در حال بارگذاری ...
«خانم»؛ بازخوانی روانکاوانه طاهری از ژنه

صدایی درون من

خوانش امیرحسین طاهری از نمایشنامه «کلفت‌ها» اثر ژان ژنه خوانشی خلاقانه و قابل تأمل است. نگاه کارگردان بسیار متکی بر پایه روانکاوی بوده و می‌کوشد از این منظر شخصیت‌ها و ساختار کنش ایشان را به بحث بگذارد. اندیشه جنایت در این نمایشنامه توسط دو خدمتکار خانه «خانم» بسیار بطئی شکل می‌گیرد و در نهایت این فکر منجر به نابودی خودشان می‌شود. «سالی» و «الی» دو شخصیتی هستند که در آن واحد همچنان‌که دو روی شخصیت خود هستند، بخشی از شخصیت خانم را نیز درون خویش تداعی می‌کنند. پرده حاجبی که ایشان را از صحنه واقعی جدا کرده، امکانی فراهم می‌آورد تا آن‌ها بتوانند فضای ذهنی خود را در قالب بازی طراحی کنند. اما آیا صحنه پیش‌روی ما، مقابل پرده فضایی واقعی‌ است؟

رامتین شهبازی

     تئاتر «خانم» نوشته و کار امیرحسین طاهری کاری از گروه تئاتر نیما از شهرستان سیرجان است که می‌توان آن را توصیه کرد. اجرای طاهری و گروهش نشان داد که ظاهراً در شهرستان‌هایی دور از پایتخت درک از تئاتر به‌دور از هیاهو‌ها مسیری مستقیم طی می‌کند و مسئولان وظیفه جدی دارند تا از این‌گونه حرکت‌ها حمایت کنند.

     خوانش امیرحسین طاهری از نمایشنامه «کلفت‌ها» اثر ژان ژنه خوانشی خلاقانه و قابل تأمل است. نگاه کارگردان بسیار متکی بر پایه روانکاوی بوده و می‌کوشد از این منظر شخصیت‌ها و ساختار کنش ایشان را به بحث بگذارد. اندیشه جنایت در این نمایشنامه توسط دو خدمتکار خانه «خانم» بسیار بطئی شکل می‌گیرد و در نهایت این فکر منجر به نابودی خودشان می‌شود. «سالی» و «الی» دو شخصیتی هستند که در آن واحد همچنان‌که دو روی شخصیت خود هستند، بخشی از شخصیت خانم را نیز درون خویش تداعی می‌کنند. پرده حاجبی که ایشان را از صحنه واقعی جدا کرده، امکانی فراهم می‌آورد تا آن‌ها بتوانند فضای ذهنی خود را در قالب بازی طراحی کنند. اما آیا صحنه پیش‌روی ما، مقابل پرده فضایی واقعی‌ است؟

     

رنگ سفید صحنه نشان از بکارت و پاکی دارد که ذره ذره آلوده می‌شود. با اندیشه قتل خانم، پرده سفید به خون می‌نشیند و لکه‌های خون دائم آن را می‌پوشاند. وجه شباهت دو شخصیت حاضر، در صحنه کشتن هرباره خانم در ذهن‌شان است، اما آن‌چه ایشان را از یکدیگر جدا می‌کند، این است که یکی دوست دارد خانم را دائم و هر شب در ذهنش از پای درآورد، اما دیگری برعکس تمام توان خود را صرف می‌کند تا خانم به لحاظ فیزیکی از صحنه محو شود. اما هر زمان که خود نیز در بازی در جایگاه خانم قرار می‌گیرند، درمی‌یابند اگرچه دارای اشتراک طبقاتی با ولی‌نعمت‌شان نیستند، اما از خاستگاه درونی شباهت‌هایی با او دارند. همگی علاقه‌مند به شخصیت «مهندس» هستند که می‌کوشند او را در تصاحب خود در آورند. به زرق و برق پوششی اهمیت می‌دهند و... پس آن‌ها با کشتن «خانم» بخشی از وجود خود را نیز می‌کشند که این بر نوعی رفتار مازوخیستی صحه می‌گذارد. رفتاری که بیش از لذت حذف شخصیت خانم، بیش‌تر لذت در خشونت است. صحنه‌ای که ایشان زمین را تمیز می‌کنند یا جنس بازی بیرونی بازیگران که کلمات را با شدت به‌سوی یکدیگر پرتاب می‌کنند و گویا در رفتار رنج و عذاب را برای مخاطب خود تصویر می‌کنند، صحه‌ای بر این مدعاست.

     همین نکته در کنار جنس طراحی لباس بازیگران، وجوه بیرونی شخصیت ایشان را برجسته می‌کند. خشونت همچون ریسمانی قرمز ایشان را به یکدیگر متصل می‌کند. لباس سیاه تن آن‌ها وضعیتی را به‌ نمایش می‌گذارد که ایشان را در بر گرفته ‌است و این ریسمان و سیاهی بر زمین سفید همچون لکه‌ای ناجور در رفت و آمد هستند. اتفاقاً حذف شخصیت خانم در این اجرا که سفیدی جایگزین آن شده ‌است، می‌تواند نشانی از پاکی شخصیت حذف شده خانم باشد؛ بخشی از پاکی وجود خود ایشان در تمایل به شر. بنابراین سالی و الی بیش از آن‌که با شخصیتی واقعی درگیر باشند به ‌دنبال تنبیه درون خود هستند و این زمانی به انتها می‌رسد که سالی قرص‌های برنج را می‌خورد و در نهایت با مرگ او خونی که تاکنون بر پرده انتهای صحنه وجهی مجازی داشت، شکلی حقیقی به‌ خود می‌گیرد و صحنه سفید را از خود مملو می‌کند و سالی معصوم، عیسی‌وار بر صلیب می‌رود.

     این نکات در حد اشاره‌هایی کوتاه سعی داشت نشان ‌دهد که طاهری قواعد میزانسن و روایت تئاتری را می‌شناسد و با دست‌آویز قرار دادن کمینه‌ترین عناصر سعی دارد بیش‌ترین ارتباط را با مخاطب خود برقرار نماید.

 




مطالب مرتبط

مدیرکل هنر‌های نمایشی مطرح کرد

دنبال رشد محتوا و فرم تئاتر کودک و نوجوان هستیم
مدیرکل هنر‌های نمایشی مطرح کرد

دنبال رشد محتوا و فرم تئاتر کودک و نوجوان هستیم

کاظم نظری مدیرکل هنرهای نمایشی می‌گوید تنها دلیل عدم حضور گروه‌های تئاتر کودک و نوجوان در جشنواره تئاتر فجر برگزاری جشنواره تخصصی تئاتر کودک و نوجوان بود و اداره کل هنرهای نمایشی به دنبال رشد محتوا و فرم این رویداد هنری و همچنین تئاتر کودک و نوجوان است.

|

گفت‌و‌گو با داور بخش دانشجویی چهل‌ودومین جشنواره تئاتر فجر

بهرام جلالی‌پور: ضعف امروز تئاتر ما، نمایشنامه است
گفت‌و‌گو با داور بخش دانشجویی چهل‌ودومین جشنواره تئاتر فجر

بهرام جلالی‌پور: ضعف امروز تئاتر ما، نمایشنامه است

بهرام جلالی‌پور، داور بخش دانشجویی چهل‌ودومین جشنواره تئاتر فجر، با بیان اینکه ضعف امروز تئاتر ما، نمایشنامه است و باید نمایشنامه نویسی به یک شغل خودکفا با درآمد مکفی تبدیل شود تا نمایشنامه نویس تمام وقت خود را به خلق آثار جدید اختصاص دهد، گفت برگزیدگان این جشنواره جزو ...

|

گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش فراگیر جشنواره تئاتر فجر

«خودپرواز» و طرح موضوع عدم مناسب‌­سازی خودپرداز بانکی برای نابینایان
گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش فراگیر جشنواره تئاتر فجر

«خودپرواز» و طرح موضوع عدم مناسب‌­سازی خودپرداز بانکی برای نابینایان

کارگردان نمایش «خودپرواز» قشر توان‌خواه جامعه را که شامل نابینایان نیز می‌­شود، دارای مشکلات فراوانی دانست و معتقد است این مشکلات باعث می­‌شود تا برخی از این عزیزان به جای مشارکت در فعالیت‌­های اجتماعی، به انزوا کشیده شوند. او موضوع عدم مناسب­‌سازی بانکی و خودپرداز ...

|

کارگردان حاضر در بخش تازه‌های تئاتر جشنواره گفت

کیانوش احمدی: امیدوارم نگاه عادلانه جشنواره در انتخاب و داوری آثار ادامه‌دار باشد 
کارگردان حاضر در بخش تازه‌های تئاتر جشنواره گفت

کیانوش احمدی: امیدوارم نگاه عادلانه جشنواره در انتخاب و داوری آثار ادامه‌دار باشد 

کیانوش احمدی، کارگردان حاضر در بخش تازه‌های تئاتر بر رویکرد عادلانه چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در انتخاب آثار و داوری آن‌ها تاکید کرد. 

|

گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش فراگیر جشنواره تئاتر فجر

لقمان بحرانی: «آشپزخانه فنلاندی­‌ها» نمایشی انتقادی درباره مردم، جامعه و دولت است
گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش فراگیر جشنواره تئاتر فجر

لقمان بحرانی: «آشپزخانه فنلاندی­‌ها» نمایشی انتقادی درباره مردم، جامعه و دولت است

کارگردان «آشپزخانه فنلاندی‌­ها» نمایش خود را دارای فضایی کمدی-فانتزی می­‌داند که در درون مایه خود انتقادهایی را نیز درباره مردم، جامعه، دولت و تعاملات بین آن‌ها دارد.

|

گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش هویت ملی جشنواره تئاتر فجر

میثم حبیبی: «همه خواب بودیم» روایتی متفاوت از زندگی حاج قاسم سلیمانی است
گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش هویت ملی جشنواره تئاتر فجر

میثم حبیبی: «همه خواب بودیم» روایتی متفاوت از زندگی حاج قاسم سلیمانی است

کارگردان نمایش «همه خواب بودیم» می‌گوید ما می‌خواهیم جریانی مستندگونه از زندگی و آنچه آن شب برای خانواده حاج قاسم رقم خورده را برای مخاطب روایت کنیم.

|

گفت‌وگو با حامد مکملی، نویسنده و کارگردان نمایش «آریوبرزن»

برخوانی یک اتفاق تاریخی
گفت‌وگو با حامد مکملی، نویسنده و کارگردان نمایش «آریوبرزن»

برخوانی یک اتفاق تاریخی

حامد مکملی، نویسنده و کارگردان نمایش «آریوبرزن»، اثری که از طریق ورود به بخش تازه‌ها وارد مسابقه تئاتر ایران چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر شده است، می‌گوید این نمایش یک برخوانی از داستان سردار بزرگ پارسی است که در برابر اسکندر مقدونی ایستاد و برای سرزمینش جان ...

|

در گفت‌وگو با کوروش شاهونه، کارگردان نمایش «هیدن» مطرح شد

چشم‌های بینایی که حقیقت را کتمان می‌کنند
در گفت‌وگو با کوروش شاهونه، کارگردان نمایش «هیدن» مطرح شد

چشم‌های بینایی که حقیقت را کتمان می‌کنند

کوروش شاهونه، یکی از نویسندگان و کارگردان نمایش «هیدن»، از جمله آثار حاضر در بخش مسابقه تئاتر ایران چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر می‌گوید این اثر بر پایه اندیشه چشم‌های بینایی که حقیقت را کتمان می‌کنند بنا شده است. حقیقتی که می‌تواند به کل روابط جوامع انسانی ...

|

نظرات کاربران