در فصول مختلف این کتاب با تاریخچه انتقال صوتی از عصر طلایی تئاتر یونان و روم تا تجربیات امروزین آشنا خواهید شد. اندام های گفتار و نحوه عملکرد و نقش آن ها را در تولید صدا خواهید شناخت و از طریق تمرین ها عملاً آن ها را در ارتباط با متن خواهید آزمود.
در فصول مختلف این کتاب با تاریخچه انتقال صوتی از عصر طلایی تئاتر یونان و روم تا تجربیات امروزین آشنا خواهید شد. اندام های گفتار و نحوه عملکرد و نقش آن ها را در تولید صدا خواهید شناخت و از طریق تمرین ها عملاً آن ها را در ارتباط با متن خواهید آزمود.
رضا آشفته:
جلد اول"صدا و بیان برای بازیگر" تألیف داوود دانشور با آن که سال 84 منتشر شده و سال 85 به عنوان کتاب برگزیده هنری به انتخاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی شده، متأسفانه تا به امروز مورد کم لطفی نهادهای هنری واقع شده و حتی به شکل خودجوش هم انجمن های مرتبط با بازیگری در این خصوص هیچ واکنشی نشان نداده اند. این بی سر و صدایی و مهجور بودن"صدا و بیان برای بازیگر" به محتوای این کتاب برنمی گردد که عموماً کتاب های مطلوب و کارآمد با چنین کم لطفی ها و بی توجهی هایی مواجه هستند. متأسفانه گاهی اوقات از این که کتاب و منبع اصولی و قاعده مند کم است، حسابی این در و آن در می زنیم و زمانی که یک کتاب خود بر حسب تصادف یا حادثه منتشر می شود، در صدد برنمی آییم تا آن را به دیگران هم معرفی کنیم تا دست کم بخشی از نیازها مرتفع شود. اگر با یک دید واقع گرایانه بپذیریم که عموم بازیگران ما به لحاظ تربیت حس، بدن و بیان مشکل دارند و در این راه بازیگران باید به شکل شخصی و خودجوش وارد عمل شوند، نمونه چنین کتاب هایی به عنوان یک خودآموز می تواند تا حد زیادی بر این مشکلات غلبه کند.
با این مقدمه در ابتدا به اعتقادات داوود دانشور درباره کتاب"صدا و بیان برای بازیگر" می پردازیم که می گوید:«کتاب حاضر، تلاش و تأملی است جدی و نسبتاً گسترده برای طرح اصول صدا و بیان براساس تجربیات شخصی، گروهی و دیدگاه هایی از گذشته و حال که حاوی رهنمودهایی معرفت زاست. برای دانشجویان رشته های بازیگری تئاتر، سینما و همچنین کارگردانان و علاقه مندان که به نحوی با صدا و تکلم سر و کار دارند، به ویژه از بابت تمرین های متعدد و متنوع ارائه شده، در سطح کاربردی، کسانی که علاقه ای جدی برای بهبود مهارت صوتی در خود احساس می کنند، می توانند با مطالعه این کتاب معرفت نظری و عملی خود را بیش از پیش افزایش داده، از این راه به نیازهای بازیگری خود پاسخ دهند.»
وی می افزاید:«در فصول مختلف این کتاب با تاریخچه انتقال صوتی از عصر طلایی تئاتر یونان و روم تا تجربیات امروزین آشنا خواهید شد. اندام های گفتار و نحوه عملکرد و نقش آن ها را در تولید صدا خواهید شناخت و از طریق تمرین ها عملاً آن ها را در ارتباط با متن خواهید آزمود. مفاهیم مختلف زمان و زمان بندی را با تمرین های مختص آن تجربه خواهید کرد. مطالبی در خصوص تفاوت صدای آوازی و گویشی را همراه با تمرین هایی در این باره خواهید یافت و با دیدگاه های تجربه گرایانه چون گروتفسکی، بروک، منوشکین و ویلسون... و نیز با مدارس تئاتری برجسته جهان و نحوه آموزش آن ها و بسیاری موضوعات مفید دیگر آشنا خواهید شد.»
وقتی از داوود دانشور پرسیده می شود که با چه انگیزه ای کتاب"صدا و بیان برای بازیگر" را منتشر کرده ، می گوید:«می خواستم یک امکان نیرومند به عنوان صدا، تقویت و کار را وارد حوزه عملی بازیگری کنم. چون خودم کار عملی می کنم، منابع خارجی را در این مورد پیدا کرده و براساس آن ها تمرین می کردم. از درهم آمیختن این متون ترجمه و تمرین های عملی، کتاب حاضر را نوشته ام.»
این مترجم و نویسنده از دوران دانشجویی(1356) مدام ترجمه هایی را درباره صدا و بیان مطالعه و براساس آن ها با گروهش تمرین کرده است. به همین دلیل فکر می کند که از آن زمان، کلید نگارش کتاب حاضر در ذهنش زده شده و هدفش این بوده که یک بازیگر با مطالعه آن روی صدا و اندام های صوتی اش آگاهی پیدا کند و توان عملی اش را براساس مرور یک سری تمرین های مدون و به هم پیوسته بالا ببرد.
داوود دانشور با این هدف که کتاب"صدا و بیان برای بازیگر" در دانشکده های تئاتری به عنوان یک واحد درسی مورد استفاده قرار گیرد، آن را توسط انتشارات"سمت" (که وظیفه اش نشر کتب درسی علوم انسانی است) منتشر کرده است. این کتاب که در دو جلد منتشر می شود (و جلد دوم آن هم آخرین مراحل ویراستاری را پشت سر می گذارد) به عنوان چهار واحد درسی"صدا و بیان" برای دانشجویان بازیگری تدریس خواهد شد. البته بستگی دارد که دانشکده ها از این کتاب استفاده کنند یا نکنند، اما مؤلف آن معتقد است که بازیگران حرفه ای و دانشجویان و افراد آماتور با مطالعه این کتاب امکان بیشتری برای برخورداری از صدا و بیانی مطلوب تر پیدا خواهند کرد.
مقدمه کتاب این گونه آغاز می شود:«صدا عادتی است غریزی و تکلم مهارتی است اکتسابی.» و در ادامه می خوانیم:«بدون صدا، یعنی بدون بازدم مرتعش، تکلم ممکن نیست. دو مقوله یاد شده، یعنی صدا و تکلم، عرصه هایی اند که مطالب این کتاب و جلد بعدی آن را در خود جای خواهند داد.»
به عبارت دیگر داوود دانشور از همان ابتدا با موضع گیری روشن و شفاف، خواننده را جذب مطالعه آن می کند.
او در فصل اول به تاریخچه صدا می پردازد و در این باره دو مقوله تحت عنوان"چشم انداز تاریخی صدا و بیان" و"زبان در تئاتر" را ارائه می کند.
فصل دوم کتاب تحت عنوان"تکلم" درباره گیرنده مقالاتی با نامِ اندام های گفتاری و تنفسی، قفسه سینه، حنجره و تارهای صوتی، درپوش نای، حلق، زبان و دهان، آوای کلام زبان فارسی، مصوت ها، صامت ها، تبیین تمایز صدا و گفتار(بیان)، تولید صدا، راحتی بدن، تنفس(کلیات)، تولید نت ثابت و همچنین وضعیت بدن است.
فصل سوم هم به عناصر آواهنگی(لحن) اختصاص یافته و به این بخش ها تقسیم می شود: کیفیت، قدرت، زمان و دانگ صدا.
در فصل چهارم(تشدید کننده ها) به حلق، بینی و دهان پرداخته می شود. دو ضمیمه نیز با عنوان"زمان بندی" و"تمرین های روزانه" در این کتاب برای تکمیل مباحث و کاربردی شدن آن ها آورده شده است. در فصل زمان بندی درباره شتاب، ضرب، ضرباهنگ(ریتم) و نمایشواره چهارگوشه بحث می شود.
منابع و مآخذ، واژه نامه و فهرست اشخاص هم از پیوست های کتاب صدا و بیان برای بازیگر است. این کتاب در 197 صفحه تهیه و تنظیم شده است.
درباره مؤلف
داوود دانشور، بازیگر، کارگردان، مترجم و مدرس تئاتر است. از سال 56 به عنوان یک چهره فعال تئاتری شناخته شده و برای اولین بار بعد از انقلابِ 57 ، در تالار قشقایی تئاترشهر نمایش"نهضت حروفیه" را اجرا کرد و تا امروز آثار زیادی را به صحنه آورده است.
گروه تئاتری داوود دانشور که بر پایه توجه به اصول عملی تئاتر شکل گرفته ، تاکنون ترجمه هایی درباره مبانی تئوریک منتشر کرده است که در وهله اول نیازهای علمی خود گروه را مرتفع کند و در یک نگاه وسیع تر به گروه های دیگرِ تئاتری نیز خدمات علمی و اندیشمندانه ارائه کند. داوود دانشور پیش از این نیز با همکاری منصور براهیمی کتاب"تفسیری بر تراژدی های یونان باستان" (تألیف یان کات) را توسط انتشارات "سمت" منتشر کرده است. همچنین مجموعه ای از مقالات، ترجمه ها و تألیفات دیگر این گروه از طریق نشریات تخصصی و کتاب هایی به شکل گردآوری مطالب(عمدتاً ترجمه) منتشر شده است.