی‌هایی که ملت برای رسیدن به آنچه که می‌خواسته را نشان داد چراکه نسل جدید از گذشته خود و کشور تنها چند خطی را در کتب مدرسه می‌خواند و به مرور با فراموشی میسپارد اما یک اجرای تئاتر خیابانی ذهن و فکر این نسل جدید را نشانه می‌رود و میتواند در خاطر تک تک تماشاگرانی که برای دیدن نمایش‌ها ایستاده اند نقش گیرد که این رسالت هنرمندان را می رساند ، هنرمندانی که برای جان بخشیدن به یک اثر هنری ماندگار تلاش‌های بسیاری را انجام می‌دهند و اکنون تنها مدیریت فرهنگی و هنری کشور است که باید با نگاه و توجه به این مقوله مهم و پشتیبانی مالی برای این نوع اجراها ، بتواند در طول سال بسترهای مختلفی را برای اجراهایی متعهدانه و ماندگار فراهم نماید تا نسل جدید با دیدن این تاریخ درخشان ملت ، در مسیری متعهدانه گامهایی مثبت را بردارند .

نکته دیگر اهمیت کارکرد هنرهای نمایشی در ایجاد سوال برای نسل جوان و جلب توجه آن ها به حوزه عملکر د انقلابی است...

ایجاد سوال و تفکر در ذهن نسل جدید و جوان،  یکی از مهمترین اقداماتی است که باید مدیران فرهنگی و هنری کشور به آن بپردازند ، اکنون نسل جدید با تمام دنیا در ارتباط است آن هم بوسیله دنیای مجازی ، مهمترین  کارکرد درست تئاتر خیابانی ، ایجاد تصاویر و لحظاتی بیاد ماندنی و زیبا در ذهن این نسل است و این میسر نمی‌شود مگر با دست زدن به اجراهایی خلاقانه ، تصویر سازی هایی زیبا و اجرایی درخور که بتواند مقابل تمام تصاویر مجازی دنیای پیش روی جوان بایستد هنر نمایش علی الخصوص نمایش خیابانی، از جمله این راهکارها است اما نباید با نگاهی ساده و معمولی به آن نگریست بلکه باید با نگاهی متخصصانه برای ایجاد سوال در ذهن نسل جدید به آن نگاه کرد تا بتوانیم نمایش‌هایی را که قابل توجه نسل جدید است به اجزا در آوریم و این نیز توجه و سخت گیری مدیران ارشد فرهنگی و هنری کشور و به طبع آن مسئولین ارشد هنرهای نمایشی و تئاتر خیابانی کشور را می طلبد تا برای اجراهایی با این موضوع هنرمندانی را دعوت نمایند که اجرایشان توجه نسل جدید را جلب میکند نه اینکه فکر و ذهنشان را دور و دورتر کند .

با نگاه به مسیری که در این 43 سال پیموده شده، در مجموع؛ قوت‌ها و دستاوردها و نیز مجموع عملکردهای نهادهای مسئول را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

برای برنامه ریزی کردن جهت پرداختن به موضوع تاریخ انقلاب و کشور ، بنظرم باید نهادهای مسئول و مرتبط ید واحد باشند نه جدا از هم چراکه با اگر نهادهای مسئول و مدیران ارشد فرهنگی و هنری نهادهای مختلف باهم همفکر و همصدا شوند میتوانند حرکتهایی درخور توجه همگان را در سراسر کشور انجام دهند اما اگر هر کدام از نهادهای مسئول و مدیر فرهنگی مرتبط با آن نهادها بخواهد برای خود به نام خود و به فکر خود دست به اینکار بزنند هم چند پارگی در اجرا و فکر و برنامه بوجود می آید و هم با نگاه‌هایی مختلف شاید ذهن و افکار جوان نیز پراکنده شود و اینکار نه تنها به جلب توجه نسل جدید کمک می‌کند بلکه آنها را از تاریخ و گذشته کشور دورتر میکند ، تا اکنون،  نهادهای مختلف کشوری برای پرداختن به این مقوله مهم گامی مثبت و ماندگاری را برنداشته اند که ماندگار نمانده برای هر سال ومهمتر آنکه چه بهتر بود این حرکت بزرگ بشکل کشوری در همه استانها برگزار می‌شد نه تنها تهران .

در ویژه‌برنامه هفته هنر انقلاب اسلامی که از بیستم فروردین سال جاری برگزار می شود، با نمایش روح خدا حضور دارید. از این نمایش برای مان بگویید.

نمایش روایت روح خدا ، به نویسندگی و کارگردانی هومن میرمعنوی و با بازی سامیه معاشرتی،  آریانا عفت طلب ، سعید عابدینی و خشایار گرانسایه است .

این نمایش به تاریخ ایران از سال ۱۳۴۲ تا زمان جنگ تحمیلی می پردازد ، داستان نمایش از تاسوعا و عاشورای سال ۱۳۴۲ آغاز می‌شود،  آنجا که خبر به مردم می‌رسد امام خمینی(ره) را در شب قبل رژیم ستم شاهی دستگیر کردند ، مردم برای مقابله با این حرکت رژیم شاه به خیابان ریخته و در روز عاشورا در تهران تعداد زیادی از مردم کشته می‌شوند،  بعد آن اتفاق رهبران ۱۵ خرداد برای دستگیر نشدن در روستاها ی اطراف و جاهای مختلف پنهان می شوند اما ساواک آنها را پیدا کرده و دستگیر میکند ، یکی از آن افراد زنی بود که توسط ساواک دستگیر شده و برای اعتراف و لو دادن لیست همدستان شکنجه می‌شود اما آن زن زبان باز نمی‌کند تا اینکه برای باز کردن زبان وی دختر جوانش را نیز به زندان می آوردند اما باز او زبان باز نمی‌کند ، زمان گذشته و بعد از انقلاب به دوران جنگ تحمیلی می‌رسد و اکنون تنها فرزند پسر همان زن نیز یکی از سربازان جنگ علیه عراق است که شیمیایی شده و درحالیکه عکس امام خمینی (ره) در دستش بود شهید میشود ، در پایان ۴ بازیگر نمایش به مردم می‌گویند که راویان تاریخ انقلاب هستند و امروز آمده اند تا تاریخ انقلاب و امام را برایشان روایت کنند .

در این نمایش ، به روایت گوشه ای اتفاقات دوران تاریخ انقلاب می پردازیم و توجه همه علی الخصوص نسل جدید را به رشادت ، ایثار و از خود گذشتگی ملتی جلب می‌کنیم که برای به ثمر رسیدن این انقلاب از جان خود نیز گذشتند .

نکته قابل توجه ای که در اجراهای مختلف این نمایش برای ما جالب شد این بود که ، توجه نسل جدید به اجرا جلب میشد چراکه جوانان و آینده سازان مملکت با دقت به اجرا تا انتها نگاه می‌کردند و در پایان با گرفتن عکس یادگاری با گروه به این نکته اشاره کردند که ارتباط با کار و تاریخ انقلاب و موضوع نمایش برقرار شد .  

چه کارهایی در حوزه هنرهای نمایشی و نیز آموزش و مبانی فرهنگی در سطح کشور باید صورت بگیرد که مفاهیم و آرمانهای انقلاب و مقاومت به بخشی از فرهنگ و پایه‌های تربیتی نسل جوان  تبدیل شود به گونه ای که شاهد رفتار و عمل باورمندانه و موثر به این مبانی باشیم؟

در کنار مباحث تاریخی در مدرسه و صحبت‌های بزرگان کشور در خصوص تاریخ انقلاب به نظرم باید مدیران فرهنگی کشور طراحی برنامه های نمایشی علی الخصوص نمایش خیابانی در طول سال را داشته باشند چراکه نمایش خیابانی ارتباط نزدیک و مستقیمی با مردم کوچه و بازار برقرار می‌کند  مردمی که برای خرید ، درس ، کار و ... با خیابان آمده اند و وقتی نمایشی در خیابان اجرا می‌شود ایستاده و نگاه می‌کنند حال اگر اجرا بتواند توجه آنها را جلب کند تا انتها می ایستند و به نمایش نگاه می‌کنند ، برگزاری این نوع برنامه فرهنگی در سطح کشور می‌تواند نسل جدید را به سمت اجراها کشانده و مسیر ثمر واقع گردد . حال می‌توان در طول سال جشنواره های متعدد ، همایش‌های مختلف و اجراهای عموم بسیاری را با گروه‌های متعهد و متخصص نمایش خیابانی برگزار کرد که هم جنبه تبلیغاتی بالایی دارد و هم با اینکار و تداوم آن در هر سال ، این نگاه فرهنگی را به سبد فرهنگی مردم اضافه میکنیم تا جاییکه از سال سوم به بعد مردم در آن تاریخ منتظر دیدن نمایش خیابانی آنهم با موضوع تاریخ انقلاب خواهند بود .

نقش هنرمندان استانی در شناخت شهدا و خادمین به انقلاب اسلامی را چگونه ارزیابی می کنید؟

اینکه به این نکته توجه کنیم ، همه ایران فقط تهران نیست کار درستی انجام داده ایم ، استانها و شهرستانهای مختلف کشور نیز در ساختن تاریخ درخشان ایران نقش بسیار مهمی را داشته و اکنون نیز دارند ، بنابراین اگر به هنر و هنرمندان استان های مختلف کشور در این مسیر حرکتی تاریخ انقلاب توجه شود هم می‌توانیم هنرمندان توانای شهرستان ها را درگیر این حرکت فرهنگی نماییم و هم مردم در کل کشور شاهد این حرکت عظیم فرهنگی خواهند بود .

هنرنمایش که زمانی بازوی توانمند حرکتِ انقلاب بود امروز چگونه می تواند  در مسیر حرکت انقلابِ اسلامی نقش آفرینی کند؟

هنرنمایش همواره بازوی مهم و توانای تاریخ انقلاب بوده است ، امروزه که کشور دچار مشکلات مختلفی از جمله تبلیغات غلط غرب و کشورهای بیگانه از طریق ماهواره و دنیای مجازی است ، پرداختن با هنر نمایش در کل کشور می‌تواند بازوی توانمندی برای مقابله با تبلیغات غلط بیگانه و ماهواره خواهد بود چراکه با زبان هنر نمایش علی الخصوص نمایش خیابانی می‌توانیم مسائل مختلف کشوری و تاریخی و اجتماعی را به مردم نشان داد و به وسیله این هنر ارتباط مستقیمی با مردم برقرار نماییم .

برای اثرگذاری هرچه بیشتر در جامعه؛ انجام و گسترش پژوهش ، نظریه پردازی و تبیین  الگوها و ساختارهای تماتیک، محتوایی، دراماتیک، ژانری و اجراییِ تا چه اندازه ضروری است؟

پژوهش و تحقیق بال جدایی ناپذیر هر حرکت مهم در جامعه است ، برای برنامه ریزی و اجرای عملی هر گونه فعالیتی اگر پژوهش و تحقیق درستی انجام پذیرد و نظریه پردازان مختلف راجع به آن پژوهش مباحث مختلف خود را بیان کنند مطمئنا می‌توانیم به اجرای برنامه های مختلف قابل توجهی در کشور دست بزنیم و اثر این گونه برنامه ها بر روی جامعه علی الخصوص نسل جدید با علم و دانش و تحقیق و پژوهش درست خیلی زیادتر از هر گونه حرکت بدون تحقیق و پژوهش خواهد بود .

آیا در طول ۴ دهه از کادرسازی و تربیت هنرمند متعهد و انقلابی غفلت شده ؟

اگر به این نکته مهم خوب دقت کنیم می‌بینیم که هنرمندان جامعه دارای تعهد و تدین و تفکر بالای هستند و نمی‌شود براحتی گفت ، هنرمندان جامعه دارای تعهد نیستند اما می‌توان با پشتیبانی از هنرمندان متعهد جامعه تفکرات و تخصص آنها را در مسیر حرکتی برنامه های مختلف کشوری استفاده نمود .

اگر نکته ای باقی مانده به عنوان سخن آخر بفرمایید.

به نظر من انجام برنامه های مختلف فرهنگی آنهم با موضوعیت تاریخ انقلاب ، بزرگان کشور ، قهرمانان دینی و کشوری اگر تنها برای یکسال یا یکبار و یا برای تعداد محدودی باشد به هیچ عنوان تاثیری بر جامعه و نسل جدید نمیگذارد این در حالی است که تداوم هر ساله آنهم در تاریخ مشخصی در سال می‌تواند هم تاثیر مثبتی بر روی جامعه علی الخصوص نسل جدید بگذارد هم اینکه بلندگوی تبلیغاتی بسیار خوبی است برای اهداف فرهنگی جامعه .

به امید اینکه برگزاری اینگونه برنامه ها بشکل جشنواره ای آنهم بصورت رقابتی در سطح ملی و بعد آن در سطح بین المللی برگزار شود از یکایک دست اندرکاران برگزاری این همایش کمال تشکر را داشته و به همه شماها دست مریزاد میگویم .