یادداشت مریم اقبالی بر اپرای عروسکی خیام نمایش حاضر در فجر36
از عشق تو سر ز خاک برخواهم کرد
از عشق تو سر ز خاک برخواهم کرد 2
اپرای عروسکی خیام
مریم اقبالی بازیدهنده پیشکسوت گروه تئاتر عروسکی «آران» که از سال ۸۱ همزمان با تاسیس این گروه پرآوازه دنیای عروسک ها با آن همراه بود یادداشتی را که به بهانه «اپرای عروسکی خیام» به رشته تحریر درآورده بود در اختیار ایران تئاتر قرار داد.
این نمایش از روز چهارم(۱بهمن) تا 7 بهمن در سی و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر ساعت ۱۹ در تالار فردوسی به صحنه می رود. به همین مناسبت این یادداشت را بازنشر می کنیم.
به گزارش ایران تئاتر در متن یادداشت مریم اقبالی آمده است:
از واقعهیی تو را خبر خواهم کرد/ وآن را به دو جمله مختصر خواهم کرد
با عشق تو در خاک فرو خواهم شد/ از عشق تو سر ز خاک برخواهم کرد (اپرای خیام)
امروز در مردادماه سال نودوشش، از آن شروع شگفتانگیز سالها میگذرد؛ روزی که استاد بهروز غریبپور، من و علی پاکدست را از میان همدورهییهایمان انتخاب کرد تا در مسیری پررمز و راز، شورانگیز و تعالیبخش و دشوار قرار بگیریم، مسیری که برای ما تصویری مبهم داشت اما برای بهروز غریبپور روشن و دقیق بود.
تا عهد تو در بستم، عهدِ همه بشکستم/ بعد از تو روا باشد، نقض همه پیمانها (اپرای سعدی)
ما با پایبندی به عهد خود با استاد و برای حرفهمان، با پشتوانهیی کوچک از هنر و تجربه و سرشار از اشتیاق راه را از ماریونتن تئاتر در وین آغاز کردیم و تا امروز در تالار فردوسی تهران بسیار آموختیم و میآموزیم.
هر زمان نو میشود دنیا و ما/ بیخبر از نوشدن اندر بقا (اپرای مولوی)
آن شروع به سال 1381 بازمیگردد. سال پیریزی و بنیاد گروهی بزرگ و افتخارآفرین در دنیای نمایش عروسکی ایران به نام «آران».
«گروه آران» با هدایت و کارگردانی بهروز غریبپور که پشتوانهیی ارزشمند از مدیریت و هنر تئاتر داشت، در اولین قدم، با تولید اپرای عروسکی «رستم و سهراب» با آهنگسازی «لوریس چکناواریان»، بینظیر و باشکوه جلوهگر شد. قریب به صد اجرا در اولین دورِ اجراهای این اثر و استقبال پُرشور تماشاگران در تالار فردوسی آن روزها، گواهی بود بر تولدی مبارک و دلیلی بود قاطع برای استمرار!
اکنون سالها گذشته است و هشت اثر اپرای عروسکی «رستم و سهراب»، «مکبث»، «عاشورا»، «لیلی و مجنون»، «مولوی»، «حافظ»، «سعدی» و «خیام» تولید شده و در تالار فردوسی تهران، در شهرهای مشهد و گرگان، در کشورهای ایتالیا، فرانسه، لهستان، چک، گرجستان و امارات متحدهی عربی بارها روی صحنه رفته است. آخرین اثر هنری گروه تئاتر عروسکی آران، «اُپرای خیام» که امروز در تالای فردوسی روی صحنه و در حال اجراست، همچنان آثار دیگر، اثری است متفاوت و منحصر به فرد با ویژگیهای خاص خود که دلیلِ اول آن خود خیام است؛ آن نابغهی تاریخ هنر و ادب و علم و دلیل دوم آن، نگاه دیگرگونهی کارگردان است به این شخصیت برجسته که در اجرا نمود یافته است. در تمامی سالهای زندگی و حیات گروه عروسکی آران، اوج و فرودها، افت و خیزها، خوشی و ناخوشیها، تشویقها و نقدها، حمایتها و ... وجود داشته است. با بیشمار مصداق اما آنچه استمرار و استقرار و تعالی گروه را سبب شده، مدیریت، عشق، همراهی، یکرنگی و یکدلی و خلاقیت در هنر بوده است.
تا نگردی پاکدل چون جبرییل/ همچو گنجی، درنگنجی در جهان (اُپرای مولوی)
تولید هر اثر اپرای عروسکی، هر اجرا، هر دورهی مرور آثار، هر سفر، هر شروع و هر پایان، برای گروه «آران» گنجینهیی ارزشمند و گرانبهاست.
پیش از من و تو لیل و نهاری بودهست/ گردنده فلک نیز به کاری بودهست
زنهار قدم به خاک آهسته نَهی/ کان مردمکِ چشم نگاری بودهست (اُپرای خیام)
گنجینهی گروه آران دو وجه آشکار و نهان، ملموس و غیرملموس دارد. اندیشه و دانش و تجربه و خاطرات، وجه نهان آنست که در مکتب آران تعریف شده و با آموزش به داوطلبان جاری است و امتداد مییابد و وجه آشکار گنجینهی گروه آران، متنها و عروسکها، قطعات صحنه، موسیقیها، آوازها، تصاویر و عکسها هستند که بخشی از این مستندات، از ابتدای سال جاری در «موزهی اپرای عروسکی» واقع در «پردیس نمایش عروسکی فردوسی» در معرض نمایش برای عموم قرار گرفته است.
زِ انقلاب زمانه عجب مدار که چرخ/ از این فسانه هزاران هزار دارد یاد (اُپرای حافظ)
در مقام یک نمایشگر عروسکی که از سال 70 در این هنر و حرفه میآموزم و تجربه میکنم و به عنوان یکی از اولین اعضای «گروه تئاتر عروسکی آران» که بخشی از تاریخ معاصر تئاتر عروسکی ایران است، به افتخار این گروه و بنیانگذار آن زانو بر زمین نهاده و سرِ تعظیم فرود میآورم و تعالی و بقایش را آرزومندم.
مریم اقبالی