محمد رحمانیان در بزرگداشت جعفر والی در کانادا

یکشنبه گذشته کانون فرهنگی هنری "موج نو" مراسم قدردانی از استاد جعفر والی از بازیگران قدیمی قبل و بعد از انقلاب برگزار کرد.
در ابتدای مراسم گوشه ای از فیلمهای متعددی که والی در آنها ایفای نقش کرده نمایش داده شد و سپس او از تجربیات خود از تئاتر و سینمای ایران گفت.
والی در ابتدای صحبتهایش ابراز داشت که از فعالیت هنری اش در ایران دل خوشی نداشت: من در ایران هیچ زمانی با خیال راحت کار هنری نکردم، کاری که اینجا در کانادا کردم. مثلا در حین اجرای یک نمایشنامه مجبور شدیم بیشتر متن آن را تغییر بدهیم برای اینکه دستور رسیده بود که کلمه آزادی را از همه جملات حذف کنیم. تا جایی که تصمیم گرفتم نمایشنامه هایی را کار کنم که ریسک کمتری داشت، بنابراین از نمایشنامه های یونان باستان شروع کردم تا به تئاتر بچه ها رسیدم .در تئاتر کودکان هم وضع بهتر از این نبود و یکبار به خاطر نقش یک روباه در تئاتر عروسکی به کارگردانی نصرت کریمی در سال 69 نمایش توقیف شد.
در ادامه والی به پرسشهایی که اعضای کانون داشتند پاسخ داد. او درباره تجربه اش در فیلم گاو گفت: این فیلم یک کار گروهی با سرمایه گروهی بود و ما می خواستیم کار گروهی را که در تئاتر شروع کرده بودیم و موفق بودیم در سینما هم پیاده کنیم، ولی گاو را توقیف کردند و کار ما به نتیجه نرسید هر چند مدتی بعد فیلم جایزه اول فستیوال ونیز را برد. ما برای این فیلم زحمت زیادی کشیده بودیم تا جایی که مجبور شدیم تمام دیوارهای یک روستا را تعمیر کنیم چرا که آن زمان نمایش دیوارهای کاهگلی در فیلم فارسی قدغن بود.
او درباره تجربه اش از فعالیت تئاتری در کانادا گفت: "همراه با عده ای از بازیگران کشورهای مختلف که بیشتر آنها از اروپای شرقی در زمان بعد از فروپاشی بلوک شرق به کانادا آمده بودند در اتاوا کانونی تشکیل دادیم و نام گروه را هم Broken English Theaterگذاشتیم. بعدها گروهی از شبکه CBC مستندی از این گروه درست کرد و بعد از نمایش آن دولت به این گروه کمک مالی کرد. تمرکز گروه بیشتر روی مسئله مهاجرت و اجرای نمایش هایی درباره آن بود. شاید به این دلیل که کانادا کشوری است که مسئله مهاجرت در آن به وضوح درک می شود و در دنیای امروز از آنجایی که مهاجرتها نه مثل گذشته ها قومی بلکه فردی است، انزوای مهاجرنشین ها چیزی است که ما به آن توجه زیادی کردیم.
او در پاسخ به این سئوال که تفاوت بازیگری در تئاتر و سینما چیست، گفت: با اینکه اصول هر دو یکی است ولی در نوع ارائه و تکنیک متفاوت هستند. برای بازیگری در تئاتر لازم هست که شخص اصول بازیگری را بداند و بدون آن نمی تواند به روی صحنه برود ولی هر کسی می تواند جلوی دوربین حاضر شود.
بازیگری در تئاتر مثل یک دوی ماراتن است و هیچ اشتباهی بازگشت پذیر نیست. در تئاتر چهره به چهره شدن بازیگر و تماشاچی نقش سازنده ای دارد و به نقش عمق و شکل بیشتری می دهد. همچنین بازیگر نیاز دارد که اندکی در صدا و حرکات بدنی اش غلو کند و بازیگری که از تیاتر به سینما می رود باید همیشه مراقب باشد که این اغراق را آنجا پیدا نکند. او درباره مزیت تئاتر برای مخاطب آن گفت: تماشاگر می تواند خودش صحنه تئاتر را مونتاژ کند و حتی تمرکزش را روی یک زاویه روی صحنه یا بازی یک بازیگر خاص قرار دهد.
او درباره دلزدگی بازیگر تئاتر از تکرار ایفای یک نقش به مدت طولانی گفت: بازیگر تئاتر باید به این تلقی برسد که هر شب اجرای دوباره یعنی خلق مجدد و این چیزی است که تئاتر را زنده نگه می دارد و زمینه رشد بازیگر را هم فراهم می کند و این وظیفه کارگردان است که این ذهنیت را در بازیگر ایجاد کند. فرق بازیگر خوب با بازیگر معمولی این است که اولی با هر نقش و هر اجرا و هر برخورد با تماشاگر چیز جدیدی یاد می گیرد. با این همه یکی از خطرات تئاتر این است که بازیگر دچار تکرارزدگی شود. او در ادامه در درباره تئاتر به عنوان یک هنر گفت: تئاتر میراترین هنر است و درست در لحظه ای که خلق می شود می میرد و هیچ چیز از آن نمی ماند و هنرمند تئاتر از این رو خیلی بی نصیب است و در واقع ایثار می کند. تئاتر را می توان بزرگترین دروغ دنیا و در عین حال زیباترین هنر دنیا دانست چرا که در آن هیچ چیزی واقعی نیست. زمانها، شخصیتها، مکانها و همه چیز در تئاتر تغییر می کند. با وجود این تئاتر هنر مسئولیست و فقط برای گریاندن یا خنداندن تماشاچی نیست. وقتی که تماشاگر از سالن نمایش بیرون می رود باید با خود چیزی برای بردن داشته باشد.

در این مراسم محمد رحمانیان یکی از کارگردانان مطرح تئاتر ایران که به تازگی به کانادا آمده است نیز حضور داشت و درباره جعفر والی گفت: ایشان استاد من بود و همیشه خیلی قبل از اینکه کلاس شروع شود در راهرویی که کلاس در آن بود حضور داشت و تنها استادی بود که خیلی منظم و سروقت بود.
در پایان مراسم لوح تقدیر و همچنین هدیه ای از طرف کانون به والی داده شد و او ضمن تشکر از متولیان این مراسم گفت که ای کاش این دور هم جمع شدنهای علاقه مندان سینما و تئاتر بیشتر باشد.
کانون فرهنگی هنری موج نو، به همت عارف محمدی به تازگی شروع به کار کرده است و پیش از این ورک شاپهایی درباره سینما برگزار کرده است. عارف محمدی از اینکه عده ای بدون ثبت نام قبلی به مراسم آمده بودند گله مند بود و گفت: به دلیل ظرفیت و جای محدود لازم است که از قبل حتما هماهنگی صورت بگیرد و کسانی هم که ثبت نام می کنند در صورت انصراف حتما اطلاع بدهند که جا برای دیگران فراهم شود.
ــ جعفر والی فارغ التحصیل دانشکده هنرهای دراماتیک دانشگاه تهران و بازیگر فیلمهایی چون «ناخدا خورشید»(1365)‌، «گلهای داوودی» (1364) و «گاو» (1348) بازیگری و کارگردانی تئاتر را از سال 1336 شروع کرده است. از جمله نمایش های او «اتللو»، «خانه عروسک»، «شنل» و «مرگ همسایه» است. از دیگر فعالیت های او دوبله فیلمهای سینمایی و تدریس در دانشکده هنرهای زیبا بوده است. او مدت ده سال است که در کانادا زندگی می کند.