439 کارگاه و نشست در چهار دهه حیات فجر

در بهمن ماه امسال جشنواره تئاتر فجر چهلمین دوره برگزاری سالانه را جشن می‌گیرد و برای ورود به پنجمین دهه از حیات خود آماده می‌شود. به همین مناسبت ایران تئاتر  در قالب سلسله مطالبی با عنوان «چهل نکته از چهل سالگی جشنواره تئاتر فجر» به نکات مهم دوره‌های پیشین این رویداد هنری می پردازد و آنها را در قالب چهل نکته برای مخاطبان تئاتر بازگو می کند.

پس از اشاره به موضوعات مختلفی مانند دبیران دوره‌های چهل‌گانه جشنواره تئاتر فجر، مراسم بزرگداشت برگزار شده در دوره‌های مختلف این رویداد هنری و بازتاب اطلاعات آماری مربوط به آثار نمایشی حاضر در این دوره‌ها که پیش از این در ایران تئاتر منتشر شد، اکنون به سراغ کارگاه‌ها و نشست‌های برگزار شده در 39 دوره پیشین این رویداد هنری می‌رویم و در مطلب پیش رو به مرور چهل نکته آماری مرتبط با آنها می‌پردازیم.

 

نکته اول: شروع جشنواره بدون برگزاری کارگاه یا نشست

در نخستین دوره از جشنواره تئاتر فجر هیچ گونه کارگاه آموزشی یا نشست تخصصی قابل اشاره‌ای برگزار نشد و فضای جشنواره بر رقابت آثار نمایشی شرکت کننده در این رویداد هنری نوپا با یکدیگر تمرکز داشت. با این حال طلسم خالی بودن جشنواره از کارگاه و نشست خیلی زود شکسته شد و در دوره بعدی این رویداد هنری خلاء مذکور جبران گردید.

 

نکته دوم: آغاز نشست‌های جشنواره

در دومین جشنواره تئاتر فجر مانند دوره قبل کارگاه آموزشی برگزار نشد، اما در عین حال 6 نشست با موضوعات مختلف در قالب جلسات سخنرانی برپا گردید. به این ترتیب دومین دوره از این رویداد هنری آغازگر برگزاری جلسات نشست تخصصی با موضوعات مختلف در دوره‌های بعدی لقب گرفت. جلسات سخنرانی برگزار شده در این دوره که همگی در بهمن ماه سال 1362 خورشیدی برپا شدند، عبارت بودند از:

1. «چرا عارفان هنرمندند؟» از عبدالکریم سروش
2. «هنر اسلامی نیازمند الگوها، فرم‌ها و قالب‌های خاص خود است» از مهدی حجت
3. «آفات هنر» از کمال‌الدین حاج سیدجوادی
4. «هنر نمایشی در زندگی اهل ‌بیت» از احمد صادقی اردستانی
5. «جامعه‌ای که هنر نداشته باشد نمی‌تواند در تاریخ بماند» از غلامعلی حداد عادل
6. «انفصال و اتصال در هنر» از سعادتی

 

نکته سوم: ادامه نبود کارگاه و برگزاری نشست

سومین جشنواره تئاتر فجر تنها میزبان یک نشست در قالب میزگرد بود که در 21 بهمن ماه سال 1363 خورشیدی در هتل بوستان برگزار گردید. در این دوره از جشنواره نیز مانند دو دوره قبل کارگاه آموزشی برپا نشد. موضوع این میزگرد و شرکت‌ کنندگان آن به قرار زیر بود:

میزگرد «بررسی موقعیت و نارسائی‌های هنر تئاتر در شهرستان‌ها» با حضور شهاب ملت‌خواه، محسن وجدی، جعفردوست و عدالتیان

 

نکته چهارم: یه سبک نخستین دوره

چهارمین جشنواره تئاتر فجر مانند نخستین دوره از این رویداد هنری بدون برپایی نشست تخصصی یا کارگاه آموزشی برگزار شد و تنها بر اجرای آثار نمایشی و رقابت آنها با یکدیگر تمرکز داشت.

 

نکته پنجم: مشابه با دومین دوره

در پنجمین دوره از جشنواره تئاتر فجر 6 نشست با موضوعات مختلف در قالب جلسات سخنرانی برگزار گردید. تمام این جلسات سخنرانی در بهمن ماه سال 1365 خورشیدی یعنی زمان برگزاری پنجمین جشنواره تئاتر فجر برپا شدند و سه مورد از آنها عنوان نداشت. موضوع این جلسات به هنرهای نمایشی اختصاص داشت و از قرار زیر بود:

1. سخنرانی بدون عنوان از علی حجتی ‌کرمانی
2. سخنرانی با موضوع «چگونگی شناخت آدمی» از کمال‌الدین حاج ‌سیدجوادی در هتل هویزه (18 بهمن ماه)
3. سخنرانی با موضوع «حقیقت هنر» از سعادتی
4. سخنرانی با موضوع «نگاهی به ساختار نمایش» از ابراهیم مکی
5. سخنرانی بدون عنوان از ابوالقاسم کاخی
6. سخنرانی بدون عنوان از تاجبخش فناییان

در پنجمین جشنواره تئاتر فجر مانند چهار دوره قبل هیچ‌گونه کارگاه آموزشی قابل اشاره‌ای برپا نشد.

 

نکته ششم: برگزاری سمینار تئاتر و جنگ

در ششمین جشنواره تئاتر فجر نیز مانند دوره‌های قبل کارگاه آموزشی برگزار نشد. این دوره از جشنواره میزبان برگزاری سمینار «تئاتر و جنگ» بود که در 14 بهمن ماه سال 1366 خورشیدی در سالن شماره 2 تئاتر شهر برپا گردید. سمینار مذکور از دو جلسه سخنرانی تشکیل شده بود که موضوعات زیر را در بر می‌گرفت:

1. سخنرانی «تئاتر و جنگ» از ابوالقاسم کاخی
2. سخنرانی «موانع پویایی تئاتر جنگ» از قاسمعلی فراست

 

نکته هفتم: بازگشت به دوره نخست

پس از نخستین و چهارمین جشنواره تئاتر فجر دوره هفتم این رویداد هنری سومین دوره از جشنواره فجر در دهه ابتدایی عمر خود به شمار می‌رفت که از وجود کارگاه آموزشی و نشست تخصصی بی‌بهره بود. در این دوره از جشنواره نیز مانند دو دوره یاد شده تمرکز اصلی بر اجرای آثار نمایشی و برگزاری سایر بخش‌های جنبی قرار داشت.

 

نکته هشتم: همچنان خالی از کارگاه آموزشی

در هشتمین جشنواره تئاتر فجر نیز مانند دوره های پیشین خبری از برگزاری کارگاه آموزشی نبود. با این حال در این دوره از جشنواره دو سمینار متفاوت برگزار شد که یکی حاوی 9 جلسه سخنرانی و دیگری شامل یک جلسه گردهمایی بود. نخستین سمینار که به بررسی تئاتر ایران و جهان اختصاص داشت از 14 تا 19 بهمن ماه سال 1368 خورشیدی در تالار هنر برگزار شد. از آنجا که تمام سخنرانان این سمینار را مهمانان خارجی تشکیل می‌دادند، می‌توان آن را نخستین سمینار بین‌المللی جشنواره تئاتر فجر لقب داد. موضوع دومین سمینار این رویداد هنری نیز انجمن‌های نمایش بود و در تاریخ 19 و 20 بهمن ماه همان سال در سالن شماره 2 تئاتر شهر برپا گردید.

سمینار «بررسی تئاتر ایران و جهان»

1. سخنرانی بدون عنوان از انتظار حسین
2. سخنرانی بدون عنوان از اصغر ندیم سید
3. سخنرانی بدون عنوان از انور سجاد
4. سخنرانی بدون عنوان از مارین سورسکو
5. سخنرانی بدون عنوان از ایون کریستویو
6. سخنرانی بدون عنوان از اسد فضه
7. سخنرانی بدون عنوان از روجیه عساف
8. سخنرانی بدون عنوان از احمد الزین
9. سخنرانی بدون عنوان از والتر اورلیش درر

سمینار «انجمن‌های نمایش» در تئاتر شهر

 

نکته نهم: تئاتر امروز

در نهمین جشنواره تئاتر فجر سمینار تئاتر امروز برگزار شد که از 25 تا 30 بهمن ماه سال 1369 خورشیدی به درازا انجامید. این سمینار از 6 جلسه سخنرانی تشکیل شده بود که تمام این جلسات در سالن شماره 2 تئاتر شهر برپا گردید. موضوع جلسات سخنرانی این سمینار و سخنرانان آن به قرار زیر بود:

سمینار «تئاتر امروز»

1. سخنرانی «تئاتر و انقلاب» از حسین هراتی و بهزادیان (25 بهمن ماه)
2. سخنرانی «تئاتر آماتوری» از محمود عزیزی (25 بهمن ماه)
3. سخنرانی «تئاتر امروز جهان» از فرهاد ناظرزاده ‌کرمانی (26 بهمن ماه)
4. سخنرانی «تئاتر تجربی – حرفه‌ای» از حمید سمندریان (27 بهمن ماه)
5. سخنرانی «تئاتر حرفه‌ای – تجربی» از ناصر آقایی (29 بهمن ماه)
6. سخنرانی «تئاتر عروسکی» از جواد ذوالفقاری (30 بهمن ماه)

در نهمین جشنواره تئاتر فجر کارگاه آموزشی برگزار نگردید.

 

نکته دهم: جشن تولد ده سالگی

جشنواره تئاتر فجر در شرایطی دهمین سال برگزاری خود را جشن گرفت که در دوره دهم نیز مانند نه دوره قبل هیچ گونه کارگاه آموزشی قابل اشاره ای برگزار نشد. با این حال به سبک دوره‌های گذشته تعدادی نشست در این دوره از جشنواره برپا گردید. این نشست‌ها یک سمینار (حاوی 4 جلسه سخنرانی)، 2 جلسه سخنرانی جداگانه و 2 میزگرد را در دل خود جای داده بود و در مجموع 8 جلسه سخنرانی را در بر می‌گرفت. موضوع سمینار، میزگردها و جلسات سخنرانی‌ برگزار شده در دهمین جشنواره تئاتر فجر به شرح زیر بود:

سمینار «چشم‌انداز تئاتر امروز در کشورهای اسلامی‌« برگزار شده از تاریخ 23 تا 25 بهمن ماه سال 1370 خورشیدی در تالار هنر

1. سخنرانی «تئاتر سیاسی الجزایر» از قطب‌الدین صادقی (23 بهمن ماه)
2. سخنرانی «چشم‌انداز تئاتر امروز در کشورهای اسلامی با تاکید بر ارزش و جایگاه هنر نمایش و نیاز کشورهای اسلامی به آشنایی با آن» از فرهاد ناظرزاده ‌کرمانی (24 بهمن ماه)
3. سخنرانی «بحران تئاتر در جهان اسلام» از اسد فضه (25 بهمن ماه)
4. سخنرانی «فرهنگ اسلامی در تئاتر معاصر جهان عرب» از خالد البرادعی

دو میزگرد

1. میزگرد «آشنایی با تئاتر فرانسه» با حضور آندره لویی پرینتی، ژرژ بنو، محمود عزیزی و علی رفیعی (از 23 تا 30 بهمن ماه 1370 خورشیدی)
2. میزگرد «تئاتر جمهوری آذربایجان» با حضور حسن تراب‌اف، غضنفر توپچی‌اف، آقالار مهدی‌اف، الشاد زینال‌اف، محمد برج‌علی‌اف، الهام رحیم‌اف و الجین محمداف

دو سخنرانی جداگانه

1. سخنرانی «سالن‌های جدید تئاتر – تئاترهایی که بر اساس قصه و افسانه شکل می‌گیرد» از ژرژ بنو  (28 بهمن ماه)
2. سخنرانی «آشنایی با جایگاه انستیتو بین‌المللی تئاتر و تاثیر آن در روند جهانی تئاتر» از آندره ‌لویی پرینتی (27 بهمن ماه)

 

نکته یازدهم: افزایش تعداد نشست‌ها

در یازدهمین جشنواره تئاتر فجر تعداد نشست‌ها افزایش یافت اما تعداد کارگاه‌های آموزشی برگزار شده همچنان صفر بود. در این دوره از جشنواره سمینار پژوهشی تعزیه برگزار شد که در مجموع 14 جلسه سخنرانی جداگانه را در بر می‌گرفت. جلسات سخنرانی این سمینار از 17 تا 22 بهمن ماه سال 1371 خورشیدی برگزار شد و محل برپایی آنها سالن شماره 2 تئاتر شهر بود.

سمینار پژوهشی «تعزیه»

1. «شبیه‌خوانی دُر یتیم نمایش‌های ایرانی» از جابر عناصری (17 بهمن ماه)
2. «منشاء تعزیه» از الهام رحیملی (ترجمه مصطفی طالبی) (17 بهمن ماه)
3. «معرفی کتاب حدیقه‌السعداء» از حسین محمدزاده صدیق (18 بهمن ماه)
4. «مجلس شهادت علی‌اکبر (ع)» از روبرت هنری دوژنره (ترجمه ماهایا پطروسیان) تنظیم، تکمیل و بازنویسی از حمیدرضا آصف (18 بهمن ماه)
5. «تعزیه و مراسم عزاداری در عراق» از شهرستانی (تلخیص، تنظیم و بازنویسی از جابر عناصری) (18 بهمن ماه)
6. «تعزیه در میان مسلمانان شیعه» از پیتر چلکوفسکی (تلخیص و ترجمه از افروز فروزند) (19 بهمن ماه)
7. «پیشینه و تاریخچه تعزیه در ایران» از جواد امینی (20 بهمن ماه)
8. «تعزیه و مراسم عزاداری در افغانستان» از حمید احمدی (20 بهمن ماه)
9. «تعزیه و مراسم عزاداری در پاکستان» ترجمه جابر عناصری (21 بهمن ماه)
10. «بحر طویل‌خوانی شیوه‌ای از پتواژگویی و منظومه‌خوانی نمایشی در قلمرو شبیه‌خوانی (دردانه‌های سخن بر سلک محن)» از جابر عناصری (21 بهمن ماه)
11. «اسناد ویژه شبیه‌خوانی در تکیه ‌دولت» از محمدرضا بهنودی (21 بهمن ماه)
12. «جایگاه زیباشناختی تطبیقی تعزیه در تئاتر معاصر جهان» از مصطفی مختاباد (22 بهمن ماه)
13. «نقش لباس در تعزیه» از بهیه خوشنویسان (22 بهمن ماه)
14. «تعزیه تراژدی در اسلام» از متین آند (ترجمه از شاکه هاروطونیانس» مقابله و تلخیص از جابر عناصری (22 بهمن ماه)

 

نکته دوازدهم: به سبک دوره‌های نخست

 

دوازدهمین جشنواره تئاتر فجر پس از نخستین، چهارمین و هفتمین دوره از این رویداد هنری چهارمین دوره به شمار می‌رفت که از وجود کارگاه آموزشی و نشست‌های تخصصی بی‌بهره بود. در این دوره از جشنواره تمرکز اصلی برگزار کنندگان و شرکت کنندگان بر اجرای آثار نمایشی حاضر در جشنواره و برپایی منظم سایر بخش‌های جنبی این رویداد هنری قرار داشت.

 

نکته سیزدهم: همسان با دوره قبل

سیزدهمین جشنواره تئاتر فجر نیز مانند دوره قبل خالی از کارگاه آموزشی و نشست‌های تخصصی بود. بنابراین می‌توان جشنواره فجر 13 را پنجمین دوره از این رویداد هنری برشمرد که در آن هیچ گونه کارگاه آموزشی و نشستی برگزار نشد. علاوه بر آن شرایط به گونه‌ای رقم خورد که در این دوره از رویداد هنری برای نخستین بار دو دوره متوالی جشنواره تئاتر فجر از وجود کارگاه آموزشی و نشست‌های تخصصی بی‌نصیب ماندند. در سایر دوره‌های پیشین این امر به شکل متناوب و غیر متوالی صورت گرفته بود.

 

نکته چهاردهم: افزایش قابل توجه تعداد نشست‌ها

چهاردهمین جشنواره تئاتر فجر میزبان برگزاری گردهمایی بررسی نمایش در ایران بود. این گردهمایی 13 جلسه سخنرانی جداگانه را در بر می‌گرفت که در طول سه روز یعنی از تاریخ 25 تا 27 دی ماه سال 1374 خورشیدی در موزه هنرهای معاصر برگزار شدند. علاوه بر این گردهمایی 4 میزگرد نیز در جشنواره فجر 14 برپا گردید که یکی از آنها با موضوع گفت ‌و شنود هنرمندان تئاتر شهرستان خود شامل دو جلسه جداگانه بود. در مجموع این دوره از جشنواره میزبان برگزاری 18 نشست مختلف (13 جلسه سخنرانی و 5 میزگرد) بود. ضمن اینکه در چهاردهمین جشنواره تئاتر فجر نیز مانند دوره‌های قبل کارگاه آموزشی برگزار نشد. موضوع نشست‌های برگزار شده در این دوره از جشنواره و دست اندرکاران این نشست‌ها از قرار زیر بود:

گردهمایی «بررسی نمایش در ایران»

1. سخنرانی «تاریخ تحول تئاتر در ایران» از علی‌اصغر گرمسیری (25 دی ماه)
2. سخنرانی «نمایشنامه‌نویسی در ایران» از فرهاد ناظرزاده ‌کرمانی (25 دی ماه)
3. سخنرانی «شخصیت‌پردازی در نمایش» از فریندخت زاهدی (25 دی ماه)
4. سخنرانی «تئاتر دانشگاهی امروز ایران» از سعید کشن‌فلاح (25 دی ماه)
5. ‌سخنرانی «جایگاه هنر در فرهنگ اسلامی» از محمد رجبی (26 دی ماه)
6. سخنرانی «موانع توسعه تئاتر در ایران» از مصطفی مختاباد (26 دی ماه)
7. سخنرانی «اقتصاد در تئاتر» از قطب‌الدین صادقی (26 دی ماه)
8. سخنرانی «رسانه‌های همگانی و توسعه تئاتر» از لاله تقیان (26 دی ماه)
9. سخنرانی «سیر نقد در تئاتر ایران» از همایون علی‌آبادی (26 دی ماه)
10. سخنرانی «معنویت در هنر اسلامی» از رحیم نجفی برزگر (27 دی ماه)
11. سخنرانی «اسناد و منابع تعزیه در ایران» از عنایت‌الله شهیدی (27 دی ماه)
12. سخنرانی «تئاتر سنتی ایران» از محمدرضا خاکی (27 دی ماه)
13. سخنرانی «مبانی مضحکه در نمایش سنتی ایران» از داوود فتحعلی‌بیگی (27 دی ماه)

میزگردها

1. میزگرد «بررسی نمایش در ایران» با حضور فرهاد ناظرزاده‌ کرمانی، محمدرضا خاکی، قطب‌الدین صادقی، مصطفی مختاباد، سعید کشن‌فلاح و فریندخت زاهدی (25 دی ماه 1374 خورشیدی)
2. میزگرد «تئاتر و توسعه» با حضور قطب‌الدین صادقی، مصطفی مختاباد، لاله تقیان، همایون علی‌آبادی و رحیم نجفی برزگر (26 دی ماه 1374 خورشیدی)
3. میزگرد «چشم‌انداز نمایش‌های سنتی آیینی» با حضور رحیم نجفی برزگر، قطب‌الدین صادقی، مصطفی مختاباد، محمدرضا خاکی، عنایت‌الله شهیدی و داوود فتحعلی‌بیگی (27 دی ماه 1374 خورشیدی)

میزگرد «گفت ‌و شنود هنرمندان تئاتر شهرستان» در هتل شهر

1. میزگرد نخست با حضور علی‌اصغر گرمسیری، فردوس کاویانی و محمود عزیزی (1 بهمن 1374 خورشیدی)
2. میزگرد دوم با حضور داوود رشیدی، محمود عزیزی و آتیلا پسیانی (4 بهمن 1374 خورشیدی)

 

نکته پانزدهم: شبیه به دوره قبل

در پانزدهمین جشنواره تئاتر فجر مانند دوره قبل کارگاه آموزشی برپا نشد. از سوی دیگر تعداد نشست‌های این دوره از جشنواره نیز تنها یک مورد نسبت به دوره قبل افزایش یافت و به 19 نشست رسید. بر این اساس می‌توان نشست‌های برگزار شده در این دوره از جشنواره را به لحاظ کمیت نزدیک به دوره قبل ارزیابی کرد. نوزده نشست برگزار شده در جشنواره فجر 15 در عمل جلسات سخنرانی دومین گردهمایی بررسی نمایش در ایران بودند که نخستین بخش آن در دوره پیشین جشنواره تئاتر فجر برگزار شده بود. جلسات نوزده‌گانه دومین گردهمایی بررسی نمایش در ایران از 4 تا 6 اسفند ماه سال 1375 خورشیدی در تالا رودکی برگزار شد و سرفصل‌های آن به قرار زیر بود:

دومین گردهمایی «بررسی نمایش در ایران»

1. سخنرانی «سنت اسلامی در نمایش ایرانی» از رحیم نجفی ‌برزگر (‌4 اسفند ماه)
2. سخنرانی «تئاتر مذهبی» از محمود عزیزی (‌4 اسفند ماه)
3. سخنرانی «جنبه‌های نمایشی در فرهنگ مذهبی» از صادق عاشورپور‌ (‌4 اسفند ماه)
4. سخنرانی «قرآن – عترت – درام» از ابراهیم کریمی (‌4 اسفند ماه)
5. سخنرانی «آیین‌ها و سنن و تطابق آن با تئاتر» از امیر دژاکام (‌4 اسفند ماه)
6. سخنرانی «تئاتر اسلامی از فرضیه تا عمل» از داوود فتحعلی ‌بیگی (‌4 اسفند ماه)
7. سخنرانی «ماهیت درام دینی» از سعید شاپوری (‌4 اسفند ماه)
8. سخنرانی «تعاریف و کاربرد تئاتر ملی» از داریوش مودبیان (‌5 اسفند ماه)
9. سخنرانی «گفتاری پیرامون ویژگی‌های تئاتر با هویت ملی» از فرهاد ناظرزاده ‌کرمانی (‌5 اسفند ماه)
10. سخنرانی «سیر تکاملی قهرمان در ادبیات حماسی و نمایشی ایران» از مصطفی مختاباد (‌5 اسفند ماه)
11. سخنرانی «هویت فرهنگی تئاتر ایران» از امینی (‌5 اسفند ماه)
12. سخنرانی «هویت کهن و ادراک نوین در تئاتر معاصر» از مهدی ارجمند (‌5 اسفند ماه)
13. سخنرانی «بررسی جنبه‌های نمایشی در فرهنگ ایران باستان» از آیمحمد آیمحمدی (‌5 اسفند ماه)
14. سخنرانی «ضرورت کشف هویت ملی در نمایش» از احمد جولایی ‌(‌5 اسفند ماه)
15. سخنرانی «چگونه آثار کهن ایرانی را دراماتیزه کنیم؟» از قطب‌الدین صادقی (‌6 اسفند ماه)
16. سخنرانی «تطابق تئاتر ملی شرق و غرب» از سهیلا نجم (‌6 اسفند ماه)
17. سخنرانی «رویکرد نمایش به فرهنگ ایرانی» از انوشیروان ارجمند (‌6 اسفند ماه)
18. سخنرانی «طرح پیشنهادی برای مطالعه و دستیابی به خطوط و شاخص‌های تئاتر ایرانی» از پرویز زاهدی ‌(‌6 اسفند ماه)
19. سخنرانی «دستیابی به تئاتر ملی و مذهبی از طریق شیوه مناسب تجربی» از آتیلا پسیانی (به همراه اعضای گروه تئاتر بازی) (‌6 اسفند ماه)

 

نکته شانزدهم: سیر صعودی تعداد نشست‌ها

در شانزدهمین جشنواره تئاتر فجر تعداد کارگاه‌های آموزشی برپا شده همچنان صفر بود. با این حال در این دوره از جشنواره به طور کل 21 نشست برگزار شد که تعداد آنها در قیاس با دوره قبل سه مورد افزایش را نشان می‌داد. این نشست‌ها 2 میزگرد، 5 جلسه سخنرانی جداگانه در مورد تله‌تئاتر (برگزار شده از تاریخ 18 تا 26 بهمن ماه سال 1376 خورشیدی در هتل مارلیک) و همایشی با 14 سخنرانی را در بر می‌گرفت که از تاریخ 23 تا 25 بهمن ماه سال 1376 خورشیدی در سالن رودکی برگزار شد. در ادامه متن پیش رو موضوع و دست‌اندرکاران هر کدام از این نشست‌ها قابل مشاهده است.

همایش «زبان و هویت تئاتر»

1. سخنرانی «زبان و هویت زنان در هنر تئاتر» از فرشته وزیری‌نسب (23 بهمن ماه)
2. سخنرانی بدون عنوان از فرهاد مهندس‌پور (23 بهمن ماه)
3. سخنرانی «ارتباط هویت و زبان خدایگان و بنده» از بهزاد قادری (23 بهمن ماه)
4. سخنرانی «زبان و هویت در نمایش سنتی خیمه‌شب‌بازی» از جواد ذوالفقاری (23 بهمن ماه)
5. سخنرانی بدون عنوان از چیستا یثربی (23 بهمن ماه)
6. سخنرانی «زبان در نمایشنامه‌نویسی معاصر ایران» از همایون علی‌آبادی (23 بهمن ماه)
7. سخنرانی بدون عنوان از ژان کلود کاریر (24 بهمن ماه)
8. سخنرانی بدون عنوان از روبرتو چولی (24 بهمن ماه)
9. سخنرانی «موقعیت و مفهوم زبان در هنر ادبیات دراماتیک» از پروانه مژده (25 بهمن ماه)
10. سخنرانی «تئاتر؛ جست‌وجوی هویت» از یدالله آقاعباسی (25 بهمن ماه)
11. سخنرانی بدون عنوان از مهین تجدد (25 بهمن ماه)
12. سخنرانی بدون عنوان از محمد (فرشید) ابراهیمیان (25 بهمن ماه)
13. سخنرانی «زبان مشترک» از حسن فتحی (25 بهمن ماه)
14. سخنرانی بدون عنوان از لاله تقیان (25 بهمن ماه)

میزگردها

1. میزگرد زبان و هویت تئاتر (25 بهمن ماه)
2. میزگرد «تاملی بر جایگاه و تاثیر جشنواره‌ها بر تئاتر» با حضور علی منتظری، فرهاد مهندس‌پور، تاجبخش فناییان و قطب‌الدین صادقی در تالار اندیشه (26 بهمن ماه)

جلسات سخنرانی در مورد تله‌تئاتر

1. سخنرانی در مورد نمایش «الکترا» از قطب‌الدین صادقی (18 بهمن ماه)
2. سخنرانی در مورد نمایش «مرگ فروشنده» از فرهاد ناظرزاده ‌کرمانی (20 بهمن ماه)
3. سخنرانی در مورد نمایش «مرغ دریایی» از حمید سمندریان (22 بهمن ماه)
4. سخنرانی در مورد نمایش «باغ‌وحش شیشه‌ای» از پروانه مژده (24 بهمن ماه)
5. سخنرانی در مورد نمایش «عروسی خون» از علی رفیعی (26 بهمن ماه)

 

نکته هفدهم: نخستین نشست برگزار نشده

در هفدهمین جشنواره تئاتر فجر هیچ کارگاهی برپا نشد و تعداد نشست‌های برگزار شده با سه مورد افزایش نسبت به دوره قبل، به 24 نشست رسید. این 24 نشست در عمل جلسات سخنرانی گردهمایی پژوهشی دریچه‌ای به تئاتر نوین جهان بودند. البته ابتدا قرار بود 25 جلسه سخنرانی در این گردهمیی برگزار شود که در نهایت یکی از آنها لغو شد. گردهمایی دریچه‌ای به تئاتر نوین جهان از تاریخ 3 تا 9 بهمن ماه سال 1377 خورشیدی در تالار اجتماعات موزه فرش برگزار شد و جلسات سخنرانی آن به شرح زیر بود:

گردهمایی پژوهشی «دریچه‌ای به تئاتر نوین جهان»

1. سخنرانی «ادراک و شناخت در هنر نمایش» از حسین سلیمی (‌3 بهمن ماه)
2. سخنرانی «گفت‌وگوی تمدن‌ها» از هانس ژرژ کنوپ (‌3 بهمن ماه)
3. سخنرانی بدون عنوان از داریوش مودبیان (‌3 بهمن ماه)
4. خواندن مقاله «مدیریت تئاتر» از اعضای گروه اوبرهاوزن توسط کلاوس وایزه (4 بهمن ماه)
5. سخنرانی «معماری تئاتر در قرن بیستم» از محمدرضا خاکی (4 بهمن ماه)
6. سخنرانی «هنر ایجاز در تئاتر نوین» از پروانه مژده (این جلسه سخنرانی برای 5 بهمن ماه برنامه‌ریزی شده بود اما برگزار نشد)
7. سخنرانی «رمزگشایی جادوی جان‌ بخشی در تئاتر اشیاء» از بهروز غریب‌پور (5 بهمن ماه)
8. سخنرانی «تنگناهای درام‌نویسی نوین و درام‌نویسی در ایران» از فرهاد آئیش (6 بهمن ماه)
9. سخنرانی «خلاقیت گروهی در تئاتر نوین جهان» از علی رفیعی (6 بهمن ماه)
10. سخنرانی «چهار گرایش در کارگردانی تئاتر نوین» از قطب‌الدین صادقی (7 بهمن ماه)
11. سخنرانی «رد تعبیر بازی حسی در بازیگری نوین» از احمد دامود (9 بهمن ماه)
12. سخنرانی «معضل تطابق با تئاتر نوین جهان» از علی نصیریان
13. سخنرانی «جوهره تئاتر با عنوان اقتباس» از پری صابری
14. سخنرانی «تحول دیدگاه در برابر تئاتر بی‌رحمی آرتو» از مصطفی مختاباد
15. سخنرانی «اجرای مدرن از آثار کلاسیک در تئاتر نوین جهان» از عباس شادروان
16. سخنرانی «جایگاه تئاتر خیابانی در تئاتر نوین جهان» از فریندخت زاهدی
17. سخنرانی «گفت‌وگوی تالار نمایش و صحنه» از حمید سمندریان
18. سخنرانی «صحنه‌پردازی در تئاتر نوین جهان» از خسرو خورشیدی
19. سخنرانی «تئاتر امروز تاجیکستان» از نظام نورجانف
20. سخنرانی بدون عنوان از سامسون استپانیان
21. سخنرانی «نقش ماسک در کمدیا دلارته» از فلاویو آلبانز
22. سخنرانی «دراماتورژ: مفهوم دراماتورژی» از هلموت شفر
23. سخنرانی «مفاهیم کاتاکالی» از رادا کریشنا نائیر
24. سخنرانی «شیوه کارگردانی در گروه تئاتر روهر» از روبرتو چولی
25. سخنرانی «تئاتر امروز ترکمنستان» از تاج‌محمد محمدولیف

 

نکته هجدهم: برپایی نخستین کارگاه

 

مخاطبان هجدهمین جشنواره تئاتر فجر شاهد برپایی نخستین کارگاه در این رویداد هنری بودند. موضوع این کارگاه به تعلیم بازیگری اختصاص داشت و یک استاد غیر ایرانی به نام کلایو بارکر مدرس آن بود. پس از آن روند برپایی کارگاه‌های آموزشی در جشنواره تئاتر فجر ادامه یافت و دوره‌های بعدی این رویداد هنری میزبان برپایی کارگاه‌های متعدد دیگری شدند. در هجدهمین جشنواره تئاتر فجر علاوه بر کارگاه یاد شده 15 نشست نیز برگزار گردید. این نشست‌ها در عمل جلسات سخنرانی همایشی به نام همایش دیالوگ در تئاتر بودند که از تاریخ 10 تا 19 بهمن ماه سال 1378 خورشیدی در دانشگاه هنر برگزار شد. موضوع و سخنرانان همایش دیالوگ در تئاتر از این قرار بود:

همایش «دیالوگ در تئاتر»

1. سخنرانی بدون عنوان از آندره لویی پرینتی (10 بهمن ماه)
2. سخنرانی «تئاتر به معنی دیالوگ» از حسین سلیمی (‌10 بهمن ماه)
3. سخنرانی «دیالوگ مکتوب و دیالوگ صحنه‌ای» از علی رفیعی (10 بهمن ماه)
4. سخنرانی بدون عنوان از جووان چریلوف (11 بهمن ماه)
5. سخنرانی بدون عنوان از چرنی (11 بهمن ماه)
6. سخنرانی «گفت‌وگو و بحث هرمنوتیک در تئاتر» از محمد ‌ضیمران (13 بهمن ماه)
7. سخنرانی «مفهوم دیالوگ میان تماشاگر و نمایش» از کلایو بارکر (14 بهمن ماه)
8. سخنرانی بدون عنوان از سامسون استپانیان (14 بهمن ماه)
9. سخنرانی «دیالوگ در صحنه و پشت صحنه» از آندرا ژنجی (15 بهمن ماه)
10. سخنرانی «گفت‌وگوی نمایشی و گستره آن» از منصور براهیمی (15 بهمن ماه)
11. سخنرانی بدون عنوان از جورجیو جناری (‌16 بهمن ماه)
12. سخنرانی «تئاتر و گفت‌وگوی تمدن‌ها» از جواد فریدزاده (‌16 بهمن ماه)
13. سخنرانی «مفهوم دیالوگ در فرآیند تئاتر» از قطب‌الدین صادقی (‌17 بهمن ماه)
14. سخنرانی «تئاتر و دیالوگ» از هلموت شفر (‌18 بهمن ماه)
15. سخنرانی «دیالوگ، مونولوگ و سکوت در تئاتر» از محمدرضا خاکی (‌19 بهمن ماه)

کارگاه آموزشی

1. کارگاه «تعلیم بازیگری» با تدریس کلایو بارکر در دانشکده سینما تئاتر (16 بهمن ماه)

 

نکته نوزدهم: ادامه برگزاری کارگاه آموزشی

 

در نوزدهمین جشنواره تئاتر فجر یک کارگاه آموزشی و 13 نشست برگزار شد. دو مورد از این نشست‌ها میزگرد بود و یازده مورد دیگر در عمل جلسات سخنرانی تنها همایش برگزار شده در جشنواره فجر 19 یعنی همایش تئاتر و اندیشه معاصر به شمار می‌رفت. این همایش از تاریخ 8 تا 12 بهمن ماه سال 1379 خورشیدی در خانه هنرمندان ایران برگزار شد. ابتدا قرار بود همایش تئاتر و اندیشه معاصر 12 جلسه سخنرانی را در بر بگیرد. اما در نهایت یکی از جلسات سخنرانی این همایش (که قرار بود بهرام بیضایی سخنران آن باشد) برگزار نشد و تعداد سخنرانی ها به 11 مورد کاهش یافت. موضوع این سخنرانی‌ها و نام ایراد کنندگان آنها در زیر آمده است.

همایش «تئاتر و اندیشه معاصر»

1. سخنرانی «تئاتر و اندیشه معاصر» از حسین سلیمی (8 بهمن ماه)
2. سخنرانی «موسیقی و حرکت در تئاتر معاصر» از جولیوس سونی اسپنسر (8 بهمن ماه)
3. سخنرانی «تئاتر پرتغال» از جان مووات (8 بهمن ماه)
4. سخنرانی «تئاتر جهان معاصر» از بهرام بیضایی (این جلسه سخنرانی بر طبق برنامه از پیش تعیین شده قرار بود در روز 9 بهمن ماه برگزارشود اما در نهایات لغو شد)
5. سخنرانی «تئاتر و جهان معاصر» از محمد رحمانیان (9 بهمن ماه)
6. سخنرانی «نقد تئاتر در هزاره سوم» از یان هربرت (10 بهمن ماه)
7. سخنرانی «نقد تئاتر در ایران» از منصور براهیمی (10 بهمن ماه)
8. سخنرانی «نقد تئاتر در ایران» از محمد (فرشید) ابراهیمیان (10 بهمن ماه)
9. سخنرانی «تئاتر و گفت‌وگوی تمدن‌ها» از عطاالله مهاجرانی (11 بهمن ماه)
10. سخنرانی «مکتب فرانکفورت» از هلموت شفر (12 بهمن ماه)
11. سخنرانی «درام‌نویسی و دراماتورژی» از قطب‌الدین صادقی (12 بهمن ماه)
12. سخنرانی «درام‌نویسی و دراماتورژی» از محمد چرمشیر (12 بهمن ماه)

میزگرد

1. میزگرد «تئاتر و اندیشه معاصر» با حضور نلسون فرناندز، جودی کریستل و نینا دیمیتریوا (9 بهمن ماه)
2. میزگرد «تئاتر و اندیشه معاصر» با حضور عطاالله مهاجرانی، حسین سلیمی، سون بااین، ونگالس ایلیوپولیوس و نها سلیها (11 بهمن ماه)

کارگاه

1. کارگاه نمایش با تدریس نایجل آزبرن، اسکای رینولدز، رکسانا پوپ، پیتر ویلک، پیپا مورفی، میریام نابرو و کنراد در خانه هنرمندان ایران

 

نکته بیستم: کاهش تعداد نشست‌ها

 

بیستمین دوره از جشنواره تئاتر فجر تنها میزبان برگزاری یک نشست بود که در قالب میزگرد برگزار شد. در کنار آن تعداد کارگاه‌های برپا شده در این رویداد هنری یک مورد نسبت به دوره قبل افزایش یافت و به دو کارگاه رسید. این برای نخستین بار بود که در یک دوره از جشنواره تعداد کارگاه‌ها از تعداد نشست‌های برگزار شده پیشی می‌گرفت. نام مدرسان این دو کارگاه آموزشی که به مباحث نور و دکور اختصاص داشتند و از تاریخ 29 دی ماه تا 3 بهمن ماه سال 1380 خورشیدی در تالار وحدت (کارگاه دکور) و تالار سنگلج (کارگاه نور) برپا شدند، در ادامه قابل مشاهده است.

نشست‌ها

1. میزگرد «نقد برگزاری بیست دوره تئاتر فجر» با حضور اعضای انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر (برگزار شده در خانه هنرمندان ایران)

کارگاه

1. کارگاه «دکور» با تدریس گرالف ادسارد هابن
2. کارگاه «نور» با تدریس رشدی علی‌

 

نکته بیست و یکم: افزایش مجدد تعداد نشست‌ها

تعداد نشست‌های برگزار شده در بیست و یکمین جشنواره تئاتر فجر با افزایش چشمگیر نسبت به دوره قبل، به 16 نشست رسید و از نظر کمیت به روال مرسوم دوره‌های پیش از جشنواره فجر 20 بازگشت. تمام این نشست‌ها در قالب جلسات سخنرانی برگزار شد که 7 مورد از آنها به سمینار در جستجوی تماشاگر اختصاص داشت. این سمینار در تاریخ 4 بهمن ماه سال 1381 خورشیدی در خانه هنرمندان ایران برگزار شد. 8 سخنرانی دیگر این جشنواره نیز در قالب سمینار سنت در مقابل مدرنیسم ایراد شد. این سمینار در تاریخ 5 بهمن ماه سال 1381 خورشیدی در خانه هنرمندان ایران برگزار گردید. تک جلسه سخنرانی باقی مانده در این رویداد هنری نیز به صورت جداگانه برگزار شد و به سمینار خاصی تعلق نداشت. با این حال تعداد کارگاه‌های آموزشی برپا شده در این دوره از جشنواره نسبت به دوره قبل ثابت ماند و از 2 کارگاه فراتر نرفت. البته ابتدا قرار بود در جشنواره فجر 21 کارگاه دکور و طراحی صحنه با تدریس گرالف ادسارد هابن مانند سال قبل در تالار وحدت برپا شود؛ اما این کارگاه در نهایت برگزار نشد تا تعداد کارگاه‌های برپا شده در این دوره از جشنواره به رقم 3 نرسد.    

سمینار در جست‌وجوی تماشاگر

1. سخنرانی بدون عنوان از مجید شریف‌خدایی
2. سخنرانی بدون عنوان از رامندو ماجومدار
3. سخنرانی بدون عنوان از لاله تقیان
4. سخنرانی بدون عنوان از مانفرد بایلهارتز
5. سخنرانی بدون عنوان از مالگورزاتا سمیل جاکوبوتیس
6. سخنرانی بدون عنوان از اگنتا هانسون
7. سخنرانی بدون عنوان از دیوید سورن آدامز

سمینار «سنت در مقابل مدرنیسم»

1. سخنرانی بدون عنوان از آندره لویی پرینتی
2. سخنرانی بدون عنوان از فاینیا ویلیامز
3. سخنرانی بدون عنوان از رینر منیکن
4. سخنرانی بدون عنوان از جین فرر
5. سخنرانی بدون عنوان از سارا ذاکر
6. سخنرانی بدون عنوان از هیدناکا اتوری
7. سخنرانی بدون عنوان از الکساندر رودیونوف
8. سخنرانی بدون عنوان از بهروز غریب‌پور

سخنرانی «ساختار دراماتیک آثار شکسپیر» از کورنلیو دومیتریو (9 بهمن ماه)

کارگاه

1. کارگاه «بداهه‌سازی و خلاقیت در بازیگری» با تدریس مارکو سزون در پشت‌بام تئاتر شهر (7 بهمن ماه)
2. کارگاه «نور در صحنه تئاتر» با تدریس رشدی علی‌

 

نکته بیست و دوم: رکود در برگزاری نشست و کارگاه

 

در بیست و دومین جشنواره تئاتر فجر تنها یک کارگاه آموزشی برپا شد و هیچ نشستی برگزار نشد. تنها کارگاه برگزار شده در این دوره از جشنواره کارگاه «بازیگری» با تدریس «پیتر فابریج» بود که با همکاری بخش فرهنگی سفارت کانادا در خانه ‌هنرمندان ایران برگزار گردید.

 

نکته بیست و سوم: رشد قابل توجه تعداد کارگاه‌های آموزشی

در بیست و سومین جشنواره تئاتر فجر 7 کارگاه آموزشی برپا شد که تا آن زمان بیشترین تعداد در قیاس با دوره‌های پیشین این رویداد هنری به شمار می‌رفت. در کنار آن 11 نشست نیز در این دوره از جشنواره برگزار گردید که سه مورد آن در قالب میزگرد بود. این میزگرد در کافه تریا سالن چهارسو برگزار شد. هشت نشست دیگر این دوره از جشنواره نیز در قالب جلسات گفت‌وگوی تئاتر ایران و جهان برگزار شد. این گفت‌وگوها در عمل جلسات هشتگانه یک سمینار محسوب می‌شد که از تاریخ 5 تا 9 بهمن ماه سال 1383 خورشیدی در کتابخانه تئاتر شهر برگزار گردید. در ادامه جزئیات بیشتری از این نشست‌ها قابل مشاهده است. 

نشست‌ها

سمینار «گفت‌وگوی تئاتر ایران و جهان»

1. جلسه گفت‌وگو درباره «یک بلیت برای بهشت و تولدت مبارک دن ‌کیشوت»
2. جلسه گفت‌وگو درباره «اسرار شبانه پرو»
3. جلسه گفت‌وگو درباره «هنگامی که بلبل از خواندن می‌ایستد»
4. جلسه گفت‌وگو درباره «آنتیگونه»
5. جلسه گفت‌وگو درباره «هملت»
6. جلسه گفت‌وگو درباره «آرنولت»
7. جلسه گفت‌وگو درباره «سامورائی مجنون»
8. جلسه گفت‌وگو درباره «شب خواهران برونته»

میزگرد «سیستم‌های تئاتری»

1. میزگرد «سیستم تئاتر در فرانسه و سیستم تئاتر در ایتالیا» با حضور ونسان اش و جورجیو جناری
2. میزگرد «سیستم‌های تئاتری در انگلستان، بلژیک و لهستان» با حضور جین فرر، فرای لیسن و ماوسیچ نواک
3. میزگرد «سیستم‌های تئاتری در انگلستان، اسلوونی و ایرلند» با حضور استلا هال، دوشان یوانویچ، رز فنتون و کارنا جانسون

کارگاه

1. کارگاه «مراحل شکل‌گیری شخصیت‌های شب خواهران برونته» با تدریس سونیا کارادجا از گروه مارین باد
2. کارگاه «به‌کارگیری زبان صحنه در نمایشنامه باغ آلبالو» با تدریس ویکتور گولچنکو در خانه هنرمندان ایران (4 بهمن ماه)
3. کارگاه «تئاتر خیابانی و عوامل موثر در آن» با تدریس گروه تئاتر هفت در خانه هنرمندان ایران (5 بهمن ماه)
4. کارگاه «تحلیل نقش‌های زنان و مردان در نمایش‌های چخوف با تکیه بر نمایشنامه‌های دایی وانیا و سه‌ خواهر» با تدریس ویکتور گولچنکو در خانه هنرمندان ایران (6 بهمن ماه)
5. کارگاه «نقش زنان نویسنده در ادبیات اروپا» با تدریس مارگارت بورلو در خانه هنرمندان ایران (7 بهمن ماه)
6. کارگاه «نقش‌های جوانان در زندگی اجتماعی و اهداف آنها با تکیه بر نمایش  شب خواهران برونته» با تدریس مارگارت بورلو در خانه هنرمندان ایران (8 بهمن ماه)
7. کارگاه «تئاتر چخوف با تکیه بر نمایشنامه مرغ دریایی» با تدریس ویکتور گولچنکو در خانه هنرمندان ایران (9 بهمن ماه)

 

نکته بیست و چهارم: تساوی تعداد کارگاه و نشست

 

در بیست و چهارمین جشنواره تئاتر فجر برای نخستین بار تعداد کارگاه‌های آموزشی و نشست‌های برگزار شده در این رویداد هنری با هم برابر شد. در این دوره از جشنواره 10 کارگاه و نشست برگزار گردید که تمام نشست‌ها به جلسات سخنرانی ایراد شده در سمینار بزرگداشت برتولت برشت اختصاص داشت. این سمینار از تاریخ 1 تا 8 بهمن ماه سال 1384 خورشیدی در خانه هنرمندان ایران برگزار شد. ضمن اینکه محل برپایی تمام کارگاه‌های این دوره از جشنواره نیز خانه هنرمندان ایران بود.

نشست‌ها

سمینار «بزرگداشت برشت»

1. سخنرانی «رابطه اندیشه و ساختار در مکتب برشت» از محمدرضا اصلانی
2. سخنرانی «چرا تئاتر حماسی برشت مناسب کودکان است» از گرترود کریستل هافمن
3. سخنرانی «بررسی تحلیلی آثار برشت» از گرترود کریستل هافمن
4. سخنرانی «میراث برتولت برشت» از داریوش مودبیان
5. سخنرانی «ترجمه‌های فارسی آثار برشت» از عبدالمجید حسینی‌راد
6. سخنرانی «برشت حقه‌باز» از علیرضا کوشک ‌جلالی
7. سخنرانی «کشف تئاتر شرق در آثار برشت» از سهیلا نجم
8. سخنرانی «بعل و برشت جوان» از کارل فولکر لیپمان
9. سخنرانی «برشت به ‌عنوان شاعر، برشت به ‌عنوان نمایشنامه‌نویس» از مارک  آندراس هرمان گونتر
10. سخنرانی «تولید مشترک تئاتر» از فری دوگوئس

کارگاه‌های آموزشی

1. کارگاه «جنبش تئاتری» با تدریس گروه بامبی
2. کارگاه «آزمایشگاه و هزار تو» با تدریس گروه یوری سام
3. کارگاه «بازیگری سکوت خلاقانه» با تدریس ویکتور گولچنکو
4. کارگاه «تئاتر نئو – نو ژاپن؛ حرکت، تکنیک ماسک» با تدریس ایزومی آشیزاوا از گروه صخره‌های آبی
5. کارگاه «شوریدگی بازیگر در نقش» با تدریس دومنیک سکری
6. کارگاه «شیوه آزاد و مدرن حرکات موزون» با تدریس گروه نفوذ مدوسا
7. کارگاه «فضا، هنرپیشه، دیالوگ» با تدریس لون بورنسوزیان
8. کارگاه «موسیقی در تئاتر» با تدریس نیل ‌ون‌درلیندن
9. کارگاه «نمایش نان و نمایش» با تدریس گروه نان و بازی
10. کارگاه «وجوه مختلف باغ آلبالو و نگره‌های شرق و غرب به آن» با تدریس ویکتور گولچنکو و گروه باغ آلبالو

 

نکته بیست و پنجم: پیشی گرفتن تعداد کارگاه از نشست

 

بیست‌ و پنجمین جشنواره تئاتر فجر میزبان برگزاری 3 نشست و 5 کارگاه آموزشی بود. نشست‌های این دوره از جشنواره در قالب جلسات سخنرانی جداگانه با موضوعات متفاوت برگزار شد که زمان آنها روزهای 19 و 27 دی ماه سال 1385 خورشیدی و محل برگزاری آنها دانشگاه تهران بود. مدرس تمام کارگاه‌های برپا شده در این رویداد هنری نیز مانند بسیاری از دوره‌های قبل اساتید غیر ایرانی بودند.

نشست‌ها

1. سخنرانی «تحلیل تطبیقی نمایش آیینی در شمال آفریقا و خاورمیانه با تکیه بر آثار عرفانی» از نیل ون‌درلیندن (19 دی ماه در سالن حمید سمندریان)
2. سخنرانی «وجوه نمایشی مراسم محرم» از پیتر چلکوفسکی (19 دی ماه)
3. جلسه هم‌اندیشی «نگاهی به پشت سر» هم‌اندیشی نمایندگان رسانه‌های جمعی با مدیران جشنواره بیست ‌و پنجم (27 دی ماه)

کارگاه‌های آموزشی

1. کارگاه «از طرح اولیه نمایش تا عرضه و بازاریابی» با تدریس نلسون فرناندز، راجر مک‌کان و رز فنتون. خانه ‌هنرمندان ایران (از 23 تا 27 دی ماه)
2. کارگاه «بداهه‌پردازی، روشی در بازیگری و کارگردانی» با تدریس اودوکیومس تسولا کیدیس (از 24 تا 26 دی ماه)
3. کارگاه «بیان هنری بدن» با تدریس میشائیل اولفیک و تینا کوکوویچ (از 25 تا 27 دی ماه)
4. کارگاه «بین تکنیک و تخیل» با تدریس مارتا یارک (از 23 تا 25 دی ماه)
5. کارگاه «سیستم استانیسلاوسکی و کاربرد آن در تئاتر معاصر» با تدریس ایوسیف راخلگاز (از 25 تا 27 دی ماه)

 

نکته بیست و ششم: تعداد قابل توجه نشست‌ها

 

بیست و ششمین جشنواره تئاتر فجر یکی از پرترافیک‌ترین دوره‌های این رویداد هنری از نظر برگزاری تعداد نشست بود. در این دوره از جشنواره 32 نشست در صورت‌ها و شکل‌های مختلف برگزار شد. در عین حال برپایی 7 کارگاه آموزشی یکی دیگر از اتفاق‌های جنبی قابل توجه در این رویداد هنری به شمار می‌رفت. تشست‌های این دوره از جشنواره در قالب 2 سمینار بین‌المللی، 2 میزگرد، 4 همایش و جلسات سخنرانی مربوط به آنها برگزار شد. سمینار بین‌المللی تئاتر معاصر، نقد معاصر یکی از سمینارهای جشنواره فجر 26 بود که در 15 بهمن ماه سال 1386 خورشیدی با 5 جلسه سخنرانی در خانه هنرمندان ایران برگزار گردید. سمینار تئاتر شرق، سنت‌گرایی و مدرنیسم دیگر سمینار بین‌المللی این دوره از جشنواره به شمار می‌رفت که از تاریخ 23 تا 25 بهمن ماه سال 1386 خورشیدی در تماشاخانه سنگلج برگزار شد. دیگر نشست برگزار شده در بیست و ششمین جشنواره تئاتر فجر تئاتر دانشگاهی نام داشت که از 25 تا 28 آذر ماه سال 1386 خورشیدی در دانشگاه هنر و دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد. سومین همایش برگزار شده در جشنواره فجر 26 نشست تئاتر و رسانه بود که به بخش‌های جداگانه‌ای مانند نمایش رادیویی و نمایش تلویزیونی تقسیم می‌شد و در 24 دی ماه سال 1386 خورشیدی در خانه هنرمندان ایران برگزار گردید. دیگر همایش برگزار شده در این رویداد هنری نشست تئاتر دانشگاهی بود که با 3 جلسه سخنرانی از تاریخ 25 تا 28 آذر ماه همان سال در دانشگاه هنر و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز برگزار شد. نشست تئاتر خیابانی به روایت اگوستو بوال نیز دیگر همایش این دوره از جشنواره به شمار می‌رفت که از تاریخ 1 تا 3 دی ماه همان سال در خانه هنرمندان ایران برگزار گردید. در ادامه جزئیات بیشتری از نشست‌های برگزار شده در این دوره از جشنواره قابل مشاهده است.

نشست‌ها

سمینار بین‌المللی «تئاتر معاصر، نقد معاصر»

1. سخنرانی بدون عنوان از مجید سرسنگی
2. سخنرانی بدون عنوان از یان هربرت
3. سخنرانی بدون عنوان از نصرالله قادری
4. سخنرانی بدون عنوان از محمدحسین ایمانی خوشخو
5. سخنرانی بدون عنوان از امیررضا خادم

سمینار بین‌المللی «تئاتر شرق، سنت‌گرایی و مدرنیسم»

1. سخنرانی «ریختارهای نمایشگانی سنتی و غیر سنتی هند: یک ریختارشناسی» از فرهاد ناظرزاده‌کرمانی (ایران)
2. سخنرانی «تئاتر اندونزی» از نیل ون‌درلیندن (هلند)
3. سخنرانی «تئاتر شرق: از سنت‌گرایی تا مدرنیسم؛ تعامل فرهنگی تئاتر محلی و تئاتر جهانی» از الکساندر ساشا دونجروویچ (کانادا)
4. سخنرانی «تئاتر سنتی ویتنام» از نگو کیم لوآن (ویتنام)
5. سخنرانی «نمایش سنتی شرق در برخورد با مدرنیسم غرب با نگاهی به نمایش پکن» از سهیلا نجم (ایران)
6. سخنرانی «سنت‌گرایی شرق و ادامه آن تا دوران جدید» از لاله تقیان (ایران)
7. سخنرانی «تئاتر آوانگارد در غرب و شرق» از توماس انگل (آلمان)
8. سخنرانی «تاریخچه اپرای پکن و جایگاه فعلی آن در تئاتر مدرن چین» از غفار پورآذر (چین)
9. سخنرانی «تئاتر منطقه اقیانوسیه: چشم‌انداز» از ویلسونی هرنیکو (فیجی)
10. سخنرانی «متافیزیک حضور و حضور متافیزیکی نمایش شرق در جهان مدرن» از مصطفی مختاباد (ایران)
11. سخنرانی «سنت به‌مثابه منبع فرهنگی در تئاتر شرق» از چوآ سوپونگ (سنگاپور)
12. سخنرانی «مونوگرافی تئاتر فارسی در پرده فرهنگ معاصر عربی» از نادر القنه (کویت)
13. سخنرانی «تئاتر معاصر کره» از چول لی کیم (کره)

نشست «تئاتر دانشگاهی»

1. سخنرانی «نسبت طراحی صحنه و دکوراسیون» از نورایر ناظاریان
2. سخنرانی «بازیگری به شیوه علمی؛ اصالت نقش یا اصالت بازیگر» از مسعود دلخواه
3. سخنرانی «روش‌شناسی آموزش عملی نمایشنامه‌نویسی» از منصور براهیمی

نشست «تئاتر خیابانی به ‌روایت اگوستو بوال» با حضور جواد ذوالفقاری

نشست «تئاتر و رسانه»

بخش نمایش رادیویی

1. سخنرانی «نمایش رادیویی، مدیریت رسانه» از حسن خجسته
2. سخنرانی «معنا در نمایش رادیویی» از شهرام گیل‌آبادی
3. سخنرانی «تفاوت‌ها و شباهت‌های نمایش رادیویی و نمایش تلویزیونی» از صدرالدین شجره
4. سخنرانی «زمان سیال، مکان جاری؛ جادوی نمایش رادیویی» از جهانشاه آل‌محمود
5. سخنرانی «روایت و زاویه شنود در نمایش رادیویی» از ایوب آقاخانی

بخش نمایش تلویزیونی

1. سخنرانی «تله‌تئاتر، مدیریت رسانه» از رضا پورحسین
2. سخنرانی «تئاتر، تلویزیون، تله‌تئاتر» از جواد ظهیری
3. سخنرانی «اصول نگارش تئاتر تلویزیونی» از داریوش مودبیان

میزگردها

1. نشست بدون عنوان با حضور صدرالدین شجره، نادر برهانی‌مرند، محمد امیر یاراحمدی، جهانشاه آل‌‌محمود و محمد مهاجر
2. نشست بدون عنوان با حضور ساسان امیرپور، محمد رحمانیان، مسعود فروتن، رحمان سیفی‌آزاد، بیژن صمصامی و غلامرضا حامدی‌خواه

کارگاه‌ها‌ (برگزار شده از تاریخ 21 تا 25 بهمن ماه 1386 خورشیدی در خانه هنرمندان ایران و تالار سنگلج)

1. کارگاه «بدن متفکر» با تدریس میشائیل اولفیک از آلمان
2. کارگاه «تئاتر محلی برای مخاطب جهانی» با تدریس الکساندر ساشادونجروویچ از انگلستان
3. کارگاه «تصویر‌سازی ذهنی و تخیل در خلاقیت هنر بازیگر» با تدریس میخاییل یاکوولیچ علی حسین از روسیه
4. کارگاه «حرکت با هم» با تدریس تینا کوکوویچ از آلمان
5. کارگاه «نمایش سنتی چین» با مدرس نامعلوم در تالار سنگلج
6. کارگاه «نمایش سنتی سنگاپور» با مدرس نامعلوم در تالار سنگلج
7. کارگاه «نمایش سنتی ویتنام» با مدرس نامعلوم در تالار سنگلج

 

نکته بیست و هفتم: نشست با مدیران تئاتر خارجی

 

در بیست و هفتمین جشنواره تئاتر فجر 11 نشست و 4 کارگاه آموزشی برگزار شد. 7 مورد از این نشست‌ها جلسات سخنرانی سمینار تئاتر در کشورهای اسلامی بود که به تشریح وضعیت هنرهای نمایشی در برخی از کشورهای آسیایی اختصاص داشت. این سمینار در تاریخ 8 و 9 بهمن ماه سال 1387 خورشیدی در سالن کنفرانس تئاتر شهر برگزار شد. سایر جزئیات مربوط به کارگاه‌های آموزشی و نشست‌های برگزار شده در جشنواره فجر 27 از این قرار بود:

نشست‌ها

1. نشست «ماتئی ویسنی‌یک با نمایشنامه‌نویسان حرفه‌ای تئاتر ایران» در خانه هنرمندان ایران (2 بهمن ماه)
2. نشست «دست‌اندرکاران تئاتر با مدیران مؤسسه بین‌المللی تئاتر ITI» در سالن کنفرانس تئاتر شهر (6 بهمن ماه)
3. نشست «مدیران جشنواره‌های تئاتر و تئاترهای خارجی جشنواره» در سالن کنفرانس تئاتر شهر (7 بهمن ماه)
4. نشست «گفت‌وگو با میشل کر، مدیر شبکه بین‌المللی هنرهای نمایشی معاصر» در سالن کنفرانس تئاتر شهر (10 بهمن ماه)

سمینار «تئاتر در کشورهای اسلامی»

1. توضیح در مورد «تئاتر تاجیکستان» از محمد الله‌ طبری (تاجیکستان)
2. توضیح در مورد «تئاتر مالزی در دهه 80» از صابر اشیخ (مالزی)
3. توضیح در مورد «ارتباط بینافرهنگی در تئاتر غرب و کشورهای اسلامی» از میکه کوک (هلند)
4. توضیح در مورد «تئاتر در پاکستان» از ملیحه گوهر (پاکستان)
5. توضیح در مورد «تئاتر مدرن ترکیه» از جلال موردنیز (ترکیه)
6. توضیح در مورد «تئاتر دولتی آذربایجان» از جنت سلیم‌آوا (آذربایجان)
7. توضیح در مورد «تئاتر در کشورهای عرب» از سینیا کروت (آمریکا)

کارگاه‌های آموزشی‌

1. کارگاه «برای نمایشنامه‌نویسان جوان» با تدریس ماتئی ویسنی‌یک در خانه هنرمندان ایران (3 بهمن ماه)
2. کارگاه «تئاتر خیابانی» با تدریس وارنر فن‌ولی از هلند در طبقه هفتم تالار وحدت (7 بهمن ماه)
3. کارگاه «کارگردانی» با تدریس دنیل بروکس در خانه هنرمندان ایران (10 بهمن ماه)
4. کارگاه «مدیریت تئاتر» با تدریس گروه ویزیتینگ آرت در خانه هنرمندان ایران (از تاریخ 2 تا 11 بهمن ماه)

 

نکته بیست و هشتم: افزایش‌ تعداد کارگاه‌های آموزشی

 

در بیست و هشتمین جشنواره تئاتر فجر 8 کارگاه آموزشی برپا شد که تعداد آنها دو برابر موارد مشابه در دوره قبل بود. کارگاه‌های این دوره از جشنواره در فاصله زمانی بین روزهای 6 تا 11 بهمن ماه سال 1388 خورشیدی در مکان‌های مختلفی نظیر تئاتر مولوی، خانه هنرمندان ایران، تالار وحدت و تئاتر شهر برپا شد. در بیست و هشتمین جشنواره تئاتر فجر هیچ نشستی برگزار نگردید.

کارگاه‌های آموزشی

1. کارگاه «آموزش فن دلقکی» با تدریس سایمون ادواردز از انگلستان (از 6 تا 8 بهمن ماه در سالن کوچک تئاتر مولوی)
2. کارگاه «افسانه و اسطوره‌های تئاتر» با تدریس راجر مک‌کن از انگلستان (از 1 تا 5 بهمن ماه در خانه هنرمندان ایران)
3. کارگاه «بازاریابی تئاتر» با تدریس راجر مک‌کن از انگلستان (6 بهمن ماه در طبقه دوم تالار وحدت)
4. کارگاه «تکنیک‌های تئاتری» با تدریس گروه نمایش دکتر فرانکنشتاین از ایتالیا (از 7 تا 8 بهمن ماه در پلاتوی تئاتر شهر)
5. کارگاه «زبان جدید برای تئاتر معاصر» با تدریس لوان ختاگوری از گرجستان (3 بهمن ماه در سالن کنفرانس تئاتر شهر)
6. کارگاه «ماسک شخصیت (خلق شخصیت از بیرون به درون بر اساس بداهه)» با تدریس برایان دالی از کانادا (4 بهمن ماه در طبقه هفتم تالار وحدت)
7. کارگاه «مدیریت تئاتر (فاز دوم)» با تدریس راجر مک‌کن از انگلستان (از 7 تا 11 بهمن ماه در خانه هنرمندان ایران)
8. کارگاه «هنر ویدئو (مستندسازی تئاتر، نمایش شهری)» با تدریس دنیل کوتر و کونستانز فیشبک از آلمان (6 تا 10 بهمن ماه در طبقه هفتم)

 

نکته بیست و نهم: روند رو به رشد تعداد کارگاه های آموزشی

 

در بیست و نهمین دوره از جشنواره فجر نیز مانند دوره قبل هیچ نشستی برگزار نشد. با این حال در این دوره از جشنواره تعداد کارگاه‌های آموزشی باز هم نسبت به دوره قبل افزایش یافت و به 12 کارگاه رسید. همانند دوره قبل محل برپایی این کارگاه‌های آموزشی در مکان‌های مختلفی نظیر تئاتر مولوی، خانه هنرمندان ایران، تالار وحدت و تئاتر شهر بود. در این دوره از جشنواره 4 کارگاه آموزشی نیز در شهر رشت برپا شد و محل برپایی کارگاه‌ها تنها در انحصار تهران قرار نداشت. کارگاه‌های آموزشی بیست و نهمین جشنواره تئاتر فجر از تاریخ 16 بهمن ماه تا 1 اسفند ماه سال 1389 خورشیدی برگزار شد. در ادامه جزئیات بیشتری از این کارگاه‌ها قابل مشاهده است.

1. کارگاه «پیچیدگی‌های کارگردانی تئاتر» با تدریس رومئو کاستلوچی از ایتالیا (26 و 27 بهمن ماه در خانه هنرمندان ایران)
2. کارگاه «دراماتورژی در تئاتر» با تدریس استفان سوشکه از آلمان (از 16 تا 20 بهمن ماه در سالن کوچک تئاتر مولوی)
3. کارگاه «شیوه‌های اجرا» با تدریس سحر رحیمی از آلمان (از 16 تا 21 بهمن ماه در خانه هنرمندان ایران)
4. کارگاه «کار با بازیگر از طریق متد آگوستو بوال» با تدریس روی فراتی از فرانسه (از 18 تا 21 بهمن ماه در سالن قشقایی تئاتر شهر)
5. کارگاه «کار بازیگر روی متن‌های لارس نورن» با تدریس ژان لویی مارتینلی از فرانسه (از 28 بهمن ماه تا 1 اسفند ماه در خانه هنرمندان ایران)
6. کارگاه «فلسفه در اجراهای بینافرهنگی» با تدریس کانتوریوتیس واسیلیوس پاولس
7. کارگاه «سیستم دلخواه» با تدریس جفری سیشل
8. کارگاه «فلسفه در اجراهای بینافرهنگی» با تدریس والنتینا دسیدری

کارگاه تخصصی آموزش نمایش عروسکی (جشنواره تئاتر فجر استانی)

1. کارگاه «آموزش و ساخت عروسک‌های نمایشی» با تدریس فرناز بهزادی و پوپک عظیم‌پور (رشت)
2. کارگاه «شناخت انواع نمایش عروسکی» با تدریس فرناز بهزادی و پوپک عظیم‌پور (رشت)
3. کارگاه «شناخت عروسک‌های آیینی» با تدریس فرناز بهزادی و پوپک عظیم‌پور (رشت)
4. کارگاه «عروسک‌های خیابانی با مصادیقی از گروه نمایش نان و عروسک پیتر شومان» با تدریس فرناز بهزادی و پوپک عظیم‌پور (رشت)

 

نکته سی‌ام: جشن سی سالگی

 

جشن سی سالگی جشنواره تئاتر فجر با برگزاری 5 نشست و 4 کارگاه آموزشی همراه بود. هر پنج نشست این دوره از جشنواره در قالب جلسات سخنرانی برگزار شد. این جلسات سخنرانی از تاریخ 6 تا 11 بهمن ماه سال 1390 خورشیدی در سالن کنفرانس تئاتر شهر برگزار گردید و وظیفه سخنرانی در چهار مورد از آنها را کارشناسان فرانسوی بر عهده داشتند. کارگاه‌های آموزشی جشنواره تئاتر فجر 30 نیز در مکان‌های مختلفی برپا گردید که در ادامه به نام آنها اشاره خواهد شد. 

نشست‌ها

1. موضوع «چالش‌های پرفورمنس آرت و تئاتر تجربی، نگره‌های جدید» با سخنرانی امید هاشمی از ایران (6 بهمن ماه)
2. موضوع «بازی با فضا در مکان‌های غیر نمایشی» با سخنرانی ژان ماری پرادیه از فرانسه (7 بهمن ماه)
3. موضوع «خلاقیت بازیگر بین سنت و مدرنیته ماورای موزه‌های فرهنگی» با سخنرانی ژان ماری پرادیه از فرانسه (8 بهمن ماه)
4. موضوع «میزانسن چیست؟» با سخنرانی ژاک سل از فرانسه (10 بهمن ماه)
5. موضوع «مدیریت تئاتر چیست» با سخنرانی ژاک سل از فرانسه (11 بهمن ماه)

کارگاه‌های آموزشی

1. کارگاه «بدن در سایه‌ها» با تدریس یورگاس نانوریس از یونان در پلاتوی شماره 1 تئاتر شهر (از 5 تا 8 بهمن ماه)
2. کارگاه «میزانسن افسانه شخصی اجراگر» با تدریس رابینسون ساویتسکی از برزیل در کارگاه نمایش تئاتر شهر (از 6 تا 11بهمن ماه)
3. کارگاه «ماسک» با تدریس برایان دالی از کانادا در طبقه هفتم تالار وحدت (5 و 6 بهمن ماه)
4. کارگاه «ارتباط تنفس و تصور» با تدریس پاتریک رامیو از آمریکا در تماشاخانه سنگلج (از 6 تا 10 بهمن ماه)

 

نکته سی و یکم: دچار شدن دوباره نشست‌ها به رکود

 

در سی و یکمین جشنواره تئاتر فجر تنها دو کارگاه آموزشی برپا شد و هیچ نشستی برگزار نشد. مدرسان هر دو کارگاه برپا شده در این دوره از جشنواره فجر غیر ایرانی بودند که در ادامه نام آنها آمده است.‌

1. کارگاه «درمان با عروسک» با تدریس باربارا شیل (کارگاه آموزشی مشترک آلمان و ایران)
2. کارگاه «نورپردازی در تئاتر» با تدریس مارکو د آمیکو  از ایتالیا

 

نکته سی و دوم: پنج برابر شدن تعداد کارگاه‌های آموزشی نسبت به دوره قبل

در سی و دومین جشنواره تئاتر فجر نیز مانند دوره قبل هیچ نشستی برگزار نشد. با این حال در این دوره از جشنواره 11 کارگاه آموزشی برپا گردید که تعداد آنها نسبت به دوره قبل تقریبا دو برابر بود. به غیر از یک کارگاه که کار تدریس در آن را مدرسی ایرانی بر عهده داشت، مدرسان سایر کارگاه‌های آموزشی برپا شده در جشنواره فجر 32 غیر ایرانی بودند. لیست کارگاه‌های این دوره از جشنواره که طی برگزاری این رویداد هنری در دی و بهمن ماه سال 1392 خورشیدی برپا شدند، به شرح زیر بود:

1. کارگاه برپا شده توسط ایبسن یون فوسه و هلگه رونینگ با همراهی یونی داهر و آنا هولتن از نروژ (10 بهمن ماه در تماشاخانه ایرانشهر سالن استاد ناظرزاده کرمانی)
2. کارگاه «بازیگری و کارگردانی ویژه خانم‌ها» با تدریس یونی داهر از نروژ (9 بهمن ماه در پلاتوی طبقه هفتم تالار وحدت)
3. کارگاه «تئاتر استانیفسکی» با تدریس ولادیمیر استانیفسکی از لهستان (7 بهمن ماه در سالن کنفرانس تئاتر شهر)
4. کارگاه «تئاتر مستند» با تدریس استفان مایکل کائگی از سوئیس (از 29 تا 30 دی ماه در سالن کنفرانس تئاتر شهر)
5. کارگاه «تئاتر هند» با تدریس ساتیش وسنت آلاکار از هند (از 29 دی تا 1 بهمن ماه در سالن کنفرانس تئاتر شهر)
6. کارگاه آموزش بازیگری «رویای پروانه‌ای» با تدریس جونجو کیم محصول مشترک ایران، کره و فرانسه (از 19 دی تا 9 بهمن ماه در تئاتر مان)
7. کارگاه «روزنامه‌نگاری و تئاتر» با تدریس یوهانا پیتر کرولی از لهستان (5 بهمن ماه در سالن کنفرانس تئاتر شهر)
8. کارگاه «موسیقی بدن» با تدریس ولادیمیر استانیفسکی از لهستان (6 بهمن ماه در پلاتوی طبقه هفتم تالار وحدت)
9. کارگاه «نسان تلچوم» مربوط به نمایش آیینی کره با تدریس جونجو کیم محصول مشترک ایران، کره و فرانسه (از 26 تا 30 دی ماه در تئاتر مان)
10. کارگاه «نمایش فیلم سایه‌ها اثر یون فوسه و جلسه نقد و بررسی آن» با حضور آنا هولتن از نروژ (10 بهمن ماه در تماشاخانه ایرانشهر سالن استاد ناظرزاده کرمانی)
11. کارگاه «دراماتورژی» با تدریس علی پورعیسی از ایران (8 بهمن ماه در تماشاخانه سه ‌نقطه)

 

نکته سی و سوم: شروع دوباره نشست‌ها

پس از دو دوره بی‌رونقی نشست‌ها در جشنواره تئاتر فجر، در سی و سومین دوره از این رویداد هنری بار دیگر برگزاری آنها از سر گرفته شد. در جشنواره فجر 33 دو نشست برگزار شد که هر دوی آنها سمینار بودند و در سالن کنفرانس تئاتر شهر برپا گردیدند. یکی از این سمینارها در روز 5 بهمن ماه سال 1393 خورشیدی و دیگری در 8 بهمن ماه همان سال برگزار شد. کارگاه‌های برپا شده در این دوره از جشنواره نیز مانند دوره‌های قبل در سالن‌های مختلف میزبان علاقه‌مندان بودند و از وجود اساتید بین‌المللی بهره می‌بردند.

نشست‌ها

1. سمینار «تئاتر ملل مسلمان» با حضور هاشم غزال، هانی النصار، ادریس النبهانی، محسن العزاوی، مصطفی مختاباد و احمدجولایی (5 بهمن ماه در سالن کنفرانس تئاتر شهر)
2. سمینار «یو نفسه» با حضور هاوک هایر دال، یونی داهر، فریندخت زاهدی، مسعود رایگان و هلگه رانینگ (8 بهمن ماه در سالن کنفرانس تئاتر شهر)

کارگاه‌های آموزشی

1. کارگاه «از تست تا تصویر» با تدریس کلودیو آنجلینی از ایتالیا (از 5 تا 8 بهمن ماه در سالن کوچک تئاتر محراب)
2. کارگاه «بازیگری و دراماتورژی نمایش‌های رئالیستی» با تدریس یونی داهر، تووه براتن، هلگه رانینگ و فریندخت زاهدی (9 بهمن ماه در پلاتوی طبقه هفتم تالار وحدت)
3. کارگاه «بازیگری و کارگردانی خلاق» با تدریس علیرضا کوشک ‌جلالی از آلمان (از 5 تا 9 بهمن ماه در کارگاه دکور بنیاد رودکی)
4. کارگاه «تئاتر عروسکی معاصر اروپا» با تدریس رونی آلبرشت از بلژیک (5 بهمن ماه در خانه هنرمندان ایران)
5. کارگاه «کارگردانی و بازیگری تئاتر بیومکانیک مایرهولد» با تدریس اسکندر اسکایف و وادین شرباکوف از روسیه (8 و 9 بهمن ماه در کارگاه دکور بنیاد رودکی)
6. کارگاه «متامورفسیس» مربوط به عروسک‌های نخی با تدریس هیلدر ام. یانسدوتیر و برند اگردنیک از آلمان (12 و 13 بهمن ماه در خانه هنرمندان ایران)

 

نکته سی و چهارم: افزایش قابل توجه تعداد نشست‌ها و کارگاه‌ها نسبت به دوره قبل

 

در سی و چهارمین جشنواره تئاتر فجر 9 کارگاه آموزشی و 24 نشست برگزار شد که از نظر تعداد نسبت به دوره قبل افزایش چشمگیری داشت. نشست‌های این دوره از جشنواره در قالب جلسات سخنرانی، میزگرد و سخنرانی‌های مرتبط با ارائه مقالات برگزار گردید. در ادامه جزئیات مربوط به کارگاه‌ها و نشست‌های برگزار شده در سی و چهارمین جشنواره تئاتر فجر قابل مشاهده است.

نشست‌ها

سمینار پژوهشی «نقش گروه‌ها و نهادهای سازمان‌یافته در شکل‌گیری و توسعه تئاتر» برگزار شده در 15 و 16 دی ماه سال 1394 خورشیدی در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاد دانشگاهی

1. سخنرانی بدون عنوان از فرهاد ناظرزاده ‌کرمانی (15 دی ماه)
2. سخنرانی بدون عنوان از قطب‌الدین صادقی (16 دی ماه)
3. سخنرانی بدون عنوان از الله‌وردی (16 دی ماه)
4. سخنرانی «موانع و فرصت‌های شکل‌گیری گروه‌های نمایشی ایران» از داریوش مودبیان (15 دی ماه)

سمینار «تئاتر لهستان» برگزار شده از 23 تا 27 آذر ماه سال 1394 خورشیدی در سالن مشاهیر تئاتر شهر

1. سخنرانی «ساماندهی، مدیریت و سیستم آموزش در تئاتر لهستان» از دوروتا بوخوالت (23 آذر ماه)
2. سخنرانی «پایتخت فرهنگی اروپا و المپیک تئاتر» از یاروسلاو فرت (24 آذر ماه)
3. سخنرانی «تاثیر تئاتر کانتور و گروتفسکی بر جریان تئاتر معاصر جهان و لهستان» از داریوس کوشینسکی (25 آذر ماه)
4. سخنرانی «تئاتر فیزیکی در لهستان» از ویتولد مروژک (26 آذر ماه)
5. سخنرانی «نسل جدید کارگردانان تئاتر لهستان از لوپا تا کلاتا» از رضا سرور  (27 آذر ماه)

نشست هویت بصری در گروه‌های تئاتر (26 و 28 دی ماه سال 1394 خورشیدی در عمارت مسعودیه)

1. جلسه نخست با حضور گروه تئاتر لیو؛ محمدحسن معجونی، ساسان پیروز، بهراد جوانبخت و صالح تسبیحی (26 دی ماه)
2. جلسه دوم با حضور گروه تئاتر تازه؛ اشکان خلیل‌نژاد، یوسف باپیری، هوتن شکیبا و آرمان کوچکی (28 دی ماه)

نخستین همایش برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استان‌ها در تالار اسوه

میزگردها

1. میزگرد «رابطه گروه‌ها و کمپانی‌های تئاتر با نهادهای دولتی و صنفی» با حضور مهدی شفیعی، محمود عزیزی، مسعود دلخواه و ایرج راد (16 دی ماه)
2. میزگرد «نقش و وظیفه منتقدین حرفه‌ای تئاتر و رابطه آنان» با حضور نصرالله قادری، رضا آشفته، ویتولد مروژک، پاتریسا وانات و آنتا کژول (24 آذر ماه)
3. میزگرد «نقش رسانه‌های مختلف در ارتباط با منتقدان آنها» با حضور رحمت امینی، محمدحسین ناصربخت، ویتولد مروژک، پاتریسا وانات و آنتا کژول (25 آذر ماه)

مقالات ارائه شده

1. موضوع «مسائل تئاتر و راه‌های برون رفت از آن از دیدگاه هنرمندان تئاتر» توسط محمدعلی خبری و حسین نوری‌نیا (15 دی ماه)
2. موضوع «جایگاه رهبری کاریزماتیک کارگردان در گروه‌های نمایشی آماتور ایرانی» توسط مصطفی حسینی (16 دی ماه)
3. موضوع «بررسی جایگاه و کارکرد گروه در توسعه تئاتر» توسط ایرج افشاری ‌اصل (15 دی ماه)
4. موضوع «توسعه تئاتر در پیوند سمن‌ها و گروه‌های تئاتر» توسط جهانشیر یاراحمدی (15 دی ماه)
5. موضوع «طراحی فرم برنامه کاری BP برای گروه‌های تئاتر به منظور جذب حمایت‌های دولتی» توسط مجید سرنی‌زاده (16 دی ماه)
6. موضوع «بازشناسی مدیریت و رهبری خلاق در گروه‌های تئاتر با رویکرد به استراتژی» توسط رضا عاشوری‌فر (16 دی ماه)
7. موضوع «تبارشناسی نقش سازمان پرورش افکار در رابطه دولت و تئاتر در ایران» توسط یوسف باپیری و سیاوش قاعدی (16 دی ماه)
8. موضوع «تحلیل آماری گزارش سالانه کمپانی‌های موفق تئاتر جهان» توسط امیر لشکری (16 دی ماه)

کارگاه‌های آموزشی

1. کارگاه «بازیابی و ایجاد صدا» از مجموعه «کارگاه آموزشی تئاتر لهستان» با تدریس مارتا گورنیتزکا (25 و 26 آذر ماه در طبقه هفتم تالار وحدت)
2. کارگاه «بدن بازیگر و برانگیختن تئاتر» از مجموعه «کارگاه آموزشی تئاتر لهستان» با تدریس یاروسلاو فرت و سیمونا سالا (25 و 26 آذر ماه در پلاتو تئاتر شهر)
3. کارگاه «دستور بازیگری در تئاتر کریکات» در مورد مفهوم تئاتر و هنر از مجموعه «کارگاه آموزشی تئاتر لهستان» با تدریس آندری ولمینیسکی (از 20 تا 27 آذر ماه در دانشگاه تهران)
4. کارگاه «تئاتر تکنولوژیک و دستگاه‌های رسانه‌ای در هنرهای نمایشی و هنرهای تجسمی» با تدریس والنتینا والنتین (از 8 تا 10 دی ماه)
5. کارگاه «طراحی ویدئو، کنش و اجرا» با تدریس رودریک بیرستکر (28 و 29 دی ماه)
6. کارگاه «طرح مسائل و مباحث فنی، هنری و تئوری در حوزه صدا» با تدریس مائورو بوتافاوا (از 4 تا 6 دی ماه)
7. کارگاه «نقاشی وایده‌هایی برای اجرا در تئاتر» با تدریس جواد علی‌محمدی اردکانی (25 آذر ماه)
8. کارگاه «نور» با تدریس مارکو د آمیکو (از 1 تا 3 دی ماه)
9. کارگاه «هنرهای محیطی و شگردهایی برای اجرای تئاتر» با تدریس رخشاد نورده (از 9 تا 10 دی ماه)

 

نکته سی و پنجم: نزدیک به دوره قبل

 

در سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر تعداد کارگاه‌ها و نشست‌های برگزار شده هر کدام یک مورد نسبت به دوره قبل کاهش یافت. به بیان دیگر در این دوره از جشنواره 8 کارگاه آموزشی و 23 نشست برگزار شد. اکثر نشست‌های این دوره نه در قالب سمینار یا همایش‌های موضوعی که در قالب سخنرانی‌های یگانه و جداگانه تعریف شده بود. البته در جشنواره فجر 35 همایش پژوهشی شهر، شهروندی و تئاتر برگزار شد که از 8 جلسه سخنرانی تشکیل شده بود. این همایش در تاریخ 7 دی ماه سال 1395 خورشیدی در سالن مشاهیر تئاتر شهر برگزار گردید. کارگاه‌های آموزشی این رویداد هنری نیز مانند نمونه‌های مشابه در دوره‌های قبل اغلب تحت نظر و هدایت اساتید بین‌المللی برپا شدند. در ادامه جزئیات بیشتری از کارگاه‌های آموزشی و نشست‌های برگزار شده در سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر قابل مشاهده است. 

نشست‌ها

1. برگزاری دومین همایش برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استان‌ها
2. سخنرانی «ایبسن نمایشنامه‌نویس: پر کردن شکاف بین اخلاق و دراماتورژی» از وگدیس یستاد (نروژ)
3. سخنرانی «بررسی تئاتر در عصر ارتباطات: وعده‌ها و مشکلات» از ساواس پاتسالیندز (یونان)
4. سخنرانی «ساختار تئاتر سوئیس» از میریام پرونگه (سوئیس)
5. سخنرانی «دو فرهنگ در دو میراث مشترک بشری: ایلیاد و فردوسی» از حکمت‌الله ملاصالحی (ایران)
6. سخنرانی «اولیس جیمز جویس: ارزیابی تازه و دوگانه‌ای از اودیسه هومر» از امیرعلی نجومیان (ایران)
7. سخنرانی «نمونه‌های طنز در اودیسه» از سهیل کیان (ایران)
8. سخنرانی «هنر داستان‌سرایی هومر» از تئودور اسپیریتو (یونان)
9. سخنرانی «پزشکی در زمان هومر» از بیرا باس در مورد رسالت تئاتر در حفظ دانش (یونان)
10. سخنرانی «بررسی شعر ایتاکا اثر کاوافی» از سوفیا کوتلاکی (یونان)
11. سخنرانی «نقد تئاتر و اینترنت: سه گستره مجزا» از ایوان مدینیکا (یونان)
12. سخنرانی «بدن / ساختار: تکنیک‌های منابع، منابع تکنیک» از یاروسلاو فرت (لهستان)
13. سخنرانی بدون عنوان از توبیاس ویت (آلمان)

همایش پژوهشی «شهر، شهروندی و تئاتر»

1. سخنرانی «هنر تئاتر و زایش مفهوم شهروند» از سعید اسدی
2. سخنرانی «جایگاه تئاتر در ساختار شهری» از قطب‌الدین صادقی
3. سخنرانی «واکاوی نقطه‌های ضعف و قوت مجموعه‌های متمرکز و غیرمتمرکز نمایشی بر اساس نظریات الگوی توسعه شهری» از ساما یزدی
4. سخنرانی «دلالت اسطوره‌ای شهر در نمایشنامه «کوکوی کبوتران حرم» اثر علیرضا نادری» از رامتین شهبازی
5. سخنرانی «ارتباط شهر، شهروند و معماری به وسیله هنر و فضاهای فرهنگی» از مهرداد زواره محمدی
6. سخنرانی «تاثیر کلان‌شهر بر حیات ذهنی شخصیت‌های نمایشی» از علی رویین
7. سخنرانی «مطالعه بوشهر در نمایشنامه‌های جنوب» از جهانشیر یاراحمدی
8. سخنرانی «بررسی تطبیقی هویت شهر در دو نمونه سینمایی و نمایشی، فیلم داگ ویل و نمایشنامه شهر کوچک ما» از شبنم شیرزادی و بهروز محمودی ‌بختیاری

میزگردها

1. میزگرد «معماری، شهر، حقوق شهروندی و تئاتر» با حضور احسان پشت مشهدی، مهدی شفیعی (7 دی ماه)
2. میزگرد «شهر و مسئولیت اجتماعی تئاتر» با حضور رضا کیانیان و مجید کمالی (7 دی ماه)

کارگاه‌های آموزشی

1. کارگاه «از داستان تا نمایشنامه» با تدریس کریستین سیمون از فرانسه
2. کارگاه «تحلیل کارگاهی نمایش در آنجا» با تدریس جو استرومگرن از نروژ
3. کارگاه «دسترسی به بازارهای جدید، بحث روز پایتخت‌های فرهنگی اروپا» با تدریس هکتور ساتسولی از یونان
4. کارگاه «طراحی صحنه برای تالارهای کوچک و نمایش‌های پرتابل» با تدریس ایویکا فولیر از آلمان
5. کارگاه «طراحی و مهندسی صدا در تئاتر» با تدریس آیدین الفت از ایران (19 و 25 آذر در هتل باباطاهر)
6. کارگاه «مدیریت پروژه و بازاریابی بین‌المللی تولیدات تئاتری» با تدریس ایوا هوروات از اسپانیا (از 20 تا 22 آذر در هتل باباطاهر)
7. کارگاه «مدیریت فرهنگی و برنامه‌ریزی هنری» با تدریس آنتونیو پینتو ریبیرو از پرتغال (15 و 16 آذر در هتل باباطاهر)
8. کارگاه «موسیقی دراماتیک در تئاتر» با تدریس سعید ذهنی از ایران (25 و 26 دی ماه)

 

نکته سی و ششم: برگزاری پنل

نشست‌های سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر پنل محور بودند و در قالب دو نشست جداگانه با جلسات هم‌اندیشی گوناگون برگزار شدند. هر جلسه میزبان مهمانان متفاوتی بود که در مورد موضوع خاصی به بحث و تبادل نظر با یکدیگر می‌پرداختند. در مجموع 15 نشست در این دوره از جشنواره برگزار شد که محل آنها خانه هنرمندان ایران بود. تعداد کارگاه‌های آموزشی برپا شده در سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر نیز 7 مورد بود. در ادامه جزئیات بیشتری از کارگاه‌های آموزشی و نشست‌های برگزار شده در جشنواره فجر 36 قابل مشاهده است.

نشست شماره 1

1. جلسه «جایگاه متن در تئاتر امروز» با حضور انزو کرمن و محمد امیر یاراحمدی
2. جلسه «جایگاه متن در تئاتر امروز» با حضور لوک تارتار و حمید امجد
3. جلسه «چرا تئاتر مهم است؟ اهمیت تئاتر در دنیای معاصر» با حضور سوزان کندی، لیلا ارجمند و مارینون ‌هولک
4. جلسه «پلی‌فونی در تئاتر و جایگاه صدا» با حضور هاینر گابلز، رضا سرور و استوارت دنسین
5. جلسه «مطالعه تطبیقی جایگاه زن در اشعار شاهنامه و تراژدی‌های اوریپید» با حضور کاترینا اوانجلوتوس و شکرخدا گودرزی
6. جلسه «تئاتر معاصر ایتالیا» با حضور جیورجیو باربدیوکورستی و علی شمس
7. جلسه «مهاجرت هنرمندان تئاتر: تصمیم یا ضرورت؟» با حضور بریجیت هلبلینگ، قطب‌الدین صادقی و فارس باقری
8. جلسه «شاهد زیر ذره‌بین» با حضور دریس ورهوفن و لیدا بنکدار

نشست شماره 2

جلسه «طراحی حرکت معاصر»

موضوع: مرزهای نامرئی بین فضاهای عمومی و خصوصی

شرکت‌کنندگان: مای یوهانسن (طراح حرکت)، ساغر حسین‌پور (اجراگر)، یلدا پاکزاد (اجراگر)، سحر مکتبی (اجراگر) و امید سعیدی (نوازنده)

جلسه «تئاتر محیطی»

موضوع: هنر شهری

شرکت‌کنندگان: کلارا لی لانبرگ (اجراگر)، مارین ون ‌هولک (بازیگر و کارگردان)، جاسم هیندی (آهنگساز و متخصص صدا)، پانته‌آ آرمان‌فر (ویژوال آرتیست)، داتیس اسکندی (مدیر تکنیکال پروژه) و آرش ستوربان (گرافیتی آرتیست)

جلسه «بینارشته‌ای»

موضوع: بحران آب

شرکت‌کنندگان: ادوارد سورس (معمار و کارشناس آب)، دیمین گارسیا سروانتس (کارگردان)، الیویر کلر (کارگردان)، بردیا دهقانی (طراح صحنه)، لیدا بنکدار (نمایشنامه‌نویس) و اشکان مهری (بازیگر)

جلسه «کار روی متن»

موضوع: استراتژی انتخاب تمرین برای متن‌های مختلف

شرکت‌کنندگان: گتان واسارت (کارگردان)، رابین استیگمن (بازیگر)، محمدمنعم (نمایشنامه‌نویس)، ملودی آرام‌نیا (کارگردان و بازیگر)، احمد سلگی (نمایشنامه‌نویس و کارگردان) و دیبا خاتمی (بازیگر)

سایر همایش‌ها

1. نشست «هویت بصری»
2. نشست «برندینگ و هویت بصری در تئاتر»
3. نشست «پرسونال برندینگ»
4. سومین همایش «برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استان‌ها»

کارگاه‌های آموزشی

1. کارگاه «ایده و احمق» با تدریس جاسم هیندی از فرانسه (از 28 تا 30 دی ماه)
2. کارگاه «تمرینات غیرممکن» با تدریس کارولینا مندونکا از برزیل (از 5 تا 8 بهمن ماه)
3. کارگاه «روح رامشگر» با تدریس جاسم هیندی از فرانسه (از 25 تا 27 دی ماه)
4. کارگاه «شجاعت» با تدریس آنتونیو پدرو لوپز از پرتغال (از 5 تا 7 بهمن ماه)
5. کارگاه «شیرجه به ناشناخته‌ها» با تدریس پاتریشیا آپرگی از یونان (از 2 تا 4 بهمن ماه)
6. کارگاه «فضای باز» با تدریس کمپانی پادینگ از فرانسه (از 28 تا 30 دی ماه)
7. کارگاه «نوآوری در نورپردازی» با تدریس واسیلیس آپوستولاتوس از یونان (28 دی ماه)

 

نکته سی و هفتم: تعداد برابر نشست‌ها و کارگاه‌های آموزشی

در سی و هفتمین جشنواره تئاتر فجر برای دومین بار (پس از دوره بیست و چهارم) تعداد کارگاه‌های آموزشی و نشست‌های برگزار شده در این رویداد هنری با یکدیگر برابر شد. البته این بار تعداد کارگاه‌ها و نشست‌های برگزار شده در جشنواره به نصف موارد مشابه در جشنواره فجر 24 رسید و با رقم 5 برابر گردید. پنج نشست برگزار شده در این رویداد هنری سه جلسه سخنرانی با حضور چند سخنران، یک نشست موضوعی و یک سمینار پژوهشی را در بر می‌گرفت که جزئیات آن در ادامه مطلب پیش رو قابل مشاهده است.

نشست‌ها

1. جلسه سخنرانی «بررسی اجمالی متون ارسالی به مسابقه ‌نمایشنامه‌نویسی» برگزار شده در سالن کنفرانس تئاتر شهر به تاریخ 4 دی ماه سال 1397 خورشیدی (دبیر جلسه: امین عظیمی؛ سخنرانان: محمدچرمشیر، شهرام زرگر، ریما رامین‌فر)
2. جلسه سخنرانی «گفت‌وگوی نویسنده و کارگردان، نمایشنامه‌نویسی امروز ایران: پیوستگی‌ها، ناپیوستگی‌ها) برگزار شده در سالن کنفرانس تئاتر شهر به تاریخ 11 دی ماه سال 1397 خورشیدی (دبیر جلسه: امین عظیمی؛ سخنرانان: فرهاد مهندس‌پور و کوروش نریمانی در بخش یکم و اشکان خیل‌نژاد و پیام لاریان در بخش دوم)
3. جلسه سخنرانی «زنان نمایشنامه‌نویس و چالش‌های تداوم حضور» برگزار شده در سالن کنفرانس تئاتر شهر به تاریخ 18 دی ماه سال 1397 خورشیدی (دبیر جلسه: نوشین تبریزی؛ سخنرانان: محمد امیر یاراحمدی، سعید اسدی و هاله مشتاقی‌نیا)
4. سمینار پژوهشی «بررسی تئاتر پس از انقلاب اسلامی» برگزار شده در سالن مشاهیر تئاتر شهر به تاریخ 6 بهمن ماه سال 1397 خورشیدی
5. نشست موضوعی «تئاتر ایران پس از انقلاب اسلامی» با حضور نصرالله قادری، مجید سرسنگی و مهرداد رایانی ‌مخصوص

کارگاه‌های آموزشی (برگزار شده از 21 تا 24 آذر ماه سال 1397 خورشیدی)

1. کارگاه «از ایده تا اجرا» با تدریس آرنو لابل روژو از فرانسه
2. کارگاه «اکتشاف شهری، روش اقتباسی» با تدریس آدلاید روسن از هلند
3. کارگاه «تمرینات تخصصی بازیگری» با تدریس صدرالدین زاهد از ایران
4. کارگاه «فرایند خلاق با مواد بازیافتی» با تدریس جانی الکساندر و هریسون آلن از استرالیا
5. کارگاه «مهارت‌های شخصی بازیگری» با تدریس ژان فرانسوا دوسین از فرانسه

 

نکته سی و هشتم: جشنواره بی‌رونق

سی و هشتمین جشنواره تئاتر فجر  در زمستان سال 1398 خورشیدی برگزار شد ، در این دوره از جشنواره کارگاه یا همایشی در برنامه اصلی جشنواره رویت نمی شود.  

«نشست راهبردها و کارکردهای رسانه در تئاتر کشور» در بخش بعلاوه فجر و در سالن ایران تماشا با حضور فعالان تئاتر و هنرمندان حاضر در جشنواره با تدریس علی اکبر عبدالعلی زاده  مدیر پرتال تئاتر ایران و سردبیر ایران تئاتر برگزار شد .

این تنها نشست قابل توجه سی و هشتمین دوره بود .

 

نکته سی و نهم: تحت تاثیر کرونا

شیوع ویروس کرونا موجب شد که سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر به شکل نیمه حضوری برگزار شود و بخشی از آن به صورت مجازی و از طریق پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران بازتاب یابد. این موضوع موجب شد که در این دوره از جشنواره کارگاه آموزشی برپا نشود. با این حال جشنواره فجر 39 خالی از نشست نبود و در این رویداد هنری 5 جلسه هم‌اندیشی برگزار شد. این جلسات حالتی پنل مانند داشتند و به مدت پنج روز متوالی از ساعت 14 تا 16 برگزار شدند. نسخه ضبط شده هر نشست روز بعد از طریق فضای مجازی قابل مشاهده بود. در ادامه جزئیات مربوط به نشست‌های برگزار شده در سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر قابل مشاهده است.

نشست‌ها

1. موضوع جلسه روز اول: کنش ارتباطی جدید تئاتر در فضای مجازی/ مدیر پنل: بهزاد آقاجمالی/ اعضای پنل: کیومرث مرادی و یوسف باپیری/ چهاردهم بهمن ماه
2. موضوع جلسه روز دوم: تماشاخانه مجازی: قابلیت‌ها و محدودیت‌ها/ مدیر پنل: بهزاد آقاجمالی/ اعضای پنل: رضا حامدی خواه و محمد عمروآبادی/ پانزدهم بهمن ماه
3. موضوع جلسه روز سوم: تغییرات ضروری تکنیکی و زیبایی‌شناختی تئاتر در فضای مجازی/ مدیر پنل: افشین خورشید باختری/ اعضای پنل: علی ژکان و ایوب آقاخانی/ شانزدهم بهمن ماه
4. موضوع جلسه روز چهارم: اقتصاد تئاتر و عرضه آثار در تماشاخانه‌های مجازی/ مدیر پنل: افشین خورشید باختری/ اعضا پنل: قطب‌الدین صادقی و شهرام گیل‌آبادی/ هفدهم بهمن ماه
5. موضوع جلسه روز پنجم: چالش‌های آموزش عملی تئاتر در فضای مجازی/ مدیر پنل: سعید اسدی/ اعضا پنل: محمدرضا علی‌اکبری و شیوا مسعودی/ هجدهم بهمن ماه

 

نکته چهلم: آمار کل کارگاه‌های آموزشی و نشست‌ها

در طول 39 دوره پیشین جشنواره تئاتر فجر در مجموع 112 کارگاه آموزشی و 327 نشست (در قالب جلسات سخنرانی و انواع و اقسام گردهمایی) برگزار شد. بیشترین تعداد کارگاه آموزشی برپا شده در یک دوره از این رویداد هنری سالانه به بیست و نهمین جشنواره تئاتر فجر اختصاص داشت. در این دوره از جشنواره 12 کارگاه آموزشی برپا شد. بیشترین تعداد نشست برگزار شده در یک دوره از این رویداد هنری نیز متعلق به بیست و ششمین جشنواره تئاتر فجر بود. در این دوره از جشنواره 32 نشست برگزار گردید.

 

در مطالب بعدی ایران تئاتر به نکات مهم دیگری در رابطه با دوره‌های پیشین جشنواره تئاتر فجر اشاره خواهد شد.

 

منابع :

کتاب تاریخچه جشنواره بین المللی تئاتر فجر. پژوهش و نگارش تقی اکبرزاده. تهران: انتشارات نمایش، 1399

آرشیو ادوار سایت جامع جشنواره بین المللی تئاتر فجر 

سایت ایران تئاتر