زندگینامه هاشم فیاض

علی اصغر دشتی:
زندگی نامه هاشم فیاض
تعزیه گردان و تعزیه خوان
تاریخ تولد: 1300تهران
درباره هاشم فیاض
”محمدعلی(هاشم) فیاض“ معروف به عمو هاشم در تاریخ 30/11/1300 در محله سنگلج تهران به دنیا آمد.
از زمان تولد مادرش او را نذر تعزیه کرد و این مقدمه‌ای شد برای ادامه فعالیت‌ او در تعزیه.
هاشم فیاض تعزیه خوانی را از تکیه دولت و از سن 5 سالگی با بچه‌خوانی آغاز کرد و در کنار”میرغم“ فرزند ”میرعزا” از نسخه‌نویسان معروف تعزیه، این کار را آموخت و با ”آسیدمصطفی” نوه ”میرغم” تعزیه خوانی را ادامه داد و در دوران ممنوعیت‌های تعزیه(عصر رضاخان) برای احیای تعزیه تلاش کرد.
هاشم فیاض به عنوان تنها بازمانده از تعزیه خوانان تکیه دولت استاد مجالس غریب تعزیه محسوب می‌شد و با گرد‌آوری 250 عنوان نسخه تعزیه و ملزومات و تکنیک‌های اجرایی آنها حافظه‌ای آشنا با روش‌های اجرا و موسیقی تعزیه به حساب می‌آمد.
فیاض نه تنها یکی از برجسته‌ترین تعزیه گردانان(معین البکاء) تاریخ تعزیه به شمار می‌آمد، بلکه با پشت سر گذاشتن دوره کودکی و بچه خوانی در زمینه‌های موافق خوانی و مخالف خوانی نیز مهارت داشت و در محلات قدیمی او را با عنوان ”هاشم شمر” می‌شناختند. ”هاشم فیاض” در دوران مختلف زندگی‌اش به بسیاری از شهرها و روستاهای کشور سفر کرد و به گفته خودش به عنوان ذاکر امام حسین(ع) در تمام کشور او را می‌شناختند.
از مجالسی که هاشم فیاض در اختیار داشت، چندین نسخه در دفترهای تعزیه فصلنامه تئاتر و فصلنامه هنر به چاپ رسید. همچنین تعدادی از نسخ موجود در موزه واتیکان به مهر ”هاشم شمر تهرانی“ ممهور است.
”هاشم فیاض“ نه تنها در تعزیه‌گردانی و تعزیه خوانی مهارت داشت، بلکه به عنوان یکی از بزرگترین اسباب داران و جامه‌داران تعزیه به شمار می‌آمد و در اتاقی از منزل وی(که خود آنجا را حسینیه می‌نامید) آرشیو کاملی از لباسها و ادوات و ماسک‌ها و سرهایی که برای مجالس مختلف تعزیه ساخته شده بود، نگهداری می‌شود.
”هاشم فیاض” تربیت‌کننده تعزیه‌خوانان بسیاری در نسل‌های مختلف است که در مخالف‌خوانی، موافق‌خوانی و بچه‌خوانی و موسیقی فعال هستند و بسیاری از شمرخوانان امروز را به نوعی می‌توان شاگرد هاشم فیاض به شمار آورد، ”رضا حیدری”، ”اسماعیل محمدی”، ”علاءالدین‌ قاسمی”، ”حاج رضا لنکرانی”، ”ابوالفضل احمدی”، ”احمد عزیزی” و... از آن جمله‌اند.
هاشم فیاض از ابتدای تاسیس کانون نمایش‌های سنتی و آئینی در زمینه تعزیه این کانون را یاری داد. مجالس تعزیه ”حربن‌یزید ریاحی” و ”امام رضا(ع)” به معین البکایی و تعزیه‌خوانی وی در سال 1370 در فستیوال آوینیون فرانسه اجرا شد و مورد توجه بزرگانی چون ”پیتر بروک” و ”ژان کلود‌کاریر” قرار گرفت.
به گفته‌ هاشم فیاض، پیتر بروک فیاض را ”علی بابا” می‌نامید و به او گفته بود تو ”علی‌ بابای” ایران هستی و من ”علی بابای” فرانسه.
فیاض در بسیاری از کشورهای جهان از جمله فرانسه، آمریکا، ایتالیا و... به اجرای مجالس مختلف تعزیه پرداخت و توانست توجه بسیاری را به تعزیه معطوف کند.
هاشم فیاض در چند دوره برگزاری همایش تعزیه‌خوانان جوان به عنوان داور حضور داشت و به عنوان یکی از اعضای موسس انجمن تعزیه خوانان ایران به فعالیت مشغول بود.
”هاشم فیاض“ همیشه آرزوی مردن در تعزیه را داشت و در زمان برگزاری نخستین سوگواره تعزیه حسینی قم که به عنوان داور حضور داشت، بیماری چند ساله کارش را نیمه تمام گذاشت و سرانجام در روز جمعه 21 اسفند ماه 1383 بر اثر بیماری دیابت در بیمارستان شماره 2 تهران درگذشت.
زنده یاد هاشم فیاض در روز دوشنبه 23 اسفند 1383 از محل تالار وحدت تشییع و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
از ”هاشم فیاض” حتماً تصاویر و گفت‌وگوهای بسیاری نزد افراد مختلف باقی است، آخرین تصویر هاشم فیاض در فیلم ”تمرین آخر” ساخته ناصر تقوایی باقی مانده است، فیاض در این فیلم نقش همیشگی‌اش در تعزیه(معین‌البکاء) را با پوششی سپید به ثبت رساند.