موفقیت اجرای نمایش‌ها در تعطیلات نوروز نیازمند هم‌رسانی امکانات است

نمایش « خواستگاری» به کارگردانی عظیم موسوی یکی از آثاری است که برای اجرا در نوروز 97 در نظر گرفته شده است. این نمایش که در نوروز سال گذشته نیز با استقبال قابل توجه مخاطبین روی صحنه رفته بود، براساس نمایشنامه « خواستگاری» اثر آنتوان چخوف با بهره‌گیری از شیوه‌های نمایش‌ سنتی ایرانی همچون تخت حوضی، نقالی و شبیه‌خوانی تولید شده است.

عظیم موسوی کارگردان این نمایش درباره پیشینۀ اجرای این نمایش به ایران تئاتر گفت: نمایش « خواستگاری»  اولین بار در سال 83 و به مناسبت صدمین سالگرد درگذشت آنتوان چخوف و فراخوان پاسداشت این نویسنده بزرگ از سوی یونسکو تولید شد. « خواستگاری»  را در سال 84 در تماشاخانه سنگلج روی صحنه بردیم و باردیگر در سال 87 اجرایی از این نمایش را در ایوان عطار کاخ سعد آباد داشتیم. نوروز سال گذشته هم اجرایی دیگر از « خواستگاری» را در تماشاخانه سنگلج روی صحنه بردیم که با استقبال مواجه شد و تا اردیبهشت روی صحنه بود. امسال هم به دعوت مدیریت پردیس تئاتر شهرزاد در این مجموعه میزبان مخاطبین خواهیم بود.

او در خصوص تجربه اجرای نمایش در تعطیلات نوروزی اظهار کرد: اولین بار که پیشنهاد اجرای نوروزی از مرکز هنرهای نمایشی مطرح شد، تا اندازه ای از این موضوع واهمه داشتیم اما استقبال تا اندازه‌ای بود که اجراها را تا اردیبهشت ادامه دادیم. در واقع  از نظر فضای اجرا تجربه کم‌نظیری را پشت سر گذاشتیم که امیدوارم در تعطیلات سال جدید هم شاهد همین اندازه استقبال باشیم.

این کارگردان تئاتر با اشاره به حال  و هوای نمایش « خواستگاری» گفت: این اجرا از نمایشنامه « خواستگاری» چخوف با فضای شمال ایران آداپته شده و کار با ترانه‌های محلی گیلان همراهی می‌شود. البته چخوف تنها سه شخصیت برای این نمایشنامه در نظر گرفته اما در اجرای ما سیزده بازیگر حضور دارند و این به جز گروه موسیقی است که در اجرای نمایش همراهی دارند. این آداپتاسیون با بهره‌گیری از فرهنگ فولکلور ایران صورت گرفته و از نظر نوشتاری از شیوه بحر طویل وام گرفته شده است. همچنین در این نمایش از نظر اجرایی نیز به شیوه‌های سنتی نمایش   ایرانی از جمله تخت حوضی و نقالی توجه داشته ایم. مخاطبین در واقع اجرایی کمدی موزیکال را شاهد خواهند بود و موسیقی عنصر اصلی در این کار است.

او در همین زمینه افزود: استخوان‌بندی نمایش ، همچنین داستان و شخصیت‌ها تا اندازه زیادی با نمایشنامه چخوف مطابقت دارد، اما فضای کار کاملا ایرانی شده است. در موسیقی این اثر هم ملودی‌هایی که برای ترانه‌های نمایش انتخاب شده، اگرچه در نگاه اول کاملا ایرانی به نظر می‌رسد اما در حقیقت با نیم نگاهی به ترانه‌های روسی نوشته شده تا در این زمینه هم مطابقت های فرهنگی دو کشور در نظر گرفته شود.

موسوی درباره تجربه های دیگری که پیش از این در آداپتاسیون متن‌های نویسندگان خارجی را پشت سر گذاشته بیان کرد: من پیش از این نمایشنامه‌های « آواز قو»، « خودکشی» و « مضرات دخانیات»  از چخوف را هم آداپته کردم که فکر می‌کنم موفقیت‌آمیز بوده است. مسئله این جا است که بعضی از سوژه‌های مطرح شده توسط نویسندگان، مفاهیمی جهانی و در همه جوامع مشترک هستند. به همین دلیل است که اولاً این مضامین هیچوقت کهنه نمی‌شوند و محدود به یک دوره زمانی خاصی نیستند و برای همین است که می‌بینیم آثار چخوف بعد از صد سال هنوز در تمام نقاط جهان اجرا می‌شوند. به جز این مشخصاً در مورد نمایشنامه « خواستگاری» نزدیکی‌های فرهنگی بسیاری را می‌توانیم پیدا کنیم که قابلیت انعکاس آن در کشورمان به خوبی امکان‌پذیر است. فئودالیته و نظام ارباب و رعیتی یکی از این اشتراکات است که نه تنها در روسیه و ایران، بلکه در بسیاری از دیگر نقاط جهان مناسبات میان انسان‌ها را شکل می‌داده است. طبیعی است که چنین اشتراکاتی کمک می کند تا روند آداپته شدن متن ها به شکل روان‌تر و موفق‌تری پیش می‌رود.

موسوی در ادامه دربارۀ ویژگی‌های اجرای مجدد این نمایش در پردیس تئاتر شهرزاد گفت: طبیعی است که در هر بازاجرای آثار نمایشی تفاوت‌هایی با اجراهای پیشین وجود داشته داشته باشد. در این ارتباط تغییراتی در ترکیب بازیگران ، نوازنده‌ها و گروه کٌر ایجاد شده است. در اجرای پیش رو بازیگرانی چون  سعید امیرسلیمانی، محمود راسخ فر، علی فتحعلی، حمیدرضا مرادی و کتایون بختیاری ایفای نقش خواهند کرد و زهره عشقی خاص هم سرپرستی گروه موسیقی را بر عهده دارند.

این هنرمند در پایان سخنانش در خصوص ظرفیت‌های اقتصادی و فرهنگی اجرای نمایش در نوروز و روزهای تعطیل تماشاخانه‌ها بیان کرد: این تجربه می‌تواند و قابلیت این را دارد که به شکلی گسترده‌تر دنبال شود، اما یک حلقه گمشده در این میان وجود دارد که مرتبط با امر تبلیغات است. واقعیت این است که وقتی عنوان اجراهای ویژه را برای این طرح در نظر می گیریم، این امر نمی‌تواند تنها با پتانسیل‌های گروه های تئاتر و بخش خصوصی محقق شود. مسئله مهم این است که مطبوعات، صدا و سیما و دیگر رسانه‌های ارتباط جمعی چقدر مشارکت می‌کنند تا مخاطبین از چند و چون این برنامه آگاه شوند. همینطور باید به نقش نهادهای دیگر چون شهرداری اشاره کرد که می‌تواند با در اختیار گذاشتنی امکاناتی چون بیلبوردهای شهری در عرصه اطلاع‌رسانی کمک شایانی به این برنامه ها داشته باشد. واقعیت این است که برگزاری چنین برنامه‌ای نیازمند همت همگانی است و در غیر این صورت باید گفت هرآنچه که صورت خواهد گرفت تنها بستگی به شانس این گروه‌ها خواهد داشت.