گزارشی از کارگاه آموزشی”گروه مارین باد” ویژه زنان

نیلوفر رستمی:
آخرین روز کارگاه آموزشی به گروه نمایشی”مارین باد” از کشور آلمان اختصاص یافته بود. صبح امروز، هشتم بهمن ماه طراح لباس و دستیار کارگردان نمایش”شب خواهران برونته” در این کارگاه که فقط ویژه زنان هنرمند بود حضور یافتند که دانشجویان و بازیگران زن ایرانی نیز استقبال قابل توجهی از این کارگاه به عمل آوردند.
در ابتدا دستیار کارگردان دیتر کومل درباره شخصیت خواهران برونته توضیح کوتاهی داد از جمله اینکه هر سه خواهر در انگلیس زندگی می‌کردند و به واسطه رمانهایشان معروف شدند.
سپس تاکید کرد چیزی که الان حاضران با آن روبرو می‌شوند، یک کارگاه آموزشی بازیگری نیست.
وی گفت:« ما فقط می‌خواهیم به شما نشان دهیم اعضای”مارین باد” چطور تمرین تئاتر می‌کنند. به عبارت بهتر چطور یک نمایش را برای اجرای صحنه آماده می‌کنند.»
همچنین وی ذکر کرد:« تمرینات امروز ما براساس جملات کلیدی آثار خواهران برونته خواهد بود.»
برنامه این گروه بدین ترتیب شروع شد. آنها سه صندلی وسط اتاق قرار دادند و روی هر کدام جمله کلیدی از آثار یکی از خواهران گذاشتند. سمیرا سینایی که نقش مترجم را ایفا می‌کرد از بچه‌ها خواست تا همگی به ترتیب جملات را بخوانند و برحسب احساس درونی‌شان نسبت به هر جمله پشت صندلی‌ها بایستد بدین ترتیب بچه‌ها برحسب علایق‌شان پشت یکی از صندلی‌ها ایستادند و سه گروه تشکیل شد. هر کدام از گروهها دور یک میز نشستند. دوباره سونیا، دستیار کارگردان چند جمله دیگر را نیز به این جمله‌ها اضافه کرد و از بچه‌های هر گروه خواست تا براساس افکار و احساس درونی خود نسبت به این جمله‌ها مطلبی بنویسند. نوشته‌ها هم روی کاغذ‌های سفیدی که روی میز پهن شده بود، نوشته می‌شد.
بچه‌ها به اتفاق طراح لباس گروه”مارین باد” پس از پایان کار از کاغذها یک پیراهن زنانه درست کردند و عاقبت حاصل کارشان را روی دیوار چسباندند.
شاید هنوز حاصل کار این گروه روی دیوار اتاق نیلوفر هنرمندان باقی مانده باشد.
پس از آن بچه‌ها نشستند و جملات خود را به خواهش آلمانی‌ها می‌خواندند و سمیرا سینایی آنها را به زبان آلمانی ترجمه می‌کرد. این تمام تمرین‌های کارگاه آموزشی این گروه بود. تمرین‌هایی که شاید برای ما عجیب، ساده و کودکانه به نظر می‌آید. شاید فکر کنیم که تئاتر‌های بزرگ تمرین‌های حاد و بزرگ را می‌طلبد در حالیکه از گروه تئاتر”مارین باد” که امسال در جشنواره شاهد دو نمایش به نام‌های”شب خواهران برونته” و”اسرار شبانه” بودیم در این جلسه ابراز کردند:« در تمرین‌های گروهی خود از همین شیوه‌ استفاده می‌کنیم.»
آنها یکی از علت‌های انتخاب جملات و نوشتن درباره آنها را در تمرین‌ها این‌طور عنوان می‌کند:«خواهران برونته روزها به درس خواندن و دوخت و دوز مشغول می‌شدند و شب‌ها وقتی اعضای دیگر خانواده می‌خوابیدند آنها با خیال راحت در فضای بزرگ خانه راه می‌رفتند و خیالشان را رها می‌کردند. آنها از همان دوران کودکی عادت داشتند که شخصیت مورد علاقه‌شان را پیدا کنند و درباره‌اش بنویسند و آنقدر نوشتند تا نویسنده شدند.»
”مارین باد” یک گروه تئاتری بسیار قدیمی است. گروهی که اعضایش مدتهاست با هم کار می‌کنند. مکان واحدی برای اجرای نمایش‌هایشان دارند و بسیاری از نمایش‌هایشان حتی تا 15 سال هم به اجرا رفته است.
سونیا، دستیار کارگردان که بیشتر به تدریس تئاتر در حوزه‌ کودک و نوجوان مشغول است، درباره علت و هدف این نوع شیوه تمرین می‌گوید:« ما فقط با بچه‌ها در آلمان به این شیوه کار نمی‌کنیم با بزرگتر‌ها هم همین‌ شیوه را به کار می‌بریم. چون مطالبی که مثلاً روی کاغذ می‌نویسند از درون آدمها بر می‌خیزد و تئاتر یعنی همین. یعنی احساسات ناب در لحظات یک زندگی. حتی در بعضی از تمرین‌های ما که هم ویژه بزرگترها و هم کوچکترها است، از شرکت کنندگان می‌خواهیم از بدن یکدیگر مجسم بسازند.
وی یکی دیگر از علت‌های مهم این نوع تمرین را همچنین بی‌علاقه‌گی کودکان و نوجوانان امروزی آلمانی از تئاتر می‌داند و می‌گوید:« ما مجبوریم با همین کارهای گروهی شیرین کار تئاتر را جذاب کنیم. همچنین معمولاً گروه” مارین باد” مشغول تمرین یک نمایش است همان نمایش را در کلاسهای درس تئاتر ویژه کودکان نیز تمرین می‌کند تا حاصل کارها را بسنجد و حتی گهگاهی به تبادل نظر و تحلیل نیز می‌پردازند.»