نظم، با توجه به پیشینه شعر منظوم، در جذب مخاطب ایرانی بیش از نثر مؤثر بوده است، اما امروز از این موضوع کمتر استفاده می شود. شاید به این دلیل که نظم باعث خواهد شد که جنبه های واقع گرایانه اثر کمرنگ تر شود.
نظم، با توجه به پیشینه شعر منظوم، در جذب مخاطب ایرانی بیش از نثر مؤثر بوده است، اما امروز از این موضوع کمتر استفاده می شود. شاید به این دلیل که نظم باعث خواهد شد که جنبه های واقع گرایانه اثر کمرنگ تر شود.
رضا آشفته:
نمایش"گربه دم بریده" نوشته و کارگردانی حمیدرضا ری شهری یکی از نمایش های برگزیده بخش کودک و نوجوان جشنواره تئاتر بانوان در سال 85 بود که طبق برنامه چرخشی فرهنگسراها در تالارهای مختلف اجرا می شود. این نمایش مرداد ماه هم در تالار فرهنگسرای خاوران اجرا می شود. ایده برگزاری برنامه چرخشی نمایش های کودک و نوجوان در فرهنگسراها مطلوب است؛ مشروط بر آن که تبلیغات کافی برای این منظور انجام شود تا مردم با اطلاع قبلی به سراغ این نمایش ها بروند. چون برای نخستین بار است که چنین برنامه ای اجرا شده، نیاز به تبلیغات زیاد دارد وگرنه تالارها خالی از تماشاگر خواهند شد.
حمیدرضا ریشهری با توجه به سابقه کاری و تحصیلیای که دارد، دغدغه اصلیاش تئاتر است، و امیدوار است که شرایط بهتری برای تمام گروهها مهیا شود تا بتوانند همه راحتتر از پی ایده پردازیهای خود برآیند.
او معتقد است که باید مساوات و عدالت در برنامهریزی و تقسیم بودجه و حمایت از گروهها رعایت شود. گربه دمبریده بنابرخواست سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، در دل تابستان باید در فرهنگسرای خاوران اجرا بشود. این اجرا زمانی میتواند مطلوب اهالی منطقه واقع شود که در این خصوص اطلاعرسانی شده باشد. قیمت بلیت 500 تومان، برای جذب خانوادهها مناسب است. اما همه این اطلاعات باید از طریق رسانهها، بیلبورد، پوستر و پخش تراکت در اختیار این خانوادهها قرار گیرد. وگرنه 20 یا 30 نفر در هر شب، نمونه قابل قبولی برای جذب مخاطب نیست. به خصوص اینکه هیچ قراردادی هم در این میان برای حمایت همه جانبه از گروهها وجود نداشته باشد، و بنابر فروش گیشه 50 درصد فروش در اختیار گروهها قرار خواهد گرفت.
به هرحال حمیدرضا ریشهری و گروه جوانش در صدد هستند به همکاری خود همچنان ادامه بدهند. پسرهای گروه فارغالتحصیلان هنرستان صدا و سیما و رشته نمایش هستند، و قبلاً تحت تعلیم حمیدرضا ریشهری بودهاند. دخترها با آن که در رشتههای غیرهنری در دانشگاه تحصیل میکنند، بنابر استعداد و علاقه خود در این گروه با تکنیکهای بازیگری آشنا شدهاند، و البته هنوز در ابتدای راه هستند و ایرادهایی بر تکنیکها و شیوه بازی آنان وارد است.
حمیدرضا ریشهری به سلامت فکری و روحی افراد گروهش افتخار میکنند و این نکته را مهمترین دلیل برای دوام این گروه و همکاریهای بعدی قلمداد میکند.
رجعت به شاهنامه
حمیدرضا ری شهری در دانشکده سینما ـ تئاتر و در مقطع لیسانس بازیگری و در دانشگاه تربیت مدرس در مقطع فوق لیسانس کارگردانی تحصیل کرده است. او که جنوبی و اهل برازجان است، با توجه به آئین های شادمانی در این منطقه، شروه سرایی ها و رجعت به شاهنامه فردوسی، متن منظوم"گربه دم بریده" را برای صحنه تنظیم کرده است.
در این نمایش یک گربه با ریختن ماست پیرزن، دمش قیچی می شود. او باید ماست تازه ای را به پیرزن بدهد تا به ازای آن، دمش را بگیرد. گربه دم بریده که در شب عروسی دو دختر و پسر از بزرگان دهکده، قرار ازدواج با رباب(گربه ماده) را دارد، نمی داند چگونه از وضعیت بد خود خانواده رباب را آگاه کند. به همین ترتیب گربه دم بریده برای تهیه شیر در ابتدا به ماما گاو، زمین، رودخانه، کوه، باغبان، مرغ و کرم شب تاب مراجعه می کند تا به خواسته قلبی خود برسد.
نظم، با توجه به پیشینه شعر منظوم، در جذب مخاطب ایرانی بیش از نثر مؤثر بوده است، اما امروز از این موضوع کمتر استفاده می شود. شاید به این دلیل که نظم باعث خواهد شد که جنبه های واقع گرایانه اثر کمرنگ تر شود. به هر تقدیر زمانه مسیری را طی کرده که امروز به راحتی بتواند نظم را به عقب بزند و یا آن را در حاشیه قرار دهد؛ چرا که نمایشنامه های امروزی برای القای مفاهیم در هر شکل و قالبی و با تبعیت از هر مکتب هنری ای، نیازمند ارائه یک فرآیند باورپذیرِ حقیقت مانند هستند.
گربه دم بریده در قالبی تمثیلی و با ایجاد یک فضای عارفانه وصال به معشوق را با عبور از خوان های متعدد تعریف می کند. گربه دم بریده باید خود را اثبات کند. او رفته رفته با هوشیاری و سماجت مسیر پر از فراز و نشیب خود را طی می کند. بنابراین درک و دریافت آن گاهی از حوصله کودک و نوجوان خارج و بیشتر به حال و هوای ذهنی بزرگترها نزدیک می شود. البته بودن گربه ها، ماما گاو، مرغ، زمین، سنگ بزرگ و رود به فانتزی بودن نمایش اشاره دارد و شاید به همین دلیل هم مخاطب کوچکتر نیز در جست وجوی قصه و فراز و نشیب های آن به درکی در حد و اندازه خود می رسد. اما در مجموع، اِلمان های خاصی برای جذب کوکان و نوجوانان در اثر دیده نمی شود. کودکان علاوه بر فانتزی، نیاز به فضایی پر از تحرک دارند یا زرق و برق صحنه و در عین حال فعال سازی آنان برای مشارکت در قصه نمایش و از همه مهمتر موسیقی های ریتمیک و انرژیک در شکل گیری چنین ارتباطی مؤثر خواهد بود. خود قصه و بازی ها و نقالی تا حد زیادی همه را درگیر با ماجراها و روند رو به رشد و شکل گیری"گربه دم بریده" می کند. اما این درگیر شدن برای ارتباط قوی تر، نیاز به ابزارها و عناصر مکمل دارد که شاید نبود بودجه از این مهم گروه را غافل کرده باشد. آن چه کودک در پی آن است، باید با رنگ و ضرباهنگ فوق العاده ارائه شود. هر چه فضا خوش آهنگ تر شکل گرفته باشد، حضور مخاطب کم سن و سال هم در آن بارزتر خواهد شد.
هویت اصیل ایرانی
حمیدرضا ری شهری با توجه به فضای آهنگین و ریتمیک متن، در اجرا هم سعی بر آن دارد که چین فضایی را آشکار کند. زدن ضرب و فرد خوانی و جمع خوانی بازیگران که مطمئناً با زحمت بسیار همراه بوده، در این زمینه باعث موفقیت نسبی اثر می شود. حرکات موزون هم با توجه به آئین های شادمانی مناطق جنوبی و بندری کشورمان طراحی و اجرا می شود. توجه به سنت ها و آئین ها در دل نمایش های امروزی، باعث حفظ و ماندگاری و معرفی این مراسم برای همگان خواهد شد؛ به خصوص در زمانه امروز که فرهنگ های مبتذل از همه سو فرهنگ اصیل ما را تهدید می کند، ما چاره ای جزء ثبت و تکرار آن ها در برنامه های متعدد فرهنگی و هنری نخواهیم داشت. با از دست دادن همین فرهنگ ها و خرده فرهنگ هاست که هویت اصیل ایرانی خود را از دست می دهیم. بنابراین اجرای ری شهری با توجه به رعایت چنین رویکردی از ارزش زیادی برخوردار خواهد شد.
این توجه در اجرا تا بدان جا پیش می رود که حضور نقال هم به عنوان یک شیوه نمایش ایرانی بار دراماتیک اثر را تحت الشعاع خود قرار می دهد تا در شکل اجرا نیز شاهد بروز تکنیک های اصیل ایرانی باشیم؛ یعنی نمایش به سمت یک اجرای ایده آل و ماندگار ایرانی پیش می رود.
حمیدرضا ری شهری با توجه به داشته های خود در کار، دست کم به دنبال یک ارتباط سازنده با مخاطب است. او بیشتر از همه به رعایت یک ضرباهنگ جذاب بسنده می کند. حتی یک لحظه هم مخاطب را به حال خود وا نمی گذارد. در نتیجه، این ارتباط شکل می گیرد. سازندگی اثر هم در مواجه با آئین ها و سنت های بخشی از ایران شکل می گیرد. همین که بتوانیم گوشه ای از داشته های فرهنگی را از طریق یک نمایش به مخاطب منتقل کنیم، بزرگترین حرکت ممکن را در پس اجرای مان قرار داده ایم. گربه دم بریده هم در لحظه لحظه خود با چنین داشته هایی همراه است و مخاطب یک لحظه هم چشم از آن ها بر نمی دارد.
عوامل اجرا
بازیگرانی که در "گربه دم بریده" بازی می کنند عبارتند از: ایمان صیاد برهانی(گربه نمک)، امیر کاشانیان(گربه چپل)، سولماز منصوری راد(گربه رباب/ زمین)، الناز منصوری راد(ماما گاو/ شب تاب)، آرزو مرادی(رودخانه/مرغ تپلی)، مصطفی هرآئینی(نقال) و پویا صادقی(باغبان)، آرزو عارف(طراح ماسک و لباس) و حمیدرضا ری شهری(نویسنده، کارگردان و سازنده موسیقی).