مجید خسروآبادی اولیاخوان باسابقه خبر داد
اجرای 40 نسخه جدید تعزیه از زندگی یاران امام حسین(ع)
مجید خسروآبادی، تعزیهخوان جوان اما باسابقه کشور در گفتوگو با ایران تئاتر از نگارش و اجرای چهل مجلس جدید تعزیه از زندگی یاران امام حسین (ع) به همت کانون تعزیه کهربا گفت و از اجرای دو مجلس تعزیه در دهه اول محرم در فرهنگسرای بهمن و خانه هنرمندان خبر داد.
به گزارش ایران تئاتر، مجید خسروآبادی، معینالبکا و تعزیهخوانی جوان که از دوران کودکی خود شبیهخوانی را آغاز کرده است، در دهه اول محرم با دو مجلس تعزیه در فرهنگسرای بهمن و خانه هنرمندان با همراهی گروه خود میزبان علاقهمندان به این هنر آیینی_عاشورایی و دلدادگان سالار شهیدان حسین (ع) است. به همین مناسبت به گفتوگویی با او پیرامون جزییات برگزاری تعزیههایش و نیز ویژگی نسخههای جدید تعزیه که با همت او و همراهانش در کانون تعزیه کهربا نوشته شده، پرداختیم که در ادامه آن را میخوانید.
از چه زمانی فعالیت خود را در زمینه تعزیهخوانی آغاز کردید؟
پدربزرگ و پدر من تعزیهخوان بودند و به همین دلیل من از کودکی به تعزیه علاقهمند شدم و از پنج سالگی به بچهخوانی در تعزیه پرداختم. چون سواد خواندن و نوشتن نداشتم، مادرم نسخه تعزیه را چندین بار میخواند و من نسخه را برای اجرا حفظ میکردم.
تاکنون در تعزیه به نقشخوانی چه شخصیتهایی پرداختید؟
با توجه به سن کمی که در ابتدای ورود به تعزیهخوانی داشتم از خواندن نقش حضرت عبدالله(ع)، دو طفلان مسلم و حضرت رقیه (س) یا به اصلاح از بچهخوانی آغاز کردم و با گذشت زمان به جوانخوانی و خواندن نقش حضرت قاسم (ع) و حضرت علیاکبر (ع) پرداختم. در حال حاضر نیز به اولیاخوانی یا همان شهادتخوانی که به نام دیگر موافقخوان نیز مشهور است به خواندن نقش حضرت عباس (ع) و حضرت امام حسین (ع) میپردازم.
آیا تاکنون در نقش اشقیاخوان نیز حضور داشتهاید؟
همیشه دوست دارم که یکبار فرصت اشقیاخوانی برای من اتفاق بیفتد اما تاکنون چنین فرصتی پیش نیامده است.
انتخاب اولیاخوان و اشقیاخوان در تعزیه بر چه اساسی است؟
دو فاکتور اصلی برای انتخاب اولیا خوان صدا و چهره است. تعزیه بر اساس دستگاههای موسیقی ایرانی خوانده میشود به همین دلیل اولین فاکتور برای انتخاب اولیاخوان و اشقیاخوان در این هنر صدا است. در نقش اولیاخوان باید آواز بخوانی و گوشههای آوازی را خوب بشناسی. دومین فاکتور چهره نقشخوان است. برای اولیاخوانی معصومیت در چهره و داشتن قد و قامت متناسب لازم است. مخالفخوانی که به آن اُشتلمخوانی نیز گفته میشود، اکثر دیالوگها با صدای بلند و فریاد بیان میشود، لذا ضرورتی برای داشتن صدای خیلی خوب نیست.
فعالیتهای شما در بخش آموزش تعزیه به هنرجویان چگونه است؟
آموزش تعزیه همیشه سینهبهسینه بوده است اما ما در کانون تعزیه کهربا برای اولین بار در کشور با به آموزش ترمیک و آکادمیک تعزیه پرداختیم. آموزش تعزیه در 12 ترم در این کانون که زیر نظر سازمان فرهنگی هنری شهرداری است، انجام میشود.
سرفصل دروس آموزشی کانون تعزیه کهربا شامل چه مواردی است؟
کانون تعزیه کهربا از ترم یک به آموزش سرفصلهایی چون آداب نمایش، آداب صحنه، رنگشناسی در صحنه و بخشهای خیلی کوتاه از موسیقیشناسی و شعرشناسی میپردازد و در ترم دوم به گوشههای آوازی پرداخته میشود و پس از پایان ترم دوم اولیاخوانی یا اشقیاخوانی هنرجو مشخص میشود.
آیا نتیجهای که تاکنون از دورههای آموزشی کانون تعزیه کهربا حاصل شده، رضایتبخش بوده است؟
کانون تعزیه کهربا تاکنون 8 دوره سوگواری جوانان عاشورایی برگزار کرده است که ثمره آن 830 آموزش نوجوان تعزیهخوان در سطح تهران است. شرکتکنندگان اولین دوره آموزشی تعزیه هماکنون جزو بزرگسالان هستند و به جوانخوانی میپردازند.
از دیگر فعالیتهایی که کانون تعزیه کهربا به آن میپردازد، بگویید.
برای اولین بار در دهه گذشته در کانون تعزیه کهربا، کاست تعزیههای دهه 40، 50 و 60 را از شهرستانهای سراسر کشور جمع کردیم و مجموعهای به نام «نوای ماندگار» را برای حفظ اصالت تعزیه ساختیم و رایگان در اختیار تعزیهخوانان قرار دادیم. در مرحله بعد آلبوم «آوای ماندگار» شامل ضبط استودیویی موسیقی بیکلام تعزیه توسط استادان موسیقی ایران تهیه و تولید شد. در بخش نسخههای تعزیهخوانی تاکنون 40 مجلس جدید تعزیه منطبق بر تاریخ و با محوریت اصحاب ائمه اطهار به همت کانون تعزیه کهربا نوشته شده است.
موسیقی یکی از ارکان هنر تعزیه است، پرداخت و محوریت قرار دادن این هنر در کانون تعزیه کهربا به چه شکلی بوده است؟
در سال 1397 با همراهی 300 هنرمند، ارکستر سازهای ایرانی را تشکیل دادیم و با آهنگسازی فردین خلعتبری در پارک آبوآتش برای اولین بار به اجرای تعزیه با سازهای ایرانی پرداختیم. زندهیاد عباس کیارستمی، معتقد بود تعزیه یک هنر کاملاً ایرانی است و جای سؤال است که چرا در این هنر از ساز ترومپت که یک ساز غربی است، استفاده میشود؟! ما بر اساس دغدغه زندهیاد کیارستمی برای یکبار، موسیقی تعزیه را با سازهای ایرانی نواختیم تا الگوی جهانی داشته باشد. البته سال گذشته در تجربهای جدید به اجرای تعزیه با ارکستر سازهای بادی در شهرستان پرند پرداختیم. به قول استاد محمدرضا شجریان موسیقی ایرانی وامدار تعزیه است. هر آنچه در موسیقی ایرانی است در تعزیه وجود دارد و در واقع تعزیه موسیقی ایرانی را شکل داده است و به همین دلیل تمام موسیقی و گوشههای آوازی در تعزیه آموزش داده میشود.
نسخههای جدید تعزیهای که توسط کانون تعزیه کهربا نوشتهاید، برچه اساس و چه مضامینی تأکید دارند؟
نگارش نسخههای جدید تعزیه، بر اساس زندگی یاران امام حسین(ع) بوده است. بهمنظور حفظ جنبه درام و اصول و قواعد استفاده از شعر در تعزیه برای نگارش نسخههای جدید در بخش تعزیهشناسی از آقایان سیدمحسن هاشمی و مرتضی صفاریان، در بخش شعر از ابوالفضل منبتکار و در موسیقی از آقایان محمد بخشینیا و عباس صالحی کمک گرفتیم تا به نظم و محتوای تعزیه ضربهای وارد نشود.
در حال حاضر برنامه تعزیهخوانی شما برای محرم امسال چگونه است؟
در دهه اول محرم با برگزاری دو مجلس تعزیه یکی ساعت 18 در فرهنگسرای بهمن و دیگری از ساعت 21 تا 23 در خانه هنرمندان میزبان علاقهمندان هستیم. برنامههای تعزیه ما تا آخر ماه صفر برگزار خواهد شد با این تفاوت که از دهه دوم به بعد تنها با یک اجرا و در مکانهای متفاوت اجرا خواهیم داشت. پس از پایان دهه اول محرم، برنامه اجرای تعزیه ما به ترتیب در دهه دوم در امامزاده صالح(ع)، دهه سوم امامزاده علی ابن نبی (ع)، دهه چهارم فرهنگسرای ابنسینا، دهه پنجم میدان امام حسین (ع) و دهه ششم نیز در باغموزه قصر خواهد بود.
در برنامه تعزیهخوانی شبهای محرم کدام مجالس اجرا میشوند؟
با توجه به اینکه دهه اول مستقیم به شهادت امام حسین (ع) و واقعه عاشورا مرتبط است، نمیتوان تعزیههای غیرعاشورایی اجرا کرد و به همین دلیل در دهه اول مجلس شهادت شاهچراغ(ع)، مجلس شهادت هانی، مجلس شهادت مسلم بن عقیل، دو طفلان مسلم، شهادت حر بن ریاحی، طفلان حضرت زینب(س)، حضرت قاسم (ع)، حضرت علیاکبر(ع)، حضرت عباس(ع) و در روز عاشورا مجلس شهادت حضرت امام حسین(ع) برگزار میشود و پس از آن حتماً چند تعزیه غیرعاشورایی از نسخههایی که در کانون تعزیه کهربا تهیه کردیم، خواهیم داشت.