در تعزیه زمانی که قرار می‌شود زره‌پوشی صورت بگیرد، باید شخصیت‌های منفی و مثبت جداگانه اقدام به زره‌پوشی کنند، اما در اجرای این تعزیه تصمیم گرفتم نوعی نوآوری به کار بگیریم.
در تعزیه زمانی که قرار می‌شود زره‌پوشی صورت بگیرد، باید شخصیت‌های منفی و مثبت جداگانه اقدام به زره‌پوشی کنند، اما در اجرای این تعزیه تصمیم گرفتم نوعی نوآوری به کار بگیریم.
مهرداد ابوالقاسمی:
تعزیه"مارادبن سدیف" برای اولین بار در جریان برگزاری سیزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر آئینی ـ سنتی در بخش مجالس شبیه‌خوانی اجرا شد.
این تعزیه را علاءالدین قاسمی نوشته و آماده اجرا کرده است. تاکنون هیچ نسخه و سند مکتوبی از این مجلس تعزیه وجود نداشته و قاسمی با اتکا به تجارب شخصی‌اش و برداشت‌هایی که از پیش‌پرده‌خوانی‌های این مجلس داشته به تألیف و گردآوری این مجالس پرداخته است.
قاسمی از تعزیه‌خوانان برجسته ایرانی است که بیش از 50 سال سابقه تعزیه‌خوانی دارد. وی همچنین در کشورهای امریکا، ایتالیا، فرانسه و... به اجرای تعزیه پرداخته است.
به بهانه اجرای تعزیه"مارادبن سدیف" با او گفت‌وگو کرده‌ایم.
مجلس تعزیه"مارادبن سدیف" برای مخاطبان ناشناخته است. این مجلس تاکنون اجرا نشده. نسخه آن چگونه به دست شما رسید؟
من سال‌ها پیش با این داستان آشنا شدم و سال‌ها ذهنم درگیر این مجلس بود.
آشنایی شما با تعزیه"مارادبن سدیف" با توجه به این که هیچ وقت اجرا نشده بود، چگونه صورت گرفت؟
در مجالس تعزیه حضرت ابوالفضل(ع)، پیش‌پرده‌هایی درباره سدیف خوانده و اجرا می‌شد. در حقیقت پرده‌خوان‌ها بخش‌هایی از این مجلس را پیش از شروع تعزیه می‌خواندند. پس از دیدن این پیش‌پرده‌ها تصمیم گرفتم مجلس تعزیه"مارادبن سدیف" را اجرا کنم. به کمک یکی از دوستان تعزیه‌خوانم شروع به نگارش نسخه این مجلس کردیم و این نسخه پس از یک ماه آماده شد.
گویا این نسخه را به نام میرعزا نوشته‌اید؟ چه دلیلی برای این کار داشتید؟
در نگارش نسخه تعزیه از اشعار میرعزا استفاده کردیم و از مبارزات و اشعار او در نگارش نسخه بهره بسیار گرفتیم. در حقیقت این نسخه را با توجه به مستندات موجود تصحیح و جمع‌آوری کردیم. البته در جاهایی هم با کمبودهایی روبه‌رو بودیم که این آن‌ها را با سرودن اشعاری جبران کردیم.
اگر اشتباه نکنم اولین بار است که در حوزه تعزیه نسخه‌ای تألیف و گردآوری شده، نتیجه این تجربه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
بله. این اولین بار است که یک نسخه تعزیه گردآوری می‌شود. تجربه خیلی خوبی بود و نتایج مثبت بسیاری در کسب این تجربه حاصل شد. اغلب مخاطبان هم از اجرا رضایت داشتند و معتقد بودند نوآوری‌های اجرا در نوع خود جذاب بوده است.
ایده‌های جدیدی در اجرای تعزیه داشتید. این ایده‌ها به سبب این که نسخه آن را خودتان نوشتید، یا به سبب رویکرد جدیدتان در حیطه اجرا بود؟
در تعزیه زمانی که قرار می‌شود زره‌پوشی صورت بگیرد، باید شخصیت‌های منفی و مثبت جداگانه اقدام به زره‌پوشی کنند، اما در اجرای این تعزیه تصمیم گرفتم نوعی نوآوری به کار بگیریم. در حقیقت اولین بار بود که در مجالس تعزیه همزمان دو شخصیت منفی و مثبت تعزیه اقدام به زره‌پوشی و رجزخوانی کردند. قصد داشتم این وضعیت را بسنجم و در عین حال رویکرد جدیدی در اجرای تعزیه داشته باشم.
شخصیت"مارد" برای مخاطبان بسیار ناشناخته است. درباره ویژگی‌های رفتاری این شخصیت توضیح بدهید؟
پدر مارد در جنگ صفین به دست حضرت علی(ع) کشته شد. مارد پس از این اتفاق کینه علی(ع) و بچه‌هایش را به دل گرفت. او مبارزی کینه‌ای و بسیار قوی هیکل و پرزور است و همگان از او در هراس و وحشت به سر می‌بردند. زمانی که با خبر شد در کربلا جنگ در گرفته است و خاندان حضرت علی(ع) در این جنگ حضور دارند، تصمیم گرفت به کربلا برود تا با حضرت عباس(ع) که او هم پهلوان بزرگی است، به نبرد بپردازد. در حقیقت به قصد خونخواهی پدر عازم کربلا شد و با حضور او بسیاری از لشکریان فرار کردند، اما سدیف اعلام کرد که قصد پیکار با حضرت عباس(ع) را دارد و در نتیجه جنگ با حضرت عباس(ع) کشته شد.
چرا این تعزیه ناشناخته مانده در صورتی که از لحاظ داستان و شخصیت‌ها جذابیت‌های بسیاری دارد؟
در حال حاضر بیش از 6 – 5 هزار تعزیه خوان در ایران حضور دارد، اما بیش از 10 تعزیه‌خوان لیدر در جمع آنان دیده نمی‌شود. امروز کسی به تماشای تعزیه نمی‌رود، چه برسد به این که کسی به دنبال آموزش دادن و آموزش دیدن برود. هر ساله بنا به مناسبت‌ها تعزیه‌هایی اجرا می‌شود و سپس مجالس تعزیه به فراموشی سپرده می‌شود.
باور کنید دلم برای تعزیه می‌سوزد. روزی به یکی از دوستان گفتم بیاید یک مجلس تعزیه برای تعزیه بگیریم و برای آن گریه کنیم. البته خوشبختانه امسال وزارت ارشاد رویکرد جدیدی به تعزیه داشته و حرکت‌های خوبی در این زمینه صورت گرفته که در صورت تداوم نتایج مثبت بسیاری دارد. امیدوارم این رویکرد به تعزیه تداوم داشته باشد و این شیوه نمایشی اصیل ایرانی از بین نرود.