آقاخانی : هرگزخودم را درانعقیاد بازیگر قرار نمی دهم

اایوب آقاخانی موسس گروه تئاتری پوشه بیش از دو دهه است درحوزه نوشتاری ،کارگردانی و بازیگری حضوری جدی درتئاتر دارد .زمین مقدس، فصل خون ، روزهای زرد ،جنوب از شمال غربی ، فاوست و سقراط از جمله کارهای مهم ایوب آقاخانی محسوب می شوند. آقاخانی در حوزه مدیریت هم چند سال به عنوان مدیر چهار فصل تئاتر ایران قعالیت کرده است و رادیو خانه دوم این هنرمند چند منظوره تئاتر ایران است. بدون شک حمید رضا آذررنگ از نام تکرار نشدنی تئاتر معاصر ایران به خصوص در حوزه نوشتاری و بازیگری است و با نوشتن متن های درخشانی نظیر ترن ،خنکای ختم نسیم ، روزی روزگاری درآبادان ومادر مانده نامش را درحوزه ادبیات نمایشی آثاردفاع مقدس ماندگارکرد.درحوزه بازیگری آذررنگ درفیلم ها ونمایش های ارزشمندی مثل اهل قبور ، ملکه وخون رقصه توانایی هایش را نشان داد. نسیم ادبی در یک دهه اخیر بخشی از بهترین زنان اثار نمایشی را در صحنه تئاتر جان بخشی کرده است  . خون رقصه ، شمال از شمال غربی ، این تابستان فراموشت می کنم و غیره . دربخش ابتدایی این نشست به مضون شناسی آثار ایوب آقاخانی و بازتولید نمایش کسوف پرداخته ایم .

در آثار نمایشی شما و منجمله همین نمایش کسوف  انسان گرایی و توجه به شانیت انسانی در کارهایتان دیده می شود. آیا انسان ها به عنوان هسته اصلی شکل دهنده  درام برایتان حائز اهمیت هستند؟

آقاخانی : هرهنرمندی که تمایل داشته باشد آثارش واکنشی به شرایط پیرامونی باشنذ ، ناگریزاست رویکرد انسانی در کارهایش داشته باشد .به خصوص که انتظار داشته باشد این واکنشش شعارزده و ایدئولوژیک هم نباشد. انسان وهرمسئله ای که شکل دهنده زندگیش است ازهرنوع نگاه ایدئولوژیک برتراست. درگروه تئاتری پوشه هم همیشه سیاست گذاری بر این اصل تکریم وتوجه به  مسائل اجتماعی ومصادیق پیرامون انسان ها در یک بستر واقع گرایانه بوده است .مقصود از بستر واقع گرایانه صرف ارائه رئالیسم محض نیست .دراین بیست و یک ساله ضمن طرح مسائل بنیادین اجتماعی در آخر کارانسان قابل ترجمه برای من وشمای ایرانی و مصادیق مرتبط با آن وجود داشته است.درنمایش مرثیه ای برای یک سبک وزن با فضای کمی مجرد با فانتزی خاص روبه رو بودیم .اما بسترکاملا قابل ترجمه به شرایط انسان معاصرایرانی بود .صد البته دردنیای امروزی به دلیل رشد تکنولوژی انسان ها درتمام نقاط دنیا تعاریف مشترک زیادی دارند.

آیا قبل از بازی در نمایش کسوف نقش انسان های غیر ایرانی را بازی کرده بودید؟

 آذررنگ : یکباری دردهه هفتاد درنمایش تهران پرندک در نقش یک افغانی نه به این حجم و ابعاد را بازی کرده بودم .اصولا من عاشق لهجه ها و گویش ها ی ایرانی در نواحی مختلف وخارجی هستم. بازی در این نوع نقش ها برایم وسوسه انگیز است ...

آقاخانی : حمید در این زمینه خیلی مستعد و توانا است و درجذب و ارائه  لهجه هایی که از خودش خیلی دور است بارها موفق عمل کرده است .

به دلیل همین توانایی حمید رضا اذررنگ او را برای بازی در نمایش کسوف انتخاب کردید؟

آقاخانی : قبل از اجرای کسوف درسال 89 من وحمید مدام همدیگررا درراهروهای تئاترشهر می دیدیم ومی گفتیم کی قرار است باهم کارمشترکی انجام بدهیم .

شاید یکی از دلائل عدم همکاری مشترک شما با آذررنگ قبل ازکسوف نبود نقش مناسب در سایر کارهایتان برای او بود؟

 آقاخانی :جایی که نام آذررنگ برای من اولویت اصلی شد ، نمایش کسوف بود.یادم می آید ان زمان هم حمید سریع حتی بدون خواندن متن پیشنهادم را قبول کرد. من، حمید آذررنگ و نسیم ادبی در یک جلسه متن را خواندیم و کار استارت خورد. شعف حمید را بعد ازخواندن بارنخست متن در باره نزدیک شدن به ظرافت هایی که می توانست در ایفای نقش کمکش کند را از یادم نمی رود. نسیم ادبی با مهربانی همیشگی ودرکی که از درام دارد.هنرمندانه نقش را ایفا کرد و بلافاصله هم در نمایش بعدیم جنوب ازشمال غربی همکاریم با هر دویشان ادامه پیدا کرد.

تنوع بازیگران در نمایش هایی که روی صحنه اجرا کرده اید ، کمتر در کار کارگردان های دیگری که گروه دارند دیده می شود؟

 آقاخانی : بله، به این کار اعتقاد دارم . من در نمایش هایی که تا به حال روی صحنه برده ام از بازیگران نسل های مختلف استفاده کرده ام. داود رشیدی ،مجید مظفری ، پیام دهکردی ، حمید رضا نعیمی و غیره ازاین جمله هستند.دلیل چنین رویکردی هم مشخص است .زیرا نقش ها متفاوت هستند.البته هم به این شیوه انتخاب بازیگری نقد دارم وهم دوست ندارم موقعی که خبری منتشر شد مبنی بر اجرای نمایش جدید از آقاخانی بتوانید کستش را حدس بزنید.

در خیلی از گروهها در اغلب اجراها فقط از بازیگران آن گروه استفاده می شود؟

 آقاخانی : در گروه تئاتر پوشه ترکیبی ازعوامل فنی و نویسنده وجود دارد. من هرگزخودم را درانعقیاد یک بازیگر قرار نمی دهم. زیرا نمی شود همه نقش ها را شبیه و مناسب یک بازیگر دانست .به نظرم این شیوه کاری بیشتر از آنکه یک کار گروهی باشد  یک نوع انحصار گرایی منجر به ضف است.

موقعی که ایوب آقاخانی از شما در خواست کرد که دوباره در باز تولید نمایش کسوف حضور داشته باشید چه برخوردی داشتید؟

 ادبی : من موافق دوباره اجرای نمایش کسوف بودم و  براساس خرد و نظرگروهی به این جمع بندی رسیدیم که کسوف را دوباره روی صحنه ببریم.. بعد از اجرای موفق نمایش کسوف در سال 89 از شهرستان های مختلف دعوت می شدیم تا نمایش را اجرا کنیم .متاسفانه نمی توانستیم برنامه ریزی داشته باشیم و برویم شهرستان های مختلف نمایش را اجرا کنیم. در همان سال 89 خیلی از مخاطبان تماس می گرفتند و ابراز می کردند موفق نشده اند نمایش را به علت به پایان رسیدن نوبت اجرایش ببینند و همه این عوامل باعث شد علی رغم گرفتاری های موجود دوباره دور هم جمع شویم ودر تماشاخانه باران آن را روی صحنه اجرا کردیم . ما سه نفر حس عجیب وغریبی نسبت به این نمایش داشتیم .

آقاخانی : در اجرای مجدد این نمایش هنوز با نظر منفی و مخالفی از جانب این نمایش از سوی مردم و منتقدان روبه نشده ایم و این یک نکته امیداواری برای ما محسوب می شود.

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی