وعده‌های محقق شده‌ای که در صف انتظار بود
جان دوباره تئاتری‌ها
هم‌زمان با قرار گرفتن در آستانه یک‌ساله شدن عمر دولت سیزدهم و در مرور سیاست‌های کلان فرهنگی دولت مردمی در عرصه تئاتر، شاهد تحقق وعده عدالت فرهنگی در دامن ساماندهی بودجه جشنواره تئاتر تا مرکزگریزی، توجه به ظرفیت استان‌ها و ثبت رکوردهایی برای نخستین بار در تاریخ تئاتر هستیم.
به گزارش ایران تئاتر به نقل از ایرنا، آغاز به کار دولت مردمی برای ساخت ایران قوی در آستانه یک‌سالگی است. همه می‌دانند که فرهنگ اساس تمدن و زیرساخت جامعه است. پس ارزیابی دولت سیزدهم در این عرصه، برای رسیدن به راهبرد بی‌نقص، اهمیت داشته و دارد.
یکی از مشکلات همواره تئاتر بحث بودجه بوده است که این مبحث در دولت سیزدهم تاکنون سروسامانی قابل‌تأمل گرفته است، در حوزه حمایت‌های مالی اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از رویدادهای اجرایی تئاتر و جشنواره‌ها می‌توان به حمایت از برگزاری بیستمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی؛ چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر؛ بیستمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان؛ ۳۵ جشنواره تئاتر در استان‌ها (۳۲ جشنواره استانی و سه جشنواره مناطق آزاد تجاری)؛ انجام و انتشار پژوهش‌های مرتبط با تاریخ تئاتر کشور؛ ادامه حمایت از تولید و عرضه آثار نمایشی در تهران و استان‌ها با توجه به کاهش شیوع کرونا؛ حمایت از فعالیت تماشاخانه‌های غیردولتی؛ انجمن‌ها، کانون‌ها و تشکل‌های صنفی حوزه تئاتر و خلق و انتشار نمایشنامه و تولید نمایش بر اساس این نمایشنامه‌ها با هدف تولید و عرضه آثار نمایشی حرفه‌ای و با مضامین مورد تأکید اصول سیاست‌های فرهنگی کشور نام برد.
این مسئله نیز حائز اهمیت است که این اداره کل در ایام کرونا بخشی از بودجه محدود تئاتر را به حوزه حمایت از گروه‌های نمایشی که آثار اجرایی خود را با ظرفیت ۵۰ درصد سالن‌ها به صحنه بردند اختصاص داده و هزینه صندلی‌های خالی سالن‌ها را به گروه‌های نمایشی پرداخت کرده تا از متضرر شدن گروه‌ها تا حد امکان جلوگیری کند.
این مهم که در قالب بودجه اداره کل تعریف نشده بود با درایت مدیریت کلان فرهنگی و حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از بدنه هنرمندان تئاتر کشور محقق شد و یکی از مهم‌ترین توفیقات یک‌ساله مدیریت تئاتر در دولت سیزدهم را به نام خود به ثبت رساند.
برگزاری جشنواره‌های ملی و بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان، نمایش‌های آئینی و سنتی، چهلمین جشنواره تئاتر فجر سه رخداد مهم، بزرگ و جشنواره‌ای کشور در حوزه هنرهای نمایشی بود که تمامی آن‌ها نه‌تنها برگزار شد که در دو محور کمی و کیفی نیز شاهد جابه‌جایی رکوردهایی در نوع خود و در قیاس با ادوار پیشین این رویدادها بود.
الف) پانزدهمین جشنواره تئاتر مریوان
پانزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان (از ۵ تا ۱۰ آبان ۱۴۰۰) با میزبانی از ۴۰ اثر در ۶ بخش مختلف یکی از مهم‌ترین رویدادهایی بود که در قالب رخدادی جشنواره‌ای زیر سایه کرونا و مدتی بعد از فروکش کردن پیک پنجم کرونا برگزار شد.
ب) بیستمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی
بیستمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی ۱۴ تا ۲۱ آذرماه در تهران برگزار شد. آثار صحنه‌ای این رویداد برای پخش در بسترهای ارائه آثار ضبط شد.
این جشنواره نخستین رویداد بین‌المللی در دوران مدیریت اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت سیزدهم بود که با اقبال بالایی از سوی هنرمندان و اساتید هنر نمایش جهان از کشورهای اسپانیا، فرانسه، ایتالیا، روسیه، صربستان، کره، هند و گرجستان مواجه شد.
ج) چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر
اما مهم‌ترین رخداد نمایشی کشور که از آن به‌عنوان ویترین تئاتر ایران یاد می‌شود در قالب چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از ۱۵ تا ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ در تهران و یزد برگزار شد.
جشنواره چهلم میزبان ۱۰۹ گروه نمایشی از سراسر کشور و هفت کشور مهمان (تاجیکستان به‌عنوان مهمان ویژه جشنواره) در ۱۰ بخش (۶ بخش اجرایی و چهار بخش نمایشگاهی و اسنادی) بود.
گام چهلم جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با جابه‌جایی انواع و اقسام رکوردها همراه بود که در ذیل به معرفی به مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.
- برای اولین بار در تاریخ ۴۰ ساله برگزاری این رویداد شاهد برگزاری افتتاحیه آن در استان یزد (شهر یزد) بودیم. اتفاقی که شعار مرکزگریزی و توجه به استان‌ها و ظرفیت‌های پیدا و پنهان آن‌ها را به‌عنوان یکی از سیاست‌های مهم دولت سیزدهم به شکل عینی و عملیاتی به اجرا رساند.
- اجرای ۵۴ اثر صحنه‌ای (۳۰ اثر در بخش رقابتی و ۲۴ اثر در بخش غیررقابتی) که در نوع خود رکوردی برای این جشنواره به شمار می‌رود و از حیث حضور آثار صحنه‌ای جشنواره چهلم با افزایش قابل‌تأملی روبه‌رو بود.
- از حیث پراکندگی حضور استان‌ها در بخش صحنه‌ای، در جشنواره امسال، هنرمندان ۱۵ استان کشور- تهران، گلستان، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، البرز، کردستان، خراسان رضوی، قزوین، خوزستان، گیلان، اصفهان، یزد، قم، چهارمحال بختیاری و ایلام شرکت داشتند؛ که این نیز به‌نوبه خود تعهد اجرایی شده دولت سیزدهم در مشارکت و بهره بردن از ظرفیت‌های فرهنگی و هنری استان‌های کشور را تام و تمام به رخ می‌کشد.
- استفاده از تنها ۴ متن خارجی و چربش قابل‌تأمل متون ایرانی (۵۰ نمایشنامه) بازتاب‌دهنده یکی دیگر سیاست‌های اجراشده دولت سیزدهم در هنر تئاتر و تمرکز و توجه به متون نمایشنامه‌نویسان کشورمان نسبت به نویسندگان خارجی است. سیاستی که خود یکی از اصلی‌ترین مطالبات خانواده تئاتر که بیش از دو دهه است به شکل مستمر مطرح می‌شود را درنهایت جامعه عمل پوشاند.
- بخش نمایش خیابانی چهلمین دوره جشنواره فجر با حضور ۲۸ گروه نمایشی (۲۰ اثر در بخش رقابتی و ۸ اثر در بخش غیررقابتی) در سه بخش تولیدات تازه، آثار اجراشده و آثار میهمان برگزار شد.
هنرمندان ۱۳ استان کشور (تهران ۶ اثر، گیلان ۵ اثر، کردستان ۴ اثر، اصفهان ۳ اثر، ایلام ۲ اثر، آذربایجان شرقی، بوشهر، کرمان، کرمانشاه، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد، یزد) برای اجرای نمایش به تهران آمدند. بر اساس آمار هنرمندان ۱۹ شهر کشور در این جشنواره حضور یافتند.
- درخشش هنرمندان استانی از دیگر نکات برجسته جشنواره چهلم تئاتر فجر بود. جایی که اثر برگزیده این رخداد که اغلب جوایز بخش صحنه‌ای این رقابت را از آن خود کرد مربوط به نمایش «مرثیه‌ای بر قتل ژولیوس سزار» از اهواز بود.
- برای نخستین بار در طول ادوار برگزاری جشنواره تئاتر فجر، بودجه در نظر گرفته‌شده اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیر جشنواره بدون کسر ریالی؛ تماما به این جشنواره اختصاص پیدا کرد که این نیز از جمله رکوردهای منحصربه‌فرد جشنواره چهلم تئاتر فجر به شمار می‌رود.
- درخشان‌ترین بخش تخصیص کامل بودجه چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر؛ در بهنگام و به‌موقع پرداخت شدن آن بود. جایی که هم‌زمان با برگزاری مراسم اختتامیه چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در ۲۶ بهمن‌ماه ۱۴۰۰ این رویداد برخلاف ادوار پیشین خود حتی یک ریال بدهی نداشت.
د) خلق ۲۴ نمایشنامه فاخر طی یک سال؛ به میزان فعالیت یک دهه قبل
توجه به خلق و انتشار نمایشنامه‌های فاخر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین خلأها و آسیب‌های بنیادین تئاتر کشور به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت مردمی سیزدهم در دستور کار این اداره کل قرار گرفت.
بازدید ۶۱۲ هزار و ۴۴۳ نفر از ۲۳۱۷ نمایش در سراسر کشور
طی قریب به یک سال از فعالیت دولت سیزدهم و از آغاز فعالیت اجراهای تئاتری در سایه تسریع روند واکسیناسیون تا پایان اسفند ۱۴۰۰ خورشیدی در مجموعه ۲۳۱۷ عنوان نمایش در سراسر کشور به صحنه رفتند.
همچنین ۲۳۱۷ عنوان نمایش طی بازه زمانی یادشده درمجموع ۱۳۶۲۵ شب اجرا را پشت سر گذاشته است. میزان تماشاگران نیز تا پایان اسفند ۱۴۰۰ شمسی ۶۱۲۴۴۳ نفر در سراسر کشور بوده است.
عملکرد اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش بیمه هنرمندان در سال ۱۴۰۰ نیز بازگوکننده تلاش مدیریت تئاتر کشور در همراهی با خانواده تئاتر به‌ویژه در ایام سخت کرونا است.
اهم اقدامات مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
کاظم نظری ۱۸ اسفندماه ۱۴۰۰ با حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی به‌عنوان جانشین قادر آشنا انتخاب و منصوب شد. در ادامه مروری خواهیم داشت به اهم فعالیت مدیریتی وی در رأس امور کلان مدیریت تئاتر کشور.
بازدید مستمر نظری از سالن‌های دولتی و خصوصی تئاتر برای شناسایی نقاط قوت و تلاش برای برطرف ساختن آسیب‌های آن‌ها به‌ویژه در حوزه مالی به‌واسطه متضرر شدن آن‌ها در ایام کرونا از دیگر اقدامات پیگیرانه مدیریت تئاتر کشور در راستای پاسخ مطلوب به مطالبات مدیران تماشاخانه‌ها بود.
اقدامی که از اولویت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای کاهش آسیب‌های مالی هنرمندان و مدیران سالن‌های تئاتری به سبب شیوع ویروس کرونا بود که این مهم نیز فارغ از بحث شعاری؛ جنبه عینی و عملیاتی به خود گرفت.
دیدار مستمر با هنرمندان تئاتر استان‌ها و صحبت درباره فعالیت انجمن‌های استانی، حمایت از بدنه هنرمندان استانی، تلاش برای گسترش اجراهای عمومی در سراسر کشور، توزیع عادلانه بودجه هنرهای نمایشی در دو سطح زیرساختی و اجرایی در راستای تحقق عدالت فرهنگی به‌عنوان یکی دیگر از شعارهای کلان مدیریت فرهنگ و هنر دولت مردمی سیزدهم از دیگر اقدامات نظری طی قریب به سه ماه از سکان‌داری وی در اداره کل هنرهای نمایشی را شامل می‌شود.
اجرای ویژه‌برنامه‌های نمایشی هفته هنر انقلاب اسلامی از دیگر اقداماتی بود که برای نخستین بار ذیل فعالیت‌های اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تمامی ادوار آن در دولت سیزدهم محقق شد.
