زندگی پربرکت باغچه بان برای تئاتر کودک و نوجوان

به گزارش خبرنگار ایران تئاتر ، سمینار تخصصی نمایش کودک با حضور  مصطفی رحماندوست، محمدرضا یوسفی، احمد محیط طباطبایی و داود کیانیان ساعت 14 روز یکشنبه هجدهم مهرماه در سالن نشست های دانشگاه آزاد مرند برگزار شد.

دکتر اردشیر صالح پور،با ۲۵ سال سابقه تدریس در دانشگاه‌های هنری،مولف ۲۷ جلد کتاب در زمینه‌های مختلف هنری و فرهنگی،نویسنده و پژوهشگر و نمایشنامه نویس ایرانی است که سابقه دبیری جشنواره‌های بین المللی تئاتر عروسکی و تئاتر فجر را در کارنامه دارد، صالح پور همچنین رئیس اتحادیه بین المللی نمایشگران عروسکی(یونیما)و عضو هیئت مدیره و مدیر هنری شورای بین المللی موزه‌های جهانی(ایکوم)و قائم مقام جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان مدیر نشست است.

وی ضمن قدردانی از دبیرخانه جشنواره بابت برگزاری این رویداد و تاکید بر سمینار حوزه نمایش کودک و شخصیت باغچه بان، گفت: نمایش خر خر باغچه بان را باید سرمنشا نمایشنامه نویسی کودک و تئاتر کودک دانست و امید است این رویداد به عنوان مرکز فرهنگی در کنار مرزها در جنوب قفقاز قوت گیرد. 

صالح پور در ادامه به بیان برخی از ابعاد زندگی باغچه بان در مرند پرداخت و مرور کوتاهی داشت به چگونگی مهاجرت جبار باغچه بان از آن سوی آذربایجان به مرند. در بخشی از این روایت پیام صوتی پروانه باغچه بان برای حاضرین پخش شد که یادگار جبار باغچه بان در رابطه با شهر مرند و فرهنگ آن،فعالیت‌های روانشاد باغچه بان در این شهر و برگزاری جشنواره‌ای با نام جبار باغچه بان در مرند برای حاضرین صحبت کرد. پروانه باغچه بان در پیام صوتی خود با تجلیل از دست اندرکاران و بانیان جشنواره سراسری نمایش کودک، گفت:  در مورد زندگی پدرم در شهر مرند  زیاد پرداخته نشده است اما فعالیت ها و شروع تاثیرگذار ایشان در سال 1298 مدیون آقای الفت نوبری است. ایشان به عنوان موسس و مدیر مدرسه احمدیه مرند نقش پر رنگی در شکل گیری شخصیت و فعالیت باغچه بانی است که ما امروز می شناسیم. مدرسه احمدیه را می توان آغازگه رویای باغچه بان دانست.

در ادامه این نشست یک پیام صوتی نیز از هوشنگ مرادی کرمانی،داستان نویس و نویسنده مطرح حوزه کودکان،با مضمون اهمیت تئاتر کودک و توجه به ادبیات کودکان پخش شد.

 میراحمد محیط طباطبائی،رئیس ایکوم ایران و مشاور فرهنگی سازمان یونسکو می‌باشد و استاد داود کیانیان،نویسنده،کارگردان و پژوهشگر تئاتر است که در حوزه زمینه تئاتر کودک به همت ایشان کتاب زندگی باغچه بان چاپ شده است. وی در ابتدای سخنان خود، با تقدیر از دکتر صالح پور، بابت دغدغه ها و فعالیت های او، به نقش نوشته های او در حوزه تاثیرگذاری باغچه بان در تئاتر کودک، اشاره کرد.

طباطبائی در ادامه به صحبت در خصوص بخش بعد از مهاجرت باغچه بان به مرند و شرایط زندگی در آن دوران پرداخت و گفت: در زمان جنگ جهانی اول، هم زمان با مهاجرت باغچه بان به ایران، بیماری ها و امراض زیادی منطقه را دربرگرفته بود. یکی از دلایل مهاجرت ایشان به این سوی ارس همین شیوع بیماری ها بود که باغچه بان و خانواده اش را مصمم تر کرد. از طرفی ایران با انقلاب مشروطیت دچار تغییر و تحول اساسی شده بود و فضای حاکم بر کشور کمی بهتر از گذشته بود. انقلاب مشروطه با آموزش و رواج مدرسه سازی به شیوه جدید، شرایط ایجاد تغییر و تحول را در جامعه باعث شده بود و مرند مستثنی از این شرایط نبود. همین تغییر تحولات و پیشی گیری تبریز و مرند از دیگر نقاط ایران بود که که هم جرقه شوق را در باغچه بان زد و هم اجازه عملی کردن این رویا ها را به باغچه بان داد. چرا که باغچه بان به خوبی می دانست در چه منطقه و جغرافیایی، آغازگر چه کاری بود.

مصطفی رحماندوست،شاعر و نمایشنامه نویس ملی کودک،و استاد محمدرضا یوسفی نویسنده حوزه کودکان و نوجوانان و همچنین نویسنده کتاب جبار باغچه بان است که کسب جایزه آندرسون را در کارنامه خود دارد. 

مصطفی رحماندوست سخنان خود را با اولین خود با جبار باغچه بان شروع کرد گفت: زمانی که به مدرسه کر و لال ها دعوت شدم، مدیر مدرسه به من گفت بچه ها نمی توانند شعر استاد را بخوانند. در ابتدا شگفت زده شده و باور نکردم که کودکان کر و لال نتوانند شعر بخوانند. در مدرسه گفتند که در حال تحقیق در خصوص شیوه ای هستیم تا کر و لال ها نیز بتوانند به وسیله آن شعر بخوانند. حس عجیبی به من دست داد. سال ها بعد از این اتفاق، در نمایشگاهی با کتاب هایی مواجه شدم که مال من نبود اما اسم من روی آن ها بود. وقتی سوال کردم جواب دادند این کتاب مخصوص کر و لال ها است. از آن موقع همواره تلاش کردم تا بتوانم کاری را برای آن ها انجام دهم ولی هر کار و ایده ای به فکرم رسید، فهمیدم که جبار باغچه بان صد سال پیش آن کار را انجام داده است. همین ها من را شیفته باغچه بان ساخت و مشتاق شدم تا زندگی باغچه بان را بخوانم و با شکست ها و سماجت های پس از شگست ایشان آشنا شدم. دیدم که چگونه می شود باغچه بان وار بر سر هدف ایستاد و باز ایستاد.

 داوود کیانیان، پژوهشگر، نویسنده و کارگردان تئاتر در حوزه کودک و نوجوان از دیگر سخنرانان این سمینار بود. او ضمن قرائت مقاله ای با نگارش خود، به بیان ابعاد مختلف فعالیت باغچه بان در مدرسه احمدیه و فعالیت های مختلف او برای کودکان، مخصوصا کر و لال ها پرداخت و گفت: دلایل متعددی وجود دارد که چرا مرند خواستگاه تئاتر کودک است. باغچه بان در مرند تئاتر را در اختیار تعلیم و تربیت نوین قرار داده بود. او فعالیت های نمایشی را جدا از فعالیت های آموزشی کودکان نمی دانست. باغچه بان در اصل پایه گذار تئاتر آموزشی و کاربردی در ایران بود که ما تازه در دهه 50 بود که با تئاتر آموزشی برشت مواجه می شدیم. مهمترین بخش اقدامات آموزشی و تعلیمی باغچه بان اینجا است که وقتی در می یابیم باغچه بان به صورت مناسبتی این کار را نکرده است و فعالیت او مستمر بود؛ در حالی که در جاهای دیگر این امر مناسبتی بوده است.

محمد رضا یوسفی آخرین سخنران این سمینار بود. یوسفی  در سخنان خود با اشاره به اهمیت کودک و حقوق کودک در تفکر باغچه بان گفت: حقوق کودک در صدسال گذشته وجود نداشته است. خصوصا وقتی که ایرانی ها بیشتر رعیت بودند تا شهروند. اما باغچه بان سعی داشته است تا ما را به شهروند بودن نزدیک کند. تولید نمایش، تولید نمایشنامه، تولید مجله کودک و پرداختن به شیوه های تعلیمی باعث شد تا نخستین نهاد غیردولتی ایران، توسط ایشان رقم زده و تاسیس شود.

این سمینار یک روزه،در مکان سالن آمفی تئاتر دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند برگزار شد و با خیرمقدم گویی رییس دانشگاه ازاد اسلامی مرند همراه بود.

نخستین جشنواره سراسری نمایش کودک باغچه بان مرند،در بخش های نمایشنامه نویسی و پژوهش بصورت ملی و نمایش‌های محیطی به صورت استانی از ۱۵ الی ۱۹ مهرماه در شهر مرند به دبیری مهدی صالحیار برگزار شد و برگزاری سمینار جشنواره آخرین برنامه این رویداد بود.