گزارشی از دومین نشست رسانه‌ای سیزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی- سنتی
دبیر سیزدهمین جشنواره تئاتر آیینی سنتی درباره داوری جشنواره توضیح داد:«از آن جا که ستاد جشنواره ملزم است اثر برگزیده خود را به جشنواره‌های دیگرمعرفی کند، نوعی گزینش در جشنواره وجود خواهد داشت. جشنواره به شکل رقابتی برگزار نمی‌شود، اما با توجه به نظر هیأت‌های بازبینی و بازخوانی، مردم و ستاد اجرایی، گروهِ برگزیده معرفی خواهد شد. این تصمیم شورای سیاست‌گذاری با توجه به شرایط و امکانات موجود تصمیم درستی است.» دکتر ناصربخت با بیان این که بخشی از اعتبار در نظر گرفته شده برای جشنواره را دریافت کرده‌ایم، گفت:«۱۸۶ میلیون تومان از سوی وزارت ارشاد به عنوان قسط اول به جشنواره تحویل داده شده است. بخشی از هزینه‌ها باید بوسیله جذب حمایت کننده تأمین شود. از سازمان فرهنگی- هنری شهرداری نیز که یکی از حامیان جشنواره است، قول‌های مساعدی دریافت کرده‌ایم.»
تئاتر نصر میزبان آیین افتتامیه سیزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی- سنتی در روز اول شهریور ماه خواهد بود.
به گزارش سایت ایران تئاتر،"محمدحسین ناصربخت" در دومین نشست مطبوعاتی سیزدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی- سنتی که صبح امروز در مجموعه تئاترشهر تهران برگزار شد، اعلام کرد:«افتتامیه بخش صحنه‌ای جشنواره در تئاتر نصر برگزار می‌شود.»
در این نشست که با حضور دکتر محمدحسین ناصربخت(دبیر سیزدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی) دکتر امیررضا اردلان (دبیر سمینار نمایش‌های آیینی- سنتی) و محمدرسول صادقی(مدیر روابط عمومی مرکز هنرهای نمایشی) برگزار شد، ناصربخت به تشریح بخش‌های مختلف جشنواره و ارائه گزارشی از نحوه انتخاب‌های هر بخش پرداخت.
ناصربخت توضیح داد:«در بخش صحنه‌ای 29 نمایش حضور دارند. 11 نمایش از تهران، 9 نمایش از شهرستان‌ها و پنج نمایش هم دربخش بین‌الملل. یک نمایش از تولیدات دانشجویی در بخش جنبی و دو نمایش نیز در بخش ویژه حضور دارند که توسط داوود فتحعلی‌بیگی و محمد رحمانیان(کارگردان نمایش عشقه) کارگردانی شده اند.»
وی درباره بخش تعزیه گفت:«"مجالس غریب" که تاکنون کمتر خوانده شده‌اند، در این بخش اجرا می‌شوند. سه تعزیه نیز به عنوان تجربه‌های نو در عرصه تعزیه- که پیوندی میان تئاتر و تعزیه محسوب می‌شوند- دراین بخش داریم که البته در یکی از تالارهای نمایشی اجرا می‌شوند.»
وی بخش میدانی را شامل هفت نمایش عنوان کرد که در محوطه تئاترشهر اجرا می‌شوند و افزود:«اگر امکانات اجرای این نمایش‌ها در محل‌های دیگر فراهم شود، حتماً این کار انجام خواهد شد . در بخش قهوه‌خانه‌ای نیز که محل آن کافه تریای تئاترشهر خواهد بود، میزبان انواع معرکه‌ها، بازی‌ها و نمایش‌های سنتی هستیم که در قهوه‌خانه‌هایی قدیمی اجرا می‌شده‌اند. البته این اجراها در دکور و فضاسازی قهوه‌خانه سنتی انجام می‌شوند.»
وی برنامه‌های جشنواره دربخش انتشارات را چنین توضیح داد:«به غیر از نشریه روزانه و کاتالوگ که از روز اول شاهد انتشار آن خواهید بود، چاپ و طومار نقالی"مشکین نامه" را داریم که کارهای آن انجام شده و امیدواریم در روزهای برگزاری جشنواره دراختیار دوستان قرار بگیرد. آماده کردن این طومار برای چاپ دربخش‌های تدوین، خط و ویرایش مشکلاتی داشت که باعث شد در ایام جشنواره منتشر شود.»
کتاب‌های"دفتر تعزیه هشت"،"مجموعه تعبیه‌ها"،"اولین جلد تعبیه‌های طالقان" و"دفتر تقلید دو" نیز درحال آماده شدن هستند که در ادامه جشنواره چاپ خواهد شد. می‌توان گفت در زمینه انتشارات توانسته‌ایم به قول‌هایی که داده بودیم، عمل کنیم.
در بخش دیگر این جلسه دکتر اردلان به توضیح بخش‌های مختلف سمینار و پیش‌نیازهای گزینش هر بخش و رویکرد سمینار به آثار پژوهشی پرداخت و گفت:«سعی کرده‌ایم راه تازه‌ای را در آیین‌های نمایشی باز کنیم و توجه به بخش‌های میان رشته‌ای را مدنظر قرار دادیم. طبیعی است که متخصصان هر رشته از منظر دانش خود به آیین‌ها توجه نشان می‌دهند؛ بنابراین اگر بخواهیم وارد این بحث فراگیر شویم، باید فضا را درآیین مدنظر قرار دهیم. معمارها بیشتر به فضا دقت می‌کنند؛ از این رو از یک معمار که در زمینه"آیین‌ها" پژوهشی کرده نیز استفاده کرده‌ایم.
در بخش زبان‌شناسی نیز از حوزه اروپایی و هنر و اروپایی و از مکتب فنلاند دو زبان‌شناس در سمینار حضور دارند و به طور کل سه مبحث"زبان"،"آیین و نمایش"،"مکان"،"آیین و نمایش" و"موسیقی"، "آیین و نمایش" را بررسی می‌کنند.»
وی موضوع دوم را به تبادل برخی از مشترکات آیینی میان نواحی مختلف، مختص دانست که به طور موازی در ایام سمینار به آن پرداخته می‌شود و اضافه کرد:«بخش سوم سمینار به آن پرداخته می‌شود بخش سوم سمینار آیینی چگونگی وصل کردن زمان حال به گذشته است که اشاره ناگزیری به گذشته دارد. در واقع برای مدرن کردن و بهره‌گیری از آیین‌ها در زمان حال، مباحثی مطرح می‌شود.»
خارج شدن تالار سنگلج از فهرست میزبانان جشنواره
دکتر ناصربخت در توضیح تغییر سالن‌های اجرای نمایش‌های جشنواره گفت:«تالار سنگلج به دلیل روی صحنه بودن اجرای یکی از دوستان هنرمند و این که دکور آن به نوعی است که گروه دیگری نمی‌تواند در آن سالن اجرا داشته باشد، از برنامه اجراهای جشنواره خارج شد و به جای آن تماشاخانه مهر حوزه هنری به جدول جشنواره پیوست.»
در حال حاضر سالن‌های سایه، چهارسو، اصلی، کارگاه نمایش، خانه نمایش و تماشاخانه مهر برای اجراهای صحنه‌ای در نظر گرفته شده‌اند.
محل برپایی سمینار و کارگاه‌ها نیز در خانه هنرمندان ایران تعیین شده است.
ناصر بخت در معرفی پوستر جشنواره گفت:«پوستر جشنواره سیزدهم توسط یکی از استادان جوان دانشگاه آقای انصافی طراحی شده است. پوستر مدت‌ها در مرکز در معرض دید قرار داشت و دوستان هنرمند نظراتشان را ارائه دادند که در نهایت به طراح منعکس شد. در پوستر امسال سعی شده حال و هوای هنر سنتی در فونت و نشانه‌ها رعایت شود.»
ما از نقد ها و ضعف‌های جشنواره اطلاع داریم
دکتر ناصربخت درباره انصراف تعدادی از هنرمندان در مرحله بازبینی توضیح داد:«دلایل انصراف‌ها کامل موجه است. ما نقاط ضعف جشنواره را می‌دانیم. امکانات محدود و زمان اندک تا بازبینی باعث شد که برخی نتوانند در فرصت مقرر به بازبینی برسند. از آن‌جا که انصراف‌ها قبل از بازبینی اعلام شدند، تأثیری در برنامه‌ها نداشتند.
وی تصریح کرد:«سعی شد بهترین کارها انتخاب شوند. گرچه به شخصه امکان دارد آن‌‌ها را کارهای کامل ندانم، ولی به صورت نسبی بهترین انتخاب‌ها هستند.»
رپرتوار نمایش‌های سنتی برگزار می‌شود
دکتر ناصربخت درباره امکان اجرای نمایش‌های تولید شده در خارج از زمان جشنواره گفت:«مطابق قولی که داده شده بود، تمام نمایش‌هایی که در اولویت‌های هیأت بازبینی قرار گرفته‌اند به صورت رپرتوار در تالار سنگلج یا تالارهای دیگر- در صورت توافق- اجرا خواهند داشت. تعدادی از نمایش‌ها که به دلیل محدودیت جشنواره در اجراها قرار نگرفته‌اند، در این رپرتورا روی صحنه خواهند رفت.
بخش بین‌الملل با پنج نمایش
در بخش دیگر این جلسه اعلام شد که به دلیل تغییر در سالن اجراها برنامه جشنواره منتشر نشده و طی روزهای آینده در دسترس قرار خواهد گرفت.
با این حال تعداد آثار بخش بین‌المللی صحنه‌ای اعلام شد: یک نمایش از چین با عنوان شاه میمون در زمینه اپرای پکن، یک نمایش کمدیا دل آرته از ایتالیا، یک نمایش سایه از هند، یک نمایش"قره یوز" از ترکیه و یک نمایش سایه از قبرس طی برگزاری جشنواره اجرا می‌شوند.
برای چین و ایتالیا سه اجرا در نظر گرفته شده، اما اجرای مجدد این آثار در خارج از زمان جشنواره در نظر گرفته نشده است. اگر شرایط این اجراها در خارج از جشنواره فراهم شود، امکان تکرار این اجراها وجود خواهد داشت.
به سوی جشنواره چهاردهم
دکتر ناصربخت در بخش دیگر صحبت‌هایش ضمن ارائه توضیح درباره گزینش هیأت بازبینی و با تأیید مشکلات جشنواره گفت:«سعی می‌کنیم در مراحل بعد با آغاز پیش تولید جشنواره چهاردم به رفع مشکلات جشنواره بپردازیم تا در سال آینده شاهد تکرار آن نباشیم.»
وی با اشاره به اشتیاق و همکاری گروه‌های شرکت کننده گفت:«سعی می‌کنیم در اجرای عمومی تلاش دوستان را جبران کنیم. من، ستاد اجرایی و دفتر نمایش‌های آیینی- سنتی، بیشتر از هر کس دیگر متأسف هستیم که نتوانسته ایم همه نیروهای تربیت شده دفتر را در جشنواره قرار دهیم.
وی ادامه داد:«هیأت بازبین، همگی از پژوهشگران و دست‌اندرکاران حوزه آیینی- سنتی بوده‌اند. دوست داشتم به جای سه نفر از یک هیأت پنج نفره استفاده کنم ولی به علت اشتغال دوستان در کارهای دیگر و یا در کارهای جشنواره مجبور شدیم از یک هیأت سه نفره استفاده کنیم. اما تلاش کردیم ترکیبی از نسل جدید و گذشته که به نمایش سنتی به طور دقیق آشنا بوده‌اند و راه‌هایی را نیز برای پیوند به دوره جدید تجربه کرده‌اند، استفاده کنیم.
گزینش بدون رقابت
دبیر سیزدهمین جشنواره تئاتر آیینی سنتی درباره داوری جشنواره توضیح داد:«از آن جا که ستاد جشنواره ملزم است اثر برگزیده خود را به جشنواره‌های دیگرمعرفی کند، نوعی گزینش در جشنواره وجود خواهد داشت. جشنواره به شکل رقابتی برگزار نمی‌شود، اما با توجه به نظر هیأت‌های بازبینی و بازخوانی، مردم و ستاد اجرایی، گروهِ برگزیده معرفی خواهد شد. این تصمیم شورای سیاست‌گذاری با توجه به شرایط و امکانات موجود تصمیم درستی است.»
دکتر ناصربخت با بیان این که بخشی از اعتبار در نظر گرفته شده برای جشنواره را دریافت کرده‌ایم، گفت:«186 میلیون تومان از سوی وزارت ارشاد به عنوان قسط اول به جشنواره تحویل داده شده است. بخشی از هزینه‌ها باید بوسیله جذب حمایت کننده تأمین شود. از سازمان فرهنگی- هنری شهرداری نیز که یکی از حامیان جشنواره است، قول‌های مساعدی دریافت کرده‌ایم.»
کتاب سمینار چاپ می‌شود
دکتر اردلان درباره چاپ آثار ارائه شده به سمینار گفت:«در روز آغاز سمینار کتابچه‌ای به دو زبان فارسی و انگلیسی که حاوی مشخصات پژوشگران، معرفی آثار و خلاصه مباحث مطرح شده خواهد بود، در اختیار حاضران قرار خواهد گرفت. کتاب خلاصه مقالات نیز به دو زبان بعد از سمینار و ظرف مدت شش ماه چاپ و در دسترس پژوهشگران قرار خواهد گرفت.
مراسم اختتامیه
به مناسبت سیزدهمین جشنواره تئاتر آیینی- سنتی از 1+12 یک هنرمند و پژوشگر فعال در حوزه نمایش‌های آیینی و سنتی در مراسم اختتامیه تجلیل می‌شود.
دکتر ناصربخت با بیان این مطلب درباره استفاده از پیشکسوتان گمنام هنر آیینی در کارگاه‌های جشنواره گفت:«سعی‌مان این است که کارگاه‌ها از طریق دفتر نمایش‌های آیینی- سنتی برنامه‌ریزی شود؛ چون آموزش این هنر سینه به سینه است و با یکی دو جلسه امکان پذیر نیست.
کارگاه آواز تعزیه و کارگاه"تخت حوضی" جزء برنامه‌های دفتر در سال جاری هستند که بعد از جشنواره برپا خواهند شد. دکتر اردلان نیز درباره کارگاهی‌های سمینار توضیح داد:«کارگاه‌ها را به عنوان یک آغاز تجربه می‌کنیم. برای مثال ورزش زورخانه را به عنوان یک آیین ورزشی با همه آداب و مباحث ساختارشناسی آن با حضور سه متخصص در برنامه داریم.»
در بخش پایانی این جلسه محمدرسول صادقی به ارائه توضیحاتی درباره تسهیلات فراهم شده برای خبرنگاران و رسانه‌ها پرداخت و گفت:«خبرنگاران می‌توانند برای کارهای مربوط به سالن‌های سایه، کارگاه نمایش و چهارسو به روابط عمومی اداره کل مراجعه کرده و هر چه زودتر بلیط اجرای مورد نظر را دریافت کنند. عکس اجراها نیز به صورت روزانه در اختیار رسانه‌ها قرار خواهد گرفت. این شیوه که از پیش مرسوم بوده، به دلیل تعداد زیاد عکاسان و محدودیت فضای اجراها اتخاذ شده است.»
ناصربخت نیز در پایان اشاره کرد:«پنج نقال زن در این جشنواره حضوردارند و گروه‌های تعزیه از شهرهای دماوند، شهر قدس، اراک، تفرش، کرمان، گرمسار، قم و تهران هستند. گروه‌های اصفهان و اراک در بخش تجربه‌های نو قرار دارند.»
محل برپایی آیین مراسم اختتامیه نیز باغ موزه هنرهای ایرانی واقع در الهیه در نظر گرفته شده است.